30/06/12

FALA MIRANDESA


Quien delantre de ti se nun anclina?

Quien te nun ama, Fala Mirandesa,

Se benes de tan lonje, eirosa i fina,

Bestida cun roupaiges de nobreza,

Traspariênte cumo auga cristalina?

Benes sola, que sola tu naciste,

I sola camineste, altiba i pura,

Por lhençoles de agreste fermosura.



Sendo mesmo assi, quien puôde antender

Que gente afidalgada i bien letrada

Te chame «dialeto»? Hai que ber!

Nunca tu fuste lhéngua abastardada,

Cumo tanto se ateima an fazé crer!

Sós filha dreita de l Latin,

Nacida al natural, cumo Dius manda,

An tiêrras pertuesas de Miranda!



Moisés Pires

PIC.NIC CONTINENTE 2012, grande pormoçon de cultura mirandesa











Tantas bezes you passo pula Praça de l Comércio an Lisboua, de quemércio yá lo terá sido, agora solo la Státua de D. José I anrriba de seu cabalho a mirar l riu Teijo. Mas hoije, die 16 de San Juan quando se ampeça a antrar andrento la Praça quaijeque mos bemos a antrar pula feira de l NASO ó ne ls Grazes de Sendin ó de Mogadouro hai uns anhos atrás. Canhonas, cochinos, cabras, cabalhos, bóbedas, berças i tantas outras cousas... apuis altefalantes ó solo falantes, a falar i a amostrar sues danças, sues músicas, la cultura de Pertual. Einiciatiba pormobida cul nome de PIC.NIC CONTINENTE 2012.
Ua jornada de grande pormoçon de la nuossa lhéngua, de la nuossa cultura i de la nuossa tierra i sues gientes. L grupo Galandun Galundaina apersentou sues modas; ls dançadores de Palaçuolo beilórun sues danças i amostrórun sous traijes tradecionales, l grupo de danças mistas de la Mirandanças tamien fizo las sues atuaçones i assi se mostrórun a todo l mundo.
L Workshop de la lhéngua ampeçou arrimado a las dieç de la manhana  i solo ancerrou ende pulas cinco de la tarde, sien anterbalo para almuorço. Purmeiro foi Deimingos Raposo almuorçar i apuis fui you i la mie tie: ua sande de pasta de atun cun ua auga i un café oufrecida pula ourganizaçon. Nun houbo dreito a puosta mirandesa que terie benido mesmo a calhar.
A la purmanhana,  Deimingos Raposo, porssor de lhéngua mirandesa na Scuola de Miranda de l Douro,  alhá le iba falando als curjidosos que se íban arrimando. Muitos anteressados quedaban-se bastante tiempo a oubir i you cuido que hai cada beç mais pessonas anteressadas an saber cumo se diç, cumo se fala i porquei ye lhéngua.
Amadeu Ferreira, scritor i ambestigador de la lhéngua mirandesa, stubo alhá toda la manhana, que outros afazeres nun le permitírun star alhá pula tarde,  a çtribuir  folhetos cun l "Belhete de Eidentidade", l' anformaçon eissencial subre l mirandés. Por todo l die fúrun çtrebuídos 600 folhetos, subretodo por mi i pula mie tie. L mais anteressante yera ls garoticos que se arrimaban a querer saber cumo se falaba i se screbie la lhéngua mirandesa.
You stube  alhá todo l die i puodo dezir que me gustou muito ber l anteresse que las pessonas ténen pula lhéngua mirandesa. Curjidosos, stramuntanos, alantejanos, algarabius, stranjeiros i muitos ninos que quejírun daprender a screbir i a dezir uas palabricas an mirandés. Brasileiros mui anteressados an oubir dezir uas palabricas mirandesas i ls poucos lhibricos que eilhi teniamos para amostrar quejírun cumprar. Stranjeiros casados cun pertueses tamien por alhá passóran i mostraran anteresse an saber mais algua cousica.
Ls mirandeses ténen que antender que ye muito amportante amostrar que las sues danças, la sue lhéngua  ye ua grande riqueza i que ls ourganismos ouficiales ténen que fazer un sfuorço para apoiar todo l trabalho que muitos fázen sien querer nada an troca i quando hai pessonas çponibles para dar muitas horas de sues bidas i cun saber i balor, essas pessonas ténen que ser acarinadas i apoiadas. Nun son eilhas que stan a ser apoiadas mas si algo que l pobo mirandés trai agarrado. Deixar essa ardança a las geraçones mais nuobas ye un deber de todos nós.
Pessonas que passóran alhá, principalmente porsores me dezírun que l Ministéro de l' Eiducaçon habie de promober la dibulgaçon de la lhéngua mirandesa ne ls manuales de pertués. Digo you que ua solo páigina bundada. 

António Cangueiro 

Jornal Nordeste, La Fuolha Mirandesa - 26Jun2012

26/06/12

L que ye la SQUIERDA ? L que ye la DREITA ?


