28/04/09

Nuobo blogue - La Cumbençon Ourtográfica



Neste blogue i noutros spácios de çcuçon muita giente ten benido a amostrar muita gana de çcutir las regras de la Cumbençon Ourtográfica de la Lhéngua Mirandesa. Bai a fazer dieç anhos que la Cumbençon antrou an bigor i talbeç seia altura, cumo yá dixe noutro artigo publicado neste blogue, de tornar a eilha de modo aperfundado i zambuolto, aporbeitando l saber i la spriença que ganhemos neste antretiempo.
Para dar campo cumo debe de ser a essa çcuçon, decidi criar un nuobo blogue, adonde todos stan cumbidados a partecipar. Quier-se que este seia un porcesso de çcuçon alhargado i democrático. L nuobo blogue chama-se CUMBENÇON OURTOGRÁFICA DE LA LHÉNGUA MIRANDESA. Podeis besitá-lo eiqui, pus yá stan defidas las regras a seguir i tamien l modo de partecipar i pertencer a la quadrilha.
Parececiu-me que un amportante cuntapie de salida era ir a falar cula cordenadora científica de la Cumbençon, la doutora Manuela Barros Ferreira i oubir la sue oupenion. Fui l que fiç i essa oupenion será publicada an anterbista na FUOLHA MIRANDESA, cuntinando pa la semana que ben. Tamien eilha se manifestou çponible para partecipar na çcuçon que agora se abre naquel nuobo blogue.

http://cumbencon2009.blogspot.com/

Bida de cuco








Cunfesso que admiro la suorte que muita giente ten. La giente que mora adonde you morei i bibi ls mius purmeiros dezassiete anhos, ne l campo adonde hai cousas que you perdi lhougo que cheguei a la cidade. I al lhargo destes quarenta anhos que tengo stado arredado, sou atermentado cada beç mais pulas lhembráncias de cumo éran i son las purmaberas alhá, cumo berdegaba i ye l frolido de l termo, cantában ls paixaricos i fazien ls sous niales. Cumo son las manhanas ourbalhadas i carregadas de cenceinho an special na purmabera, temporada que cumbida todo a renacer i medrar.
Assi, yá alhá ban muitos anhos que nun houbo cantar nien beio ua de la abes mais caratelísticas de l praino mirandés, que muito oubie i de que muito se falaba, l cuco. Diç l pobo que a trés d’Abril l cuco ha de benir i se nun benir a uito ou stá preso ou muorto. Até essas cuontas you me squeci de cuntar, sobrórun-me las outras que son del i alguas berdadeiras.
L cuco ten nomeada, i l sou modo de tener ls filhos nun se recomenda a naide. Se anda por ende giente que fai l mesmo esso son cuontas doutro rosairo. La mai cuco passa la bida bolando i spreitando adonde ls outros paixaricos i abes fázen ls niales i quando antende que ls duonhos yá stan fazendo postura, aporbéitan i pónen un uobo de caratelísticas quaisque armanas i bótan fuora un deilhes para assi na forma i nas cuontas bater cierto i naide çcunfiar. Fai todo, un porqui outro por alhi nua ligeireç duns dieç segundos, anquanto l diabro sfrega un uolho. Sperteza nun le falta. Las carriças, funecras, calhandras, canhaminos, chíncharas, cochichos, pardales, reissenhores i muitas outras speces cunta-se que son ls pais de chuoco i d’angorda destes finotes. Sien fazer nada para que la sue spece nun se muorra, puode poner até ua dúzia de uobos spargidos por bários niales, sáben-la toda i, para que ls lúcaros stéian assegurados, bótan fuora ls outros de la mesma niada ou papa todos ls moscos, brugos, aranhones i até semientes que ls pais anganhados tráien.
Mandrion ne l modo de tener família, era bien coincido pul cantar i las rapazas sabien-lo, tanto assi que las rapazas sulteiras le percurában: cuco de la ribeira quantos anhos me dás de sulteira? Anton bundaba cuntar las bezes que l cuco fazie cu-cuu cuc-cuu, un anho por cada beç i assi se sastifazie la curjidade de quien percuraba.
Que bababa las alrabaças por todos aqueilhes manadeiros tamien se dezie, s’el ten tanta manha naquel cuorpo que alhá pul més de Julho i Agosto scapa-se de nuite para adonde nun fai friu (África) adonde nun hai eimbierno, quien nun çcunfia tamien de mais esta de l bardinaço?
Cumo las cousas stan, l cuco nun ten que s'ambergonhar de quemer l çubiaco de l bico de ls mais pequeinhos, porque ándan por ende muitos a fazer l mesmo.


Cumbíbio i jogos tradecionales, 1º de maio



Associaçon Cultural i Recreatiba Nial de la Boubielha


Cumbíbio i jogos tradecionales/1º de Maio

La direçon de l’Associaçon anforma to ls associados, sous familiares, cunterráneos i amigos que ne próssimo purmeiro die de l més de Maio (1º de Maio) pormuobe mais un cumbíbio i jogos tradecionales, ne l mesmo lhocal adonde se fizo ne ls redadeiros anhos, ou seia ne l terreiro de las fiestas de la Bila de Corroios - Quinta da Marialva. (Ye acerca de la stacion de l camboio de la Puonte, de l lhado poniente).

- La direçon quier perbilegiar l cumbíbio antre todos, mas lhembra que l jogo de l fito cumo ye questume ten siempre muito antresse, dende ser feito bien a la moda tradecional de pares (dous a dous) cumo se fai na nuossa tierra i ten cumo motibaçon prémios (taças) pa ls melhores.

Porgrama

De las 10.30h até las 12.30h - Chegada de ls partecipantes

A las 12.30h - Almuorço (sardinas, chicha assada, pan, bino, çumos i café)

Nota: L almuorço custa 7€ als associados i 10€ als que nun son associados.

14.30h – A la mesa cula Cultura Mirandesa.

15.30h – Ampeço de ls jogos

15.40h – Jogos de l fito, pedrisca, barra c/reilha, corrida c/andas i de sacos

18.00h – Jogo de bola (futebol-misto)

18.40h - Antrega de ls prémios

19.00h – Merenda

Nun faltes a esta tan saludable cumbíbio antre amigos, ye un die çfrente i bien passado.
Solo partecipando i colaborando ye que se dá fuorça al sprito de ls Zenizienses, Mirandeses i sous amigos.
Saludos Zenizienses/Mirandeses

27/04/09

Reportaige TVI 24



Eiqui queda la ligaçon deste bídeo subre la reportaige de la TVI

http://www.tvi24.iol.pt/sociedade/amadeu-ferreira-mirandes-portugal-lingua/1060053-4071.html#


L bídeo ten que se carregar na cámara de filmar; cumo peç que ye manhoso, ende tamien bai la ligaçon solo pa l bídeo:
http://www.tvi24.iol.pt/artmedia.html?id=1060053&pagina_actual=1&tipo=2.

Un bien haia al puorta-boç :-)

Abraço
ps: diç que stá a camino l Skype an Mirandés...




25 de abril



se nun fura l 25 de abril de 1974, tengo la certeza que nun starie eiqui a screbir an mirandés: fui puls caminos que ende se abrírun que la lhéngua caminou até eiqui i ganhou proua cun sou crabo al peito: bien haia quien le dou la mano. Dízen que l 25 de abril inda nun stá acabado, i ye berdade: l que le falta depende tamien de nós.


