15/06/21

«La lhéngua mirandesa deberie de ser l ambestimiento regional prioritairo»

Apersentar un camino pal feturo de la lhéngua mirandesa, ajudar a lhuitar acontra l cuntino sbaziar demográfico de l Praino i eiqui criar amprego qualeficado son ls oubjetibos de ls Carreirones pa la Nuossa Lhéngua, salido hoije. Nun quadro negro, an que la própia suobrebibéncia de la lhéngua ye dada cumo «seriamente amanaciada», son apersentadas prepuostas cuncretas para rebirar esse camino.
L decumiento saliu hoije an mirandés, pertués i anglés por mano de la Associaçon de la Lhéngua i Cultura Mirandesa i ajunta l pensar de nuobe outores apegados al resguardo i a la promoçon de la lhéngua mirandesa. Ampeça por apersentar un mirar atrás i por fazer un diagnóstico. «salida de pessonas, falta de ajudas al uso i nun haber recursos pal ansino i pa la promoçon» son apuntados cumo las prancipales talanqueiras a saltar para que la lhéngua mirandesa i la cultura puodan ser «pica-puortas pal feturo de la Tierra de Miranda», dezindo mesmo que «deben de ser ls purmeiros antes de todo i qualquiera outro ambestimiento stratégico na Tierra de Miranda».
L squiço prepuosto para esse ambestimiento assenta an quatro fincones: decumentaçon, ajudas a la mantenéncia de l númaro de falantes rigulares, alhargar la besiblidade de la lhéngua i de la cultura, criaçon de ampregos. L decumiento aclareia cada un de ls fincones i apersenta un plano de zambuolbimiento cun eideias citres, no balor de meio melhon de ouros, para cumprir an cinco anhos. L financiamiento inda nun fui cunseguido por anteiro i la Associaçon busca agora «parceiros a lhargo tiempo» que se quergan ajuntar a estes porjetos i que deian upas a la sue cuncretizaçon.
«Até hoije tubimos reuniones cun dalguas anstituiçones públicas i pribadas, tenendo cunseguido dalguas ajudas i doutras aguardando l studo de las nuossas prepuostas. Tenemos más reuniones porgramadas pa las semanas que bénen», diç fuonte de la Direçon de la ALCM. «Son porjetos yá mui bien traçados i planeados i cumpletamente fazibles, pensados para tener un eifeito multeplicador, mas nua lógica de crecimiento ourgánico i sustenible».
Mirandés ne l Diário de la República
La Associaçon, que ne l sábado que ben assinala l Die de la Lhéngua Mirandesa (celebrada ne l solstício de berano) cun la ourganizaçon de la III Jornada de Lhéngua i Cultura Mirandesa “Amadeu Ferreira” nun cungresso birtual, biu hai poucos dies reconhecido l statuto de outelidade pública por çpacho de la Presidéncia de l Cunceilho de Menistros publicado ne l Diário de la República tamien an mirandés, algo único. «Ye para tener muita proua por bias de dues cousas, pul reconhecimiento de l nuosso trabalho i pul respeito dado a la lhéngua puls nuossos gobernantes», diç prouista la fuonte de la Direçon de la Associaçon. L próprio Secretário de Stado André Moz Caldas, respunsable pula publicaçon, dou cuonta disto na sue parede de l Facebook, tenendo merecido agabones de bários outros membros de l Goberno.

10/06/21

Cuonta - Que Dius mos perdone

 

 


 

Botar pragas, carbalhadas, asneiras de la boca para fuora era i inda ye feio a quienquiera, seia home ou mulhier, bielho ou nuobo, rico ou probe.
Quando bemos alguien botar pragas, fazemos lhougo l’associaçon a giente mal purparada, de scassa eiducaçon i pouca cultura, brutote de trato rudo, criado sien pai i sien mai.

Se l fazir an pie de ninos, ninas, rapazas ou mulhieres inda quedaba más feio.
La mie eiducaçon fui nun tiempo anque era proibido a un garoto praguejar, se l fazisse bie lhougo ua mano alhebantada, cumo se fusse ua spada par’atalhar ls palabrones q’inda benien a camino.
…garoto nun t’astribas a dezir pragas que you sfrego-te la lhéngua cun binagre...
Mas l cierto era que botá-las to l mundo l fazie, i que bien se fazie, era toda ua prática bien cultibada, palabrones sanos i scorreitos que quien oubie nun quedaba cun dúbedas, ou seia, éran dezidos por anteiro i adreito
Hoije cada beç antendo más l berdadeiro segneficado i rezon porque dantes se praguejaba tanto.

Éran modos bien própios de quien tenie cargas para çpejar.

- I pongo-me a pensar, anton un home ou mulhier andaba to l die agarrado a un arado ou charrua, çadon ou çada, biendo ou bienda i la bida nun passaba de la cepa tuorta!

Aforraba i la farina nun chegaba anté la nuoba trilha, bendie uas dúzias d’uobos, batatas, frajones i cebolhas a las ties de la Terronha, cousas que tiraba de la boca de ls filhos i nun chegaba pa ls cadernicos de la scuola!

I tenie que calhar la boca bien calhada, porque se falaba, zabafa, quementaba, ls bufos inda denunciában a la “Pide” acusando q’era de ls contra.