 1a página de l jornal Le Monde 
de Terça-feira 19 de Junho de 2012

Aqui neste site yá houbo quien me dezisse (i claro sien muita eilegáncia!) que esso de « Squierda » ou de « Dreita » an política ye ua cousa cumpletamiente arrepasada i… eibidentemente, segundo essa mesma pessona, « fuora de moda » (para usar l mesmo bocabulairo mui eilegante que el muito bien amprega !)…
Que deia tamien la sue oupenion quien quejir mas you l que sei ye que tengo mesmo al miu lhado la purmeira página de l’eidiçon de Terça passada 19 de Junho por eisemplo de l jornal Le Monde (Un de ls jornales franceses cunsiderado cumo un de ls mais sérios i oubjetibos, tan sério i oubjetibo que ye raro ls liceus i las ounibersidades an França nun l recebéren todos ls dies para que todos l léian i steian anformados de la maneira mais correta i séria possible sien dar grande amportáncia al que stá ou nun stá hoije na moda!) Ora ye nessa eidiçon que aparece por eisemplo la representaçon de ls 577 nuobos deputados franceses eileitos zde Demingo de la semana passada para l’Assembléia Nacional, l parlamento adonde son debatidas i botadas las nuobas leis ou decididos ls nuobos decretos a nible nacional : ua representaçon de l lhugar que ban a oucupar todos esses deputados ne l heimiciclo que ten la forma dun meio-círculo. Quier dezir : segundo regras bien stablecidas i nó al Dius dará !

- a la DREITA i representados nessa mesma págena cun bárias quelores de ton azul (ou até castanho ou mesmo cinzento ne l caso de la Strema Dreita i de la Frente Nacional que solo cunseguírun 3 deputados) ls defrentes partidos daqueilho que esse jornal  nun heisita an chamar « La Droite » i que fui capaç (ou SÓ fui capaç...) de cunseguir 229 bagas (« sièges » dezimos nós an francés) subre un total de 577.

- a la SQUIERDA de l heimiciclo i por cunseguinte desse mesmo meio-círculo, un bei sien deficuldade que las quelores ne ls tons de rosa, burmeilho i berde acában por oucupar l maior spácio cun total de 343 bagas de deputados de l lhado a que an francés se dá l nome de “gauche”.

Dende l títalo que aparece cun lhetras grandes nessa mesma págena, dous dies depuis de las eileiçones legislatibas: “Les pleins pouvoirs pour M. Hollande” !
Traduçon para esta nuossa lhéngua mirandesa: ”Ls plenos poderes para l Sr. Hollande” !
Sei que nun será neçairo splicar anton de que lhado se situa l nuobo Persidente de la República Francesa. Bonda saber adonde stá la DREITA ou pul cuntrairo la SQUIERDA !

I para acabar aqui teneis mais un pequeinho eisercício: este de aritmética i nó solamente de geometrie.

Sabendo que antre ls 577 deputados de la nuoba Assembléia Nacional francesa fúrun eileitos 3 que son lusodecendientes, será esse númaro proporcional als 800 000 pertueses radicados an França, paíç cun ua populaçon total de pouco mais de 60 melhones de habitantes antre ls quales stában anscritos nas listas eileitorales pouco mais de 40 melhones i botórun 23 737 791 pessonas ?

Mas bien antressante ye saber tamien que desses trés deputados lusodecendientes (Claro que deberie de haber mais!):
- dous son SOCIALISTAS
- un ye COMUNISTA

I se inda houbir quien pregunte de que lhado son para saber se son de la SQUIERDA ou de la DREITA, aperpongo-le fazer-les a eilhes diretamiente la pregunta. Ides a ber se ban a heisitar un segundo. Mas que naide tenga miedo porque la respuosta será, tengo la certeza, dua eilegáncia total ! 

25/06/12

Assi se amostra la Lhéngua Mirandesa al mundo!










Todo  lhuç cula antensidade de l sol abrasador a seguirmos la prainada alantejana cumo ua manta de cetin sbolaciante a fazer mos lhembrar l praino mirandés cula sue magie i cumbite a l'antrospeçon.

Fumos a Beja para partecipar ne l die Mundial de l Yoga a cumbite de la CONFEDERAÇÃO PORTUGUESA DO YOGA. Alhá stubímos cun ls sous Mestres nacionales i mundiales de l Yoga de sues bestimentas caratelísticas i sou calantriç sereno a eimanar paç d'acuordo  cula mensaige i palabras dezídas.

Pies çcalços, almuorço begetariano, ua classe de Yoga, todo se mos achega para la reflexon i relaixamiento ne l berde que eimana i mos refresca de l chano de l campo de la bola Fernando Mamede, apesar la calor que se sente.