[tamien an fuontes de l aire]





26/04/09

Cunjugador de Berbos





Se faltássen probas de que la mocidade ten balor, ende queda mais ua:

http://yuji.ws/berbos/

Esta páigina premite cunjugar ls berbos an Mirandés. Para esso hai que andicar la forma berbal de l berbo, por eisemplo "amar", "labar"...i apuis el cunjuga. Cuido que inda solo stan bien ls berbos rigulares. A ber se se cria ua páigina na Biquipédia pa las pessonas apuntáren erros pa dar ua upa.

Amporta dezir que l outor ye Marcelo Yuji Himoro, un moço de 20 anhos, studante de Ciéncias de la Cumputaçon na Ounibersidade se San Paulo ne l Brasil. Ls mius parabienes para el. I que mais pessonas de l Praino, de Pertual, de l Mundo se antréssen pul Mirandés.




24/04/09

Santo Adrian


Eimaige de Santo Adrian na eigreija de San Pedro.
Diç que bieno de la antiga capielha de Santo Adrian, hoije sbarrulhada, cerca de las Minas cun l mesmo nome.


De la stória deste santo, you nun sei muito subre isso.
Mas miu pai cuntaba-le muita cuonta al miu filho i ua deilhas era de Santo Adrian.
Cumo bedes, ten ls dedos cortados, diç que fui al pai que los mandou cortar porque fumaba muito.
I sabeis que, antigamente, habie que fazer ls cigarros, aqueilhes de la cabeça atada, era perciso anrebulhá-los i, sien dedos, el nun podie fazer isso.
Mas cumo ye Santo... ambantou als Cantuques i apuis ls de filtro, i assi fúrun ambantados ls cigarros yá feitos.


Albertina São Pedro

Culo a çcubierto




Quando m’aperpus a screbir este testo, nun fui a la purmeira nien a la segunda nien you sei al cierto quantas bezes yá habie tentado. I nun fui solo bencir l acanhamiento que tomou cuonta de mi, fui tamien por adonde ampeçar. Apuis de bárias tentatibas, reçumou algue na mie cuncéncia que me dixo, se cuntinar a fazer l que siempre fiç, que fui screrbir i falar de todo i de todos cun respeito i medida naide ten que lhebar a mal. Ye este l causo. L que agora bou a dezir ye subre ls outros, mas ten solamente a ber culas mies deficuldades an dantender ua modernice, moda que la jubentude an special ls rapazes agarrou i deilha fai uso: abáixan las calças i amóstran las ciroulas i quando estas tamien nun tápan todo até l culo se bei.
Quien me conhece sabe bien que talbeç esto me benga de lhidar to ls dies cun jobes, ye neilhes que you tengo la maior de las spráncias que l mundo de manhana seia melhor, mais armano, mais lhimpo i mais rico cultural i tecnicamente, siempre l dixe i nun fago fabor nanhun an tornar a dezi-lo. Mas cunfesso que hai modas que lhiebo tiempo i tiempo a dantender, até porque alguas deilhas (cumo esta) quando you tenie l’eidade deilhes (era moço) a naide le passaba pula cabeça abaixar las calças a nun ser para fazer aqueilho que nun se fazie cun eilhas puostas. Iba a ser bonito amostrar l culo... era la maior de las bergonhas!
Mas cumo la jubentude ten siempre anspiraçon para todo i anda un cachico çcaçuada de la bida i l çcrédito ye grande, la spráncia i certeza dun feturo melhor nun stá lhougo a la salida de la scuola nien de l’ounibersidade. Talbeç, digo you, este géstio i moda le querga dezir a la sociadade que agora inda s’amóstran las ciroulas mas a cuntinar assi mais die menos die amóstran l culo çcubierto.
Puis nun fui esso que fazírun ls ounibersitários hai uns anhos datrás nas scaleiras de l Parlamiento (San Bento) para rebelar l sou çcuntentamiento i rebuolta, nessa anstituiçon adonde ls repunsables eileitos de l Paiç para tocar ls nuossos çtinos palantre i para melhor, assientan las nalgas an scanhos forrados a piel de bezerro i tapadas cun buonas bestimientas feitas de panho de purmeira?!
Bou a ancerrar este testo dezindo que aceito i respeito to ls modos de cuntestaçon çque séian para demudar l que stá mal i téngan an cuonta l respeito puls outros, fui l que percurei eiqui fazer
Anquanto neste mundo stubir quiero i tengo gusto de dantender todo al miu redror se bai passando.


23/04/09

Poema-frol




Stamos ne l tiempo de l lilás!
Miu Dius, l bien que esta frol me faç!

Estamos no tempo da Primavera!
Sempre respirar este ar, quem me dera!

Amigo, scribe-me poemas cumo datrás.
Ye ua felcidade sien fin que me dás!

I se l miu pedido nun passar dua quimera,
Qu’amporta!
Lhembrarei-me siempre de ti i de la Primabera!





Ouraçon de anibersário

Hoije fago anhos.

Ls mius anhos son cuomo un jardin cheno de froles.
Grácias a buonos Amigos desta quadrilha,
cuomo Amadeu, Francisco, Basilio, Faustino,...,.
sinto-me feliç,
porque sinto que me ajudórun
a zambolber
ua einimaginable paixon
pula lhéngua mirandesa
i puls mirandeses.

L que quiero dezir
neste momiento,
a todos ls desta quadrilha,
ye solo,
muito oubrigado
a todos ls que me ajudórun
a ajudar
a tener grande proua
de ser mirandés.

Leonardo Antão



22/04/09

La quarta palhestra de mirandés an 2009 ( II)








