27/07/11

FACUNDO CABRAL

.
NUN ANCONTRAS LA FELCIDADE I YE TAN FÁCELE
....
Nun ancontras la felcidade i ye tan fácele.
Solo debes scuitar l tou coraçon,
antes que anterbenga la tue cabeça,
que stá cundicionada pula memória,
que cumplica todo cun cousas bielhas,
cun ordens de l passado,
cun prejuízios que anférman,
que apresiónan.
La cabeça que debide,
quier dezir, que amprobrece.
La cabeça que nun aceita que la bida ye cumo ye,
nó cumo deberie de ser.
Faç solo l que amas i serás feliç,
l que faç l que ama, stá benditamente cundanado al eisito,
que chegará quando tubir que chegar,
porque l que debe ser, será,
i chegará naturalmente...(cuntina)

L acubrir de mai

Acubri-te an tierra
Para an tierra medrares
Reguei-te de la fuonte
Para nun te secares
Medreste debrebe
Debrebe floriste
Fuste-te debrebe
Mas siempre beniste

Acubri-te na tierra
Fuorte te faziste

Arranquei-te las yerbas:
Cherinchos, yerbas mouras
Berdulagas, grama
Paridas pula tierra
Tan bien amanhada
Puis nun fáltan yerbas
Na tierra strecada

Arranquei-te las yerbas
Sien te doler nada

Acubri-te an carino
Para te tirar l miedo
An beisos i abraços
Para que nun tritasses
Aperteste ls lhaços
Agarrando la cemba
Puis que naide dará
L que ne l peito nun tenga

Acubri-te an carino
Para que de drento te benga!

Prioridades


Hoije nun li ls jornales nien bi las noticies na telbison, mas passei pula tabaqueira de l miu bárrio i spreitei las purmeiras páginas.

Quedei lhougo antrigado assí que bi l Correio da Manhã.




Carai, anton se l Stado bai reduzir las despesas cun la salude (ban ancerrar stablecimentos hospitalares i reduzir las despesas cun medicamentos), para adonde bai l denheiro de ls cuntribuintes? I por que rezon se diç que bai ser perciso un orçamento retificatibo?

L Público nun tardou a dar-me la respuosta.

DIE NACIONAL DE LS ABÓS




Hoije ye l die nacional de ls abós
Porqui l andubimos a festejar
Foi un die bien difrente
Pa ls nuossos nietos un die recuordar

Por agora nun l dan apreçio
A aquilho que hoije faziemos nós
Talbeç se lhembren l die de amanhã
Quando eilhes mesmos seian abós

You por mie, yá ban seis
Que naide stube parado
Mas yá manhana seran siete
Cun esse qu´inda stá tapado

Purmeiro fui l miu Tiago
Que nun dórun punto sien nuolo
I por da acá aqueilha palha
Fazíerun de mie un abó

Mas lhougo a seguir la Marisa
Sien saber la cousa se fizo
Fui anton l miu Luís
Que aparciu sien abiso

Mas porque só dous era pouco
I nun staban cun gripe
Fui la beç de aparcer
L miu netico Felipe

Mas ende yá la Marisa
Tenie aprendido la doutrina
I sien l pensar dues bezes
Apareceu-me cu la Catrina

Mas la Fátima i l Rui
Nun se l acabou la gana
I fui la beç de arranjaren
La mie pequerrica Joana

Artur Jorge cumo mais bielho
Quijo s´armar an figuron
I para amostrar cumo era
Buotou al mundo Juan

L sétimo yá ben ende
Qu´inda la mai l trai na barriga
Porque l Jorge quijo amostrar
Qu´inda nun tenie fadiga

A partir d´agora, stou a spera
Haber qual ye l lhambareiro
Qu´inda nun se deia por bancido
I saque outro a terreiro

E saque outro a terreiro
Que la porcisson inda bai ne l adro
Puis bengan sanos i scuorreitos
Que ls recebirei cun agrado

Que ls recebirei cun agrado
Para nun me sentir tan só
I depuis yá tanto me faç
Que l purmeiro yá me fizo abó

Mas ye guapo l ser abó
Neste mundo de sarilhos
Que me faç tolerar als nietos
L que l proibie als filhos

Puis ye assi la ruoda de la bida
Anquanto nun s´ancrabar
Que depuis quando you partir
Tengo a quien deixar ne l miu lhugar

Ye ua grande algazarra
Cun todo l que por alhá bai
I depuis me fazen lhembrar
Que sou abó, mas tamien sou pai

Neste die tan special
You l redrobo l carino
Queda-le eiqui un beisico
Deixado cun mimo, i tino

L Die de ls abós yá fui onte, mas stube meio ruin
por isso só ban agora, haber se me perdonais.

José António Esteves
Lar de San Jesé Bumioso

La Terceira Bie


Tengo un amigo que diç que Pertual bibe na terceira bie. Terceira bie, cumo ye esso? Ye simples, diç el: ne ls paises de l Norte de l Ouropa, ls ciudadanos pagan muitos ampostos i tenen serbiços públicos de qualidade i quaije gratuitos; ne ls Stados Ounidos, ls ciudadanos pagan poucos ampuostos i quaije nun ténen serbiços públicos; an Pertual, pagamos ampuostos cumo ne l Norte de la Ouropa i tenemos ls serbiços públicos de ls Stados Ounidos.


Claro que l miu amigo eisagera, mas lhembrei-me desto quando li na anternete, un quementairo de reaçon al purmeiro ampuosto de l gobierno de Passos Coelho. Dixe un senhor cujo nome nun recordo que, de cada beç que un gobierno oumenta ls ampuostos de l pobo, debe apersentar ua medida de reduçon de las despesas de l Stado. Cumo l resto de l testo mostraba que l comentador adora l' eideologie neoliberal, persumo que essa reduçon de la despesa serie feita an serbiços públicos cumo l' Eiducaçon, la Salude ó la Cultura, mas nunca an despesas cun banqueiros ó cu ls outros capitalistas que mandan ne l gobierno.


Bamos anton ber melhor l que piede este senhor. L oumento de ls ampuostos perjudica-nos a todos. La deminuiçon de ls serbiços públicos tamien mos perjudica a todos. Anton, ne l fondo, este respeitable ciudadano stá a dezir que se ls políticos l perjudicaren cun ua medida, deben arranjar outra que l perjudique inda mais. "Nun me perjudiquen solo ua beç, perjudiquen-me dues. Queremos un Stado que mos peça mais i que mos dé menos".

Até parece que yá stou a ber este andebido andignado nun restourante: "Quei? Bós oumentastes ls précios? Agora, para me cumpensáren, teneis que reduzir la dose".

Tengo outro amigo que diç que, se l gobierno mos tramar muito la bida, las pessonas ban a reboltar-se. Nun cuncordo muito cun el. Se l gobierno mos tramar muito, quedaremos cuntentos. Solo mos reboltaremos, se nun mos tramaren l suficiente.

24/07/11

SARA MENDES

.
Para hoije ye l que se puode arranjar Antonho!

Sara Mendes - Miranda Ensemble




Retratos de la Cámara Munecipal de Miranda de l Douro



La rapaza que bedes agarrada al piano ye mirandesa, chama-se Sara Mendes i stá a tocar nun de ls cuncertos de l Miranda Ensemble, na Catedral de Miranda. Cousa piroleira isto de haber ua semana anteira de música clássica an Miranda, mas, a mi, l que mas me cunsola ye que seia ua mirandesa que steia delantre de las cousas.
Stá buono de ber que you nun antendo nada de música, mas cuido que nun me anganho muito se dezir que la rapaza ye ua pianista de purmeira auga. Yá nun ye la purmeira beç que l cunfesso: quando beio un mirandes a botar buona figura, ye quaije cumo se un cachico de l merecimiento tamien fura miu, assi a mod’un golo de la seleçon de la bola, solo que peç que inda más de perto i inda mas miu.
Sara Mendes, a ber se temais atento ne l nome, “cheira-me” que inda l habeis d’oubir muita beç, se bien que l Mendes yá l cunhéçades bien, de Balbina Mendes, sue mai, que bien chenica de proua puode star de tener un rebento desta culidade.
I ye que apuis estas cousas inda ténen outra bantaige: la ajuda, ansubstituible, que dan para la formaçon pessonal de cad’un, mormiente na eiducaçon de las geraçones más nuobas. Cumo tal, you, cabeça chocha, dou-me na eideia lhebar l miu garoto a ber este cuncerto na Sé, ua hora i meia, passada, sien poder falar i sien se poder bulhir muito. Aguantou-se, ende pal fin quaije a arrebentar, peç que tenie sarna de tanto se rebirar i se retrocer ne l banco, mas aguantou-se sien dar muito scabeche.
Gusteste? Gustei. Melhor!
Pus quereis saber que zd’anton inda nun tornou a haber ralhatinas an casa por bias de quemer la pratada de caldo ante l fin. Bonda ua miradela de sgueilha i l abiso: cumo nun te abies a acabar l caldo, lhougo a la nuite bamos a outro cuncerto na eigreija an Miranda… ah rapazes, peç que anté lhieba l smalte de l prato trás de la colher.


