31/07/09

Salimiento de lhibros: 1 de agosto, a las 12 h 00, ne l Festibal Antercéltico de Sendin





Manhana, die 1 de agosto, a las 12 h 00, ne l Festibal Antercéltico de Sendin, nas anstalaçones de la Dega Copratiba, bai a ser l salimiento de quatro nuobos lhibros an mirandés i que cuntará cula perséncia de ls sous outores:

- Alfredo Cameirão , Tortulhas, Cuontas deste Mundo i de l Outro;
- Faustino Antão, Nuobas Fábulas Mirandesas i Cuontas Sacadas de la Bida;
- José António Esteves, Ls Bersos de Jantonho;
- Fonso Roixo, L Purmeiro Lhibro de Bersos.


Estes lhibros son ls purmeiros dua nuoba coleçon AN MIRANDÉS, ampeçada pula eiditora ZÉFIRO. A estes se seguiran outros.

Cuido que se trata dun grande cuntributo pa la lhiteratura mirandesa que, assi, als poucos i cun nuobos outores, bai lhebantando la sue casa.

Quien pudir, nun deixe de aparecer. I que todos fágan algo por dibulgar la lhiteratura mirandesa i fágan l mais que podíren para que estas eidiçones séian un éisito puis solo assi ye possible cuntinar a publicar nuobos outores.




30/07/09

Dues cuontas ó Ye Ourgiente un Lhugar Melhor




Hai cousa de cinco ó seis anhos, tube la ouportunidade de tener ua cumbersa cun ua tie bersada an ciéncias scundidas que andaba a saber de nuobos alunos para un curso subre las relaçones antre l'alma, l cuorpo i la felcidade. Antre las sues teories staba esta: ls males son ua forma que l cuorpo ten de mos dezir que nun stamos a bibir no camino cierto. Por eisemplo, scolhemos un oufício que mos faç anfelizes i l cuorpo, cun la nobre antençon de mos abisar que debemos mudar de rumo, dá-mos ua úrsela. "Y quando beio l númaro de pessonas anternadas nos spitales", dezie eilha, "penso, cumo ye possible que haba tanta pessona que nun sabe bibir?". Scusado será dezir que nun fiç l curso i, se bien se me lhembra, cuido que el nun chegou a abrir por falta de alunos. Soube tamien que alguas sumanas mais tarde, la porsora se scapou para loinge, nun sien antes roubar la tie que simpaticamente la recebira an sue casa.
La berdade ye que nunca mais squeci la teorie que me "ansinou" essa porsora. Apuis desso, yá tube que bejitar bários médicos i lhembro-me deilha quaije siempre, cuncluindo que las buonas mintiras ténen un cierto fondo de berdade (Jesé Socras sabe esso melhor que naide). La última beç que me lhembrei deilha foi onte, al ler ua cuonta ne l jornal
Correio da Manhã, que bos passo a resumir.

La figura percipal chama-se Manuel Mota i ye deputado pul Partido "Socialista", elheito pul círculo de Braga. Al que parece, la bida corrie-le bien quando acunteciu l einesperado: l home cunsulta las lhistas de l sou partido para las próssimas eileiçones i bei que stá an 12º lhugar pul circlo de Braga, ó seia, stá nua posiçon an que nun bai a ser eilegido. La ambora dá-le cun ua fuorça que l home ten que ser lhebado pa las ourgenças de l Hospital de S. Jesé an Lisboua. Apuis de quaije 12 horas de anternamiento (antre las 6:44 i las 18:33), l deputado ten alta i ye ancaminado para cunsultas regulares ne l hospital Curry Cabral, tamien an Lisboua. Mas l melhor ben a seguir: apuis desto, Manuel chube dous lhugares nas listas i stá agora an lhugar eilegíbel (atençon, pessonas de Braga: nun bos squéçades de botar PS, si nun l home ten de ir outra beç a las ourgencias).

Nun tengo ningua antençon de gozar cun ls males de ls outros, mas este çfecho deixa-me a pensar. Nun sei bien a quien, mas deixa. Agora tengo ye que anscrebir-me ne l PS antes de tener algun problema de salude. Quien sabe se apuis nun me arránjan un lhugar que me permita eibitar ó miesmo curar las feturas maleitas.





Un cachico antes





Parar un cachico antes.
Quando?
- Antes de la fin, siempre antes de la fin.
Fala, ralha, mas nun bózies nun botes esse bózio acá para fuora, s’esse bózio fur l redadeiro nun l gastes, quien sabe s’un die nun te fai falta, quien te puode firmar que un die stás solico, quando yá naide te çcuitar, tenes que pedir ajuda i solo te óuben se boziares.
Se l gastaste yá nun l tenes.

Diç l que tenes a dezir, zambuxa, nun aluquetes tue boca, mas nun digas aqueilho que nun fur preciso, nun digas todo, para un cachico antes de la fin, nun baias tu dezir algua cousas que seia la última.
Algua cousa que nun fazie falta dezir i apuis de dita yá nun ten eimenda

Se onte amabas i hoije yá nun l fazes, se yá tenes dúbedas, nun deixes para çpuis de manhana pa l dezir, diç-lo manhana que ye un cachico antes de la fin, diç-lo anquanto inda tubires ua manadica del, diç-lo sien sapeiras, diç-lo antes un cachico desse sentimiento nobre se çfazer todo, diç-lo antes que l rancor benga, quien sabe se la çfrença stá ende i esse cachico que aparta la fin de l amor i l rancor ye la tue salbaçon.
La mais pequeinha farrapica d’amor ye mais baliosa i gustosa que l pior de ls ódios.