Cumo dezimos na parte I deste trabalho, Albino Moraes Ferreira bibiu an Miranda anquanto moço zde 1857 a 1870. La mai era porsora purmária i, apuis, tamien las armanas. Albino Moraes Ferreira bieno apuis para Lisboua i chegando a ser anspetor de l'anstruçon purmária. João de Deus que habie screbido la Cartilha Maternal para ansinar a ler, antes de se morrer deixa-lo repunsable pula fundaçon i ancarregado de cuntinar esse trabalho. Albino Moraes Ferreira queda tan antusiasmado cun l’eideia que anté cria ua Cartilha an Spanhol, para ansinar tamien a lher ls Spanholos pul método dessa cartilha, mas estes, segundo el, fúrun angratos i nun aceitórun essa perpuosta.
Fizo-le tamien ua perpuosta a la Cámara de Miranda, para ansinar a ler todas las pessonas de l cunceilho atrabeç desse método. Assi, bastaba que fusse ambiado un porsor de ls melhores de l cunceilho a Lisboua para quedar sabedor desse método i apuis era solo aplicá-lo. Albino Moraes Ferreira staba cumbencido que ls mirandeses íban a aprender a ler al miesmo tiempo atrabeç desse método l Pertués, l Mirandés i inda l Spanhol.
Albino Moraes Ferreira, inda que l Cónigo Moraes Calado, cun l’ anfluéncia de José Leite Vasconcelos, l tubisse tentado ampedir, tamien fui recebendo anformaçones de Francisco Garrido Brandão i an Dezembre de 1898 publica l sou lhibro O Dialecto Mirandez. José Leite Vasconcelos tenie tentado ampedir la salida de l lhibro atrabeç de l’ anfluença de l Cónigo Moraes Calado, mas esta nun chegou a surtir eifeito i la Estampa publica l lhibro.
Este lhibro ten trés partes. Na purmeira, un lhargo prefácio, Albino Moraes Ferreira diç que tubo cuntato cul mirandés zde pequeinho, mas eignora todo l trabalho yá feito antes del subretodo por José Leite Vasconcelos, mas tamien de outros cumo l Abade Sardina, Bernardo Fernandes Monteiro i Manuel Ferreira Deusdado. Na segunda parte apersenta la gramática i diç que solo el, Manuel Ferreira Deusdado, Trindade Coelho i l coronel de angenharie Francisco Esteves Pereira podien screbir essa gramática. Este coronel Francisco Esteves Pereira, talbeç tenga sido un de ls mais eilustres mirandeses i tenie grandes competéncias an lhénguas antigas, de modo que na Eitiópia inda hoije ténen un grande aprécio por el. Na terceira parte l lhibro apersenta decumientos, música de ls pauliteiros i dezeinhos destes a atuar ne l Naso, adonde stan de calças i nun de saias. Publica tamien ls lhaços de Francisco Garrido Brandão i ua pequeinha parte de l quelóquio Sturiano i Marcolfa. Tal cumo fizo JLV, tamien el nun faç referença al nome de Francisco Garrido Brandão. Ten inda decumentaçon einédita i cuonta la lhienda de la campanina de la capielha de San Cerico an Zenízio. Segundo esta lhienda la campanina desta capielha fazie zaparcer las troniadas i çfazie las piedras de graniço por mais grandes que fússen an chuiba que apuis nun fazie stragos. Assi, tenie ua nomeada mui grande i anté un spanholo la querie cumprar i an troca daba por eilha ls duros que lhebasse andrento.
Apuis de la salida de l lhibro, JLV i alguns amigos ampeçan atrabeç de bários artigos an jornales a bater fuorte i feio an Albino Moraes Ferreira. JLV ne ls Estudos de Filologie Mirandesa (belume 2) dedica arrimado a trinta páiginas a dezir mal deste lhibro i de l sou autor. Trindade Coelho an artigo cun seis paáginas ne l jornal Novidades, desanca Albino Moraes Frerreira ua beç qu’el habie eignorado todo l trabalho que JLV habie feito i publicado an prol de l mirandés. L porsor purmário Ausgusto Moreno que nessa altura daba scuola an Miranda tamien scribe un artigo na Tribuna i diç que tenie ido a tener cul gaiteiro de Zenízio i que las falas deste nada tenien que ber cul que Albino Moraes Ferreira habie screbido na gramática. Mas Albino Moraes Ferreira responde a Augusto Moreno dezindo que nun le recoincie outoridade nien coincimientos pa l criticar. Apuis tamien bieno an sue çfeza l porsor purmário de Malhadas dezindo que la gramática staba cunfuorme a la fala de las gientes de las aldés. Tamien Cándido de Figueiredo un de ls outores dun dicionairo de lhéngua pertuesa de l seclo XIX, çfende Albino Moraes Ferreira, mas lhougo a seguir lhieba ua buona çcasca de l própio JLV.
Cumo yá bimos Albino Moraes Ferreira bibiu an Miranda anquanto moço zde 1857 a 1870, mas tornou-se a modo dun nome maldito pa l mirandés, squecido ,i de que nun se fala. Isto ten ampedido que séian aporbeitados muitos eilemientos de la sue obra, que son amportantes pa l mirandés. La gramática segundo l porsor Amadeu si era mui fraca i nun tenie balor cientifico, mas ls eilemientos de lhiterarura oural i outros de natureza cultural, son amportantes i ténen que ser ancluídos ne l parimónio de l mirandés. Tamien l’ eideia de poner ls mirandeses a ler era ua eideia rebolucionária i fui pena que nun tubisse, de algun modo ido palantre, eideia tamien defendida por JLV.
An relaçon a Francisco Garrido Brandão, cumo bimos na parte I deste trabalho, ye agora melhor coincido por nós por bias de las cartas de l Cónigo Moraes Calado para José Leite Vasconcelos. Talbeç puoda ser cunsidrado cumo tantos outros agricultores que habie pulas bárias aldés cumo l repositório de la tradiçon cultural. Tamien muitas bezes eilhes éran criadores ne l campo de la música, de la poesie i de ls quelóquios. Decierto quedórun muitos Franciscos Garridos, por aqueilhas aldés que tenien muito trabalho feito ne ls çfrentes domínios de la cultura, mas nun tubírun la suorte de ser çcubiertos por giente cumo José Leite Vasconcelos i esse trabalhou quedou perdido.

Un bien haia a todos ls que stubírun nesta quarta palhestra, al Cunseilho Eizecutibo de la Scuola Francisco Arruda, por haber amprestado la sala sien nada pedir an troca i al porsor Amadeu Ferreira, que mais ua beç durante dues horas transmitiu dua maneira mui simples i cun alegrie ls sous grandes coincimientos subre la stória de la cultura i de la lhéngua mirandesas.
Lhembramos que la quinta palhestra ye ne l die 30 de Maio, ne l Pabilhon de l Clube Cultural i Recreatibo de l Alto de l Molino an Corroios.

Francisco Domingues





Poema sien abrigo

Ah, poema!
Como you te querie lhibartar
Desses benairos!

Ah, poema!
Como you te querie dar
L pan
A ti
I a tou armano!

Bibes ne l mundo
Que nun ye tou
Znudo de lhetras de sprança
An sílabas de andefréncia
Drumes an buracos
De lhibros nun lidos
Declamas-te an bózios nun oubidos
Sós lhetra de cantiga nun cantada
Sós restro dua bida amaldiçonada

Ah, poema!
Ajunta la tue boç
A la de todos ls anfelizes
Que nacírun
De lhetras
Deste mundo atroç
Alboróten-se bien alto
An boç bien amanhada
Cumigo
I cun todos ls poetas
Que bos parírun
I botórun ne l piso
De rue amaldiçonada

Ah poema, maltrapilho
Neste mundo de eigoísmo
Que nun te lhiberta
Nun te dá l pan
Nun te dá nada!



21/04/09

Pertual, Pertual (cuntinaçon)



Ah filhos de Pertual
Gritai todos a ua boç
Abaixo gobierno atroç
Abaixo gobierno fatal
lhimpemos l lhodaçal
L foco de l'ampedemie
Que de die para die
Mos bai scabando l abismo
Adonde stá l heiroismo
Guerra a quien te oufendie

Al probe falta-le l pan
Para se poder alimentar
Mas ten que a fuorça pagar
La sue cuntribuiçon
Para pior cundiçon
Ben l senhor de la fazienda
Pedir de l amanho la renda
L sudor de l anho anteiro
L probe nun ten denheiro
Ten que poner todo a benda

Çpuis l ampuosto de selo
Cada beç mais oumentado
Esse goberno debuxado
Lhieba-mos l cuiro i l pelo
L probe nun ten apelo
Requier nun ye atandido
Por mais que quede oufendido
Son einúteles sues queixas
Ben l mandon fadeixas
Alhá queda l probe çpido

Yá nun tenes tropa de linha
Acabórun cula cabalharie
Yá ye pouca la artelharie
Yá quaije nun tenes marina
La pátria probe i mesquina
Sien crédito i sien denheiro
Esse goberno traiçoneiro
De caloteiro ansultado
Assi anda apregonada
Ne ls jornales de l strangeiro

Pagórun-se binte por ciento
D'ampuosto pa la gobernaçon
Todo bai a parar a la mano, anton
De l home sien sentimiento
Ye este procedimento
De l senhor de la fidalguie
Que pensa ne l die a die
Cumo anchir ls sous cofres
Ai Pertual quanto sufres
Cun toda esta fraguesie

José António Esteves

Pertual, Pertual




Nobre i altibo Pertual
Fuste outrora l mais baliente
Hoije tan probe i doliente
Ampério feito spital
Saquórun-te l metal
Altos senhores de cartola
Partiu-se la dourada mola
De la chabe de l tou denheiro
A las puortas de l strangeiro
Bibes hoije pedindo smola