Arrimado a las quatro de la tarde einuncia se al altifalante la apresentaçon de la segunda lhéngua oufical de pertual, l mirandés.  Antonho Cangueiro sube al palanque i bai lhendo de  modo fuorte i firme l çcurso marabilhoso scrito pul perjidente de la Associaçon de Lhéngua Mirandesa, Amadeu Ferreira que nun puode star persente. Assi se amostra la Lhéngua Mirandesa al mundo.

Apuis de findar l çcurso faç la lheitura de l poema "Dues Lhénguas" de l poeta Fracisco Niebro. Todo l mundo bate palmas.

Lhargo yé l camino que la lhéngua mirandesa até eiqui caminou i mais ua semiente se bota a la tierra. Agora hai que le dar tiempo para que naça.

Manuela Cangueiro

De Camagüey até Sendin


 
Este retrato ancuntrei-lo na Net cun esta legenda: “Camagüey, Cuba: man smoking a colossal cigar”, 
Quier dezir: “Home (de Camagüey, Cuba) a fumar un einorme xaruto”

Fui cun muito gusto i antresse que li, esta última semana, l testo que fui dado an toda la França ne l eisame final de l liceu, nas áreas de ciéncias i d’eiconomie, als studantes que sculhírun l spanhol cumo 1ª lhéngua strangeira i que la ampeçórun a studar por bezes até nas scuolas primairas adonde ye aperpuosto esse ansino. Nun hai dúbeda que la mie antençon era acumpar cula proba de l mesmo nible que fui dada an pertués (i anglés ou almán tamien afinal), i dei-me de cuonta que ls testos çtinados a abauluar l grau de compreenson i la culidade de spresson de cada aluno nessas dues lhénguas (l pertués i l spanhol por eisemplo) éran antressantes tanto un cumo outro i cun alguns puntos an quemun até ne l que respeita als temas abordados.

L testo an pertués de l’outorie de la scritora Alice Vieira i sacado de Vinte Cinco a Sete Vozes eiditado pula purmeira beç an 1999 apersentaba un diálogo ne l qual un de ls dous anterlocutores, ua pessona yá d’eidade, splicaba  al outro bien mais nuobo que el (ou melhor: nuoba) cumo era la bida de las pessonas i la situaçon de Perual até, antes de l 25 de Abril, i las mudanças que chegou a porbocar esse eibento ne l die a die.

Mas ye subre l testo an spanhol datado de 2009 (i que you bos cumbido a ler aqui)  que you gostarie de bos falar porque lhougo de einício esse tamien muito m’ampressionou. De l outor, Luisgé Martin, debo dezir que nada sei. De qualquiera maneira, esso nun ye un problema. Naide eisige, para esse tipo de proba, nesse eisame, que l outor (i l testo inda menos!) seia cunhecido prebiamente puls studantes, antes pul cuntrairo.
Amenta esse testo screbido an castelhano na situaçon inda hoije an bigor an Cuba. Ua ilha, i paíç tamien, que se abriu al turismo, quier dezir: que aceita, zde hai uns anhos agora, que turistas strangeiros an bien mais grande númaro que antes béngan besitar essa ilha de las Caraíbas, cousa que inda nun hai muito tiempo i por rezones políticas era quaije ampossible.
Mas dá ua eideia tamien esse testo de la falta de lhiberdade i l nible eiconómico mui baixo a que inda stan sujeitos muitos de ls sous habitantes.
Na stória que mos ye cuntada, aparece un moço de dezasseis anhos, magro i cun cara de fame, que acaba finalmente por rebelar al grupo de turistas que l cumbidou a quemer i a cumbersar que nun les podie mostrar i dar muita cunfiança por bies de haber sido ancarcerado pulas outoridades cubanas alguns meses antes, i durante dous meses, depuis de haber cuntado, sien nada descunfiar na altura, a pessonas que el pensou séren turistas mas que éran na realidade polícias “à paisana”, an que cundiçones difíceles bibie, el mais la mai i ls sous quatro armanos. I ye assi que esse testo de 45 linhas acaba desta maneira (Nun traduzo porque stou cumbencida que cada un de bós bai antender sien deficuldade):

No eran turistas sino policías entrenados para atrapar a quienes hablaban mal de la patria delante de extranjeros y se burlaban de los logros del socialismo en la isla. Carlos había hecho ambas cosas, porque mostrar el hambre, la desnudez y la penuria era, en la ley de la Revolución, desleal e infame. Estuvo en la cárcel de Camagüey dos meses.                       

Quando acabei de ler l testo, you tamien, quedei tan ampressionada que tube gana de l dar a cunhecer a outros. A bós por eisemplo que me stais a ler.

