30/09/12

Screbir cumo quien reza

Gostava tanto de te poder screbir. Screbir-te cumo quien cunta ua cuonta, lei ua prainada ne l peito, reza ua ladainha ne l sentido.
Si, ye isso mesmo! Quiero screbir cumo quien reza ua ladainha daqueilhas que ambos a dous ajudemos a fazer, you cun passos pequerricos cumo se fura l atrelado de ls mais bielhos, eilhes cun la ruoda a modo de pierna grande, you a dar trés bezes mais passos por bias de l baláncio pequeinho de la mie ruoda.

Lhembra-se-me subretodo dua, quando ls panes éran caras a Zenízio. Cumo se m´habie de squecir essa ladaínha de rezas cumo rosairo de peniténcias!? L cura delantre iba mandando rezar; l pobo respundie rezando. L cura paraba delantre de ls panes i, metendo l spargidor ne l baldico de l´auga benta, fazie l géstio de la botar pa las tierras, para que ls panes nun fússen atacados por bechezas ó ferruge, para que l marfolho medrasse i amparasse las canhas para que nun se tumbássen cun qualquiera airaçada ou auga atrunada.
L pobo paraba i miraba la trigueira i cadun rezaba inda cun mais deboçon quando birado pa las que tebíssen nacido de l sou sudor. You fugie l tiempo todo, a poulicos i cun passos curticos que nien perdal i só çcansaba quando l cura metie l spargidor de l´auga i l pobo rezaba.
Era tiempo de merujas, daqueilas mesmo berdes antes de séren cantadas pul cuco. Que si you gustaba de merujas! Algo mais fuorte que las rezas de l cura me chamou. Era aquel berde ameroso…
Dua trigueira, de l lhado de riba de l caminho, salie un suco d´auga clara. Atrabessaba l caminho i spargie-se na baleta de baixo fazendo ne l chano ua colcha de berde assetinado, tecida an telar, ua tentaçon pals mius uolhos, puxados pul pecado de la gula. Parei i quedei que nien un speque. Quando me dei de cuonta, la cantilena yá iba mais adelantre. Mie mai habie-se quedado por bias de nun anquemodar la reza cun l bózio.
Áh garota!, que starás tu a fazer??
Dei um poulo subre mi mesma cun l cagaço. Ua pierna antrecruzou-se cun la outra i you spandeirei-me para drento de chafurgo de merujas. Molhada, segui la reza meio a tritar mas sien querer dar parte fraca, cun uas lambadas de mie mai para outra beç nun ser çtraída, l aire a baté-me na cara, aquel aire a anunciar la Semana Santa subre ls mius benairos molhados, a arrepassar até la mie piel.

La reza seguiu por outro caminho i you tamien iba meio rezando.
Rezaba nó pulas senaras, nó pul bestido cun manchas, nó por peniténcia, nó pulas lambadas. Rezaba chena de miedo de quedar cun febre. Rezaba i tritaba para nun quedar cun las gorjas anflamadas que m´ampedíssen de ir al baile de l die de Páscoa, adonde todo mundo beilarie, tamien you, dous palmos i meio de gente, agarrada a outras eiguales.
Era assi que you gustaba de te screbir, neste anroseirar de palabras cumo que a rezar i fazer medrar l sustento de quien nun ten outro sustento. Screbir-te sien me quedar tiempo para mirar las manos, ls dedos angaramonados pul friu i pul rematismo, sien sentir ls delores de ls tendones que la scrita me fizo, ua scrita frie de númaros anriba dun quadro de piedra, ua scrita delorida feita cun la caneta Bic, cun fuorça, para que la matriç de ls pontos quedasse bien furada i la duplicaçon salisse na perfeiçon.

27/09/12


Ampobrecimiento

Oumenta l númaro de famílias andebidadas i zesperadas de zampregados, de trabalhadores precairos, de zanimados, de clandestinos i de bidas que sobran na sociadade.

La crise eiquenómica i ls sacrifícios ampuostos para afronta-la stan a fazer  un rosairo de bítimas, cun nomes i rostros qu'eisigen ua mudança d'ourganizaçon social.

L mundo lhaboral stá a quedar cada beç mais ampobrecido. Ls trabalhadores i trabalhadeiras stan a ser bítimas de la desumanizaçon an curso.

Nun podemos quedar andiferentes al que se stá a passar ne l nuosso Paíç i noutros países de l sul de la Ouropa, ponendo las bítimas de l'ampobrecimiento i de la dezumanizaçon ne l centro de las nuossas preocupaçones i açones.