Tu fuste crente i sadiu
Nessas épocas passadas
Hoije cumo manhanas de giladas
Tremes de fame i de friu
Esse gobierno badiu
Essa bil raça mesquina
Bendiu-te princesa reina
Cumo einútele pa la bida
Tenes la eisisténcia perdida
Tu yá, de las naçones Reina

Fui un goberno debasso
Que te dou esta anxerga
I un cestico de berga
Çpindurou-te de l braço
Pides de pan un pedaço
L tou lheito ye probe palha
Roubórun-te essa medalha
De la honra de la balentie
Un goberno que ende habie
Xefe de toda la canalha

Mas l culpado nun sós tu
Más ls tous ne l çquecimento
Deixórun que l parlamento
Te deixasse quaije znudo
Cun calças de panho crudo
Çapatos bielhos yá rotos
Sien sprança de tener outros
Sien honra sien çplina
Ai de quien scuita la doutrina
Dessa corja de marotas

Fúrun eilhes que te oubrigórun
A assinar essa scritura
Homes de la magistratutra
Todos juntos te circórun
I todos dua beç bradórun
Se nun quejires assinar
Ls tous filhos ban a pagar
Ban na feira ser bendidos
Para nun mos beres perdidos
Tubiste que te curbar

José António Esteves

José Luís Cabreiro - Infainç - 21/04/1966



Bolar


Bolar: suprema lhibardade!
Antrar no cielo de frente i al redor,
Chubir lebe de la quetobia
Cargado de suonhos i metralha,
Plainar cume un açor
A guardar l campo de batalha.
Para que fuste aquel die a bombardear
Nesse campo que nó l tou?
Lhougo tu que stabas quaije a regressar
Para junto de l amor que te jurou.
Lábios gretados, lhágrimas de carambelo
Manórun cientos, miles, als muntones
No mirar sien tino buscando l cielo
An que bolabas nos abiones.
Inda hoije diç assi baixico a sous botones:
- maldita guerra i peste l home que la ampeçou!
Purmeiro un tiro, minas, granadas,
Bombas de fuogo arramadas de abion,
Touças cortadas, casas a arder, bidas çtroçadas.
I fui la chama, l stourar desse claron
An lhabareda, que te ancandilou.

Abelhón, 21/04/2009





20/04/09

25 d’Abril






Nun stá fácele antender l sprito de l 25 d’abril nien las rezones de fazer la sue comemoraçon. La fiesta de ls trinta i cinco anhos de la reboluçon de ls crabos burmeilhos stá bien murcha, i muitos serán aqueilhes que percuráran porquei festejar nun tiempo cumo este. Mas essa percura solo ben porque las cousas stan malas, you acredito que naide hoije pon an dúbedas la sue feitura, stan çcaçuadas de la bida porque acraditórun que se ua reboluçon se fai ye para que todo quede melhor i esso nun stá acuntecendo. Ye berdade que muita giente stá bibindo ls piores dies de sue bida por bias de l’eiquenomie star de patas al aire, sien l sou sustento, sien tener la certeza de dar ua buona eiducaçon als filhos, sien saber se ls sous redadeiros anhos de bida serán passados cun algua denidade, apuis de muitos i muitos anhos sudar las stopicas i tener sido bien mandado ne ls deberes de cidadano.
Acogulhadas d’ancertezas, sien spráncia i sien assomadeiro a un feturo melhor, quien puode lhebar a mal star neste anrezinadeiro!? Mas cuido you que ye nestes tiempos malos que l melhor que las pessonas ténen acocado andrento deilhas ben al de riba, que l balor de la lhibardade, l sprito de l’eigualdade i la fraternidade son zamouchados.
Ye mais que cierto que nestes tiempos mos dá-mos cuonta de l muito que ten que se fazer para que todos téngan dreito a tener ua bida melhor, tener ouportunidade de custruir un feturo i la certeza de que nun son botados fuora quando yá nun serbíren para trabalhar. Ye nestes tiempos que las eideias quédan claras i nun sóbran dúbedas que l 25 d’Abril ten que ser siempre comemorado.
I ua de las cousas mais amportantes, cumo quaije todo, la mantenéncia deste eidial son ls mais nuobos, ye neilhes que ten que se fazer este sclarecimiento, dezir-le quanto custou an bidas houmanas, an sacrefícios i pribaçones la cunquista de la lhibardade. Sembrar eideias d’eigualdade i fazer cun que médren ganas de custruir un mundo melhor.
To l mundo sabe que la reboluçon de l 25 d’Abril nun fui feita para naide quedar pior, mas si para acabar cula represson, pula lhibardade de spresson, pua que l'eigualdade de dreitos de ls tius i ties séian las mesmas, acabar cula guerra quelonial. Se hoije estes balores ándan pulas rues de l’amargura, nien ls tius i ties que lhuitórun i ponírun sues bidas an peligro pa ls alcançar ténen la culpa. Ye causo para dezir “ama-me quando you stubir malo, porque quando stou buono nun perciso”.
Que l 25 d’Abril biba por muitos i muitos anhos.



19/04/09

Xerne i Patriotismo



L Partido Socialista pertués quierque Jesé Manuel Barroso (acá chamaba-se Duron, mas alhá fuora ye muito mole) cuntine a ser perjidente de la Comisson Ouropeia (Vital Moreira até puode dezir que nó, mas Socras nun lhiga a la oupenion de palos mandados). Porquei? Porque apoiar un pertués ye "patriótico". Que lhindo! Quedo tan quemobido cun argumientos destes que até me bénen las lhágrimas als uolhos.
Apoiar Barroso ye apoiar un decípulo de l neoliberalismo, un bira-casacas, un ex-purmeiro menistro medíocre, un lhambe-botas de George W. Bush, un tipo que abandonou Pertual mal arranjou un tacho na Comisson Ouropeia (a lhamber las botas de ls gobernantes de ls países mais poderosos). Antressa-mos un tipo desses nun cargo tan amportante? Claro que nó. Se queremos ser patriotas, debemos lhibrar-mos de todos ls políticos que nun defénden ls nuossos antresses i inda mos ambergónhan (debe haber alguien ne l mundo que pensa que ls pertueses son cumo Barroso).
Todo esto me lhembra ua frase de l scritor amaricano Norman Mailler: a writer must learn to smell his own shit. Esta lhiçon tamien sirbe para países. Un paíç debe daprender a cheirar la sue própia merda. I a lhibrar-se deilha, acrecento you.




Sin eira nin beira



Cumo yá assinalei eiqui no blogue, astanho ls Xutos & Cuntapies fazírun 30 anhos. Hai pouco tiempo, fazírun l salimiento dun nuobo álbun, que se tornou nun sucesso eimediato. Cun algua surpresa de l própio grupo, la música «Sin Eira nin Beira» streformou-se nun hino contra la política de l goberno. Para Zé Pedro, la música ye contra la política an giral i nó contra algun partido an particular. Assi i todo, l própio admitiu que la spresson "senhor angenheiro" fui anspirada an Jesé Socras. Sinceramente, parece-me que hoije an die, ye forçado relacionar l termo "angenheiro"cun Jesé Socras, mas esso sou you, que passo la bida a fazer campanhas negras cuntra l prumeiro menistro.
La moda queda muito acá de muitas outras de ls Xutos & Cuntapies. Assi i todo achei que balie la pena traduzi-l para mirandés.