Pensei na lhéngua mirandesa que ajuda nun hai dúbeda a antender tamien l castelhano i prestei ua particular atençon al facto de nessa lhéngua usáren l pronome andireto –les- quando se trata de l plural, correspondiente a “le” ne l singular. “Mas, Ana!, nunca se usa “les” an mirandés, solo “le”, tanto pal singular cumo pal plural!” yá me chegórun a dezir. Mas you, apesar de todo, cuntino a nun acraditar que nunca tenga eisistido “les” tamien an mirandés tal i qual an castelhano. Ye tan útele esse pronome screbido de dues maneiras çtintas, you dirie mais: andispensable esse pronome tamien an mirandés ne  l plural para la clareza de la spresson, defrente daquel que todos cunhecemos ne l singular. .

Mas mais amportante que esso: l guapo testo de Luisgé Martin lhebou-me a pensar naqueilho que me dixo ua beç (hai alguns anhos) ua sendinesa, hoje yá na casa de ls setenta i mui chenica de proua na altura (ou d’ourgulho tamien? mas dun ourgulho eisageradamente eigocéntrico anfeliçmente ) al dezir  que un de ls sous filhos, “Un doutor! Cumo nun podie deixar de ser, á giente...!”  habie ido, esse sou filho “doutor”: “até Cuba! Nun cruzeiro...!”

Ye berdade que na altura até you quedei algo ampressionada só de oubir essas dues palabras quaije mágicas: “Cuba” (Essa ilha que me parecie tan chena de mistérios afinal)...  i tamien: “Nun cruzeiro!” mas antes que l’atualidade reciente mos tenga mostrado mais ua beç que esse tipo de turismo de massa mui comercial i lucratibo (Mas para quien? Ounicamente para las cumpanhies de nabegaçon i las agéncias de turismo?) nun deixa de ser assi i todo sien perigo tamien para la bida de cada un, loinge desso!
Mas hoje, ye cun outro oulhar – talbeç mais sebero porque mais bien anformado i eisigente! – que you serie capaç de la zafiar essa mie cunterránea, anque cun respeito, mas de forma ningua un respeito serbil ou cumplexado! Para que sirbe armar-se an turistas se un nun ten talbeç l’antençon de ber l eissencial? I l eissencial neste caso ye saber ler antes de todo l sofrimiento que puoden por bezes sentir ls que stan ou bíben, por bezes até, mui acerquita de nós, talbeç mesmo sien percisarmos de ir mui loinge para saber que stan mesmo al nuosso lhado. Saber ler an cada oulhar para lhougo poder ajudar.  Ye esso l eissencial!  


P.S. Eisísten assi i todo alguas defrenças antre las probas de spanhol i de pertués por eisemplo. Na segunda parte (la de spresson scrita) nun hai andicação de l númaro de linhas que ls candidatos dében redigir an pertués cuntrairamiente al spanhol. Ye por esso que giralmente i sien que seian penalizados por bies desso, ls candidatos arrepássan facelemente las 12 ou 15 linhas que son eisigidas an spanhol.  Ne ls dous casos (idem para las outras lhénguas) essa proba dura 3 horas.


Sien lhenço d'assonar



 Un cierto die un garotico quando acumpanhaba sue mai pul termo a ser pastora, biu-la a chorar i percurou-le:

 -Porque choras mai?

 L queilha respundiu
 Porque sou tie.

 EL nun antendiu

 Sue mai bendo quel nun antendiu, abaixou-se porque era pequerrico, abraçou-lo i beijou-lo dezindo:

 -Miu anjico, agora nun bas a anterder.

L tiempo passou i l garotico nun se quedou i percurou a sou pai

-Pai porquei las ties a las bezes chóran sien rezon?

 L pai arrespundiu-le:

 -To las ties chóran sien rezon, fui l que l pai fui capaz de dezir.

 I fui todo l que l garotico quedou a saber.

 L garotico medrou, i quando yá era tiu, de beç anquando esta eideia de las “ties choráren sien rezon”cunsumie-lo.

 Era crete i deboto a Dius, i yá que fazie muitas bezes la mesma percura, tubo atrabeç de ls sentidos la resposta. Quando l criador fizo l mundo, criou un ser mui special, l mais special de todos, la tie. Anton fizo-le ls ombros i ls braços fuortes capazes d’aguentar l mundo anteiro, mas tamien suabes para mos confortar. Criou-la tamien para tener muita fuorça andrento deilha, para assi aguentar las delores de parir ls ninos i las ninas, essa grande riqueza de l’houmanidade. Dou-le l don de la família, sien se queixar, mesmo tenendo malinas. Dou-le un coraçon para amar ls filhos cumo naide, mesmo queilhes chóren, la çprézen, eilha acunchega-los an sou cuolho.

Mas para que todo esso seia possible, l criador dou-le lhágrimas, que son solo sues, que al derramá-las, an cada ua lhieba un cachico d’amor.

 De zinolhos tubo la resposta que muita giente nunca ancuntra mesmo stando an pie.

Agora aquel tiu, sabie porque sue bó, sue mai, sue armana, sue tie, nunca ousában l lhénço para lhimpa las lhágrimas. Las lhágrimas queilhas derramában éran para caier pula cara abaixo.