Se l mundo lhaboral passar a ourganizar protestos públicos bien  cordenados, ls  poderosos outores deste ampobrecimiento bacilaran i cairan.

La manifestaçon pacífica, contra ls outores d'algo moralmente reprobable, ye ua de las ferramientas mais poderosas que ténen ls cidadanos.

Lhuther King i Gandhi adotórun esta estratégia nas sues lhuitas políticas porque sabien que las açones nun biolentas son a melhor ferramienta al alcance de la maiorie de la populaçon.

L pior que se puode passar nua sociadade ye ser bítima de medidas d'anjustiça social que ban contra ls dreitos fundamentales adquiridos.

L'altarnatiba passa pula defesa de ls nuossos dreitos, de la defesa que nós fágamos deilhes, contra ls outores d'algo moralmente reprobable.

Este ye un meio de prosseguir eniciatibas solidárias que mos cunduzan al fin de l'ampobrecimiento i al ampeço de l camino de progresso i de houmanizaçon.

Leonardo Antão

 

25/09/12

Sposiçon - Cumbite


Eiqui queda l cumbite pa la sposiçon de Manuol Bandarra (augarielhas), João Bandarra (música) e Fracisco Niebro (testos). Serie un gusto grande ber-bos an Bergáncia die 29 de setembre, ende pulas 15h.

AF






23/09/12

BIDAS


BIDAS
Tal qual dous spritos que  se ancontran i se perden

Na bolatilidade de ls dies, dous spritos necessitados

De l'ouxigénio de l suonho para reinbentáren la bida,

 Dous rius que se ancontran na cunfluéncia de ls mares

Splodindo las marés, dous rius, dues streilhas

Ó dous bulcones que se cruzan se abraçan

Ó se anulan lutando contra l'einexorable lemite

De ls lemites...

S:)  SãoSendin

21/09/12

Festibal Antercéltico de Sendin – Lheitura antegral de Ls Lusíadas




Buolbe-se a la casa que mos biu nacer. Hai tanta casa, mas solo aqueilha que traiemos agarrada i nunca se nos çprende ye la berdadeira. Amostra-se neste jornal de la Casa de Trás ls Montes, ua de las casas que ten andentro de la casa.
L Praino, Sendin, Festibal Antercéltico. Las gaitas, las caixas, ls bombos, todo ye musica i baile, todo mundo solta bózios d’alegrie. L corropiu de las rues cun giente nuoba i outra menos nuoba mira las tiendas i las rues cun sous poiales a ber la mocidade a passar i a anchir de risa ls mais bielhos por ber tanta alegrie.
Bai para 13 anhos que la fiesta se fai i son ls Celtas de saias a amostrar-se i a tocar sues músicas; son ls gaiteiros i ls dançadores que todo aníman. Róncan gaitas i gaiteiros i la música sal de todos ls buraquitos i frinchicas que la gaita ten, arrimando-se a las prieças de casa i als cumpartimientos tamien. Nun bai a ser eiqui que bos bou a dezir quales ls grupos que astanho animórun la fiesta, mas puodo dezir bos que fui ua grande fiesta, cumo todos ls anhos, çque s’ampeçou. La fiesta fai-se todos ls anhos ne l purmeiro fin de sumana de Agosto. Grupos nacionales i anternacionales stan siempre persentes.
Fui l Festibal Antercéltico de Sendin, ne l anho de 2012, cunsiderado un de los 20 melhores festibales de l’Ouropa de música folk. Astanho, l goberno de la República çtingiu i cundecorou l seu diretor, Mário Correia, que ten sido ancansable na pormoçon i dibulgaçon de la cultura i música mirandesas, bien cumo toda la atebidade cultural de l Praino Mirandés.
L festibal nun ye solo música, muitas outras atebidades culturales acuntécen. Astanho fizo-se algo einédito, puode se dezir mesmo: ua eipopeia, puis cuido nunca habie sido feito a nible nacional mesmo an lhéngua pertuesa: LHEITURA ANTEGRAL DE LS LUSÍADAS. Jornada cuntina. Ampeçou-se la lheitura die 4 de Agosto a las 14h até las 19h30m. Reampeçou-se die 5 a las 14h, findou-se a las 19h.  Arrimado a 120 personas dezírun Camões. L mais nobico tenie solamente 8 anhos, la mais bielha yá 83. Todo esto se passou andrento de la Scuola EB23 de Sendin, Miranda de l Douro i todo fui grabado para mimória fetura.
Amostra-se assi que la lhéngua mirandesa nun ye ua lhéngua solo de bielhos, cumo muitos dízen sien saber, puis de todos ls que dezírun Camões, arrimado a metade ténen menos de 25 anhos. Todos lírun mui bien las stáncias que le calhórun mas ua lheitora an particular me eimocionou, Ana Fonso, de 34 anhos, de la Speciosa. Sue boç doce i amerosa amostrou que la lhéngua ten ua fuorça i dimenson que mos fai chegar ua lhágrima a la squina de l uolho, qual musa que çfende la Lusitana giente. Amostrou que la lhéngua mirandesa ten la denidade, la fuorça, la strutura i la suabidade para cantar l mais alto cantar dua lhénga. Fizo la lheitura de las stancias 35-60 de l Canto VI. Eiqui se déixan las stáncias 35 i 36 de l Canto VI:

“La arábia cun que fui lhougo albrotado
L coraçon de ls Diuses naquel punto,
Nun sufriu mais cunseilho mui bien dado
Nien atraso ou qualquiera un outro çcunto:
Al grande Eolo mándan yá recado,
De parte de Netuno, que sien cunto
Solte la arábia als aires sbolaixantes,
Que nun haba ne l mar mais nabegantes!

Proteu eilhi purmeiro bien quejira
Dezir, neste negócio, l que sentie;
I, cunsante l que a todos parecira,
Era algue mui perfunda porfecie.
Mas tanto aquel albrote se mexira,
De pronto, na debina cumpanhie,
Que Tétis, andinada, boziou:
-«Netuno sabe bien lo que mandou!»

Fechou la leitura l tradutor, Fracisco Niebro, dezindo las stáncias de l fin de l poema. Dixo-las cun tal eimoçon que todo l mundo persente na sala se puso de pies para bater las palmas bien merecidas. Quando se mos arrepassa la eimoçon i todo se pon als arrelinquins, un alberoto; pon se me piel de pita an todo l cuorpo cun un rasar de lhágrima al canto de l uolho. Que mais se puode dezir? Eiqui se déixan las  stáncias 154 a 156:

 “ Mas you que falo, houmilde i rudo, nesto
Por bós nun conhecido nin sonhado?
Na boca de ls pequinhos stá, de restro,
L lhoubor a las bezes acabado.
Nin me falta na bida studo hounesto,
Cûa lharga spriécia anrebulado,
Nin angeinho, que eiqui bereis assente,
Cousas que a la par s’ácahn ralamente.

Pa bos servir, l braço a armas feito,
Pa bos cantar, cabeça a Musas dada;
Só falta que m’acéitedes bós dreito,
De quien bertude debe ser preziada.
Se esto l Cielo me dá, i l buosso peito
Dina ampresa agarrar de ser cantada,
Cumo yá l mil juízo l adebina
Mirando buossa anclinaçon debina,

Ou fazendo que, mais q’a la Medusa,
L bista buossa tema l monte Atlante,
Ou rumpendo ne ls campos de Ampelusa
Ls muros de Marrocos i Trudante,
La mie yá tan stimada i alegre Musa
Quedo que na todo l mundo de bós cante,
De modo que Lixandre na bós se beia,
Sien que ambejado l grande Aquiles Seia.”

Todo este trabalho solo foi possible porque la traduçon de “Ls Lusíadas”, de Luís Vaz de Camões, tubo que ser feita i esse feito cabe le a Fracisco Niebro, pseudónimo de Amadeu Ferreira, que al lhargo de cinco anhos fui sendo publicada la traduçon ne l Jornal Nordeste. Apuis, la traduçon foi publicada an lhibro pula Âncora Eiditora (2010) cun ua antroduçon de l Porsor Ernesto Rodrigues. Assi se cantou l mais grande menumiento de la lhégua pertuesa, que agora tamien faç parte de l patrimonho de la Lhéngua Mirandesa.
Dixo Amadeu Ferreira: “Luis de Camões liu l sou poema al rei D. Sebatian, a quien le oufereciu la obra.  Sendo eissencial que ua obra screbida seia lida, faç todo l sentido que ua eipopeia cumo Ls Lusíadas cuntine a ser lida i apersentada als sous çtinatários finales, l pobo pertués, de que l pobo mirandês faç parte. Nestes nuossos tiempos Ls Lusíadas nun son ua obra mui lida, mesmo nas scuolas. Por esso me pareciu que era buona eideia aporbeitar l Festibal Antercéltico de Sendin para fazer essa leitura pública.
  