23/07/11

Justicia i Branqueamento



An 2007, l Triato Nacional D. Maria II lhebou a la cena La Filha Rebelde, ua peça sobre la bida de Anie Pais, la filha de Silva Pais (director de la pide) que fugiu para Cuba, se diborciou i aderiu als ideales de la reboluçon cubana. Esta peça, de la outorie de Margarida Fonseca Santos, foi screbida a partir de un lhibro de ls jornalistas José Pedro Castanheira i Valdemar Cruz.


Al que parece, hai trés falas an la peça an que se sugere que Silba Pais tenerá dado la orden de homicídio de Humberto Delgado. Bai dende, Berta e Carlos Silva Pais, sobrinos de l antigo diretor de la pide, antandírun que la peça oufendie l' eimage de l tio, yá que el nunca fura cundanado pur este crime (foi julgado i solo nun foi cundanado por se haber morrido antes de cumprir la pena). Nun stubírun cun medias medidas i porcessórun la outora de la peça i ls dous respunsables de l Triato que decidírun lhebá-la a la cena (José Manuel Castanheira i Carlos Fragateiro).

Cunsiderórun eilhes que habie alhí difamaçon i atentado a la mimória de Silba Pais i que merecian recebir ua andemnizaçon de 30 mil ouros. Cunduziu-se anton un porcesso bergonhoso, que nun solo fazie tabua rasa de la Stória, cumo poderie abrir ua caixa de Pandora que lhebarie futuros criadores a teneren miedo de fazíren l sou trabalho, cumo yera hábito durante l Stado Nuobo.

Para ampeçar, denegrir l' eimage de un diretor de la pide ye ampossible, yá que, por definiçon, pertencer a la pide ye por definiçon ua de las cousas mais baixas que puode eisestir. Apuis, sabe-se que, de fato, Silba Pais diu la orde para matar Humberto Delgado. Por fin, la peça de triato an causa yera ua obra de ficçon (inda que anspirada an fatos i pessonas riales) i, cumo tal, la outora deberie tener l dreito de lhebantar hipóteses.

Feliçmente, todo se acabou an bien, ye que l juiç António Passos Leite absolbiu ls arguidos i negou l dreito a qualquiera andemnizaçon. Feç-se Justiça. Solo spero que agora alguien porcesse ls sobrinos que intentórun branquear la Stória para quedáren cun 30 mil ouros (you, pessoalmente, se tubísse familiares de la Pide, tenerie tanta bergonha que nun dezirie a naide).

L 25 de Abril ten apenas 37 anhos, mas stá muito mal de salude. Ye perciso que las pessonas acórden i se mobilizen para l defender.

L QUE FAÇ FALTA

..


Ende teneis un filme que puode ajudar a antender l que ye que fai falta fazer na cultura. Nun ye saber qual l que ye mais amportante, l que ten mais besiblidade. Nun ye pensar que l nuosso trabalho ye l melhor. Nun ye pensar que ls outros son peores que nós, nun ye pensar solo an nós. Ye pensar que las dues manos nun son demais, que dar las manos ye l ounico camino para salbar a quien precisa. Un, solico, nun ye naide. Nun basta cada un de nós ser cumpridor. Nun basta caminar solo. L camino rinde menos se furmos acumpanhados. Nunca deixeis a naide para trás, esse puode ser l que bos puode benir a salbar. Nun hai giente mala, hai giente que nós fazemos mala.


..

L PURMEIRO BEISO


El chegou de mansico,
Mirando-la un pouquico,
Sunrriso meigo ne l mirar…
Era l principio, dun sinal,
De quien querie afinal,
Sou deseio rebelar…

Purmeiro, timidamente
Depuis, ansiosamente,
Apertou-la junto a sue piel,
Prócurou, ábido, sue boca,
Deixando-la einerte, i lhouca,
Beiços calientes, sabendo a miel…

Ondias fuortes poderosas
Aromas de frol, de rosas,
Naquel cachico dibinal…
Mumentos buonos de magia,
Gusto puro de maresia,
Arrebatando l casal…

À miu suonho de jubantude
Feliç fui aqueilha atitude
De m´antregar a esse amor,
Sien respiraçon m´apego,
A partir daquel beiso, que nun nego
Aquel gustoso sabor…

José António Esteves

21/07/11

Heiróis de l Mar




Era ne l tiempo an que, ne l Palácio de las Necidades, inda habie tiempo para cumbersas lhargas (mas cuido que tamien se podie passar hoije).
Un político nuobo, un diplomata, a cumbersar cun un camarada mas bielho, falaba de las sues cunsemiçones. Ls denheiros de l paiç stában malos, las cundiçones de bida de las pessonas íban de mal a pior. Mirando al para trás, parecie que habie ua “sina” que cundanaba l paiç a star siempre traseiro acumparado culs outros. Assi i todo, bendo l tiempo datrás, Pertual habie “ampeçado” bien.
-Digo-bos ua cousa, senhor ambaixador, nun antendo l que corriu mal na nuossa stória. Parece ampossible que nós, un pobo hardeiro de geraçones de pertueses que dórun nuobos mundo al mundo, que “criórun” l Brasil, que andebírun por África i pula Índia, que chegórun al Japon i outros sítios inda más zbairados , que custruírun un ampério que se spargie de l Brasil anté la Xina, adonde deixórun ua lhéngua i rastros de cultura que inda hoije eisiste i ye lhembrada cun admiraçon, cumo ye possible que ls deçandientes desses nabegantes tan çtemidos i tan balientes hoije séiamos l paiç mas probe de l’Ouropa Oucidental?!...
L ambaixador dou-le ua risica i repundiu-le al rapaç cun bundade i sabedorie.
- Stas anganhado, miu home. Nós nun somos ls deçandientes desses nabegantes sien pareilha, dessa giente baliente i de coraige, que se apuso a salir pul mundo nas andebles carabelas i que fizo ua obra notable de rasgo i de querer!...
- Nun deçandemos?!... tornou l jobe diplomata, abismado – Anton de quien deçandemos nós?
- Home, nós deçandemos de ls que quedórun acá.


Admiro pessonas assi



You nun sei s’algua beç Don Januário, l mui meretissimo atual Bispo de las fuorças Armadas bieno a este blogue, que me perdone tal ousadie de falar assi, i tamien sei que ten coraçon pa l fazer.

Cumoquiera nó, nien l debe conhecer, mas tamien nun fai mal, puis esso nun tira nada a la admiraçon que tengo por esse representante de tan nobre anstituiçon, que ye l’eigreija nien tan pouco a la respunsabilidade de ser l cunseilho spritual de las fuorças armadas pertuesas.

Cumo tamien nun tira nada al modo singelo cumo fala de la política atual, quiero you dezir de l malo modo cumo las cousas se fázen, de cumo se bai amponendo la probreza a custa de todo l que se fai cula çculpa de la crise, mas al mesmo tiempo nun se toca nas fertunas.

Assi yá se fazie dantes de la reboluçon seia de la Pertuessa ou até de la Francesa, nun ye perciso ser mui anteligente, ye l que s’antende, quando fala i fala bien, de malhar siempre ne ls probes.

Don Januáiro, a falar assi cumo falais cun palabras tan simples, que to l mundo antende inda mos cháman de nomes, mirai l que acunteciu al buosso camarada que hai uns anhos datrás staba an Setúbal!

Si esse, Don Manuel Martins, que dezie que ls probes cada beç éran mais probes, lhembrai-bos cumo l chamórun?

L Bispo comunista. Cumo se star al lhados de ls almanechas, de ls dolientes, de ls zlhetrados, falar berdade fusse rezon para manchar.

Cumo you bos antendo, porque sei que sodes capaç de sentir l coraçon de ls pertueses mais zbalidos.

Mas naide bos bai oubir, yá muitos dezírun esso mas nunca fúran cumpreendidos.

Admiro-bos, admiro ls homes, séian eilhes l que furen quando fálan sien miedo i dan la cara puls que nun puoden i percísan.

Saber mais: Aqui

20/07/11

Anscriçones anté 7 de Agosto




Este ye l programa de l IV Ancuontro de Blogueiros Mirandeses que bieno ne l Reportório, yá se sabe que l que ben ne l Reportório nun falha.
Ls homes de l ranxo son pessonas de Angueira que pedírun para saber l númaro cierto de pessonas a quemer anté 7 de Agosto, rezon pula qual se pide l special fabor, a to ls que quérgan partecipar, que l fágan saber anté essa data, ó eiqui ó ne l blogue de ls Ancuontros. Quando nó, assujeitais-bos a quemer batatada an beç de cordeirada.
L précio andará por buolta de ls 15 ouros, anté nisto Miranda ye ua marabilha, nun hai anflaçon que mos afronte!

19/07/11

L Nuolo ne l Lhençol

Nua reunion de pais nua scuola, la porsora ressalbaba l'apoio que ls pais dében dar als filhos i pedie-les que se mostrassan persentes, l mássimo possible... Cunsidraba que, ambora la maiorie de ls pais i mais trabalhasse fura, deberian arranjar tiempo para se dedicar a las ninos.