  -A todas las mirandesas, melhor a todas las ties de l mundo

22/06/12

TRADIÇONES PORTUENSES Y L S. JOÃO DEL PORTO



Nun querendo ser "Tripeira", pus tengo un ourgulho eimenso an ser trasmontana, mas por ser la cidade que me acuolhiu,  pensei an bos falar dua tradiçon , pouco coincida, i que ye propia de l'eipoca festiba, que se bibe nas cidades de l Porto i Bila Nuoba de Gaia, adonde you habito ai muitos anhos.

Ls quemeres regionales, las tradiçones gatronómicas lhocales afirman ua eidantidade i custituen fatores seneficatibos de las dibersidades culturales que repersentan l patrimonho de l paíç. Nesta perspetiba, las quemidas cíclicas, assumen particular seneficado quanto als usos i questumes de las lhocalidades ó regiones.

Ne ls acuntecimientos qu'antegran las tradiçoes portuenses, ténen special amportança las Fiestas de S. João. Nun sendo padroeiro de la cidade, l Santo Percursor dou ourige al período mais animado i antensamente bibido pula populaçon. I, cumo an todas las épocas speciales, la quemida stá persente, atrabeç de l cordeiro, chibo, ó anho assados cun patatas, na nuite ó ne l'almuorço de 24 de Júnio, ó de l pan caliente cun manteiga i café cun lheite, na madrugada de l mesmo die. Mas, faltaba un doce (cumo nas demales festebidades cíclicas) propio de la quadra.

Tabeç por esso, ls pasteleiros de l burgo ambentórun, al que, se sabe, puls anhos trinta ó quarenta de l seclo xx, ua receita adatada a la época, que zeignórun por "Volho de S. João", an que todo se assemelha al Bolho Rei, inda assi ye menos doce i ten mais fruitos secos, para ser mais apreciado ne l berano.L bolho serie bendido nas percipales pastelaries portuenses al lhongo daquelas décadas cumo ua "specialidade".

Inexplicabelmente, a partir de ls meados de l seclo, aqueilho que parecie ua tradiçon a entranhar-se ne l ciclo de la fiesta, caiu ne l squecimiento i zapareciu de ls hábitos de la cidade.

An 2006, fui recuperada la tradiçon. Ls portuenses cuncientes de l'amportança de la Fiesta Sanjoanina i sues manifestaçones pa la balorizaçon i defesa de l'eidantidade tripeira,cun ua eniciatiba dun grupo de cunfeitaries de l Porto i Vila Nuoba de Gaia, atrabeç dua Associaçon que las repersenta , decidiran promober junto de l publico l relançamiento de l Bolho de S. João, cumo specialidade de la época.

L'oubjetibo desta eniciatiba, para alhá de ls aspetos sociales i culturales, ye ancentibar l progresso de questumes i hábitos, que por bezes se perden al longo de ls tiempos.

De salientar que l S. Joao de l Porto, para alhá de la fiesta nas rues, ye ua nuite de cumbebio de família i de ls amigos. Este bolho fui un reenbentar dua tradiçon perdida i que, agora, ye saboreado juntamente c'un, nun menos delicioso, Bino de l Porto.

Nesta die la cidade beste-se de quelor, cheira la tradiçon i anche-se d'alegrie.
Mas specialmente na nuite de 23 para 24 de júnio, la Nuite de San João, l Porto trasforma-se nun eimenso abraço i acuolhe miles de pessonas nun cumbíbio inigualable i inesquecible que dura até de madrugada.

Hai amor a la lhéngua








 

La classe de mirandés de la Associaçon de Lhéngua Mirandesa, an Lisboua, acabou l anho. Fui la Casa de Trás ls Montes an Lisboua la nuossa scuola. Hai alunos que fui la purmeira beç que tubíran classes de mirandés, outros que son repetentes i a todos le gusta muito daprender l mirandés. Somos todos pertueses: alantejanos, leirinenses, lisboetas, stramuntanos i mirandeses. Mas que grande familha.  

L anho findou i hai cena. Alguns houbo que nun yeran de la classe mas que tamien fúrun a la cena, bundaba le dezir dues palabricas na lhéngua mirandesa i yá tenien la garantie de antrada na classe pa l próssimo anho. 

Hai l amor a la lhéngua. La cena fui an casa de Patrícia i Nuno, nacidos an Lisboua mas filhos de stramuntanos, eilha de Parada de Anfançones i el de Picuote. L anho atrasado ls dous fazírun parte de la classe de mirandés. Astanho Patricia nun puodo. La sue nina bai para un anho de eidade i creciu na barriga de sue mai a oubir la lhéngua de sous abós. Agora la nina ten arrimado a un anho i cun tantas madrinas i padrinos  bai pula cierta daprender a falar la lhéngua mirandesa.