António Cangueiro


(testo publicado no Jornal de la Casa de 
TRÁS-OS-MONTES & ALTO DOURO

nº 131-Setembro 2012 - www.ctmad.pt)

LA ARTE DE MIU ABÓ


Camino la raia arriba
dreitos a Bobineira,
cun las tejeiras ne l saco
i bint' eiscudos n'algibeira.

Iba a çquilar oubeilhas
por todas aqueilhas aldés
i quedaba-se pulhi
más ou menos un més.

Miu abó era çquilador
i tamien era pedreiro.
Tenie que trabalhar muito
para ganhar pouco denheiro.

Dezien q'era un artista
de purmeira classe.
Nun habie ningun amo
que muito nun l agabasse.

Cun el íban dous ou trés
i formában ua eiquipa.
Tanto randien no trabalho
cumo açpuis na pipa.

Arzelheira, Ceadeia,
Rabanalles i Matelhanes,
corrien ceca i la meca,
todo por sues própias manos.

Al fin de la temporada
bolbien para Samartino
cun l denheiro que tenien ganho
I l bandulho cheno de bino.

Un poema de: Maria da Conceição Alves i Álvaro Galhardo


20/09/12

Auto de la Criaçon de l Mundo an Mogadouro





Onze d’Agosto de 2012. La calor fai-se sentir por todo l praino i la bila de Mogadouro amostra se als benediços i a todos ls que le gusta l triato popular. La quemédia popular, Auto de la Criaçon de l Mundo ó L Ampeço de l Mundo bai-se a repersentar neste die, arrimado a las cinco de la tarde i pula purmeira beç nesta bila, a l’aire lhibre ne l guapíssemo anfitriato abalhado i cun talhos adonde to mundo se puode sentar. Ye la treceira repersentaçon que bai a ser feita. Purmeira repersentaçon: aldé de Ruolos, die 2 de l més d’Agosto de 2011; die 14 de Janeiro de 2012, la gaita ressona nas catacumbas de l metro de Lisboua a anunciar que na Aula Magna haberie de s’amostrar cumo l ampeço de l mundo se habie feito. Tocou la gaita abaixando las scaleiras i todo l mundo se quedou cun piel de pita a oubir l sonido harmonioso deste strumiento que mos fai bolber als ampeços.
Tubo esta einiciatiba cumo ampeço l’ambestigaçon para ua tese de mestrado i apuis de doutoramiento de un filho de Ruolos, David Casimiro. Fui l çfazer d’un nuolo que hai muito se habie atado mas cula persistença i cun muito trabalho de ambestigaçon i motibaçon fui capaç d’ambolber to l’aldé i assi refrescou la mimória coletiva, an special de pessonas que yá habien feito parte de la repersentaçon de 1949. 
Arrimado a las trés de la tarde, l frescor de la biblioteca atama la calor de la rue i todo l trabalho de ambestigaçon se bai a amostrar ne l salimiento de l lhibro: AUTO DA CRIAÇÃO DO MUNDO ou Princípio do Mundo. La mesa stá cumposta i sous nomes çtribuídos. La Bereadora de la cultura, Engª Teresa Sanches faç l’apersentaçon i dá le la fala al Senhor Persidente de la Cámara Munecipal de Mogadouro, Dr. Moraes Machado.
Ampeça por dezir ser este die mui amportante para Mogadouro i pa la cultura an special. Diç tamien que esto solo ye possible porque ten habido ambestimiento an eiquipamientos adonde puode acuntecer cultura i acrecenta que perserbar las tradiçones ye deber de todos i quando se perserba la mimória an lhibro queda pa l feturo, i esso ye l mais amportante. Apuis de todas las repersentaçones faç la pormessa de lhebar ls atores  a Fráncia para amostrar als nuossos eimigrantes. Agradece le al Dr. David Casimiro por se haber ampenhado na ambestigaçon i na feitura de l lhibro que bai a quedar para amostrar a nuobas giraçones cumo l coletibo dua aldé, an meados de l seculo XX, fazie acuntecer cultura nas nuossas tierras.
 L’apersentadora dá le la fala al outor, David Casimiro. Agarra se le l’eimoçon i atrabáncan se las palabras na gorja i nun sálen. Hai suonhos que mos acuntécen, hai cachicos que mos lhieban a bolar para outros spácios i tiempos. Palabras que se bótan i alguien diç: «bá rapaç tu bota-le palantre que la cousa sal!». Ende, l respirar i un anxugar de lhágrimas refaç l’eimoçon i bota-se a la lheitura de agradecimientos i  la cousa cumpon-se. Quaije a findar la lheitura faç l lhoubor de todos ls moradores de Ruolos i antes de acabar cun un bien haia special a sue Tie, ten un dito de Garcia Lorca que trascribo: «un Pueblo que no ayuda y no fomenta su teatro, si no está muerto, está moribundo; como el teatro que no recoge el latido social, el latido histórico, el drama de sus gentes y el color genuino de su paisaje y de su espíritu, con risa o con lágrimas, no tiene derecho a llamarse teatro, sino sala de juego o sitio para hacer esa horrible cosa que se llama “matar el tiempo”». “Racha l Protocolo”, palabras de l Senhor Persidente de la CMM para dezir: «mimória a todos ls regrantes que noutros tiempos fazírun la repersentaçon.»
Yé dada la fala a la Dra. Helena Seródio de l Centro de Estudos do Teatro da Faculdade de Letras de Lisboa que mos diç que para eilha ye ua proua star eilhi porque foi possible ajuntar lhaços i argolhicas de lhigaçon cun todas las pessonas de l’aldé para mantener l triato i la cultura bibos. Acrecenta que assi se respira l coletibo de momientos culturales que d’outros modos nun serie possible. «Unir as Universidades para transbordar para a vida colectiva de recolha / diálogo e elos à vida deste encontro».
Seguiu-se la çtribuiçon de l lhibro a todos ls partecipantes na quemédia i l Senhor Persidente de la CMM chama un por un i faç le l’antrega. Siempre ua palabrica de ancentibo als mais nuobos i abraço arrochado als de mais eidade. Un beisico a las rapazas siempre cun palabras carinosas.
Bien háiades gientes de Ruolos, bien haia Senhor Persidente de la Cámara de Mogadouro i bien hai Dabid Casimiro por mos amostrares que nas nuossas tierras habie i ainda hai cultura popular i nien solo de l trabalho bibe l Home.