Se yá nun sós capaç d’aturar un amigo, scapate da pie del un cachico antes, antes de soltar ls perros, antes de poner an dúbedas l’amisade, essa mesma que nun ten culpa nanhua, esse antes puode ser l cachico que noutro die lhaçe las palabras para de nuobo ferrar l tou sentimiento.

Lhuita, lhuita siempre, nun hai mal nanhun un lhuitar pul que acredita, pur balores maiores, mas nun botes todo a perder se nun sabes adonde parar, l momiento cierto ye un cachico antes, antes de çperdiçar todo l sfuorço que ampenheste nessa porjeto
Un cachico antes de s’assomar la derrota.

An todo esse cachico antes de la fin ye l mais gustoso, nunca stá fuora de balidade, porque nun stá azedo, nun ten ráncio, nun stá pocho, esse puode ser l cachico para ampeçar de nuobo, puode ser l manadeiro de nuobo amor, nuoba amisade, puode ser la rabeira adonde quedou ua carunha dua frol que un die puodes ouferecer, apositar nuas manos que nun se cerrórun porque pareste un cachico antes de la fin.

Nunca te deixes antriçar antre l percípio i l redadeiro, se fures capaç aporfilha-lo, spurmenta saber l balor que ten l cachico antes de l abismo.




29/07/09

Ls Bersos de Jantonho




Yá habie puosto arbles, fazido filhos (you sou ua de las probas) falta solo screbir un lhibro!

Acá stá el. L salimento será an Palaçuolo an die que yá deziremos qual ye. Stai cun atento.

Artur Esteves





28/07/09

Salimiento de nuobo lhibro an Mirandés: Zenízio, 13 /08 a las 16, 30






L’ Associaçon ‘’Sol Nascente’’, cun morada an Zenízio, ten l gusto i la proua de ouganizar l Salimiento de l lhibro Nuobas Fábulas Mirandesas i cuontas sacadas de la bida, de l scritor zeniziense Faustino Antão.
L salimiento será ne l die 13 de Agosto a las 16, 30 na morada de l’ Associaçon, an Zenízio. L’apersentaçon de l lhibro será feita pul studioso, ambestigador, porsor i amigo de ls Boubielhos Dr. Amadeu Ferreira i cuntará cun la persécia de l outor Faustino Antão i de Francisco Dmingues que persidirá a la sesson.
Esta ye la purmeira beç que bai a haber l salimiento dun lhibro an Zenízio i inda porriba screbido an mirandés por un Boubielho. Este feito lhieba ls Boubielhos an giral i an particular l’Associaçon Sol Nascente a quedar chenos de proua.
Zenízio ua aldé pequeinha an tamanho mas grande ne ls feitos culs sous artesanos i pintores yá bien coincidos, passa a tener tamien un scritor que an Nuobas Fábulas Mirandesas i cuontas sacadas de la bida, que retrata la lhuita de l die a die de ls trabalhos ne l campo i las cuontas associadas a esses trabalhos.
Assi, l’ Associaçon Sol Nascente ten la honra de cumbidar todos ls Boubielhos, amigos, toda la quadrilha de l blogue frolesmirandesas, i todos ls mirandeses, a star persentes na sue casa ne l die 11 de Agosto. Este será un die mui amportante pa ls Boubielhos an giral i an particular pa l amigo i scritor Faustino Antão.

Francisco Domingues




Mesmo sien l "A"


Sien niun tropeço puodo screbir l que quejir sien el, pus l miu modo de dezir ye rico i cheno de modos çfrentes de cumponer ls testos, todo cunsentindo, mesmo que purmeiro, i solo purmeiro, se figure cumo nó possible.
Puode dezir-se todo, cun sentido cumpleto, cumo se isso fusse l Uobo de Colombo, çque se spurmiente. Sien miedos nien storbos, podeis muito bien bós resolber este eisercício drento de l nuosso modo de dezir de ls pobicos donde bimos l sol ne l purmeiro die que çcerremos ls uolhos.
Ye un buono çporto de ls miolhos, pus screbimos todo l que quejirmos sien l “E” ou sien l “I” ou sien l “O” i, cunforme l miu própio deseio, scolherei outro, correndo lhibremente, por eisemplo, sien l “P”, l ”R” ou l “F”, l que you quejir melhor. Un puode, cun stilo, repetir un sonido siempre ou mesmo screbir sien berbos.
Çpuis de un tener scolhido, isso puode ir loinge, screbindo-se un çcurso, un quelóquio ou mesmo un lhibro cumpleto subre l que un tubir scolhido.
You renego siempre ber giente neste seclo squecir-se de l que oubiu de ls bielhos, i sustituir esse berbo houmilde i doce, boç de miles de homes i mulhieres, pul pertués rico i pimpon.
Hónremos l que ye nuosso, giente de l miu cunceilho! Hónremos l eilustre modo de dezir que mos deixou un pobo houmilde, lhibre i çtemido, cheno de heiróis sien nome, custrutores de nuobos dies de fé nun feturo melhor!


Bien sei que nun digo muito: ye que se me soltou un betonico de l couso este, i you tube que me mexer cumo puode. Pus ye, mesmo sien tener l “A” se puode dezir un pouquito.

27/07/09

Scuitar

Ligar l sonido!



Era pouca la tierra...




…era pouca la tierra para tanta giente!…

Quedei a matutar naquilho
que me dixo dua forma tan serena
i cun tanta sabedorie.

Por esso las pessonas se fazírun lhuitadoras,
nada ye por acauso, cuntinaba l nino…

Ten muita tierra agora,
mas ye siempre l mesmo nino
cumo se nun tubisse tierra nanhue.