Solo tenemos que dezir bien haia als porssores Amadeu Ferreira i a Fracisco Belharino pul tiempo i çponibilidade que ténen para mos ansinaren la lhéngua i la cultura mirandesas. Todos bamos ficando un cachico mais anrequecidos. Hai que dezír que naide paga seia l que fur para daprender i que la Casa de Trás ls Montes çponibliza la sala sien recebir nada por esso. Assi se bei la buona buntade de todo l mundo.

22/Jun/2012
António Cangueiro

20/06/12

Antre Xaras

ANTRE XARAS

Ua xara de seda branca an muntanha
azul zenhada. Cumo quem alhebanta un eidial
 na lhina de l´ hourizonte. Un xambre berde,
bandeira de çprança. Folgo de bida,
anque znortiada. Caminamos siempre berdes
an madura senara: nunca antendemos nada.
Acraditamos an eidiais que stan sempre mais alhá,
cumo xara branca an lunjuras d´azul - angurriada.

Teresa Almeida

Ls cerradores


retrato "amprestado" pula Cámara de Miranda

Diç que mos ban a mandar cerrar l Tribunal de Miranda, i ambora mandar cerrar cousas an Miranda yá quaije nun seia nobidade ne ls tiempos que bibimos, you, quando oubo amantar an cerrar cousas na nuossa tierra, lhembra-se-me siempre un testo de Saramago, que yá nun ye d’agora, mas bien podie ser. Ora, tirai-le “pribatizai” i ponei-le “cerrai” i a ber se nun stá un recado mesmo a la moda pa ls "cerradores"


"A mi parece-me bien. Pribatizai Machu Picchu, pribatizai Chan Chan, pribatizai la Capielha Cistina, pribatizai l Pártenon, pribatizai l Nuno Gunçalbeç, pribatizai la Catedral de Chantres, pribatizai l Decimiento de la Cruç, de António de Crestalcore, pribatizai l Pórtico de la Glória de Santiago de Cumpostela, pribatizai la cordelheira de ls Andes, pribatizai todo, pribatizai l mar i l cielo, pribatizai l’auga i l aire, pribatizai la justícia i la lei, pribatizai la nubre que passa, pribatizai l suonho, mormiente se fur pul die i de uolhos abiertos. I,al fin, para ramalhete i arremate de tanto pribatizar, pribatizai ls Stados, antregai la sploraçon deilhes a ampresas pribadas, cun cuncurso anternacional. Ende stá la salbaçon de l mundo… I, de camino, pribatizai tamien la puta que bos pariu a todos."

José Saramago, Cadernos de Lanzarote III




18/06/12

Ancanta i bal la pena




Depuis de uito anhos sien haber realizado nuobos cuncertos ne l strangeiro, ls Madredius stan de buolta. Nesta Quarta, alhá stában eilhes (algo ansiosos, segundo splicou l apresentador) a la borda de l riu Garona, na cidade de Toulouse, i cun ua nuoba cantora chamada Beatriz Nunes. Tamien you alhá stube (Nun quis deixar passar l acuntecimiento) ne l meio de bários milhares de pessonas i al aire lhibre. Tengo la certeza que todos gustórun i quedórun ampressionados. You tamien. 

Esta moda fizo parte de l cunjunto que mos apresentórun i ten por títalo: "La strada de la muntanha". Aqui teneis la traduçon.

An mirandés:

La strada de la muntanha

Nessa strada que bai a la muntanha
Hai ua casa pequeinha
Adonde un die you hei-de ir a morar

Ancanta i bal la pena
Ber la muntanha serena cuntra l azul prefundo de l mar

Ye alhá
Ye alhá que you bou a sentir l biento
I puodo probar a tiempo todos ls frutos de cada staçon

Nessa strada que bai a la muntanha
Alhá na casa branca,
Yá deixei l miu coraçon

 - Ai ye, Ai ye,
Puis you tamien quiero ir nessa strada, qual ye ?

-Ai ye, Ai ye,
Puis ye, you tamien quiero ir alhi ! 

An pertués: 

A Estrada da Montanha


Nessa estrada que vai à montanha
Há uma casa pequena
Onde um dia eu hei-de ir morar


Encanta e vale a pena
Ver a montanha serena contra o azul profundo do mar


É lá,
É lá que eu vou sentir o vento
E posso provar a tempo todos os frutos de cada estação


Nessa estrada que vai à montanha,
Lá na casa branca,
Já deixei o meu coração


- Ai é, Ai é,
- Pois é, eu também quero ir nessa estrada, qual é?


- Ai é, Ai é,
- Pois é, eu também quero ir aí !



Fui la chuba

   El staba eili yá algue tiempo, nun se lhembraba bien, ls anhos tenien destas cousas. Pus el yá cuntaba mais de nobenta, habien le dito há quantá. El por mais que se sfuorçasse a cuntá-los baralhaba-se siempre i anton yá naide acreditaba nel.