Mas la porsora quedou surprendida quando un pai se lhiebantou i splicou, houmildemente, que nun tenie tiempo de falar cul filho nin de bé-lo durante la sumana, porque quando el sali para trabalhar era mui cedo i l filho inda staba a drumir i quando regressaba de l trabalho era mui tarde i l filho yá drumie.

Splicou inda, que tenie de trabalhar muito para garantir l sustento de la família, mas tamien cuntou qu'esso l deixaba angustiado por nun tener tiempo pa l filho i que tentaba cumpensá-lo ando beisá-lo todas las nuites quando chegaba an casa.

Mas, para que l filho soubisse de la sue persença, el daba un nuolo na punta de l lhençol que l cobria. Esso acuntecie religiosamente todas las nuites quando iba beisá-lo. Quando l filho acordaba i bie l nuolo, sabie lhougo, que l pai tenie stado eilhi i l tenie beisado. L nuolo era l meio de quemunicaçon antre eilhes.

La porsora emocionou-se cun aqueilha stória i quedou surprendida quando custatou que l filho desse pai era un de ls melhores alunos de la scuola. Este fato, faç-mos refletir subre las muitas maneiras de las pessonas se amostráren persentes, i de quemunicáren culs outros.

Aquel pai ancuontrou la sue, qu'era simples mas eficiente. I l mais amportante ye que l filho percebie, atrabeç de l nuolo, l que l pai staba a dezir.

Simples géstios, cumo un beiso i un nuolo na punta de l lhençol, balian, para aquel filho, mui mais de l que persentes ó la persença andiferente d'outros pais. Mesmo qu'esse géstio seia solo i solo, un nuolo nun lhençol...

18/07/11

FACUNDO CABRAL

..
Nun perdiste a naide


...
Nun perdiste a naide,
l que morriu solo se adelantrou a nós,
porque para alhá bamos todos.
Además, l melhor del, l amor,
cuntina ne l tou coraçon.
Quien poderie dezir que Jasus stá muorto?
Nun hai muorte, hai mudança.
De l outro lhado spera-te giente marabilhosa,
Ghandi, Miguel Angelo, Whitman, San Agostinho,
la madre Teresa, tue bó i mie mai,
que acraditaba que la pobreza,
stá mais acerca de l amor,
porque l denheiro mos çtrai cun demasiadas cousas
i mos amachuca, porque mos fai çcunfiados…
(cuntina)

L Farizeu de la Corneta
















L Farizeu de la Corneta (que nun se bei), delantre de Cristo



L más de las bezes, mormiente agora quaije de bacanças (you, l miu Relatorio de Outo Abaliaçon ya l copiei dequi de la anterneta, staba fraquito), muita beç, andamos por esse mundo de Cristo a abrir la boca i a quedar ambasbacados delantre de las marabilhas que ancuntramos por ende, mas you desta beç nun percisei de ir mui loinge para quedar bien arrelhampado.
Andában porqui dous ó tres desses de baixo i you, pa ls çtrair, cumo yá habien bido a Miranda, lhembrou-se-me de ls lhebar a dar ua buolta pul restro de l Praino. Fumos a bater a Ventozelo, cunceilho de Mogadouro, para ber la Capielha de l Senhor de la Buona Muorte, que you yá quantá que habie stado alhá i lhembraba-se-me que era antressante.
Cumo staba cerrada, tubimos que procurar pula chabe ne l café. Que si, que iban por eilha, mas cumo fúran de a pie, anquanto i nó inda houbo que buer uns tres ó quatro finos, para besita “cultural” nun se podie dezir que stubira a ampeçar mal.
Apuis alhá fumos trás de la mardoma i mal apenas antremos, you, cumpleto i arrematado eignorante an arte, cumo todo l bun eignorante i todo l bun pertues, botei lhougo santença de scanho: Isto ye kitsch! Yá se sabe que zlhargando assi ua ó dues an strangeiro, naide se astrebe a repuntar i un passa por antandido (tamien yá me ten salido la puorca mal capada, quando aparece un mais sabido i mais çcarado, mas desta beç nun fui l causo que eran todos pessonas bien eiducadas).
Mentes i nó, cumbersa cula mardoma i cuntou-mos la cuonta de l Farizeu de la Corneta:
Un de ls altares ten un monicaco (l tal Farizeu) que bai delantre de Cristo tocando ua corneta. Ora, quando la Capielha inda nun habie sido cumpuosta, l biento, a assoprar pulas frichas de la puorta i de las jinelas, fazie un rugido assi a mo’de toque de corneta; todo mundo, tarde o cedo acababa por oubir l rugido i cumprobar la “berdade”. Anton diç que las pessonas an Ventozelo le dezien als garoticos que ó quemien l caldo i se portaban bien ó, quando nó, benie l Farizeu de la Corneta a saber deilhes para ls lhebar, assi a modos al Tiu de l Cerron an San Pedro; ye angraçado, ir a la eigreija a saber de la figura para assustar ls ninos, nun deixa de ser ua maneira “pedagógica” alternatiba de acarinar las pessonas pa la religion.
Buono, muito agabon, todo mi guapo i mi antressante, la mardoma chena de proua, Então os senhores de onde são? You sou de Miranda, estes son de baixo, Ah de Miranda, então é de perto, mas olhe que de Miranda não benen muitos aqui a visitar… assi mesmo, tal qual, un “benen” eilhi a relhuzir ne l meio de la frase pertuesa, l que tamien fui guapo de ber, digo, de oubir.
Anton, yá sabeis, quien nun cunhece, habendo un cachico cun bagar, Capielha de l Senhor de la Buona Muorte, an Ventozelo, a la mie repunsablidade, apuis se nun bos gustar, hemos de tener ua cumbersa a ber se bos cumbenço a gustar de kitsch.



Ya sabeis que, nestas cousas, la mie maquina de ls retratos queda siempre an casa para nun dar cuonta deilha. Estes que pongo furun sacados deiqui


17/07/11

GRANJA – S. PEDRO DA SILVA

.
HOUMENAGE AL porsor TEIXEIRA i als PAULITEIROS DE LA GRANJA






PAULITEIROS

.

Agora quando se fai ua cousa qualquiera, lhougo se quíeren tener todos ls galardones i muitas bezes fázen-se las cousas apuis de acabar cun outras eiguales, para dezir que nunca se fizo nada. I ls que agora se amóstran cumo ls sabidos de ls pauliteiros, squécen-se de quien ls ansinou.
Muitas aldés mos pregúntan porque l HOIJE nun pon eiqui mais amboras deilhas, pus nada melhor que esta ambora cumo houmenage als pauliteiros de la Granja i al porsor José Teixeira que dou scuola an Sendin i que se puode dezir, fui a par de Pe. Mourinho l grande ampulsionador de la dança, an Tierras de Miranda. A el se debe haber l grupo de pauliteiros de ls porsores i ls pauliteiros se Sendin.
Fui hai mais de 30 anhos que ansinou ls pequeinhos pauliteiros i fúrun ls pauliteiros de la Granja que dançában ne l meio de ls porsores i apuis ne ls pauliteiros, quando faltaba inda giente.
Ls sous fatos son de ls mais guapos i tradecionales de todos.
Cun el daprendírun ls porsores Almendra, Campos , Mourinho, Carção, Zé Preto. Inda hoije ye a el que recúorren quando yá nun sáben. Fui apuis del ansinar ls pequeinhos na scuola, que Belmiro Carção apareciu a lhembrar i a daprender para ir cul grupo yá formado.
Fázen-se lhibros i scríben-se cousas para quedáren i dáren nome a sabidos de hai dous dies i squécen quien ls ansinou, quando nien sabíen i se calhar inda nun sáben l que ye ul palo, para quantas mais la dança.
Cul denheiro de l pobo cómpran-se uas roupas i yá se júlgan ls maiores.
Haba denidade!