Sigue sin parar,
perseguindo ls sous suonhos,
caminante agarrado a un palo
para se stribar,
deixando transparecer ua inocéncia cándida
de l nino que siempre fui.

I assi sigue lhuitando...

Tal cumo formiga
a cargar quemido pa l formigueiro,
sigue l nino, sin çcansar,
cumo se stubisse a lhuitar
por un cachico de tierra
para que l pan chegasse
para l'anho anteiro,
para la fame matar.

I assi...
bai seguindo ls suonhos...

… ye zmasiada la tierra, agora!...

Cumo,
se la tierra nun medra!!!???

Sumiu-se la giente,
hai sachos a mais,
hai puiales a mais,
hai tierras de sobra
malicas de solidon….

Zeia tirar-le l sufrir
oube-le ls lamentos,
bózios de solidon
que más nun son
que ls lamentos i bózios xordos
que de l sou peito salen,
quando ten que se ir…

Un die
mataran la solidon ls dous,
la tierra i el i,
aquel nino
tornará a jogar cula atiradeira
por aqueilhes campos i fraguedos,
perseguindo l sou suonho,
coraçon renacido,
tierra outra beç cun duonho!...





26/07/09

Ls Boubielhos an Fiesta
















Die 13 d’ Agosto bai a ser die de fiesta pa ls boubielhos que stéian nesse die ne l sou nial d’ourige (Zenízio). Zenízio ye decierto ua de las ralas aldés que ten dues Associaçones Culturales. Ua cun morada na Zenízio ‘’Associação Cultural e Recreativa Sol Nascente’’ criada ne ls ampeços de ls anhos uitenta de l seclo atrasado i que ten zde la sue fundaçon zambolbido un trabalho an çfesa de la cultura i de las tradiçones. Assi, ten ourganizado torneios de jogos tradicionales, corridas, caminadas a la fuonte de las Spadanhas seguidas de merenda, matáncia de l cochino, jogos de bola solteiros/casados, passeios de bicicleta anté l Naso seguido d’almuorço ne ls cabanhales i cena de l associado. L’Associaçon tubo inda l mérito de criar l Museu Lhagar adonde ajunta muitos outensilhos i alfaias agrícolas. A la par destas atebidades zambuolbe un salutar cumbíbio ne l sou die a die antre ls más nuobos i menos nuobos que se ban ancuntrando i ténen assi ouportunidade de partilhar saberes i de falar la nuossa lhéngua.

‘’L’Associaçon Cultural i Recriatiba Nial de la Boubielha’’ cun morada an Corroios que tubo l sou ampeço ne l die 1 de Nobembre de 1975, cul sou purmeiro magosto. Zde esse die cuntinou a ouganizar magostos to ls anhos, apuis jogos tradecionales i merendas ne l die purmeiro de Maio i missa seguida d’almuorço ne l die dous de Febreiro. Inda que tenga yá bien anhos solo apuis de l’ aprobaçon pula Assemblé de la República de l mirandés cumo lhéngua oufecial de Pertual se pensou lhegalizá-la na nuossa lhéngua. Assi, ne l die 13 de Agosto de 1999, ne l cartório notarial de Miranda de l Douro fui feita scritura pública de custituiçon de l Nial de la Boubielha na nuossa lhéngua.
Tal cumo l’Associaçon Sol Nascente, tamien l’Associaçon Nial de la Boubielha ten çfendido i pormobido ls jogos tradicionales, l cumbíbio i la çfesa i pormoçon de l mirandés falado i screbido. Pa comemorar ls dieç anhos oufeciales de l Nial de la Boubielha l sou persidente fizo l zafio al persidente de l’Associaçon Sol Nascente que lhougo aceitou i an parcerie stabelecírun l porgrama pa esse die.

Assi, a las 14.30h na eigreija matriç de Zenízio bai haber missa na nuossa lhéngua, dita pul cunterráneo i amigo cura Basileu Pires. Apuis pa ls que quérgan zanferrujar las piernas i téngan buona puntarie hai juogos de l fito. A la nuite ls associados de dambas las dues Associaçones que téngan las cuontas an die i antegrado na cena de l associado de l’ Associaçon Sol Nascente ténen la cena cun cochino brabo.
Quien nun seia associado ou nun tenga las cuontas an die inda puode fazé-lo anté esse die i, cumo la porpina ye tan pouca todo mundo se debie fazer associado de dambas las Associaçones.
Este será un die stórico adonde ls boubielhos a bibir an Zenízio i nas çfrentes partes de Pertual i de l Mundo se puoden ancuntrar i partilhar bários momientos (rezando, jogando, cumbersando, relhembrando tiempos i stórias quemuns i cenando). Todo será feito nun sprito abierto i de sano cumbíbio que tenerá cumo oujetibo l refuorço i la sana camaradaige antre ls associados de dambas las Associaçones.
Se yá hai uns anhos que nun passas uns dies na Zenízio, astanho nun puodes perder esta ouportunidade stórica de fiesta pa te ancuntrares cun muitos amigos que scalhar yá nun bes hai muito tiempo. Nun faltes.

