30/06/14

Uitocientos anhos?


Parece que ne l die 27 de junho hoube ua grande fiesta para quememorar l nacimiento de la lhéngua pertuesa. Hoube cumbersas, animaçones, balhones i até música. Se you fura un de ls organisadores, haberie telefonado a Belmiro de Azevedo para pedir l Tony Carreira amprestado. Mas pronto, nun hoube Tony Carreira, mas hoube Ribeiro i Castro, que ye quaije la mesma cousa.

You nun pude ir a la fiesta, mas tube muita pena, porque dixórun-me que festejar uito seclos de pertués yera "bué da trendy". Mas, acima de todo, quedei cun alguas dúbedas: cumo sáben eilhes quantos anhos ten la lhéngua i até l die an que naciu? Eisiste un momiento an que las lhénguas nácen? Cumo terá sido? Cunfesso que até cheguei a maginar l diálogo antre dous habitantes de l reino:

- Ah, carai, esto de falar an lhatin yá nun me dá muito jeito. I se falássemos antes an galaico-pertués?
- Galaico-pertués, que ye esso?
- Ye parecido cu l lhatin, mas cun menos declinaçones.
- Ah, se ten menos declinaçones, bamos spurmentar, que you ando cun deficuldades na gramática.

Fui  ambestigar i parece que, afinal, la fiesta yera sobre l testamiento de Afonso II, l purmeiro documiento screbido an pertués. Quedei inda mais baralhado: anton las lhénguas nun "nácen" cula fala? Anton, por eisemplo, l mirandés solo eisiste zde que ye screbido? I que dezir de lhénguas que nacírun, crecírun i se morrírun sin que naide las screbisse? Nunca eisistórun?

Nun stou, ye claro, a querer dezir la scrita nun ten balor. Gusta-me muito ler i screbir i reconheço que essa dimenson ye mui amportante. Mas, carai, nun ye cula scrita que las lhénguas nácen! I l peor de todo ye que, segundo este artigo, l testamiento de D. Afonso II nien sequiera ye l purmeiro documiento screbido an lhéngua pertuesa. Cuando muito, ye l purmeiro documiento screbido an galaico-pertués por un rei. Portanto, para estas pessonas, las lhénguas "nácen" quando ampeçan a ser screbidas pu l poder. Anteressante!

You gusto muito de mie lhéngua-mai i cuido que debe ser celebrada! Mas debe ser celebrada cun algun rigor i nó cun çcursos de circunstáncia sobre la balorizaçon de la lhéngua i l númaro de falantes i outro tipo de cumbersas que nunca se traduzen an políticas cuncretas. Yá agora, tamien serie buono que alguien  dexisse que l númaro de falantes ye l menos ampuortante i que Pertual ten dues lhénguas, nó ua!

27/06/14

Bloguers de l Praino


Ls mardomos de l Ajuntouro de ls Blogueiros de l Praino anforman que bai a ser ne l die 16 de Agosto.

Treminai la buossa bida para nun faltardes a este cumbíbio an fala mirandesa, tengades ou nun tengades blogue, faleis ou nó mirandés. Para quien nun fala mirandés será ende l ampeço.

L sítio adonde bai a ser i l porgrama de l die hán-de ser puostos eiqui a sou tiempo.
 
Puls mardomos,
 
Delaide Munteiro

07/06/14

Un Ramico d’oulibeira!



Çcrebir sentires i ser capaç de passar las batidas acelaradas de l coraçon para quien mos puoda ler ye mui defícele. Puodo dezir que la calor chubiu-se-me a la cabeça, quedei cun piel de pita i mius uolhos rasaran-se-me de houmidade. Hai biajes i bibires spurmentados que se mos ancarrapitan pula spina arriba…


Neste die 4 de Junio, a la purmanhana, you, Fracisco Demingues i mais trés de sous alunos: Henrique, Rita i Bernardo que daprenden, ua beç pur semana, lhéngua mirandesa ne l coleijo Princepe Perfeito, an Alcantara, Lisboua, adonde Fracisco los ansina. A modos romeiros ende mos botamos strada afuora para chegar a la Scuola Eça de Queirós, ne ls Oulibales an Lisboua para falar de la lhéngua i cultura mirandesa.


L cumbite tenie sido feito al porsor Amadeu Ferreira mas questones de salude ampedírun de star alhá i, eilhi, stábamos nós, cula houmildade i denidade de sermos dinos repersentantes i mensageiros de la Lhéngua Mirandesa. A la chegada ende stá l porsor Fernando Pinto i sous alunos que mos antregórun un ramico de oulibeira. Melhor saludaçon nun haberie! Gostou me l ramico, simbolo de paç. Fui apuis la beç de sermos apersentados al porsor Acúrcio Domingues i a la diretora de la scuola, porsora Marie Jesé Soares. Bienháiades pur bien mos acolherdes.


Hai que splicar l porquei desta bejita. Hai ua rapaza, Darina Mekulova, aluna de l 12º anho desta scuola, nacida na Circássia, zona de l Cáucaso, ua porbíncia cunquistada i antegrada ne l ampério Russo. Ne l anho de 1864, ls russos matórun arrimado a 1,5 milhones de circassianos i quaije outro tanto sparbou-se pul mundo, chama-se a esto: genócidio. La lhéngua deste pobo quedou-se pulas aldés cumo lhéngua de casa i de familha. Nas cidades l cunquistador ampone sue lhéngua i cultura. Diç Darina, ne l sou trabalho, que sou pai era polícia i sue mai beilarina i apuis porsora de dança. Sou pai morriu-se quando eilha tenie 3 anhos i quando tenie 7 anhos, sue mai resolbiu eimigrar para Pertugal,  na percura de ua bida melhor. Darina stubo quaije 6 anhos sien ber sue mai i fui ua sue tie i sous abós que la criórun. Daprendiu la fala circassiana cun sous abós i l russo solo quando antrou pa la scuola. Hai algue parcença cula lhéngua mirandesa, ambora ls mirandeses nunca tubíssen sido scorraçados cumo l pobo a que Darina pertence.

L porsor de Psicologie, Fernando Pinto, apuis de eilha le tener cunfessado adonde nacíra i cumo la lhéngua i cultura de sous abós poderie star a zaparcer, ancentibou la a fazer un trabalho, cumparando l cumparable cula lhéngua i cultura mirandesa.

Darina Mekulova cuntatou ua aluna de la Scuola Secundaira de Miranda de l Douro, a Luana, trocórun mails, fazírun-se amigas i apuis acunteciu ua biaije, porgramada, a Miranda i diç Darina que le gustou muito.


Agora que yá sabeis las rezones que mos lhebórun a esta scuola, ye tiempo de dezir cumo se passou la nuossa manhana na scuola mas solo bou dezir que me gustou muito ir alhá, puis las eimaiges que bos eiqui pongo puodan dezir muito mais de l que you puoda scribir, assi ende quedan ls retratos i lhigacones
Antonho Cangueiro