LAS CUMPETÊNCIAS



LA CUMPETÉNCIA SE PERDIU
NAS MANHAS DE LA ANCUNPETÊNCIA

Chegou la senhora cumpeténcia
Cun las eideias bien fincadas
Çposta a poner un termo
A todas las grandes trapalhadas

Antrou porqui a drento
I nien ancuntrou registéncia
Que até fui bien recebida
Por parte de la ancumpeténcia

Ampeçando pul stander
Ua passadeira burmeilha
Mas siempre la ancumpeténcia
Fazendo l que l daba na teilha

Beisico eiqui, beisico eilhi
Fui spurmantando a la cumpeténcia
Que depriessa quedou presa
Ne ls ancantos de la ancumpeténcia

Naqueilhes ancantos se prandiu
Naqueilhas malhas apertadas
Que yá nun fui capaç de ber mais
Aqueilhas grandes trapalhadas

Trapalhadas se ban fazendo
Pula senhora ancumpeténcia
Que se trasforman an rosas
Als uolhos de la cumpeténcia

I ls uolhos de la cumpeténcia
Ban quedando tapadicos
Que la ancumpeténcia ls tapa
Cun un, ó muitos beisicos

Que assi la ancumpeténcia
Bai regando l sou huorto
I bai seguindo l sou çtino
Deixando sou barco ne l melhor porto

I cun tantas trapalhadas
Quien bai sufrendo ye l pobo
Que la senhora cumpetência
Nun trouxe nada de nuobo

Trapalhadas se ban fazendo
Toleradas pula cumpeténcia
Que nun ye capaç de ber
Las manhas de la ancumpeténcia

Puis essa ne l sou parreiral
Bai lhebando l´auga al sou molino
Siempre tenendo la cumpeténcia
Presa na staca de l sou camino

Só nun bei quien não quier ber
Todo l que se stá a passar
Por isso benban nuobas cumpeténcias
I que pongan todo ne l sou lhugar

Bengan eideias mais bincadas
A trazer nuobas preferé4ncias
I amostrar a la ancumpeténcia
L balor de las cumpeténcias

Puis l balor de la Cumpeténcia
Naide las puode subestimar
Que nesta cousa de Cumpeténcias
La cumpetência an purmeiro lhugar

I ua eideia de la cumpeténcia
Benga eilha de adonde benga
Bal por todas las ancumpeténcias
Por mais ancantos que tenga

À Senhora Cumpeténcia
Teneis que star siempre cun tino
Que hai siempre ua ancumpeténcia
Atrabessada ne l buosso camino

Atrabessada ne l buosso camino
Cun las malhas bien apertadas
Para bos fazer trincadilha
Cun manhas i trapalhadas

Las cousas stan a la bista
Puode ber quien quejier ber
Ye só mirar para eilhas
Cun aqueilhes uolhos de ber.

José António Esteves



16/07/11

FACUNDO CABRAL

.
NUN STÁS DEPRIMIDO STÁS ÇTRAÍDO
(traduçon para mirandés por José Almendra)
...
Nun stás deprimido, stás çtraído.
Por esso pensas que perdiste algo,
l que ye ampossible,
porque todo te fui dado.
Nun faziste nien un solo pelo de la tue cabeça,
portanto, nun puodes ser duonho de nada.
Además, la bida nun te tira cousas,
liberta-te de cousas,
alebia-te para que boles mais alto,
para que alcances la plenitude.
De l bércio a la foia ye ua scuola,
por esso al que chamas porblemas, son liçones.
La bida ye dinâmica,
por esso stá an custante mobimiento,
por esso solo debes star atento al presente.
Por esso mie mai dezie:
- You ancargo-me de l presente,
l feturo ye assunto de Dius.
Por esso Jasus dezie:
- L manhana nun antressa,
el trará nuoba spriéncia,
a cada die chega-le cada tarefa. (cuntina)

15/07/11

HAI QUE FAZER PUL PAN

.



STAMOS NA SEGADA
.
Ls tiempos demudórun i yá nun se úsan estas trilhadeiras, agora yá hai las que ségan i trílhan al miesmo tiempo i l que mais se çcubrirá.
Faç bien lhembrar estes tiempos de las trilhadeiras, porque era ua bida arrastrada, mas l que fui malo, fui cumbencir a todo mundo que la agricultura era para giente que nun precisaba de studar i que se debie ir a studar para salir deilha.
Todos ls trabalhos son precisos i se la giente studa ye para ls fazer melhor i çcubrir modos de ls fazer cun menos custo.
Yá ye de l miu coincimiento, haber trés modos de trilha i de se sembrar muito i pouco, por esso nun debemos passar l tiempo a boziar:
- Tirai-bos desta bida.
Hai ye que pensar an dinificar todas las lidas i nun tenermos ua cultura de fazer todo para ser mais que ls outros.

Quien fala assi nun ye çaçamelo

You só quiç cumpartilhar, puis saber que este "cara" fala assi nun fai mal a naide.

Pribatize-se todo



«Pribatize-se todo, pribatize-se l mar i l cielo, pribatize-se l' auga i l aire, pribatize-se la justícia i la lei, pribatize-se la nubre que passa, pribatize-se l suonho, subretodo se fur diurno i de uolhos abiertos. I finalmente, para floron i remate de tanto pribatizar, pribatizen-se ls Stados, antregue-se por ua beç la sploraçon deilhes a ampresas pribadas, mediante cuncurso anternacional. Ende se ancuontra la salbaçon de l mundo... i, yá agora, pribatize-se tamien la puta que ls pariu a todos.»

José Saramago - Cadernos de Lanzarote - Diário III - pag. 148

[An pertués:

«Privatize-se tudo, privatize-se o mar e o céu, privatize-se a água e o ar, privatize-se a justiça e a lei, privatize-se a nuvem que passa, privatize-se o sonho, sobretudo se for diurno e de olhos abertos. E finalmente, para florão e remate de tanto privatizar, privatizem-se os Estados, entregue-se por uma vez a exploração deles a empresas privadas, mediante concurso internacional. Aí se encontra a salvação do mundo... e, já agora, privatize-se também a puta que os pariu a todos.»

José Saramago - Cadernos de Lanzarote - Diário III - pag. 148]

Fui hai 12 anhos datrás: fiesta de associatibismo an Zenízio





La Direcion de l’Associaçon Cultural i Recreatiba “Nial de la Boubielha”, cuidou por bien treminar pa l 14 d’Agosto ser l die que n’aldé de Zenízio, tierra adonde l mais de ls sous associados i associadas ténen ourige, se fazisse la comemoraçon de l 12º anibersairo de la sue oufecializaçon cumo Associaçon Cultural i Recreatiba.

I fizo-lo an parcerie i de manos dadas cula Associaçon “Sol Nascente” tamien de Zenízio, purparando un porgrama d’atebidades, recreatibas, çportibas i culturales, que se ban a dar al lhargo de l die, de forma que toda la populacion puoda partecipar.

L porgrama desta jornada passa por ua caminada pul termo, ua buolta pulas fuontes, lhougo a la purmanhana, apuis de meidie un almuorço ne l salon de l’Associaçon. Ende arrimado a las cinco de la tarde haberá ua missa n’Eigrija Matriç, cun lheituras an mirandés. A las dezuito i trinta será l punto alto an queston de lhiteratura, puis ten lhugar ne l salon ua palhestra subre cultura mirandesa, l salimiento i dibulgaçon de lhibros screbidos an mirandés por associados i associadas, sendo alguns an purmeira mano.

Esta fiesta, para alhá de l sou porgrama, ten tamien un outro grande oujetibo, que ye ajuntar las pessonas de la nuossa aldé, spargidos por esse mundo afuora. Muitos fúrun ls que deiqui se scapórun a fazer pula bida, por tierras i paizes bien çtantes i poucas fúrun las bezes que tornórun a star culs sous amigos, cumpanheiros de scuola i d’anfáncia. Assi se deseia, que muitos alhá stáian nessa temporada, para que armanados culs cunterráneos que alhá bibien l anho anteiro la fiesta tamien seia taluda an calor houmano.

Cumben lhembrar, que la sue oufecializaçon hai doze anhos datrás nun aparece por acauso, nien tan pouco se chimpa de l cielo, eilha fai-se por necidade de ls tiempos modernos i porque las gientes de Zenízio a bibir an Lisboua i alredores se bénen ajuntando bárias bezes al anho. Por rezones bárias, ye berdade, mas las soudades de la tierra d’ourige, de las questumes de fazer ls jogos tradecionales, de tener amboras de ls sous, de cumbibir, son las de maior çtaque.

Puis, nun tiempo an que bencir la çtáncia que mos apartaba de l’aldé era çfícele, ls ancuontros i juntouros pormobidos pula quemunidade Zeníziense era l porto d’abrigo, era adonde todos nós percurabamos reçumo de l que habie quedado para trás. Cumo quemido pa l sprito, l magusto ne l die de Todos ls Santos, l “Dous de Febreiro” (fiesta de l’aldé), l cumbíbio/fiesta “Purmeiro de Maio”, pormobendo ls jogos mais queridos i tradicionales, cumo l fito, raiuola, pedrisca, andas, siempre cun buono i farto almuorço, adonde la nuossa fala i la nuossa alma tenien acunchego.

Assi, quando agora las Direciones de las Associaçones aperpónen que se festeie l anibersairo, mais nun quieren que esse die seia cumo siempre l fui un die d’ancuontro, adonde todos puodamos cumbersar, zanferrujar la lhéngua, relhembrar trabessuras de garotos, cuntar las cuontas i lhonas que stéian ancerradas ne l siléncio de las soudades.

Stimados cunterránios i amigos, la bida fai-se de pequeinhos cachicos, i son estes cachicos que fáien la çfrença.