Sin eira nin beira

Anda todo de l abiesso
Nesta ruga que atrabesso
Dan melhones a quien ls ten
Als outros un passou-bien

Nun cunsigno antender
Quien ye que mos quier tramar
Anganhar
Çpedir
I inda se quédan a rir

You quiero acraditar
Que esta merda bai a demudar
I spero benir a tener
Ua bida bien melhor

Mas se you nada fazir
Esto nunca bai a demudar
Cunseguir
Ancuntrar
Mais fuorça para lhuitar...

(Refran)
Senhor angenheiro
Dai-me un pouco de atençon
Hai dieç anhos que stou preso
Hai trinta que sou lhadron
Nun tengo eira nin beira
Mas inda cunsigo ber
Quien anda na roubalheira
I quien me anda a quemer

Ye defícele ser hounesto
Ye defícele de angolhir
Quien nun ten nada bai preso
Quien ten muito queda a rir

Inda spero ber alguien
Assumir que yá andou
A roubar
A anganhar
l pobo que acraditou

Cunseguir ancuntrar mais fuorça para lhuitar
Mais fuorça para lhuitar
Cunseguir ancuntrar mais fuorça para lhuitar
Mais fuorça para lhuitar...

(Refran)
Senhor angenheiro
Dai-me un pouco de atençon
Hai dieç anhos que stou preso
Hai trinta que sou lhadron
Nun tengo eira nin beira
Mas inda cunsigno ber
Quien anda na roubalheira
I quien me anda a foder

Hai dieç anhos que stou preso
Hai trinta que sou lhadron
Mas you sou un home hounesto
Solo arrei na porfisson

[An pertués:

Sem eira nem beira

Anda tudo do avesso
Nesta rua que atravesso
Dão milhões a quem os tem
Aos outros um passou - bem

Não consigo perceber
Quem é que nos quer tramar
Enganar
Despedir
E ainda se ficam a rir

Eu quero acreditar
Que esta merda vai mudar
E espero vir a ter
Uma vida bem melhor

Mas se eu nada fizer
Isto nunca vai mudar
Conseguir
Encontrar
Mais força para lutar...

(Refrão)
Senhor engenheiro
Dê-me um pouco de atenção
Há dez anos que estou preso
Há trinta que sou ladrão
Não tenho eira nem beira
Mas ainda consigo ver
Quem anda na roubalheira
E quem me anda a comer

É difícil ser honesto
É difícil de engolir
Quem não tem nada vai preso
Quem tem muito fica a rir

Ainda espero ver alguém
Assumir que já andou
A roubar
A enganar
o povo que acreditou

Conseguir encontrar mais força para lutar
Mais força para lutar
Conseguir encontrar mais força para lutar
Mais força para lutar...

(Refrão)
Senhor engenheiro
Dê-me um pouco de atenção
Há dez anos que estou preso
Há trinta que sou ladrão
Não tenho eira nem beira
Mas ainda consigo ver
Quem anda na roubalheira
E quem me anda a foder

Há dez anos que estou preso
Há trinta que sou ladrão
Mas eu sou um homem honesto
Só errei na profissão]

La quarta palhestra de mirandés de 2009 ( I )







Ne l die 18 de Abril, na Scuola Francisco Arruda an Lisboua, tubo lhugar la quarta palhestra de mirandés an 2009. Nun stubírun nesta palhestra alguas pessonas por afazeres de la sue bida ou por inda stáren na aldé. Mas inda assi stubírun 22 pessonas i destas hai que çtacar Adelaide Monteiro, nacida na Speciosa, que yá era de la quadrilha de froles mirandesas, mas nunca habie stado nestas palhestras para oubir l Porsor Amadeu Ferreira. Antes de ampeçar la sue prática l porsor dou anformaçon dun filme chamado "Do Japão à Miranda’’ que fala de la Tierra de mirandea, de la sue cultura i de la sue lhéngua, serbindo-se de las andanças de l Japonés Satochi. i, até un cierto punto, acumparar las dues culturas, amostrando la ounibersalidade de la cultura mirandesa. La produçon desse filme ye de l mirandés Joaquim Vieira, argumento fui screbido por Amadeu Ferreira, cun realizaçon i guion de Miguel de Cia que yá habie rializado A Sombra dos Abutres. La produçon tubo apoio de la RTP2 an verson pertuesa, mas l filme bai ser eiditado tamien an mirandés.
Apuis desta anformaçon l Porsor Amadeu fizo un pequeinho resume de las trés palhestras yá feitas i de las fuontes de anformaçon de JLV que fúrun, an special:
- Branco de Castro de Dues Eigreijas, L Abade Sardina de Samartino, las pessonas cun quien JLV falou nas sues dues biaijes feitas an 1883 i 1884, Bernardo Fernandes Monteiro de la Pruoba i Manuel Ferreira Deusdado de Riu Friu. Lhembrou que nestas palhestras cuntina a falar ne ls sessenta anhos eissenciales pa la stória de l mirandés que ban zde 1880 a 1940. Nesta quarta palhestra falou de l tiempo que bai zde Maio a Dezembre de 1898 i de Francisco Garrido Brandão (FGB), un mirandés de Cércio. Era filho de mai solteira i ls abós maternos éran de Dues Eigreijas. L pai trabalhaba n’ Alfándiga de Miranda i era de Lisboua. Francisco Garrido Brandão era agricultor an Cércio i nun tenie grande anstruçon, mas era un home cun buona scrita i cun ua grande cultura popular. FGB tenie mais un armano chamado Manuel Brandão.
An Maio de 1898, nas comemoraçones de ls 400 anhos de la chegada a l’ Índia, ouganizou- se an Lisboua un grande corteijo i ls pauliteiros benírun pula purmeira beç a Lisboua para participar nel. Ls pauliteiros éran ls de Custantin, mas tenien alguns moços ne l grupo de Cércio, sendo un deilhes Francisco Garrido Brandão que era l tamborileiro de l grupo. A pedido de la Sociedade de Geografie, que ourganizou l corteijo, quien tratou de la benida destes pauliteiros a Lisboua fui l mirandés Albino Morais Ferreira, que era na altura l persidente de la Fundação João de Deus. João de Deus habie screbido la Cartilha Maternal para ansinar a ler i antes de se morrer deixou ancarregue de la anstituiçon que habie fundado este mirandés de quien bamos a falar mais na parte dous deste trabalho. Assi, cun l apoio de la Cámara de Miranda, atrabeç de un tal Augusto Lima, alhá benírun por ende abaixo ls pauliteiros sendo recebidos an Lisboua pul tal Albino Moraes Ferreira, que siempre ls acumpanhou durante la sue stadie i atuaçones.
La benida de ls pauliteiros a Lisboua chama l’atençon pa la dança, l que anté ende solo habie çpertado un antresse lhemitado. Nien José Leite Vasconcelos le habie dado qualquiera amportança. Cun esta benida de ls pauliteiros, quedórun dadas alguas notícias ne ls jornales i alguas cartas an mirandés. Mas l que de mais amportante ende se passa pa la stória de l mirandés ten a ber cul aparcimiento de Francisco Garrido Brandão, ua de las mais amportantes fuontes de la cultura i lhiteratura mirandesas de l seclo XIX.
Ls pauliteiros fázen bárias atuaçones pulas rugas i praças de Lisbou i nua deilhas an frente de la pastelarie Suíça, apareciu JLV para recolher anformaçones, junto de alguns pauliteiros i an special de Francisco Garrido Brandão, l tamborileiro de l grupo. Quando JLV yá staba a la fala cun este i a tomar notas nun cadernico chega Albino Moraes Ferreira i pon-se contra la transcriçon de l quelóquio Sturiano i Marcolfa i diç a Francisco Garrido Brandão que bai a ser el que bai a eiditar esse quelóquio.
José Leite Vasconcelos queda todo anraibado i cun miedo de perder la delantreira pa l tal Albino, scribe ua carta al Cónigo Moraes Calado de Miranda, cun quien trocaba correspundéncia. L Cónigo Moraes Calado era de Bempuosta i fui randido pul padre César de quien la maiorie de nós yá ten lhembrança. L Cónigo fala cun Francisco Garrido Brandão para este nun dar anformaçones a Albino Morais Ferreira i an carta de 4 de Júnio dá cuonta a JLV de ls passos dados i manda trabalhos yá antregues por FGB. An 14 de Júnio manda nuoba carta a anformar que o Albino andaba a tentar copiar ls trabalhos de l Francisco Garrido. An 28 de Júnio manda outra carta dezindo que l Francisco Garrido quedou de screbir ls lhaços an mirandés i castelhano.
Cumo se staba an tiempo de segada, Francisco Garrido solo a la nuite podie trabalhar, mas cumo tenie pormetido nun çcansa anté nun acabar l trabalho. An carta de l die 30 de Júnio l Cónigo manda ls lhaços i diç a JLV que bieno mesmo l Francisco Garrido a mie casa a antregá-los, mas you staba pa las Quintas a dezir missa i nun pude falar cun el. Cuntina dezindo que l copista de Cércio ten andado mui acupado na segada i que afinal nun ye l gaiteiro de l grupo, mas si l tamborileiro i ten un armano que toca l bombo. Cuntina referindo-se a Francisco Garrido cumo sendo un home sien anstruçon i que nien sabe l que scribe. Ora isto rebela ua falta de respeito mui grande por quien staba a trabalhar i a dar anformaçones que serien apuis publicadas por JLV. José Leite Vasconcelos fala pula purmeira beç de ls pauliteiros apuis de la benida destes a Lisboua an Maio de 1898 i dedica un capítulo no volume I de Filologie Mirandesa i ende pon ls lhaços que Francisco Garrido Brandão le habie ambiado, mas sien refere l sou nome mas dezindo que fui anformante un camponés de Cércio.
Francisco Garrido Brandão ye ua fuonte mui amportante para JLV, mas este nunca l recoinciu cumo tal. Estes lhaços publicados ne ls Estudos de Filologia Mirandesa stan an Castelhano, ua beç que l Cónigo Moraes Calado, habie dito a JLV que ls lhaços éran dezidos an Castelhano. An aneixo stan screbidos an mirandés pula mano de Francisco Garrido Brandão. Este ye un de ls purmeiros trabalhos screbidos an mirandés que nun baria muito de l que hoije se scribe de acordo cun las reglas de la Cumbençon, i que até agora nunca fui publicado.
José Leite Vasconcelos dedica outro capítalos de l volume II de Estdudos de Filologia Mirandesa i publica l quelóquio Sturiano i Marcolfa, de Francisco Garrido Brandão, desta beç yá fazendo referéncia al nome de l sou autor.