Francisco Domingues




La bida ten tanto remissaco



La bida ten tantos carreirones
Cun tantos, tantos remissacos
Adonde damos tantos tropeçones
Ne l meio de daqueilhes buracos


Puls caminos que querie passar
Nun me deixórun seguir
Oubrigórun-me a zistir
I la biaige tube que terminar
Quando bolbi a spertar
Ne l meio de las cunfusones
Cun delores i anjaçones
Quaije na hora derradeira
Dixe assi desta maneira
La bida ten tantos carreirones


Carreirones que you pensaba
Que you ls podie passar
Mas lhougo l senhor azar
Me dixo que la biaije terminaba
La biaije assi se m'acababa
Strampalhórun-se ls farrapos
Quedei feito an cacos
Sien saber para adonde ir
La bida nun me deixou seguir
Cun tantos, tantos remissacos



Remissacos que iba a passar
Se me ténen deixado
Aquel momento cumplicado
Nun me deixou nin pensar
Tube que todo deixar
Ne l meio daqueilhes sticones
Birórun solo eilusones
Partírun-se todos ls cacos
Ancuntramos siempre buracos
Adonde damos tantos tropeçones


Als poucos fui melhorando
Bi ua lhuç, i m'agarrei
Nun me lhembro l que pensei
I puli you fui quedando
Tantos trabalhos passando
Ajuntando aqueilhes cacos
Tamien ls mius farrapos
Cousas que ten la bida
La mie quedou perdida
Ne l meio daqueilhes buracos

José António Esteves




25/07/09

Me oufrece...



Spero...
Nua spera sin tiempo,
passos que pássan,
sin quaije passáren,
uolhos que me míran,
sin me béren,
braços que se méxen,
sin me abraçáren.
Cansada desta spera,
quien spera zaspera
i neste asperar,
nesta angústia que duole
i zatina,
nesta solidon al que l reloijo me çtina,
ne l campanairo de l'eigreija,
sin se amportar,
sou…
ampuxada,
cumpremida,
amachacada.
Páro, ancosto
i, ne l lhado de la multidon
beio un rostro;
l de l nino
que stende la mano,
que pide,
i me oufrece
la sue risica




Cacho de Eça de Queiroz an "La correspundéncia de Fradique Mendes"



"Un home solo debe falar, cun ampecable sigurança i pureza, la léngua de la sue tierra: – todas las outras las debe falar mal, falá-las mal cun proua, cun aqueilha pernúncia xata i falsa que denúncia lougo l strangeiro.

Na léngua berdadeiramente reside la nacionalidade; – i quien fur tenendo cun crecente perfeiçon las lénguas de la Ouropa, bai als poucos sofrindo ua znacionalizaçon.

Nun hai yá para el l special i sclusibo ancanto de la fala materna, culas sues anfluéncias afetibas, que l'ambuolben, l'eizólan de las outras raças; i l cosmopolitismo de l Berbo eirremediablemiente le dá l cosmopolitismo de l carátele.

Por esso l que fala bien bárias lénguas nunca ye patriota.

Cun cada léngua alhena que daprende , antrodúzen-se-le ne l'ourganismo moral modos alhenos de pensar, modos alhenos de sentir.

L sou patriotismo zaparece, diluído an strangeirismo.

Rue de Rivoli, Calle d’Alcalá, Regent Street, Willelm Strasse – que le amporta?

Todas son rues, de piedra ó de macadame.

An todas la fala ambiente le oufrece un eilemiento natural i cungénere, adonde l sou sprito se muobe libremente, de libre buntade, sin heisitaçones, sin strobilhos.

I cumo pul Berbo, que ye l strumiento eissencial de la fuson houmana, se puode fundir cun todas – an todas sinte i aceita ua Pátria.

Por outro lado, l sfuorço cuntino dun home para falar, cun genuína i eisata porpiadade de custruçon i de pernúncia, an lénguas stranhas – esto ye, l sfuorço para se cunfundir cun gientes stranhas ne l qu'eilhas ténen d'eissencialmente caratelístico, l Berbo – apaga nel to la andebidualidade natiba.

Al fin d'anhos esse halbelidoso, que chegou a falar absolutamiente bien outras lénguas para alhá de la sue, perdiu to la oureginalidade de sprito – porque las sues eideias, oubrigatoriamiente, dében tener la natureza, ancaratelística i neutra, que le premita séren andefrentemente adatadas a las lénguas mais oupostas an carátele i génio.

Dében, si senhor, ser cumo aqueilhes «cuorpos de probe» de que tan tristemente fala l pobo – «que cáben bien na roupa de to la giente».

Para alhá desso, l perpósito de pernunciar cun perfeiçon lénguas strangeiras, ye uanlamentable anganho pa cul strangeiro.

Hai ende, delantre del, cumo l deseio serbil de nun sermos nós própios, de mos fundirmos nel, ne l qu'el ten de mais sou, de mais própio, la fala.

Ora esto ye un abandono de denidade nacional.

Nó, mie senhora!

Falemos nobremente mal, patrioticamente mal, las lénguas de ls outros!

Mesmo porque als strangeiros la pessona que fala bien bárias lénguas solo anspira çcunfiança, cumo ser que nun ten raízes, nin casa stable – ser que anda atrabeç de las nacionalidades alhenas, pon maçcarilhas neilhas uas atrás de las outras, i tenta ua anstalaçon de bida an todas, porque nun ye tolerado por nanhue.

De fato, se la mie amiga andubir pula Gazeta de ls Tribunales, berá que l purfeito falar de bárias lénguas ye un strumiento de alta aldrabice."




[ Pertués, Eça de Queiroz em "A correspondência de Fradique Mendes"]


"Um homem só deve falar, com impecável segurança e pureza, a língua da sua terra: – todas as outras as deve falar mal, orgulhosamente mal, com aquele acento chato e falso que denuncia logo o estrangeiro.

Na língua verdadeiramente reside a nacionalidade; – e quem for possuindo com crescente perfeição os idiomas da Europa, vai gradualmente sofrendo uma desnacionalização.