António Cangueiro 

(testo publicado no Jornal de la Casa de TRÁS-OS-MONTES & ALTO DOURO
nº 131-Setembro 2012 - www.ctmad.pt)

19/09/12

"Monsieur Giscard"

A la squierda: Rafael Alberti; a la dreita: Santiago Carrillo

Morriu-se onte an Madrid, cun 97 anhos d’eidade, Santiago Carrillo, aquel que fui dirigente stórico de l Partido Comunista Spanhol, l PCE, de 1960 até 1982, i que naciu an Gijón, nas Astúrias, an 1915, yá quaije un seclo por cunseguinte.

Staba you a cunduzir i a oubir al mesmo tiempo l rádio quando iba pal trabalho lhougo pula manhana quando oubi essa ambora i l comentador puso-se anton a amentar nua anedota a perpósito desse home político spanhol que a mi tamien me chamou l’atençon… Un dado que ten grácia i yá agora puode-se dezir que se mos bénen por acaso an mimória dados angraçados quando alguien se muorre esso a miu ber ye bun sinal an relaçon a essa pessona.

Cuntou l jornalista an francés que Santiago Carrillo  quando tubo que se eixilar an França durante quaije 40 anhos depuis de la guerra cebil spanhola i la derrota an 1939 cumo acunteciu a meio melhon de republicanos cumo el que nun quejírun sujeitar-se al regime ditatorial de Franco tubo tamien que mudar de nome i ampeçou a  chamar-se anton « Giscard », « Monsieur Giscard »....  i  que splicou un die, nua antrebista, Santiago Carrillo, que fui la mulhier del que até le dou l’eideia i l ajudou a scolher esse nome: un apelhido francés mui corriente particularmente na region de Clermont-Ferrand ne l centro de la França adonde eilha habie bibido, mais percisamiente ne l departamiento de l Puy-de-Dôme, que you recomendo a todos para ua besita un die porque ye ende por eisemplo que puoden ser bistos antigos bulcones, hoije extintos mas únicos na Ouropa cuntinental ; region essa bien cunhecida tamien hoije por ciertas familhas de Brunhosinho por eisemplo, ne l cunceilho de Mogadouro, ou mesmo de Sendin que eimigrórun para essa region, bai a fazer uns quarenta ou cinquenta anhos i que ancuntrórun alhá na altura rapidamente trabalho na cunstruçon cebil cumo tamien ne l einorme cumplexo andustrial que inda reperséntan hoije las anstalaçones de ls fabricantes de pneus de la marca Michelin.
Mas tornando a Santiago Carrillo que por bies de l franquismo se biu oubregado a eisilar-se an França pul menos binte anhos antes de ampeçáren a chegar tamien nesse paíç las fuortes bagas de eimigraçon que cunheciu Pertual an special a partir de ls anhos 60, parece que l nome de “Giscard”  fui scolhido  i sugerido afinal pula mulhier del por ser un apelhido corriente nessa region de l centro de la França; un nome bien francés çtinado mui probablemente a nun lhebantar suspeitas i permitir a esse dirigente político ne l eixílio cumo tamien a la familha del de bibiren sien séren mui anquemodados...