(Esta crónica tamien saliu ne l Jornal Nordeste Na "Fuolha Mirandesa" desta sumana)

14/07/11

LHAMBRANÇAS d´UN PASSADO



De lhembranças, peito cheno
D´aqueilhas cousas tan belas
Que pacien tranquilamente
Las mies marabelhosas bitelas

I cun eilhas pacie tamien
Cun alegrie puis anton
Un bitelo que mais alantre
Dárie un bui bien pimpon

Bitelas i bitelo que nacírun
d´ua raça mirandesa
Que só benierun al mundo
Para fartar la nuossa mesa

C´un seis ó siete anhos
Guarda-los era l miu deber
Falando c´un eilhas an mirandés
Sien ua palabra you antender

Para quei antender las palabras
Se te chega ls bitelos antender
I nun ls deixar ir a fazer mal
Será só esse l tou deber

Para que tu quieres ls lhibros
Nesta bida de lhaboura
Se te bonda apanhar yerba
I botar-la na majadoura

Mesmo assi mandórun-me a scuola
Pa las tales palabras antender
Mas que nunca me squecie-se
De qual serie l miu deber

Recado que you antendie
I guardei nas mies fardelas
Por isso siempre cuntinuarei
Guardando las mies bitelas

Mesmo yá tan loinge ne l tiempo
You me tengo an mies tamancas
I cuntinuo guardando bitelos
Nas mies lhambranças, mais francas

Mesmo sendo só lhembranças
Que ancuntrei an mies fardelas
Quedo feliç por saber
Que bibi las cousas mais belas

Hoije que yá antendo las palabras
Nun tengo las cousas mais belas
Por isso tengo suidades
De las mies marabelhosas bitelas

Mas la bida ye assi mesmo
Isso you bien l sei
Bou antendendo las palabras
Recuordando la bida que passei

José António Esteves

CARIDADE




Un fraile inda nobato chegou al mosteiro i mandórun-lo a botá-le ua mano als outros frailes que staban a copiar ls antigos cánones i mandamientos de la Santa Madre Eigreija.
L nobato quedou spantado por ber que ls frailes fazien l sou trabalho a copiar d’outras cópias i nó de ls scritos oureginales.
Fui-se a tener ua cumbersa cul abade i fizo-le ber que se un se anganhara na purmeira copia, esse erro iba-se a spargir por to las copias que se fazíssen apuis.
L abade repundiu-le que yá quantá, zde siempre, copiaban de las copias yá fazidas; era questume an to ls mosteiros fazer assi i nunca habien tenido niun problema.
A soutordie, l fraile nobato biu l abade decer las scaleiras para las profundas de l mosteiro, para l sitio adonde guardaban ls scritos i ls pergaminhos oureginales, a que naide le botaba la mano yá cientos o miles de anhos.
Passou-se la manhana, la tarde i apuis la nuite, sien que l abade dira seinhas de bida.
Zapaçanciado, l fraile nobato resolbiu-se a decer tamien las scaleiras para ber quei l’haberie passado al abade. Fui a dar cun el chocho por anteiro, ls uolhos cumo bulhacos, cun l hábito rasgado i la cabeça toda sangrada de dar cun eilha nas santas i benerables paredes.
Atrelundado, l fraile nobato procurou-le:
- Senhor abade, quei bos passou? El que acunteciu?!
- Caridade, caridade… Quei me passou? Ah, quei me passou?!!... Caridade, caridade… CARIDADE! Eran botos de CARIDADE l que teniemos que fazer, i no botos de CASTIDADE!...
CARIDADE, CARIDADE!!






Traduzido d'eiqui - a bien dezir fui traduzido de un comentairo, mas, apuis de l copiar, ambaralhórun-se-me i ya nun sou capaç de dar cul scrito cierto. Que l duonho de l blogue tenga piadade - ó caridade - deste miu pecado.

13/07/11

Lhiteratura - Coletánea



Ye yá manhana a las 19.00 horas na Casa de Trás ls Montes (Lisboua) que bai a tener lhugar l salimiento de la purmeira Coletánea (lhibro)de Outores Stamuntanos.

Son 74 personas zde la lhiteratura a la política i la ciéncia que stan partecipando nesta eidiçon, cun testos einéditos screbidos pa l eifeito.

Ye la mais lharga reunion de pessonas cun ourige an Trás ls Montes, nun só lhibro.

-Cumo dixo António Neto de la comisson repunsable pula eidiçon desta obra.

"....é a mais ampla reunião de personalidades oriundas de Trás-os Montes nun só livro ...."

FACUNDO CABRAL

. ...


...
NUN STÁS DEPRIMIDO STÁS ÇTRAÍDO
(traduçon para mirandés por José Almendra)

Nun stás deprimido stás çtraído.
Çtraído de la bida que te ínche,

tenes coraçon, cerebro, alma i sprito,
antonces cumo puodes sentir-te pobre i desditado?
Çtraído de la bida que te arródea,
gulfinhos, matas, mares, muntanhas, rius.
Nun caias ne l que caíu tou armano
que sufre por un ser houmano,
quando ne l mundo hai cinco mil i seiscientos melhones.
Además, nun ye malo bibir solo.
You passo-lo bien,
decidindo a cado rato l que quiero fazer
i graçias a la solidon conheço-me.
Algo fundamental para bibir.
Nun caias ne l que caíu tou pai
que se sinte bielho porque ten setenta anhos,
squecindo que Moisés dirigie l Eisodo als oitenta
i Rubinstein interpretaba cumo naide, Chopin, als nobenta,
solo para citar dous casos coincidos…
(cuntina)

SIEN COMENTAIROS

12/07/11

Rataria



Filme: carregar n'eimaige o eiqui



Un die destes, a xurdir porqui pula anterneta, dei cun este filme i achei-lo bein andonado, mesmo porque, para alhá de la graça i de la eironie refinada, nun me parece que steia mui zatualizado ne ls tiempos que cuorren. Este redadeiro testo de Valter Deusdado dou-me ua animadela a poné-lo eiqui.
Inda staba eiqui a ber de componer l scrito cun más dues ou tres lerias, mas nun se me amánhan; ye que l filme yá diç todo, you nun tengo nada a acreçantar!



Tommy Douglas, l home que cuonta la cuonta, diç que fui un politico amportante de l Canada, antre outras cuosas, criou l modelo de salude publica ounibersal de l paiç. Para mi yá chega para l ber cumo un grande home.



Ah rapazes, i dezir que nun fui capaç de cargar l filme parqui!... you si nun sei bos cumo le fazeis.


La Crise


L home chegou a casa assi meio anrezinado.

La tie, fina, reparou lhougo nel i dixo:
- L que tenes home?
- Ye por bias de la crise.
- Nun me fales mais an crise que yá nun puodo oubir isso.
L home calhou-se i nun boltou a dezir nada subre la crise.
Soutordie ne l trabalho, ls colegas benien a falar na crise i el siempre la miesma respuosta:
- Nun me fales mais na crise
Sentou-se a la secretária i nun le falou a naide.
Ne l fin de l die arreparrou que l monton de papeles que questumaba deixar de un die pa l outro habie zaparecido.

Valter Deusdado

11/07/11

Essa cinta


Bien grande ye l’eimaginaçon
quando ua raposa se pon
a zatar la cinta !
Mas quien nun la cunhece só pula pinta ?

Ouxalá nun minta
porque hai siempre quien se finta
i usa tinta mais tinta
para reatar essa cinta.

Se fures capaç






La bida ye cumo un assopro, se l’acumpararmos al mundo físico, ye cúrtia demais para spertares cun arrendimientos ou peso na cuncéncia.

Assi sendo ama las pessonas que te trátan bien i squece aqueilhes que nun l fázen, la spriéncia diç-mos que la bida s’ancarrega de l fazer, de poner cada un ne l sou lhugar.

Todo se sfuma nun sfregante, todo se bai ou ben, por algua rezon será, se stubires mal i te benir algua ouportunidade agarra-la sien mirar al para trás, puode ser la redadeira.

S’alguien algua beç te dixo que la bida era fácele antrujoute, porque nada ye fácele nesta bida, eilha mais s’asparece a ua porra, mas hai ua berdade, bal la pena tener ua.

Bibe i deixa bibir, fai todo l que podires para seres feliç.

FACUNDO CABRAL

.
MATÓRUN DE UN TIRO AL MAESTRO FACUNDO CABRAL
.
L ódio i l'ambeija son ls piores defeitos de l home. Será que Facundo Cabral, que mos cantou esta marabilha de la música americo-lhatina, merecie morrir assi? Mas que quede cumo marco de que inda bale la pena amar ls outros.
.


Nun somos assi tan amportantes, para nun mos darmos cunta de que hai muita gente tan buona ó melhor que nós pul mundo. Tamien esto ye fruito de la nuossa cultura, de las nuossas raízes.

07/07/11

Alma lhibre, coraçon catibo




Nun boles para alhá de l alcance de l miu mirar!
Tengo miedo que t´apartes de mi,
i grima, muita grima
de deixar de te ber.


Nun boles para alhá de la cinta de la raposa
que nace ne l báfio dun resfolgo!
Nun boles para alhá de l camino,
ancruzelhada de dues bidas,
ourrieta de sentires cansados!

Anganho!
Eigoísmo!
Cumo se puode ser feliç,
castrando,
atafanhando!?


Amar ye lhibardade,
respeito,
sinceridade.


Bola!
L tou bolar solo a ti pertence:
Rastreiro, rente al chano dadonde me bés;
alhá bien alto,
arriba de todas las alturas de tous deseios,
dadonde me puodes ber,
eimage retenida
nas meninas de ls tous uolhos.