Nesse die fui-se a dar ua buolta pul jardin. Até parcie ser un die an que las forças habien buoltado. Chegou al fin de l jardim e habie un cancelo. Ancuostou-se a el i este abanou, staba abierto. Saliu puli i santi l cheiro de la tierra cumo yá muito nun santie. Quando dou por el staba a chover i anton lhembrou-se de buoltar. La chuba yá derramara l rastro e miesmo ambaixo de las arbles chobie tamien. Todo le parcie defrente agora, i nun staba cierto de l camino de buolta. Nun bali la pena arrimar-se fusse l que fusse, todo era chuba por todo l lhado, el cuntinaba an frente.

Als poucos pareciu-le oubir al longe uns barulhos. Serien ls lhobos? Nun tadou a ser agarrado i trazido de buolta para l lhar, adonde la familia perdira há quantá l camino.

Valter Deusdado

14/06/12

WORKSHOP DE MIRANDÉS


MEGA PIC.NIC CONTINENTE 2012 - PRAÇA DE L COMÉRCIO AN LISBOUA
WORKSHOP DE MIRANDÉS


> Çcriçon: l’eideia ye splicar a las pessonas que aparéçan pul cântico de l mirandés un cachico de l que ye esta lhéngua oufecial de Pertual, fazendo tamien la puonte antre la lhéngua i la cultura / perduçon nacional.


> Hourário do Workshop - die 16 de júnio, sábado, antre las 10h i las 16h


> Repunsable - Prof. Domingos Raposo


Pide se a todos ls mirandeses, i amigos de la lhéngua mirandesa, que móren na region de Lisboua que déian l sou apoio a esta einiciatiba de dibulgaçon de la nuossa lhéngua. Antre todos i cun ajuda de todos la cousa bai a correr inda melhor.
Por mi, alhá starei to l tiempo que me sobrar doutros afazeres.






Chicha mirandesa a la cunquista de l mundo

La direçon de la Coperatiba Agropecuária Mirandesa (CAM) dixe onte star apostada an alargar la comercializaçon de chicha de bobino al mercado sterno debido a la crise que l setor atrabessa a nible nacional.

L'aposta na sportaçon de chicha de bobino de raça mirandesa passará por países cumo Fráncia, Anglaterra ó Lhuxemburgo. L mercado francés yá repersenta cerca de 8% de las bendas de chicha mirandesa de la coperatiba, qu'atualmente comercializa cerca de 2.500 carcaças por anho.

“Ne l'anho passado cunseguimos l maior belume de negócios de la stória de la coperatiba. Astanho, registámos un acréscimo seneficatibo, yá que l mercado se stá a ressentir debido als eifeitos de la crise”, dixe Nuno Paulo; assessor de la direçon de la CAM.  “Depuis dua abordaige positiba al mercado francés, stamos agora, zde l més de márcio, a tentar cunquistar l mercado anglés.”

Buona Ambora de l die, ne l jornal Metro de Quinta 14 Júnio 2012

Carne mirandesa à conquista do mundo

A direção da Cooperativa Agropecuária Mirandesa (CAM) disse ontem estar apostada em alargar a comercialização de carne de bovino ao mercado externo devido à crise que o setor atravessa a nível nacional.

A aposta na exportação de carne de bovino de raça mirandesa passará por países como França, Inglaterra ou Luxemburgo. O mercado francês já representa cerca de 8% das vendas de carne mirandesa da cooperativa, que atualmente comercializa cerca de 2.500 carcaças por ano.

“No ano passado conseguimos o maior volume de negócios da história da cooperativa. Este ano, registámos um acréscimo significativo, já que o mercado se está a ressentir devido aos efeitos da crise”, disse Nuno Paulo; assessor da direção da CAM.  “Depois de uma abordagem positiva ao mercado francês, estamos agora, desde o mês de março, a tentar conquistar o mercado inglês.”

Boa Notícia do dia, no jornal Metro de Quinta 14 Junho 2012


Citaçon de l Die



La vida ye demasiado séria para ser lhebada a sério.


Ray Bradbury

13/06/12

LS BIELHOS


Porque se demóran
ls bielhos de sal ne l rostro?

Séntan-se al sol, scóran
l cuorpo ansiado nas caiatas.

Cómen i rien sien gusto.

Éntran na eigreija i cun gengiba znuda
mansamente péden i adóran.

Porque se demóran?
Que teima ye la sue?


Porque se demóran?
Als tropeçónes na casa son fastio

ls bielhos de tan gasta serbentie.


OS VELHOS

Porque se demoram
os velhos de sal no rosto?


Sentam-se ao sol, escoram
o corpo ansiado nas bengalas.

Comem e riem sem gosto.
 

Entram na igreja e com gengiva nua
mansamente pedem e adoram.