Não há já para ele o especial e exclusivo encanto da fala materna, com as suas influências afectivas, que o envolvem, o isolam das outras raças; e o cosmopolitismo do Verbo irremediavelmente lhe dá o cosmopolitismo do carácter.

Por isso o poliglota nunca é patriota.

Com cada idioma alheio que assimila, introduzem-se-lhe no organismo moral modos alheios de pensar, modos alheios de sentir.

O seu patriotismo desaparece, diluído em estrangeirismo.

Rue de Rivoli, Calle d’Alcalá, Regent Street, Willelm Strasse – que lhe importa?

Todas são ruas, de pedra ou de macadame.

Em todas a fala ambiente lhe oferece um elemento natural e congénere, onde o seu espírito se move livremente, espontaneamente, sem hesitações, sem atritos.

E como pelo Verbo, que é o instrumento essencial da fusão humana, se pode fundir com todas – em todas sente e aceita uma Pátria.

Por outro lado, o esforço contínuo de um homem para se exprimir, com genuína e exacta propriedade de construção e de acento, em idiomas estranhos – isto é, o esforço para se confundir com gentes estranhas no que elas têm de essencialmente característico, o Verbo – apaga nele toda a individualidade nativa.

Ao fim de anos esse habilidoso, que chegou a falar absolutamente bem outras línguas além da sua, perdeu toda a originalidade de espírito – porque as suas ideias, forçosamente, devem ter a natureza, incaracterística e neutra, que lhes permita serem indiferentemente adaptadas às línguas mais opostas em carácter e génio.

Devem, de facto, ser como aqueles «corpos de pobre» de que tão tristemente fala o povo – «que cabem bem na roupa de toda a gente».

Além disso, o propósito de pronunciar com perfeição línguas estrangeiras, constitui uma lamentável sabujice para com o estrangeiro.

Há ai, diante dele, como o desejo servil de não sermos nós mesmos, de nos fundirmos nele, no que ele tem de mais seu, de mais próprio, o Vocábulo.

Ora isto é uma abdicação de dignidade nacional.

Não, minha senhora!

Falemos nobremente mal, patrioticamente mal, as línguas dos outros!

Mesmo porque aos estrangeiros o poliglota só inspira desconfiança, como ser que não tem raízes, nem lar estável – ser que rola através das nacionalidades alheias, sucessivamente se disfarça nelas, e tenta uma instalação de vida em todas, porque não é tolerado por nenhuma.

Com efeito, se a minha amiga percorrer a Gazeta dos Tribunais, verá que o perfeito poliglotismo é um instrumento de alta escroquerie."

24/07/09

Zatei las palabras




Zatei las palabras
i botei-las a bolar.
Las palabras assi lhibertas
ajuntórun-se nua nubre branca,
nun poema.

Declamei l poema cun bigor
para tu l oubires,
para fazer salir de la tue alma
ua risica,
anque triste…

Mas nó!
La tue alma nun oubiu l miu poema
anque fusse an pingas dua nubre…

Sboça ua risica...
Quiero ber ls tous uolhos a relhampar,
ua lhuç fraquita que seia,
cumo se fusse la lhuç dua candeia
que cun un airico lhebe se bai apagar.

Apagou-se la lhuç...
Apagou-se l miu poema...

Percurei-lo na nuite,
mas l poema tornou pa la nubre branca
i, zeiludido...
cumo se fusse ua streilha cadiente,
por l faltar l tou sorriso,
…calhou-se para siempre.




Beilo-te





Beilo-te…
An balsa
Sala dourada
Lhebeza
Flutuando
Arrolhada

Beilo-te…
An tango
Paixon
Quando me ampuxas
Me fastas
Me puxas
I cul mirar
Seduçon
Me bebes
Deseada

Beilo-te…
Ne l ritmo de l samba
Quando bibro
An mobimiento
Lhibre
Stasiada

Beilo-te…




Falo de amor




Falo d'amor
cumo quien cumpon ua sonata
i toca piano,
dedilhando botones.
Falo d'amor
cumo quien toca guitarra
i le rouba sonidos
para ua serenata.

Falo d'amor
cumo quien toca biolino,
stribado al oubido,
acerca l coraçon;
bibraçon de cuordas,
bibraçon de sentidos,
sonidos tristes,
alegres,
sonidos que son gemidos
melodie d'amor,
delor, perda,
paixon.

Falo d'amor
cumo quien lei la partitura,
cumo quien manda l'ourquestra,
siempre an bibraçon;
melodies suabes,
sonidos que son loucura,
uolhos que se míran,
mobimientos, cuordas,
botones,
assopro, percusson.


22/07/09

Pon-l an Mirandés... queda guapo ! (1)

XÓ yera pals animales... que mas da !

Que Dius mos perdone




(Las mies çculpas de nun poner retratico, mas apuis de ber l miu arquibo d'eimaiges nun ancuntrei nanhun que serbisse para aumpanhar este testo, i mirai bós que ne l arquibo tengo parriba de mil)



Botar pragas, carbalhadas, asneiras de la boca para fuora era i inda ye feio a quienquiera, seia home ou mulhier, bielho ou nuobo, rico ou probe.

Quando biemos alguien botar pragas, faziemos lhougo l’associaçon a giente probe, maltrapilha, de pouca eiducaçon i menos cultura, brutote de trato rudo, criado sien pai i sien mai, se l fazir al pie de rapazas i mulhieres inda quedaba mais feio.

La nuossa eiducaçon dantes passaba por ber lhougo ua mano alhebantada, cumo se fusse ua spada para atalhar ls palabrones que inda benien a camino.