Q’era contra l regime i esses nun éran tolerados, éran lhebados i malhados que nien fierro friu para reilhas d’arado na forja de la frauga.
Cumo se nun bundássen todas estas afrontas, inda na maldita Guerra Cebil de Spanha nun habien calhado de beç las scopetas, las cuontas que benien d’alhá nun éran lhonas, éran berdadeiras, éran muitas i feias, armanicas a las de quien mandaba an Lisboua.
Assi quienquiera queda cheno que nien un boto, só sobrando un modo de tratar las cousas praguejar, praguejar, praguejar i dar uns balientes cuntapies ne ls calhaus que s’ancuntrában delantre ne ls caminos i nas aradas, mesmo sabendo q’éran çtinados al culo doutros.
Fazie bien a l’alma i al sprito, perbenie las úrselas i las bistas quedában lhimpas, nun sei s’esso era científico, l que sei ye que queda barato, i que you dantes nun gustaba d’oubir mas agora cumprendo.

Agora, çpuis de l que beio to ls dies acunseilho a fazer este tratamento, de perferéncia quando se stá solico i se fur nun scampado melhor.
Ye feio, mas que Dius mos perdone.

 Faustino Antão

 

Nota : Cuonta tamien publicada na Fuolha Mirandesa ne l Jornal Noresde, l spácio reserbado a to l mundo que quejir screbir i publicar segundo las reglas de la Cumbencon Outrográfica de la Lhéngua Mirandesa.

 

04/06/21

Çpacho de outilidade pública

 



 

 Diário da República, 2.ª série 

 PRESIDÊNCIA DO CONSELHO DE MINISTROS Gabinete do Secretário de Estado da Presidência do Conselho de Ministros 

Despacho n.º 5496/2021 

Sumário: Declara a utilidade pública da Associaçon de la Lhéngua i Cultura Mirandesa — ALCM. 

Declaração de Utilidade Pública A Associaçon de la Lhéngua i Cultura Mirandesa — ALCM, pessoa coletiva de direito privado n.º 505946700, com sede em Miranda do Douro, vem desenvolvendo relevantes atividades de interesse geral no âmbito da promoção e divulgação da língua e cultura mirandesa, bem como do património cultural, histórico e natural da Terra de Miranda. Para o efeito organiza e participa em diversos eventos que visam os referidos fins, designadamente em conferências, formação e apoio a estudantes, palestras e seminários. Tem apoiado o Museu da Terra de Miranda na tradução dos textos a incluir no espaço expositivo, em publicações, ou em outras formas de apresentação de textos. Coopera com diversas entidades da Administração, e em especial com o respetivo Município, na prossecução dos seus fins. 

Por estes fundamentos, conforme exposto na informação n.º I/407/2021/SGPCM, do processo administrativo n.º 191/UP/2019, instruído na Secretaria -Geral da Presidência do Conselho de Ministros, e no uso dos poderes que me foram subdelegados pela Ministra de Estado e da Presidência através do Despacho n.º 1338/2020, de 24 de janeiro, publicado no Diário da República, 2.ª série, n.º 21, de 30 de janeiro de 2020, declaro a utilidade pública da Associaçon de la Lhéngua i Cultura Mirandesa — ALCM, nos termos do Decreto -Lei n.º 460/77, de 7 de novembro, na sua redação atual. É publicada em anexo ao presente despacho uma versão em língua mirandesa. 24 de maio de 2021.

 — O Secretário de Estado da Presidência do Conselho de Ministros, André Moz Caldas.

 

 ANEXO 

La Associaçon de la Lhéngua i Cultura Mirandesa — ALCM, pessona coletiba de dreito pribado n.º 505946700, cun cabeça an Miranda, ten feito trabalhos amportantes, que a todos antréssan, para apendonar i spargir la lhéngua i la cultura mirandesa, i tamien l patrimonho cultural, stórico i natural de la Tierra de Miranda. Para que isso puoda ser feito, purpara i partecipa an funciones para cunseguir esses fins, mormente an cunferéncias, formaçon i ajuda a studantes, palhestras i seminairos. Ten dado ajudas al Muzeu de la Tierra de Miranda na traduçon de testos para ser puostos ne l standrete, an publicaçones, ou noutras maneiras de apresentaçon de testos. Trabalha cun bárias antidades de la Admenistraçon, i an special cula Cámara, para que seia capaç de alcançar l que se aperpon. 

Stribado ne l que yá se dixo, i tal cumo ye amostrado na anformaçon n.º I/407/2021/SGPCM, de l porcesso admenistratibo n.º 191/UP/2019, purparado na Secretarie -Giral de la Presidéncia de l Cunceilho de Menistros, i ne l uso de ls poderes que me fúrun dados pula Menistra de Stado i de la Presidéncia ne l çpacho n.º 1338/2020, de 24 de janeiro, publicado ne l Diário de la República, 2.ª série, n.º 21, de 30 de janeiro de 2020, declaro la outelidade pública de la Associaçon de la Lhéngua i Cultura Mirandesa — ALCM, ne ls termos de l Decreto -Lei n.º 460/77, de 7 de nobembre, tal cumo hoije stá screbido.