Porque se demoram?
Que teima é a sua?


Porque se demoram?
Aos tropeções na casa são fastio

os velhos de tão gasta serventia.

Aqui e Agora Assumir o Nordeste-Âncora Editora
A.M.Pires Cabral

12/06/12

Subre todos ls segredos i particularidades de la nuossa lhéngua



Hai que dezir l que ye : miu primo Zé Almendra ye bien teimoso !
Zde quando ye que la palabra « suidade » ou « soudade » puode aceitar ua terceira bogal na purmeira sílaba i screbir-se « souidade » cumo el decidiu ourtografá-la (dues bezes até ne l spácio de solo seis dies anque an dous sites defrentes)?

Esse tritongo « oui » (i nó apenas ditongo), quier dezir: nada mais nada menos que trés bogales prenunciadas uas atrás de las outras, parece-me a mi ampossible porque defícele i custoso até de realizar; fenómeno por outro lhado pouco frequente  an lhénguas cumo l mirandés ou mesmo l pertués por eisemplo.

I you pregunto-me agora porque ye que hei-de poner este comentairo aqui ne l Froles se estes assuntos dízen mais respeito a esse outro site chamado Cumbençon Ourtográfica http://cumbencon2009.blogspot.fr/. L que esto quier dezir ? Que yá todos tirariemos 20 balores ne ls ditados an mirandés, 20 ou quaije… (Nun ye berdade, Primo ?) ou que yá todo sabemos subre l Mirandés al punto de cunsiderar que yá nun hai mais nada, mas mesmo nada mais a dezir, subre todos ls segredos i particularidades de la nuossa lhéngua. Mas a mi parece-me que nó. 



11/06/12

LAS MIRANDESAS SON BIEN GUAPAS

AN MIRANDA DIE 9 DE JUNIO


L Tiempo parece que nun passou por eilhas!




Queremos mais assi cumo eilhas ne l  V ancontro de bloguers.

10/06/12

Ls mius poemas d'amor





















Ls mius poemas de amor
nun ls puodo dezir a quienquiera,
Amor!
Son mius,
son tous,
Son de ls dous.

Tu i you,
you i tu,
nun só poema
Poema d’amor !

Para ti,
para mi,
para ls dous
Nun ye para quienquiera !

07/06/12


LA BIELHA PORTALADA

Entra la bida i la poesie adonde l'abrigo findou.
Suonhos bolórun porriba la belheza eimensa
que la belheç le dou. Ye abierta la stória que
por ende se reza: la portalada nunca se cerrou.

La ronda de la bida scribe-se a las bezes an alegrie,
a las bezes an choros de suidade - na bielha portalada.
Eilha amostra sien pudor cumo se smorece d'amor.

Agora parece que le sale la risa de las frinchas,
solo por ber l´aldé a renacer. La cerbeija artesanal
fai riampeçar la tabernica lhocal; sóltan-se bózios d´alegrie
i passéian-se ls ninos cun ls burros to l die.

Ye perciso mirar debagar: l'arte ressona an cada piedra
ousmada a modo i ne l tono subre tono de cada tabra.
Hai ancanto i abandono - na bielha portalada.

Teresa Almeida
V ANCONTRO DE BLOGUERS http://www.5ancontrodebloguers.blogspot.pt/

Ray Bradbury (1920-2012)




Hai tantos lhibros ne l mundo que ye ampossible ler todo aqueilho que queremos. Ye por esso que tengo l hábito de ir fazendo lhistas mentales de lhibros i outores que quiero ler, mas acabo por adiar la leitura de muitos deilhes, a las bezes durante anhos. Ye l causo de Fahrenheit 451 (adaptado al cinema an 1966 por François Truffaut), que solo li hai uns meses, mas que querie ler hai bários anhos.

Quando finalmente ampecei a ler-lo, senti remorsos por nun l haber lido mais cedo i "deborei-lo" en poucas horas. Se l' eideia de un mundo adonde la lhiteratura ye proibida i ls bombeiros quéiman lhibros, lheitores i casas yá ye anquietante, cuido que inda me anquietórun mais alguns pequeinhos pormenores que yá hoije se puoden ber (pul menos, an parte) na nuossa rialidade: la çbalorizaçon social de l coincimiento, l' eideia cumo la sociadade encara las pessonas que sonhan, la fixaçon por quemunicar cun eimages de ecrans omnipersentes, l guosto pula belocidade pu ls resumos i pu l consumo eimediato, l ruido cunstante, las scuolas çrpobidas de todo l que faça ls andibíduos sonháren, la formataçon de las pessonas...

Solo li (inda) este lhibro deste  outor i foi l que me bastou para ber que foi un bisionairo (ouxalá seiamos capazes de eibitar que se cumpran las sues "profecies" mais apocalípticas). Ray Bradury deixou-mos na terça als nobienta i un anhos. Çcansa an paç, Ray!