…garoto nun t’astribas a dezir pragas que you sfrego-te la lhéngua cun binagre...

Mas l cierto era que praguejar to l mundo l fazie, i que bien se fazie, era toda ua prática bien cultibada, palabrones sanos i scorreitos que quien oubie nun quedaba cun dúbedas, ou seia, éran dezidos por anteiro i adreito

Hoije cada beç antendo mais l berdadeiro segneficado i rezon porque se praguejaba tanto, éran modos bien própios de quien tenie çcargas para çpejar nesse tiempo. I pongo-me a pensar, anton un home andaba to l die agarrado a un arado ou charrua, çadon ou çada, biendo ou bienda i la bida nun passaba de la cepa tuorta, aforraba i la farina nun chegaba até la nuoba segada, bendie uas dúzias d’uobos, batatas, frajones i cebolhas a las ties de la Terronha que tiraba de la boca de ls filhos i nun chegaba pa ls cadernicos de la scuola i calha la boca bien calhada que ls bufos i paisanos inda dezien que eras de l contra.
Porque la maldita Guerra Cebil de l nuossos bezinos inda nun habie calhado de todo las scopetas i las cuontas que benien d’alhá nun éran lhonas, éran berdadeiras, muitas i feias, armanicas a las de quien mandaba an Lisboua.
Assi quienquiera queda cheno que nien un boto, só sobraba un modo de tratar las cousas praguejar, praguejar, praguejar i dar uns balientes cuntapies ne ls calhaus que ancuntrában alantre, mesmo sabendo que éran çtinados al culo doutros.

Fazie-le bien a l’alma i l sprito, perbenie las úrcelas i las bistas quedában lhimpas, nun sei s’esso era científico, l que sei ye que queda barato, i que you dantes era contra mas agora nó, apuis de l que beio to ls dies acunseilho a fazer este tratamiento (quando se stá solo i se fur nun scampado melhor).

Ye feio, mas que Dius mos perdone.

21/07/09

La mie rue




Na rue adonde camino,
ls passos son debagarosos, çcumpassados, témbran ls caiatos.
Na rue adonde camino,
sóbran ls sentalhos adonde las andorinas póusan i cágan.
Na mie rue hai ua fuonte
que cuorre andefrente, quaije an silenço, solo para eilha;
las barrilas medrórun i eilha,
cun sues scaleiras de piedra áspara
a que pies nun se abintúran,
cuntina a cumprir sue funçon, mas bai morrendo de solidon.
Na mie rue las piedras scáldan,
tente nun caias, son prisones a pies.
La rue adonde you joguei al chete, a las palombas,
la rue que me ampuntaba al toque de las Trindades stá marimunda, xorda de gente.
I you…
camino cun pies firmes na mie rue,
acenhando als sentalhos muita beç scundidos atrás la parreira de uba rei,
rebelando retratos de an tiempos.
Camino, pie firme até un die
an que las piedras de la rue nun me dígan adonde stán
i you...
tente nun caias, caminarei para outra rue que nun la mie…





Relhembráncia de la apersentaçon de Ls Lusiades i de La Stória dua Lhéngua i de un Pobo an Banda Zenhada


























Cuomo “ua eimage bale mais que mil palabras” para cuntinar a relhembrar ls testos yá eiqui ponidos por Francisco Domingues i por José Ventura, subre la apersentaçon de Ls Lusíadas i de la Stória dua Lhéngua i dun Pobo, ne l die dous de Júlio, na Fundaçon Mário Soares eiqui bos deixo uns retraticos onde podemos reber l Dr. Mário Soares que amprestou la Fundaçon i ampeçou la Sesson, l apersentador porsor Guilherme de Oliveira Martins, l Menistro de la Cultura, l outor José Ruy, l tradutor pa l mirandés Dr Amadeu Ferreira i l l Eiditor Dr António Batista Lopes.
Çtaco ua beç mais, que la traduçon de Ls Lusíadas para mirandés ye ua eiselente houmenaije al pobo mirandés que trouxo la lhéngua falada anté ls dies d’ hoije, cun ua special ajuda José Leite Vasconcelos, que an 1882 ampeçou a dá-la a coincer al Mundo.
Cuomo se puode ber nos retraticos, ne l final de la apersentaçon de ls lhibros, un pequeinho núcleo de ls Pauliteiros i Gaiteiros de l’ Associaçon de Lhéngua Mirandesa, animórun culs sous toques l spácio de l Jardin de la Fundaçon, anquanto l outor José Ruy i l tradutor pa l mirandés Amadeu Ferreira, de las obras íban dando outógrafos a las muitas pessonas que cumprórun ls lhibros.
Ua beç mais, muito oubrigado Amigo Amadeu Ferreira i a José Ruy, por estes dous eicelentes i ancantadores lhibros que son de ls mais baliosos para dibulgaçon de la lhéngua mirandesa i para melhorar la formaçon lhenguística de muitos de ls naturales e deçandentes de las tierras mirandesas, por esso, son merecedores de eilhebada gratidon, stima i cuonsidraçon de todos ls mirandeses.
Leonardo Antão





20/07/09

Nuite

Pablo Picasso, Guernica, 26 de Abril de 1937.

Tengo buntade de salir de la selombra
De deixar scapar l tiempo se fur neçairo
Agarrar las palabras que mos traç la nuite
Dezir-te agora que quiero salir daqui.