Bola i lhieba cuntigo
las gotas de ourbalho de l miu resfolgo,
para que puodas amboubar-te
nas quelores alhá nacidas,
acontra la lhuç de l tou mirar,
cinta de la raposa,
adonde te deitas,
drumes,
sonhas.


Boladeira sien palo,
papagaio sien baraço,
alma lhibre,
coraçon catibo.

La reza de l forno

Antrará nels boqueirones
Yá mais negros que ls carbones
Todo l pan dua fornada.
La mulhier de l lhabrador
Lhebantou anton al Senhor
Bielha reza salteada.


Cun la sue boç de quemando,
Lhebantou-se l cuorbo de l bando.
Filhos, criados, mandigos, Scundidos
Era nuite de nebon,
Uns spraban l pan,
Outros de l friu fugidos


An lhoubor de San Bicente
Que la fornada s´acrescente
Dixe la bielha an ton de brasa.
Por Dius i Santa Marie,
Pan nuosso de cada die
Haba siempre an nuossa casa,


An lhoubor de Santa Tresa
Que nun s´acabe l pan na mesa
Miesmo de quien mos cunsume
Ladrones, cistites de la bila.
Que nien sequier tal quadrilha
Aprenda l sabor de la fame


l l ganado na maijedoura
L bicho fiero na lhoura
A cada la sue raçon.
An lhoubor de Santa Marta
L pan que se parta i reparta.
Ye esta la mie ouraçon.


Oubi-me, Senhor Jasus,
Para bos rogar, you me pus
De zinolhos subre las palas.
Oubi-me pe l que sufrieste.
Pe l muito que padecieste
Siempre carregando las malas.


La Marie, buossa mai,
Mai de nós todos tamien
Dezde las horas de l Calbário
You quiero pedir inda, de sulapa
Dues cousas, quales la mais guapa
Pulas cuontas de l miu resáro..


Que l nuosso armano que, purmeiro,
Face a Dius, juiç anteiro,
Para pagar cumpareça,
Nun sufra mais, que un susto,
Lhiebe ansígnias de justo
Por subre la cruç de la cabeça.


I que la alma que l turmento
Hai mais tiempo l fuogo bento
Requieren i ne l Purcatório
Bola yá lhesta pals Cielos,
Quede a la dreita de Dius,
Antre ne l sou ouratório.


Terminada la santa prece
La giente que reza squece
Sues maugas, tantas son.
De l fuorno, sal ua bolha,
La bielha reparte-la toda
Todos son filhos d´Adon


De la bolha sal ua lhuç
Eilha pe ls cielos an cruç
Cada cruç ua barquinha
I todas de justos chenas
Rebentaran-se las cadenas
Cun la fuorça de la lhadainha....




Esta reza nun ye mie.
Puis yá mie mai la dezie
Siempre que eilha amassaba.
Fazendo bénias an cruç
Pa l agradecer a Jasus
Por toda aqueilha fornada





José António Esteves

06/07/11

Cruç de l Monte-Zenízio





Esta cruç recebe l nome de l chamadeiro.

Stá na ancruzilhada de la strada de Bumioso para Miranda de l Douro, cula de Bilasseco i l camino de Bincosa que mos lhieba até las antranhas de l termo de Zenízio, fazendo muitas bezes de marras cul termo de Caçareilhos.

Eiqui bien acerca, na parte de riba de la anguça de la Canhada stá la Fuonte de l Monte, dirie you, talbeç ua de las fuontes cun mais nomeada para ls Zenízienses, nun fusse eilha que siempre botou auga ne l canhos de ls chafarizes i bicas de l’aldé.

Cula sue beiga adonde las béstias podien pacer, tamien l chano era rico an manantiales, porqui las gientes tenien las sues huortas culs poços i fazien pulas lheiras de frajones, pumienteiros, cebolhas i fabricában las lhatas de milho, nas ancuostas ponien gametas i antremoceiras.

Tornando a la Cruç de l Monte, nun le conheço nanhua cuonta, mas solo por star nesta ancruzilhada, adonde nien siempre houbo strada, yá por si debe ser referéncia.

Este cabeço de l Monte, adonde stá la Cruç, ye por assi dezir l redadeiro cabeço antes d’antrar ne l praino mirandés (quien ben de ls lhados de la Bila). Cumo puorta d’antrada i melhores cundiçones cumo assomadeiro, deiqui podemos oubserbar la grandura de l praino mirandés, se l tiempo l permitir quedamos lhougo a saber adonde queda l cabeçico de l Santuário de l Naso, de la Senhora de la Lhuç, la Cruç de las Antas (Silba) i la Quinta de Réfega (dues Eigreija).

Nun ye por acauso que tamien este cabeço, ten un fincon (marco) geodésico, marcos que fúrun feitos an puontos de perbileijo cumo modo de sinalizaçon de l nuosso território.

Para fazer cumpanhie a la Cruç, you daba la mie oupenion, nun quedaba mal ua sinalética dando las buonas benidas als biandantes que nun son d’acá i porqui pássan, dezindo-les que antrában nun de ls territórios mais spitaleiro que se conhécen i que ye porqui que se come la berdadeira puosta.


05/07/11

Cena de ancerramiento de l curso de mirandés an Lisboua




Çque l anho scolar ampeçou, alhá íbamos nós todas las segundas a las uito i meia de la nuite até a las dieç, habie bezes que passaba... Las reglas nun éran bien las de l menistéro de l’eiducaçon, nun se márcan faltas, cada un bai quando pude, mas íbamos cumprindo cun la nuossa oubrigaçon: daprender a falar i a screbir la lhéngua mirandesa i tamien daprender un pouquito de la história de l pobo de fala mirandesa. Mas habie tamien la jolda, quaijeque l mais amportante...

Las tierras de nacénça de ls alunos de la classe éran las seguintes: Lisboua, Leirie, Alanteijo, Macedo de Cabalheiros i tamien de l Praino Mirandés. Las acupaçones de cada pessona tamien éran bárias: atibos, reformados, zampregados, porsores, ambestigadores i tamien "solo" l grande trabalho - duonha de casa, cun ninos.

Mas l mais anteressante: tubimos l perbileijo de sermos "padrinos/madrinas" de dous ninos que nacíran durante l anho de ties de la classe: Tomás i Mariana, parabínes a sous pais. Esto ye solo para berdes: daprender mirandés até cuntribui para que la populaçon pertuesa creça!
Todos ls anhos, cumo ye de regla, la scuola acaba i, cun classes aplicadas cumo estas, bien merecemos ua merenda i diplomas. La merenda staba treminada pa la segunda die 27 na mesma sala adonde tubimos las classes. Apuis de todo treminado, un mail:

"Ya sabemos que la próssima classe bai ser la redadeira gostábamos de fazer ua merendica. Nós nun cunseguimos ir por causa de ls hourários de Mariana, mas teniemos muito gusto de puder partecipar.
Assi, pensamos que la merenda podie ser an nuossa casa (acerca l spital de la Lhuç de Carnide) an beç de ser ne l lhugar de siempre. Para nós serie mui buono.
Assi, todo mundo tenerie la ouportunidade de conhecer a Mariana i la nuossa casa que ye ua casa eiquelógica.
Abraço,
Mariana, Nuno i Patrícia."


Tomás tamien fui alhá a amostrar-se para que toda la classe l conhecisse cun sue mai, Emmanuelle, de la Speciosa, anque nun tubira quedado pa la merenda puis tenie outro cumpermisso.

La merenda corriu mui bien, cun muito bolhos i cousas buonas, até alheiras tubímos.
Houbo la antrega de ls ditados, puis tamien faziemos ditados. You nun sou capaç de bos dezir an palabras la grande alegrie que fui al recebir ls ditados i ls certeficados de frequéncia, passado puls porsores i la Associaçon de Lhéngua Mirandesa. Mas solo gustarie que bíssades, quando Fracisco Domingues, porsor cun Amadeu Ferreira, antregou l ditado a Fernanda, que ye de Picuote, als salticos, parecie ua nina de dieç anhos. "Béian alhá, ora béian, solo tengo dous erros, carai...(i cuntinaba a salticos), nunca pensei que fura capaç, solo cun un anho de classe, stou tan cuntenta..." i mais salticos.

You nun mamei la lhéngua, daprendi-la. Pertual antes de lo ser yá tenie esta fala i ye ua tristeza mui grande que las anstituiçones repunsables nun fágan un çfuorço, solo mais un cachico, para ancentibar ls falantes.

L retrato de la cena eiqui queda, tal cumo l nome de ls alunos que alhá stan: Patrícia Deus Martins, Nuno Domingues, Firmino Bernardo, Nuno Neves, Amália Andrade, Fernanda Domingues, António Cangueiro, Bina Cangueiro, Amadeu Ferreira (porsor), Francisco Domingues (porsor), Jandira Ferreira, Irene Domingues, Cristina Cardona.