Sabe-se que só depuis de la muorte de Franco an 1975, tamien an Madrid, (Tenie Carrillo na altura yá 60 anhos), i subretodo a partir de 1977, l PCE fui finalmente legalizado i que Carrillo puode tornar anton a bibir an Spanha i fui até eileito deputado nas Cortes, tal i qual l poeta tamien comunista cumo el, Rafael Alberti por eisemplo,  sien percisáren de bibir a partir dessa altura, nien un nien outro, cumo habie sido l caso, scundidos i eisilados, ou tamien cun outro nome…

Assi i todo esse apelhido de « Giscard » faç hoije sunrir mais dun aqui an França subretodo zde que an maio de 1974, depuis de haber sido bárias bezes tamien menistro yá ne l tiempo de l general de Gaulle ou de Georges Pompidou, fui eileito para Persidente de la República francesa i durante siete anhos,  Valéry Giscard d’Estaing, un home político cun ouriges el tamien ne l centro de la França, nessa region de l Puy-de-Dôme i de Clermont Ferrand, mas afiliado al cuntrairo de Santiago Carrillo a un partido que por sue beç nunca fui cunsiderado de Squierda i inda menos de Strema–Squierda cumo siempre fui l caso de  l PCE, mas si de la Dreita Liberal francesa, un partido inda nun hai muito presidido i representado por Nicolas Sarkozy i que puode ser acumparado ou assemelhado al PSD que eisiste hoije an Pertual i que defende  eideias i projetos políticos muitas bezes oupuostos als de un partido por eisemplo cumo l PCP…

 
Cun que anton Santiago Carrillo que se morriu onte chegou a scolher por acaso durante l sou eixílio an França esse apelhido de « Giscard », l mesmo que l de l futuro persidente Giscard d’Estaing!
Ne ls purmeiros tiempos, pula cierta para dar l’ampresson que era un francés cumo outro qualquiera… mas cul tiempo, la refréncia a esse nome nun deixou de fazer sunrir… L que ye que podie aproussimar dues personalidades políticas tan defrentes? Un, Valéry Giscard d'Estaing, membro eiminente dun partido de la Dreita liberal; i el: Santiago Carrillo, tamien chamado "Monsieur Giscard" afinal, mas antifranquista, eixilado de la guerra cebil i cun eideias de Squierda? I se inda hoije essa cuincidéncia a nible de l nome mos parece cómica ye porque naide se squeciu assi i todo, pul menos aqui an França, de ciertos dados relacionados cul berdadeiro “Giscard”, cumo ye tamien chamado l persidente Valéry Giscard d’Estaing, que anfeliçmente nien siempre soubo tomar buonas einiciatibas durante ls sous mandatos; alguas inda hoije cunsideradas pouco sérias ou até redículas: achaba por eisemplo VGE ua eicelente eideia pedir para ir a comer an casa de ciertos franceses de la classe média, el que siempre fizo parte de las classes mais faborecidas, i que esses ancontros assi i todo mui pouco spuntáneos ou naturales fussen mediatizados… mas pior inda : chegou a aceitar  VGE que un ditador,  Jean-Bedel Bokassa  de la República Centro-Africana, le oufrecisse grandes cuntidades de diamantes pa l sou uso i la sue fortuna pessonal, el Valéry Giscard d'Estaing… erro diplomático i tamien moral que tubo tamien cumo cunsequéncia la nó reeleiçon desse home político cumo persidente de la república i la bitória de l socialista François Miterrand, an 1981.