(cuntina)

Francisco Domingues




18/04/09

Belmiro dos Santos João - Pruoba - 18/04/1968



La Fiera

Seca chegou no aire a sbolaciar,
Negro l manto i la gadanha afilada.

Mai de relhampos, airaçadas a tronar.
No tou sustento: suonhos çtroçados.

Feia, mala, fiera danhada
Para que bibas, comes las bidas destes soldados.

Chégan an barcos, chenos de mar
homes mudados de ber matar.
Solo a tou lhado outros repóusan … ancaixotados!

Abelhón, 18/04/2009




Cumo serie ber un filme falado an mirandés?


Esta léngua bien merecie saltar para nuobos mundos. Hollywood a fazer filmes falados an mirandés ye quaijeque ua miraige (mais que ua miraige); mesmo ir al cinema i haber alhá ua berson cun legendas an mirandés ye l muita fruta. Mas nun DVD nun serie possible?

Esta léngua que sirbe pa dezir todo i de todos ls modos. Queda eiqui un cachico dessa miraige que you tube, nun pertendendo este cachico zrespeitar ls dreitos de outor de l filme. Tamien se poderie preguntar ls dreitos de la léngua, nó?

Beijamin Boton:



16/04/09

Algo suobre l raiano



Buonas nuites a todos,

Çculpai nun tengo muitas ganas de fazer un testo longo i bou a resumir an poucas palabras. Scribo subre l uso de "al", "als", "dal", "dals", i "los" pula raia.
- als i los son cumplementairos, so que l purmeiro usa-se, ne l que you sei, solo an Samartino. L outro ye d'uso quemun por toda la raia. Correspónden al ls de la Cumbençon.
- dals i de los son tamien cumplementairos. Correspónden al de ls de la Cumbençon.
- al corresponde al lhionés el mas cume cerramos ls e, isso fizo que se trasformou an a. Corresponde al l de la Cumbençon.
- dal ye l de l de la Cumbençon, so que ten un e cerrado.
Ye pena que nun tengo eiqui material sonoro para bos-lo cunfirmar, la mie boç nun cunta. Gustarie que eiqui se manifésten pessonas de la raia a cunfirmar isso.
Mas puodo-bos cunfirmar isso ne l que ye doutros sítios de fala lhionesa (se me permetis esse calificatibo), por eisemplo Riudonor.
Tengo dous stúdios subre l "mirandés" eilhi falado qu'amóstran claramente l uso de ls articlos defenidos dal i al cumo ye tamien de uso pula raia seca :
- Nesse stúdio páigina 7 apersenta-se ua lhona adonde podemos cun clareza notar las seguintes cousas : Foi unha vez al lobo a unha fiesta, tres veces al rabo, y titoua pola canal dal mulino...
- Naquesse outro stúdio paigina 27 ansinan-se tamien bários eisemplos, tal cumo: al conseio, cassou-se cua fia dal tiu Baltazar, al rapace, al tiu, ...
Tamien páigina 19 se puode d'ancuontrar un testo que diç :
"I despois al tiu Baltazar era mal criau i al tal Miguel nou le deixaba comer, que nun nu podia ber. I un dia, al dia 3 de Maio, fonun à missa i iera al dia de benecir al pan. I al tal tiu Baltazar amanhou al pindon i dixu: “Rapaces” iou bou hasta cassa inquantu bos bades a benecir al pan”."
Agora cuncluindo puode ser que deiqui a uas sumanas you bos puoda dar cunfirmaçones sonoras de tales fenómenos. Por anquanto, podeis simplesmente acarditar ne l que you eiqui screbi.




L tou poema



Quiero sculpir-te cun palabras
Quando te screbir.
Passo la mano lhebemente
Pulas lhinhas purfeitas de l tou rostro
Pu l cheiro de l tou cuorpo
I las palabras cascálhan an rius de ternura
Zaugando nun mar de calmarie.
Mas las palabras nun chégan para te screbir
La caneta ye lhebe demais para te sculpir
I las sonatas nun ténen boç para te cantar
A mi nun me chega la fantesie
Para cun probes bersos te lhebantar
Pedi a la musa anspiraçon
Mas eilha dixo-me que nó!
Pedi a la lhuna an lhunar de Agosto
La lhuç para me anspirar
Mas eilha dixo-me que nó!
Anton, sola i triste
Agarrei-me a la simplecidade
De las lhetras que se m’assóman
A l’alma i al coraçon
Para te oufreçer este poema
Este poema que saliu de la mie mano
A tembrar, andeble, quaije frie
Este poema que nun ye scultura
Que nun ye sonata
I que de la lhuna nun hardou magie…
Ye solo un simpres poema
L miu poema, l tou poema!