L que me lhieba a screbir i a oubir la nuite
Nesta lhéngua muda durante tanto tiempo ?
L que precuro ? Que me traç eilha siempre ?
Ecos de bida… Bozes que quieren dezir…

L que bou a dezir you que yá nun sou dalhá ?
Mas hai qualquiera cousa que se agarra a mi
Sodes bós que falais, bozes quaije squecidas,
Que chamais de loinge: que quereis de mi ?

Yá fechei la jinela. Yá ampeçou la nuite.
Ye la hora an que las bozes quieren falar an mi
I se agárran al aire i traien fuolgo squecido
Fuolgo trémulo de bida que se morriu an mi.


N.B. Tenie este poema screbido hai yá uns meses.
Oufreço-lo a todos ls que gústan de ler estas Froles Mirandesas.

Hai Siempre Alguien que Rejiste

Biaige a la lhuna

Faç hoije 40 anhos que acunteciu la purmeira alhunaige. "Un pequeinho passo para un home, un grande passo para la Houmanidade", ye la frase que queda. Mas yá antes, muitos habien sonhado cun esse momento. Ende bos deixo un filme de Georges Meliès, un de ls pioneiros de l cinema, cunsidrado por muitos "l pai de ls eifeitos speciales". Se essa spresson ye justa, nun deixa de ser un pouco redutora, ye que yera muito mais do que esso. Quando beio ls sous filmes (hai muitos no youtube), solo penso: cumo carai ye que eilhes cunseguien fazer estas cousas cun la tecnologie que tenien na altura?
Queden anton cun Le voyage dans la Lune, de 1902.



Yá que stou cun las manos na massa, deixo-bos inda outro filme de Meliès, Un homme de têtes, de 1898.

Pursor Marculino fala mirandés na terbizon


Qu´hai...





Abro la mie paisaige
Passaige
Para alhá de l agora
Puorta abierta
Jinela abierta
Siléncio
Ourora
Que hai para para alhá de l riu
Feito de lhágrimas
De ls justos
Que hai para para alhá de l riu
Feito de fabores
De l corrutos
Que hai para para alhá de l riu
De ls que se muorren
Andefesos
De ls que bíben
Amordaçados
De ls que son
Anjustiçados
Que hai para alhá de l miu riu
Feito d'alegries i penas
De suonhos
Feitos poemas
An mi
Que conheço
E ll que
Çconheço
De mi
Que hai para alhá…





Nuite de lhunar







Sentada na mie baranda,
Beio las óndias, beio l mar,
Parece mesmo que ye die
Mas ye ua nuite de lhunar.
I las gaibotas an bando
Junto a l’auga ban pousar
Squécen las pessonas na rue
Quédan na arena a namorar.
Cerro ls uolhos i bolo lhoinge
Ambalada pul mar
Ls mius pensamientos num páran
Lhieban-me para outro lhugar.
Bien lhoinge deilhi
Adonde nin eisiste l mar
Oubo ls grilhos que cántan
An tan guapa nuite de lhunar.
Yá nun stou mais na cidade,
Stou lhoinge, na mie aldé
Uolho l cielo beio las streilhas
Ye nuite de Lhuna chena.
Fui esta magie de la nuite
Que me lhebou para un tiempo lhoinge
Adonde nunca tenie bisto l mar
Solo habie de semelhante
Tan guapa nuite de lhunar!


19/07/09

Ls filhos que tu pariste

Carregas ne ls ombros,
un fardo que nun pediste,
carregas na tue alcofa,
zdita que nun pariste.

Curbada subre ti mesma,
nó drobada na tue sina,
hás-de bencir la batailha,
hás-de bencir, çtemida!

I bás-te a lhibrar de l fardo,
de la bida qu'agora carregas,
de la serbidon, de la fame
i de l'anjustiça que renegas.

A anfrentar la multidon,
seguirás de punho an riste,
para de la tue serbidon
para siempre te lhibertares
i na alcofa solo carregares,
ls filhos que tu pariste.





Babel 2



«... an cada ser houmano eisiste la necidade dua lhéngua eidentitária: esta ye, a las bezes, quemun a cientos de melheiros de pessonas, outras bezes solo a mui pouquitos de miles, pouco amporta; a este nible, solo cunta l sentimiento de perténcia. Cada un de nós ten necidade deste lhaço eidentitário poderoso i recun fortante.
Nada ye mais peligroso do que atentar rumper l cordon maternal que ata un home a la sue lhéngua. Quando el se rompe, ou queda mui anfraquecido, esso ye un zastre pa l cunjunto de la sue personalidade.
(...) faltarie-me l campo se quejisse çcrebir menudamente todo l que ls homes ténen de aguantar, inda hoije, i an todos ls países, solo por faláren nua lhéngua que albanta alredror deilha la çcunfiança, l çprézio ou la caçuada.
Ye eissencial que l dreito de cada home a cunserbar la sue lhéngua eidentitária i a serbir-se deilha lhibremente, seia çclaramente stablecido, sien qualquiera dúbeda, i que puoda ser begiado sien çcanso.
(...)
Bien antendido, nien todas las lhénguas nacírun armanas. Mas dezirei deilhas l que digo de las pessonas, quier dezir, que todas ténen l mesmo dreito al respeito pula sue denidade. De l punto de bista de la necidade de eidentidade, la lhéngua anglesa i la lhéngua eislandesa [ou qualquiera outra falada inda por menos giente] zampéinhan eisatamente l mesmo papel: ye quando se cunsidra la outra funcion de la lhéngua, la de strumiento de troca, que eilhas déixan de ser armanas.»


Amin Maalouf, Les identités meurtrières (1998).
Este testo fui traduzido de la eidiçon pertuesa: As Identidades Assassinas, Difel, 2009, p. 147-149.