Se calha tal i qual cumo este anho cul fracasso de Sarkosy i la bitória de François Hollande...

Anton nun ye berdade,  « Monsieur Giscard » ?!!
 

P.S. L programa que me dou l’eideia de screbir este testo passou onte, Quarta-feira 19 de Setembro, na rádio France-Inter.


Eilhas son eissenciales a la fiesta


Zeladoras, assi se cháman las ties que ténen l ancargo de cuidar de ls serbícios de l’eigreija i capielhas, amanhar ls altares l anho anteiro, anfeitar ls andores que sálen nas porciçones pula rues an dies fiestibos.

Quando las pessonas éntran ou besítan ua eigreija, capielha i beien todo lhimpo i guapo, cumo seia l altar mor i demais altares chenos d’amanhos de froles, de las mais baridas quelores, acumpánhan ua porciçon nun die an que la tradiçon manda salir ls andores pulas ruas de l’aldé, nun ten ua  eideia de l trabalho i dedicaçon que eiqui stá botado.

Todo esto ye obra de las zeladoras, ties que por dedicaçon i amor fáien todo este trabalho, ties que par’alhá de ls sous afazeres inda ténen pacéncia i coraçon para ampimponar estes lhugares i estes puiales sagrados. Cuido que toda la giente dantende que lhugares cumo las eigreijas i capielhas nun percisarien de muitos cuidados nien star mui guapas para que las pessonas ende se sentíssen bien, puis son lhugares que cumbídan quienquiera, tenga muita ou pouca fé, a ancuntrar paç i assossego, aquel assossego que mos inche por andrento, mas quando eilhas stan amanhadas i floridas, inda queda i torna estes lugares mais saboros, porque ye todo amanhado cun froles cuidadas nas huortas i huortos de las própias zeladoras, anton si la fé redroba.

Naide puode negar-me, que ye de las cousas mais zlhumbrantes, mais guapas  que tengo bisto al lhargo de la mie bida, quando n’aldé de  Zenízio, se fai la fiesta an honra de San Burtelameu i Santa Bárbela la purparaçon i amanho que todos ls altares de l’eigreija matiç, i ls andores que ban na porciçon ténen. Mariana, Marie Eimília, Gurmana, Mariegusta, Oulália, Marie Nácia, Marie Teresa, Sara, Teresa, , Ana, Rosa, Sabel, Silbana, Oulinda, Zepa, l nome pouco amporta, l que amporta ye que ls ramicos, ls ramalhetes i amanhos ajúdan a que l aire que ende se respira nesses dies i nesses lhugares arrima mais las pessonas uas a las outras i achega-las mais als deberes de l sprito santo. Quantas bezes esso ye l sal na tierra que cada un de nós percisa para cuntinar i amansiar las braburas de l die a die, quantas bezes son esses oulores frescos que mos chégan de las froles, ls repunsables por bolber al caminho cierto de l antendimiento i de la cumprençon.

Siempre na mie aldé estas mulheres, i cuido por muitos lhugares, fazírun este trabalho, tubírun esta preocupaçon de que ls crentes i debotos gústen, que estes lhugares i momientos séian ls mais felizes, sien proua nun trabalho beluntairo, cun muita dedicaçon i deboçon.

Quaije naide se dá de cuonta, quaije naide amenta neilhas, mas essas balorosas trabalhadoras ténen la mie admiraçon, ye dino l sou serbíbio, cumo todo l que se fai para que ua quemunidade seia mais feliç i steia mais ounida.

 Ua fiesta de berano, cumo la que se fai todos ls anhos an Zenízio, nun serie fiesta, se nun tubisse l’eigreija i ua porciçon cun muitos aldores anfeitados, pulas ruas na porciçon.





Anformaçon: Este testo tamien fui publicado an "LA FUOLHA MIRANDESA" eidiçon nº828 de 18 de setembre de 2012 de l Jornal Nordeste (www.jornalnordeste.com)



Se l mundo nun se acabar...


Yá bos falei alguas bezes de la Folhinha Poética, ua agenda cun un poema por die (anspirada nas agendas de l' eiditora Assírio & Alvim) an bárias lhénguas durante al anho 2012. Assí, se l mundo se acabasse astanho, cumo dezírun ls maias, acabarie an poesie. 