14/04/09

Remanse II


Agora ye que son eilhas




Agora ye que son eilhas
Yá nun canta la cotobia
Anté la senhora checharra
Está chena de fadiga

Tanto qu'eilhas cantában
Sues melodias d'amor
Fazien fiestas tamanhas
Cula ajuda de l Reixenhor

I agora derrepente
Essa festança s'acabou
Dezi-me bós por fabor
An que mundo you stou

Dezie-me anton l que se passa
Eiqui neste miu cantico
Que agora yá nien se oube
Nien sequier cantar un paixarico

Andaba por eiqui un pardal
Que nunca nada cantou
Mas agora derrepente
Anté esse lafrau se calhou

Bibe-se eiqui neste siléncio
Neste belório perfundo
Anté yá nin parece
Que stamos neste mundo

Mandai benier la paixarada
Qu'isto assi stá mal
Yá que nun canta la cotobia
Que cante sequier l pardal

Anté yá esse gabirú
Parece que perdiu la boç
Que yá zapareciu deiqui
Yá nun quier saber de nós

I esto assi stá mui mal
L resultado stá a la bista
Agora ye solo ua pita
Que porqui lhebanta la crista

Cumo essa nun canta nada
Solo mos sta a anquemodar
Beni bós a oubi-la
I mandai-la calhar

You yá nun sei l que fazer
Cun tamanha cunfuson
Beni bós por eiqui
I resolbei la queston

A ber se buolbe a ser cumo era
Mas beni eiqui purmeiro
A ber se meteis essa pita
Ne l sou debido piteiro

Ó anton se l quereis assi
I s'eilha ten que star
Anton faziedes bien
Ansiná-las a cantar

Anton la senhora pita
Que faç tan mal sou papelon
Parece que para bós
Ye eilha que ten rezon

I ls galhos, nun cuntamos
Dezi-me pra you saber
You yá nun antendo nada
Daquilho que stou a ber

Son recados más recados,
Mas recados parqui
I you digo-bos a bós
Que nun stá bien assi

A ber se torna a ser cumo antes
I la paixarada buolbe a cantar
Solo assi poderemos dezir
Que hai alegrie ne l lhar

Amarrai-le anton la crista
A essa pita assanhada
You retiro l que dixe
I yá nun se passa nada

José António Esteves




Son las ganas acobilhadas






I sien dar por eilha nien muito sfuorço todo buolbe a ser cumo era dantes. Mesmo que seia ua daqueilhas manhanas an que apuis de lhabar bien la cara la sonheira se bote a ampatar, un dá-se de cuonta que las cousas yá stan a carreiro.
Ne la redadeira sumana habie menos pessonas nas grandes cidades, las rues quedórun zertas. Ye quaije siempre assi, quando s’arríman temporadas festibas cula caratelística de la Páscoa, dies que siempre marcórun i cuntínan a marcar ua tradiçon de l pobo. Son las ganas acobilhadas de besitar ls abós, pais, armanos i parientes, ls amigos, ls bezinos d’anfáncia, son las suidades de l Deimingo de Páscoa dantes, carregado dun oulor perfumado pulas guapas froles de to las quelores i tamanhos, la folhaige berde de las arbles, nun campo birge i puro. Ganas de star na tierra adonde nacírun, las suidades de bolber al puial de la puorta, ancuntrar nas rues ó squina algue de l que fui la sue ourige.
Será tamien aporbeitar l’ouportunidade de fugir daqueilho que la bida ampon ne l die a die para ganhar l pan i l sustento na grande cidade, de squecer por un rato to las canseiras i tropeçones nas idas pa l trabalho. Poder anchir ls bofes d’aire lhimpo que l’aldé inda ten, ír-se a percura dun cachico de paç i assossego pa l’alma i l sprito, que tanto percisa por bias de ls ampurriones i arrimos que se ténen ne ls trasportes ou nas rues acoquelhas de giente.
Será tamien fazer las pazes cul passado, un modo de dezir a la nuossa tierra, a la nuossa squinica que mos perdone por que mos scapemos, dezir-le que siempre bolberemos, dezir-le que stéiamos adonde stubirmos, stá andrento de nós. Será cumo fai l nino, siempre que l zanimo i la tristeza aperta percura l cuolho de sue mai.
Quando l nun star porqui ye perséncia an outros sítios, i las rezones fúrun saludables cumo esta para muitos, s’algue me queda n’alma ye la tristeza de nun l poder fazer siempre, sobra-me quedar armanado culs demais an que la cidade ye la sue morada l tiempo todo.

Palhestras an Mirandés





L Porsor Amadeu Ferreira stará de nuobo ne l die 18 de Abril, a las 15.30 horas, na Scuola Francisco Arruda an Lisboua, para dar la quarta palhestra de 2009.
Cuntinará a falar de la Lhéngua Mirandesa subre l tiempo que bai zde 1880 a 1940, an special subre José Leite Vasconcelos i las sues fuontes de anformaçon. Mais ua beç ls mirandeses a bibir an Lisbou i arredores i outras pessonas antressadas, ténen ouportunidade de oubir i falar l mirandés.
Estes son lhugares i momientes que ls mirandeses nun puoden perder. Las trés purmeiras palhestras fúrun mui antressantes, mas cumo todos sabemos l Porsor Amadeu ten siempre l don i la capacidade de mos agarrar. Assi, alhá staremos todos ne l die 18 a las 15.30 horas.
Para quien nun sabe la Scuola Francisco Arruda, queda na Calçada da Tapada, nº 152 an Lisboua (Alcántara). Ye mesmo agarrada a La Tapada de Agronomie i al lhado de l Pabilhon de l’ Ajuda.

Francisco Domingues

13/04/09

Bestida de Primabera



De l Eimbierno tirei la gorra
Pus ua flor an miu pelo
Botei fuora l aire de stroina
Amanhei-me cun zbelo

Besti-me cun mantos
De bioletas i rosas
Colhi cheiros puls campos
Calcei cendálhas mimosas

Corri por campos sien fin
Antre tomielhos, scobas
Carqueijas, alecrin
Na natureza an renuobas

Bolei cun las andorinas
I cun las rolas cantei
Ansaiei l canto de l cuco
I cun las ciguonhas beilei

Saltei por cabeços i prados
Alegremente corri
Bestida de Primabera
An felcidade renaci

La lámpeda





Borracha d'azeite ua lámpeda i lançando ua lhuç fuorte, agababa-se de ser mais relhuziente que l Sol. Mas nesto assoprou un fuorte biento i apagou-se an seguida. Alguien bolbiu a acendé-la i dixo-le:
- Alumbra, lámpeda, mas calha-te: l resplandor de ls astros nunca se apaga tan debrebe cumo l tou.

Nunca mos agábemos cumo se fuora nuossa porpiadade aqueilho que nun depende de nós.





10/04/09

L Sapico de la arada

L sapo moraba
Acerca de l’augueira
Nua tierra plantada
De cereijeira

Trator cun charruas
Bieno -la a arar
I botou l sapico
A arrebolar

A ua bida tranquila
Staba aquestumado
Cun sucos pouco fondos
Que ls fazie l arado

Estas máquinas bárbaras
Deixórun-l o zgraçado
Aquilho nun ye suco
Mais asparece un balado

Quier salir deilhi
Daqueilhes galatones
Mas l sapico cuitado
Sólo dá ancuntrones

Chube pa l cerro
Dá outra caída
Torna-se a lhebantar
I diç mal de sue bida

Çcorçonado i cansado
Parou aqueilha lhuita
I dixo mi alto
Mas que naide me scuita!