António Cangueiro

04/07/11

OS CULTORES DAS LETRAS

.
OS CULTORES DAS LETRAS


.
Ne l giral, ls cultores de las letras nun sálen de las classes poderosas i ricas, i an Pertual, inda hoije, l scritor mais querido de l público, i mais laborioso, nun cunseguirá fertuna andependiente solo a la custa de las begilias. Deiqui resulta que ls buonos angeinhos, ls quales nestes últimos tiempos la nuossa tierra ten sien dúbedas porduzido, son oubrigados ó a bibíren a la selombra mirradoura de l poder politico, ó a eisercéren cargos públicos que les gástan l tiempo, i acánhan por fin las faculdades de l antendimiento. Ye assi que la literatura deste séclo ten perdido an porfundeza l que bai ganhando an brilho i grandura. L serbício de l Stado ó de ls partidos nun cunsinte ls lhongos i defíceles studos…
.
História de Portugal, Alexandre Herculano, t. I, adberténcia, Lisboua, 1846, pp.XII-XIV
.
Em português:
.
Em geral, os cultores das letras não saiem das classes poderosas e abastadas, e em Portugal, ainda hoje, o escritor mais benquisto do público, e mais laborioso, não obterá uma fortuna independente só à custa das suas vigílias. Daqui resulta que os bons engenhos, os quais nestes últimos tempos a nossa terra tem indubitavelmente produzido, são forçados ou a viverem na atmosfera mirradoira do mundo político, ou a exercitarem cargos públicos que lhes consomem o tempo, e acanham por fim as faculdades do entendimento. É assim que a literatura deste século tem perdido em profundeza o que vai ganhando em brilho e extensão. O serviço do estado ou dos partidos não consente os longos e severos estudos.

História de Portugal, Alexandre Herculano, t. I, adverténcia, Lisboa, 1846, pp.XII-XIV

LAS ÇARANDAS

VI ANCONTRO PUL RIU SABOR

Este ye un grupo musical de l Praino, nun ten inda muita nomeada pulas telbisones i jornales, mas ye bien coincido an Tierras de Miranda. Nós yá hemos dado amboras del, tanto ne l HOIJE cumo noutros sitios. Stubo ne l VI Ancontro pul riu Sabor i cumo fai siempre, toca i ansina a dançar las modas mirandesas. La moça de l meio stá casada an Palaçuolo e ten casa an Atanor. Neste ancontro stubírun cineastas i fetografos de nomeada, porque ye eiqui, no meio de l pobo, que stan la berdadeira cultura i arte.

L PINGACHO

LA PALABRA


Nun cunheço la Palabra,
antrei cedo nua tasca,
sou un pindura, un craba
sou dua giraçon rasca.

I yá tengo sessenta anos!
Quien me dira pertencer,
tener ls miesmos zanganhos
que la Mariana irá a tener.

Mas tener eigual sprança
de que todo bai a sanar
tener la fuorça de criança
para todo ultrapassar.

La mie fuorça eiqui la deixo
para juntar a outras fuorças.
Para jogar a la belharda,
para cuorrer cumo las corças.

Ten ua buona sumana,
Un bun anho, de bela bida!
Nun sei quien sós, Mariana,
mas sei que te amo, querida.

Fuorça i coraige, ye preciso,
mais que maneiras, i juízo,
para eibitar l prejuízo,
i mereceres un paraíso.

José António Esteves

Ampuostos



L Partido Stórico porpone un ampuosto. Porque, nun hai remédio, ye neçairo pagar la religion, l eisército, la centralizaçon, la lista cebil, la diplomacie... - Propone un ampuosto.

«Caminamos para ua ruína! - sclama l Persidente de l Cunseilho - L défice crece! L Paíç stá probe! L ounica maneira de mos salbarmos ye l ampuosto que tenemos la honra, etc...»

Mas anton l Partido Regenerador, que stá na ouposiçon, brame de zaspero, reúne l sou centro. Las faces lhuzen de sudor, ls pelos pintados çtingen-se de agonie, i cada un alharga l colarinho na atitude de un home que bé çmoronar-se la Pátria!

— Cumo assi! - sclaman todos - mais ampuostos!?

I anton contra l'ampuosto screben-se artigos, eilaboran-se çcursos, traman-se botaçones! Por to la Lisboua rodan carruaiges de aluguer, lhebando, a 300 réis por corrida, enimigos de l ampuosto! Purpara-se l cheque al Menistério Stórico... Zás! cai l Menistério Stórico!

I al outro die, l Partido Regenerador, ne l poder, triunfante, acupa las cadeiras de S. Bento. Esta mudança demudou todo: ls fondos desminuírun mais, las trasaçones disminuírun mais, l' oupenion çcraditou mais, la moralidade pública abatiu mais - mas finalmente caiu aquele Menistério desorganizador que cuncebera l ampuosto, i stá todo cunfiado, sperando.

Abre la sesson parlamentar. L nuobo Menistério Regenerador bai falar.

Ls senhores taquígrafos apórun las sues penas belozes. L telégrafo stá bibrante d'ampaciéncia, para quemunicar als gobernadores cebiles i als coronéis la regeneraçon de la Pátria. Ls senhores correios de secretarie ténen ls sous corcéis selados!

Porque, anfin, l menistério regenerador bai dezir l sou porgrama, i to l mundo se assoa cun alegrie i sperança!

— Ten la palabra l Senhor Persidente de l Cunseilho.

— L nuobo persidente: «Un Menistério nefasto (apoiado, apoiado! - sclama la maiorie stórica de la béspera) caiu delantre la reprobaçon de l Paíç anteiro. Porque, Senhor Persidente, l Paíç stá desorganizado, ye neçairo restourar l crédito. I la única maneira de mos salbarmos...»

Murmúrios. Bozes: Ouçan! ouçan!

«...Ye por esso que you pido que antre yá an çcusson... (atençon ábida que faç palpitar ambaixo de ls fraques l coraçon de la maiorie...) que antre an çcusson - l ampuosto que tenemos la honra, etc. (apoiado! apoiado!)»

Eça de Queirós (1871)

[An pertués:

O partido histórico propõe um imposto. Porque, não há remédio, é necessário pagar a religião, o exército, a centralização, a lista civil, a diplomacia... - Propõe um imposto.

«Caminhamos para uma ruína! - exclama o Presidente do Conselho. - O défice cresce! O País está pobre! A única maneira de nos salvarmos é o imposto que temos a honra, etc...»

Mas então o partido regenerador, que está na oposição, brame de desespero, reúne o seu centro. As faces luzem de suor, os cabelos pintados destingem-se de agonia, e cada um alarga o colarinho na atitude de um homem que vê desmoronar-se a Pátria!

— Como assim! - exclamam todos - mais impostos!?

E então contra o imposto escrevem-se artigos, elaboram-se discursos, tramam-se votações! Por toda a Lisboa rodam carruagens de aluguel, levando, a 300 réis por corrida, inimigos do imposto! Prepara-se o cheque ao ministério histórico... Zás! cai o ministério histórico!

E ao outro dia, o partido regenerador, no poder, triunfante, ocupa as cadeiras de S. Bento. Esta mudança alterou tudo: os fundos desceram mais, as transacções diminuíram mais, a opinião descreu mais, a moralidade pública abateu mais - mas finalmente caiu aquele ministério desorganizador que concebera o imposto, e está tudo confiado, esperando.

Abre a sessão parlamentar. O novo ministério regenerador vai falar.

Os senhores taquígrafos aparam as suas penas velozes. O telégrafo está vibrante de impaciência, para comunicar aos governadores civis e aos coronéis a regeneração da Pátria. Os senhores correios de secretaria têm os seus corcéis selados!

Porque, enfim, o ministério regenerador vai dizer o seu programa, e todo o mundo se assoa com alegria e esperança!

— Tem a palavra o Sr. Presidente do Conselho.

— O novo presidente: «Um ministério nefasto (apoiado, apoiado! - exclama a maioria histórica da véspera) caiu perante a reprovação do País inteiro. Porque, Senhor Presidente, o País está desorganizado, é necessário restaurar o crédito. E a única maneira de nos salvarmos...»

Murmúrios. Vozes: Ouçam! ouçam!

«...É por isso que eu peço que entre já em discussão... (atenção ávida que faz palpitar debaixo dos fraques o coração da maioria...) que entre em discussão - o imposto que temos a honra, etc. (apoiado! apoiado!)»