L' eideia yera publicar testos de poetas çcoincidos i poetas cunsagrados. Muitas pessonas participórun i ye possible ancuntrar alhá poemas an bárias lhénguas , antre las quales quatro poemas an Mirandés. Antre ls poetas mirandeses yá nuosso coincidos stán Adelaide Monteiro i Francisco Niebro. Antre ls nó-mirandeses que se astrebírun a screbir an mirandés, stá Ricardo Thomaz Alves i you própio. L' agenda puode ser lida an papel ó na anterneta.

Mas apuis de publicar esta agenda, Jorge Amaral de Oliveira (que tubo l'eideia desta einiciatiba, tamien coincido por Mané do Café) lhembrou-se que talbeç l mundo nun se acabasse an 2012 i nun serie mala eideia fazer outra agenda an 2013. Por essa rezon, stá agora a ajuntar nuobos poemas, que seran publicados solo na anterneta (por bias de ls custos de publicaçon i çtribuiçon an papel).

You yá sabie desto hai algun tiempo, mas cumo sou un cachico squecido, inda nun mandei nanhun poema nin dibulguei l' einiciatiba. Dibulgo-la agora, que inda bamos a tiempo. Se screbis poesie an mirandés, ambiai quanto antes un de ls buossos poemas para manedocafe@gmail.com. El tenerá todo l gusto an publicá-lo.




17/09/12

“AN MIRANDÉS”




An “LA FUOLHA MIRANDESA” de la sumana passada de l JORNAL NORDESTE, saliu ua crónica de l sou repunsable , l porsor, ambestigador, poeta, scritor Amadeu Ferreira, adonde mos daba cuonta de mais un lhibro, ua antologie de Fernando De Castro Branco, un poeta mirandés, nacido n’aldé de Dues Eigreijas.

Cun ourganizaçon, traduçon de Fracisco Niebro, antegrada na Coleçon “AN MIRANDÉS” de l’Eiditora Zéfiro ( http://www.zefiro.pt/ ), esta antologie ben assi a ajuntar se i angrandecer esta Coleçon, zde yá taluda. Cumo diç l pobo, andando se fai caminho, assi ten acuntecido cun esta Coleçon, anho apuis anho eiqui ban sendo publicadas obras de muitas scritoras i scritores an mirandés, que d’outro modo nunca quedarien a público.

 Bersos, cuontas, lhiendas, traduçones, crónicas, bibéncias, relhatos, ten sido todo un mundo que relhata, retrata i rebela la riqueza dua lhéngua screbida i dada a coincer al mundo.

Estas obras, quier la sue ourganizaçon quier la sue publicaçon son fruito de muito trabalho i dedicaçon de l repunsable de la Coleçon, nun tiempo an que todo lhieba sumíçio, la Coleçon bai medrando i cun eilha traiendo al de riba ls mais bariados temas i la riqueza dun falar

Ye de lhoubar, este trabalho que sien se dar por eilha yá lhieba parriba dua dúzia de lhibros publicados, puostos a la çposiçon de quien gusta i quier ler an mirandés, i agarrado a eilhes ben toda ua semba d’einiciatibas, d’atebidades culturales.

Ten sido, a miu ber, esta Coleçon  mais ua jinela al mundo, mais un sítio que se rebelou un eisito ne l mundo lhiterairo, stan de parabienes ls outores, l repunsable de la Coleçon, l’Eiditora i la Lhéngua Mirandesa.

Cumo nunca ye demais, i porquei, a este sítio to ls dies bénen pessonas que nun stan tan afeitas i nun ténen todas las amboras, dibulgo las obras i ls sous outores.

L Purmeiro Lhibro de BersosFonso Roixo
Ls Bersos de JantonhoJosé António Esteves
Nuobas Fábulas Mirandesas i Cuontas Sacadas de la BidaFaustino Antão 
TortulhasAlfredo Cameirão
Antre Monas i SboláciosAdelaide Monteiro
 Ls Bózios de las RaízesRosa Maria Fernandes Martins
 La Paixarina Azul i Outras Cuontas Bina Cangueiro
Lucrécia Cuonta-mos Cumo EraAlcina Pires
Tiempo de CereijasSãoSendin
L AncuontroVálter Deusdado
Camino de la CándenaAlcides Meirinhos
MensaigeFernando Pessoa
L Pastor que se metiu de MarineiroFaustino Antão
Fernando De Castro BrancoFracisco Niebro

(cuido que nun me squeci de naide)