Scuitou-lo ua ciguonha
Que andaba na arada
A quemer lhumbrizes
I todo l que achaba

L sapico biu-la
I botou-se a correr
Por un suco abaixo
Naide l pudo detener
I an sue augueirica
Se fui a meter

Ambergonhado
Daprendiu la liçon
Quanto mais se quier chubir
Maior ye l trambulhon!



09/04/09

Loinge ne l tiempo

Yá tan loinge ne l tiempo
Faziemos las brincadeiras
Sien sabermos l que faziemos
Faziemos nuossas asneiras.

Sien tenermos brinquedo
Brincabamos cul que teniemos
Hoige tan loinge no tiempo
Lhembro-me, de l que nós faziemos.

Tu que eras tan alegre
Que bida fui que bibiste
Que hoije mirando para ti
You beio que stás tan triste.

Parecies un reixenhor
Tan bien que tu cantabas
Era de die, era de nuite
I tu nunca te cansabas.

Que fui que la bida te fizo
Sien tu de conta te dar
Cundanida desta bida
Atirou-mos para este lhugar.

Para quien ne l prencípio
Era alegre i debertida
Mira l que habie-de fazer
Cuntigo esta cruel bida.

Sonho you cun aqueilhes dies
Beio l que andábamos a fazer
Spierto i abro ls uolhos
I nada sou capaç de ber.

An suonho beio siempre
Que tu stás al miu lhado
Mas nada sou capaç de ber
Quando stou you acordado.

Lhembra-me tantas cousas
De las nuossas maroteiras
Hoije stou feliz i cuntento
Lhembrando aqueilhas asneiras.

Pus anton quien las nun faç
Por obra de barzabú
Anton tu nun te lhembras
De las que fáziemos, you i tu?

Deixa alhá nun t'apoquentes
Agora stá todo lhimpo
Todo aquilho quedou pra trás
Yá tan loinge ne l tiempo.

Pronto se nun te lhembras
Nun percisas matar la cabeça
You sigo pedindo a Dius
Que daquilho nun me squeça

José António Esteves




L home de mala calantriç



Tenie ua mulhier un home siempre mal houmorado cun todas las pessonas de la sue casa. Querendo saber se serie de eigual houmor cun ls criados de sou pai, mandou-lo a casa deste cun un pretesto qualquiera.
De buolta despuis de uns dies, preguntou-le la mulhier cumo l habien tratado ls criados en casa de sou pai, i el arrespundiu:
-Ls pastores i ls boieiros solo me mirában de lhado.
-Pus se tan mal te mirában ls que sálen culs ganados al rumper de l die i nun buolben até l’ampeço de la nuite, cumo te miraran todos aqueilhes cun quien passas l die anteiro?
Pequeinhas seinhas sinálan-mos grandes cousas, i andebles luzes amóstran-mos segredos scundidos.

08/04/09

La mulhier de mala calantriç



Tenie un home ua mulhier siempre mal houmorada cun todas las pessonas de la sue casa. Querendo saber se serie de eigual houmor cun ls criados de sou pai, mandou-la a casa deste cun un pretesto qualquiera.
De buolta despuis de uns dies, preguntou-le l home cumo la habien tratado ls criados en casa de sou pai, i eilha arrespundiu:
-Ls pastores i ls boieiros solo me mirában de lhado.
-Pus se tan mal te mirában ls que sálen cun ls ganados al rumper de l die i nun buolben até l’ampeço de la nuite, cumo te miraran todos aqueilhes cun quien passas l die anteiro?


Pequenhos sinales sinálan-mos grandes cousas, i debles luzes amóstran-mos segredos scundidos.

Folar - Tradiçon bien dantes






L folar, cumo bolho que lhieba muita chicha, ye un de ls mais caratelísticos de la tierras de Miranda, mas hai que dezir que nun ye assi an to ls lhados. An muitos sítios, folar ye l nome dado a un bolho de massa cun uobos cozidos anriba mui ousado na temporada de la Páscua.
La palabra (termo) folar benirá de l lhatin “florais” ou de l germánico “flado” (bolho de miel) ou de l francés “poularde”. Seia cumo fur, benido dun lhado ou de l outro, cun uobos cozidos ou cun muita bariedade de chicha de cochino, l que s’asparece a ser berdade que ye un bolho de segneficado relegioso, nas tradiçones de fiestas i quemeres de l pobo. Cua fuorte mescla tradecional, assenta l sou poder an questumes de dar i recebir, an harmonie de cumbíbio i lhigaçones nun solo familiares cumo tamien anstitucionales. Aquel que birou padrino de batizo dá l folar al afilhado pula Páscua cumo ls paroquianos al cura.
L folar ye assi l pan rei de la temporada de la Páscoa, lhembrando l pan que Jasus repartiu culs deciplos na redadeira cena que tubo cun eilhes, por outro lhado quando coronado cun uobo, ancarna l símbolo de l renascimiento de Cristo, de la sue Rucerreiçon
Folar salido de farina de trigo, auga, uobos i sal, ten bárias formas, zde l pan doce até l folar gordo de carne de cochino, de pita ou galho, bitela, persunto i salpicon. Ye este folar gordo que melhor conheço, porque siempre l bi fazer, i siempre quemi zde pequerrico.



Biquipédia: l'ounion faç la fuorça



Buonas nuites,
Nun sei se yá arreparestes mas la Biquipédia an Mirandés ten benido a crecer. Esto até ye mais obra de quien nun fala nien scribe Mirandés. La maior upa ten sido dada por un rapaç de 18 anhos, chamado Chabi.
Podeis ber que nun ye un nome Pertués. I hai mais pessonas que nun son Mirandeses a ajudar. Mas nien para nós somos buonos??
Botai ua mano, 5 - 10 minutos nun die a dar ua upa para ua cousa que ha de siempre quedar alhi pa quien quejir cunsultar nun balerá la pena?


Nun bos andais siempre a queixar que ls alunos de Mirandés nun ténen por adonde daprender?
Çculpai alhá mas se nun son ls própios mirandeses a pegar-le ls outros nun ban a fazer cun que esta léngua salga de l peligro de stinçon. Ye cumo ne l reclame dun banco: "Anton fuste a poner denheiro nua cuonta para mi? - Nó, stou a fazer caçuada de ti."

Ye por esso que bos bengo eiqui a pedir pa botar ua mano.

Yá hai muitos artigos que ténen sido traduzidos outomaticamente cul tradutor por outras pessonas, mas siempre percísan dua rebison.

Botai alhá, botai ua mano porqui:
100 Artigos Bitales (ls que nun ténen bisto nunca fúrun rebistos)

Artigos sien rebison

Yá agora, tamien eiqui bai la ligaçon pa la páigina percipal de la Biquipédia:
eiqui


Bá botai alhá. Ua léngua nun ye de bielhos nien de nuobos. Ua léngua ye un modo de todos faláren de todo i de todos ls modos. Este ye un porjeto pa l Mirandés amostrar esso, i ir palantre solo depende de ls Mirandeses.


Nota1: Pa salir de la Ancubadora ls admenistradores ténen an cuonta l númaro de pessonas defrentes que dan ua mano, por esso criai ua cuonta de outelizador i ousai-la (demora un minuto?).

Nota2: Cuido que cul Tradutor se dá ua upa baliente pus siempre traduç algua cousa bien i pon yá bien las ligaçones i outras panteminas de la lenguaige de la Wikipédia(tamien straga alguas cousas, mas cuido que l saldo ye positibo). Inda assi claro que se puoden criar artigos nuobos ó até traduzir de raiç.