Eça de Queirós (1871)]

03/07/11

Deiqui naide sal bibo




Fai hoije, 3 de Júlio, 40 anhos que ancuntrórun l senhor James Douglas Morrison muorto na banheira dun apartamiento de Paris. Als 27 anhos, habie-se morrido Jim Morrison, l rapaç que cantaba ne ls The Doors, un de ls cunjuntos más amportantes de la cena pop/rock amaricana, quier dezir, mundial, de ls anhos 60.
Diç que sufriu la maldiçon de ls Js: B. Jones, de ls Rolling Stones (1969), Jimmy Hendrix (1970), Janis Joplin (1970) i John Lennon (1980), cantores que mui nuobos i ne l piquete de la carreira passórun para l outro lhado (break on through to the other side, nun rejisti a l’acumparança), fato que muito ajudou a dá-le un lhugar ne l panteon de ls diuses.
Para mi, moço ne ls anhos uitenta an Miranda, más que ls Doors, Jim Morrison fui mesmo un dius (20 anhos de atraso nun me parece muito, cunsiderando la culidade de las stradas de l’altura ó l tiempo que l’altemotora lhebada de l Pocinho a Dues Eigreijas) i inda hoije, dando-le ua ledela a las letras de las cançones, nun tardaba a sabé-las outra beç de cor.
Naquel tiempo, cuido que mesmo agora, para un ser pimpon habie que saber zlhargar uas santenças de doutor de scanho subre música i a mi, de ls Doors i de Morrison, nun habie quien me batisse. Habie muita cousa que me agradaba nel: antes que nada, l yá star muorto i nun haber muita posseblidade de me zeiludir ó de me “ambergonhar” cun algua que fazisse; apuis, cunfesso que me agradaba la “aura de transgresson”, que yá se sabe que para un moço de 15/20 anhos era chamadeiro a que un nun rejistie; tamien ajudaba la pinta que el tenie culas rapazas, l ser un sex simbol nun strobaba nada i, d’a par cun un cierto “mesticismo” cunfessado nas letras i na maneira xamánica de beilar ne ls cuncertos, la manha que más que músico i cantor era poeta i scritor, aqueilha filiaçon an Nietzsche, Rimbaud, Baudelaire, Kerouac (i outros que tal, que you al tiempo nun fazie eideia de quien serien, i, anté por isso mesmo, quanto más stranhos i çcunhecidos más ancanto tenien), isto todo ponie-lo ne l altar-mor de la catedral de ls mius ídelos.
Resumindo, éramos uns chabasquitos naquel tiempo, i tu, Jim Morrison, tenies buona parte de la culpa, que mos anchies la cabecica de carocas. Assi i todo, you buonas recordaçones tues tengo, cumo tal, aqueilhas dues camisolas cul tou calatriç i l tou nome delantre, que tube de mandar benir pul correio (i adonde las habie puls sotos i feiras de Miranda?!...), caras cumo l lhume, mas que me fazírun passar por bien fadista an muita fiesta de l Praino. Cumo aqueilha beç, ne l San Lourenço de la Bila, que me apareciu ua bileira de las más pimponas a dezir: “Ui, tu tenes ua camisola de Jim Morrison!?”, “Pus tengo, mas isto nun ye para quien quier, ye para quien puode…”, “Temara you de tener ua dessas tamien!”, “Bó, nun seia por isso, dou-te you la mie, troco-te-la pula que tu trais bestida”, “Pus si, mas eiqui delantre de tanta giente…”, “Nó, eiqui nó, bamos a ber la Senhora de Pereiras, que mos abançone l negócio…” i si fumos, mas apuis la Senhora de Pereiras nun terciou cumo habie de ser i nun mos cheguemos a justar, l que you nun fui capaç fui de le zbirar l sinal que eilha yá habie dado pal cumbénio, i inda fui melhor assi, que you chabasquito si era, mas aparecer outra beç na fiesta cun ua camisola de alças cun rendas i lhaçarotes delantre habie de ser atrebidote de más para aqueilha altura i mal antandido pula giente de la Bila.
Buono, Jimbo, esta ye la mie houmenaige; adonde quiera que andes a cabalho an termientas, cumo tanto te gustaba, saberás agora bien que nun hai paga eiterna que mos perdone por çperdiçar la madrugada; para nós, cuntinas cumo siempre stubiste: stoned, immaculate.

L mirandés an Azeiton


Lhembráncia dua sesson de dibulgaçon de la lhéngua i la cultura mirandesas, cun Amadeu Ferreira i Orlando Teixeira, ne l Agrupamiento de Scuolas de Azeiton, l die 7 de júnio de 2011, puode ber-se eiqui.





01/07/11

ANA MARIE



Mie querida Ana Marie
por adonde bós stais
you sou l buosso nino
ó bós yá nun bos lhembrais

Essas delores çcunhecidas
esses ancuntros cul çtino
quedórun grabado a fierros
ne l cuorpo, ne l mirar, deste nino

La bida puode passar
ls anhos puoden cuorrer
mas nunca mais bou a squecer
L que anton quedei a sufrer!

Yá passei por muita delor
ne ls Abriles de ls sessenta i quatro
mas yamais squecerei, l huorror
que fazirun de mie diabo a quatro!

Por isso digo à Ana Marie
que nun squecer isso; yamais
la delor há-de passar
mas la lhembrança; nunca mais!

Fui buono tener-me salbado
i acredito que agradecida, estará
i las fuorças que tu me deste
Dius alhá te recuompensará!

Porque nada ye por acauso
i inda me queda muito para fazer
i a mie inda nun me chegou
lá hora marcada para murrer!

Recuordo à Ana Marie
nua plena, de realizaçones,
de suonhos, de amor, paç, felicidade.
Que ardei cumo recuordaçones

Mie mai mie maizica
porque tenie que assi ser
deixeste-me eiqui solico
Neste mundo a sofrer

Mie mai mie maizica
Guapa mai Dius me dou
Quedei porqui solico
Nun sei adonde stou

Nun sei adonde stou
Nun sei l que acunteciu
Lhieba-me pa l pie de ti
Qu´este mundo yá nun ye miu

José António Esteves

Dues senaras, dous mares





Gusto, quando me abraças ne ls tous braços frescos i me sgúbio ne ls marfolhos, nas rebulhacas i nas gametas dua senara sien móndia. Assi sós tu, ouciano cun óndias pequeinhas, cumo trigueira ne l més de Abril, ondiada pul aire, quando las spigas ampréinhan grano.

Dous mares, un an cada punta dun querer: Un rial, outro na eimaginaçon, apartados por mais de nuobecientos quilómetros de dous deseios: star eiqui i alhá…

Gusto, quando te abraço nas tues augas frescas, cuorpo lhebe na auga calma, piernas a nun sentíren l peso de cuorpo, sol a tostar la piel de la cara quando de cuostas miro l cielo, l ourizonte a perdé-se angulhido pul mar.

Gusto, quando por ti adrento miro ls peixes i l fondo cun ganhuolos i charrascas.

Dous mares que nun sou capaç d´ajuntar. Uas bezes, ne l rechino de la prainura, fazes-me falta, ouciano berde. Tomara-te alhá, para me dares algua frescura.

Outras bezes, çculpa Praino, chega-te eiqui cun tues casicas de piedra para you poder star a ouserbar las augas doutras senaras para alhá de las tues, tamien eilhas calenticas neste soalheiro. Quiero mirá-las ne l eimbierno, augas ferozes i, ne l berano tirar las maleitas de l cuorpo, sacudindo-me nas sues augas. Siempre tu me fazes tamien falta, agora que las huortas yá berdégan i las cereijas brancas alourórun. Que puodo you fazer se casar esses mares nun sou capaç !? Stou an ti i beio mar. Stou ne l mar i beio senaras sien fin, cumo an nina.

Gusto, quando por ti camino i inda ancontro ua senara de centeno berde, ondiada pul aire de riba, bracico pequerrucho de mar caliente deste miu cachico.

Cruç de la Lhombardas (Zenízio)



Esta Cruç stá nas marras de l termo de Zenízio cul de Malhadas, de muitas referéncias puis ye nesta ancruzilhada de la strada que se sal pa l Santuario de l Nazo i para Samartino, para alhá de ser ua cruç que assinala l Carril Mourisco, que ben de la raia seca (arrimado a Cicuiro) i se bota a caras a Griegos (Mogadouro).

Para muitos Zenízienses, esta Cruç inda arrecuolhe las referéncias de muitas bibéncias, nun fussen las Lhombardas un cachico de praino adonde se fabricában muitas tierras de pan, i por ende se andaba na relba, na bima, na sementeira, na segada i apuis culas bacas ne ls restrolhos ricos de jólio, marfolho i las spigas.

Para mi poucos séran ls sítios ne l termo cun tantas alhembráncias, inda al chinchin de mie mai i yá andaba culas canhonas por ende, assi cumo ls mius armanos, fúrun muitos ls anhos que porqui calcurriei, al suberrolho, cun bentanies, dies cencenhados, chubiosos i carambelo. Até que ls mius armanos se fúrun pa la tropa i miu pai se çfizo de l ganado.

Quando l miu armano mais bielho fui moblizado para Mafra(1961), cun el fui tamien un rapaç de Malhadas (Domingos) sue mai tamien pastora porqui andaba, i las mais conhecien-se, anton siempre que ls ganados se acercában alhá stában eilhas siempre culas mesmas lhámurias, “Anton l buosso rapaç ten screbido ?...Cunta bien de l rancho? …Cuitados se calha até passan fame!... Mirai bós ua mai cria un filho i apui ben l goberno i tiramos-lo!... Nós porqui derreadas i quando yá mos dan ua upa nun son nuossos!... Dius querga que béngan sanos i scorreitos!...La mie pormessa haber s’el nun ye moblizado pa la guerra yá stá feita, Nuossa Senhora l lhibre…” i assi por alantre.

Ua Cruç guapa, por eilha dében tener passado miles de pessonas porque stá na ancruzilhada de l Carril Mourisco i l camino que birou strada ne l seclo datrás que lhiga Bergáncia a Miranda de l Douro.