18/07/09

Ser scritor



Para Delaide i Jesé Stebes:


Agradeço-bos als dous
L galardon que me dais,
Mas nun passou de rima
L pedido para ls demais.
Alfredo ye de ls melhores
I de Ana que queremos mais?
Cun poema tan guapo
Subre ls ninos i ls pais,
Quereis proba maior,
De que ten que ser scritor
Quien trai para este nieiro,
De que faç parte Cangueiro,
Un poema subre l’amor,
Mas de l mais berdadeiro
Que fizo nacer ua flor?!

Almendra

"Berano Total 2009"

"Berano Total 2009" - Porgrama de la RTP1

Hoije bengo eiqui, prestar la mie houmenaige al porsor Marcolino Fernandes, de San Martino, que ne l porgrama de la RTP1 "Berano Total 2009", eimitido an direto de Miranda de l Douro, i que grabei na totalidade, para poder ber posteriormente todo l qu'ende se passou.

Porquei dar ls parabienes al porsor Marcelino? Porque fui el solo que fizo queston de representar las nuossas aldés, an mirandés, assi cumo fazer las apersentaçones de las bárias atibidades i produtos de la region, tamien an mirandés.

Adorei ber la profisson, la qu'agora se dedica, que ye la de cesteiro. Ten trabalhos mui guapos, percipalmente l chapéu qu'usaba i qu'el fizo cun brimes, era mui guapo, tamien gustei de la lhona que cuntou mas que nun la bou a dezir eiqui.

Parabienes porsor por tener representado tan dignamente la nuossa lhéngua. Parabienes tamiena a la RTP1 pula forma purfeita cumo dibulgou to la region de Miranda, percipalmente Sendin, an que mostrou un pouco de todo l qu'alhá se faç.

17/07/09

Paleta de letras


Ye nas tintas
que mergulho
i squeço
tempestadas d'arena
que me ancendéian ls sentidos.
Ye an ti,
paleta de quelores
de la tierra que piso
que me lhiberto i prossigo.
Ah tela branca
que me acagatas
quando te penso,
sós fuolha branca
an que me meto
i lhiberto!
Chegai-bos a mi
i lhibertas,
bíbamos la bida,
renacida.
Ye nas palabras
que nabego,
i lhuito
contra ls oulios de l airaçada
que me sécan la piel,
me sécan la boca,
me bótan
contra mi própia.
Ye nas tintas de l poema,
nesta paleta cromática de lhetras
que me ancontro,
amo,
bibo,
me perdo...




Marculino sos al miu heiroi !



Hoije staba you decedido an screbir eiqui dalgo suobre los mirandeses que passan na terbizon i que nun son capazes de falar na nuossa Lhiengua. Pur acaso, ya bai dies qu'ando algo einerbado cun isso i ya hoije bendo al purgrama "Brano Tutal" na terbizon ye que tenie mesmo que screbir eiqui dalgo...


Pensai bien... un spanhol quando ye anterbistado pur la terbizon purtuésa que lhiengua fala ? Spanhol, nun ye ? I anton purque que conho sera qu'un mirandés anterbistado ten d'usar outra lhiengua que la sue ?


Tiu Marculino a cuntar la lhona dals sandineses

Nisso, un Samartineiro mui spierto, i ya bien afuora (cume you) de todes essas cousas de bergonha i tal falou cume debie de ser nela sue lhiengua, na terbizon agora mesmo ! I anté cuntou la sue famosa lhona dal casal Sandinés ! Ua marabielha !



Franquamiente..... Gracias tiu Marculino ! Inda bien que stais bos aende ! Se no inda pensarien las pessonas que so falamos purtués !



Ho ! Mas agora ya stan los Galanduns a falar an purtués... mas quei ? Cantoran an mirandés i agora falan an purtués... sera que solo se puoda cantar an mirandés ???
Ho ! Ya agora tiu Ribeiro tamien fala an Purtués ! Ho ! Pior inda, al tiu qu'apersenta la posta mirandesa i la bolha doce falou de "bola doce" HO HO ! Mas que raio ye isso ??? Ye bolha, bolha, bolha caracho !!!!!

Tiu Marculino tornai outra beç !!! I ansinai als outres cume ye !



Babel 1



«La muorte dua lhéngua, inda que eilha seia solo falada pula calhada por un manhuço de zgraciados nun rincon de tierra arrasada, ye la muorte de un mundo. A cada die que passa abaixa l númaro de maneiras defrentes para dezir la palabra «sprança».


George Steiner, Errata: An examined life, 1997.
L testo que eiqui deixo fui traduzuido de la bersion pertuesa (Errata: Revisões de uma vida, Ed. Antropos, 2009)



16/07/09

Na feira de Mogadouro



Cumo ye que naciste… ?!
Mira, un die,
you i tou pai
fumos a la feira de Mogadouro
que ye ua feira
adonde se bende de todo…
Mas mesmo de todo… !
Até garoticos pequeinhos !
I you anton dixe-le a el:
Mira,
bai a ser aqueilha garota !
Por acaso,
dixo-m’el,
tamien you staba
a pensar la mesma cousa !

Mas, á Mai,
nun berrában
esses garoticos todos
a la spera d’ancuntrar pai i mai ?

Tu sabes alhá !
Mas lhougo depuis de pagarmos,
fui cumo se fusse un milagre !
Parece que quedeste tan cuntenta
que nien sequiera te oubimos dezir
nien « ui » nien « ai » !

Nun me digas, Mai !

Carai !!
I quien quedou todo admirado
fui tamien tou pai !