30/06/07

Manhas que bénen por bien


Lhembrou-se-me hoije tiu Albano! Fazerie por agora anhos, que diç que habie nacido pul San Pedro, inda que nun soubira l die nien la era. Yera un home mi tremendo. Daqueilhes de quien se diç que quando se muorren, ye cumo se houbira ardido ua biblioteca.
Duonho de ua maneira de ser mui própia, siempre de buona catadura, amigo de l sou amigo, siempre cun ua buona palabra, cun ua risa pa ls outros, yera un paç d’alma.
Mas anton, home!, cun uas manhas capaç de zapacenciar un santo, cumo dezie la sue Delaide, que yera quien más las aturaba.
Na segada siempre de jaqueta, dezie el que l que tira l friu tamien tira la calor. Café, solo pul jarrico zboucelhado por adonde l buie inda yera solteiro. Bino, pula bota, fura al zinjun, fura a la cena, fura quando fura, i quando ua se furaba, ala a Mobeiros a mercar outra, que sien bota an casa ye que nien pensar. Chicha que houbira stado ne l “frigoríssimo”, cumo el le chamaba, nun le passaba an las gorjas, que apuis daba a plásquito, oubi-lo you dezir muita beç.
Cumo le oubi muita beç la cuonta de quando habie ido al batizado de la nieta a la Fráncia, para donde le habien arrastrado a poder de porra i maça, que yera ua bergonha nun ir, la purmeira nieta, que quien nun anda nun le dá l bento, que habie que ir para apuis nun precurar…
“Ls franciús cuidában que me amolában! Al miu Albano nun ye assi un mazmárria qualquiera que lo anrasca. Punírun-me dous ou trés pratos, outros tantos copos, i un anchiente de garfos i de nabalhas!...Runsei todo para un lhado i saquei de l miu garfico de fierro i de la nabalhica de tiu Américo de l bolso de la jaqueta. Zanfena Albano! I fui la maneira de inda se me angulhir algua cousa, que assi i todo, you sien ua pinga de la mie botica para abaixar l quemer, nisquera nada me presta…”
Fazira you cumo tiu Albano i nun haberie deixado ne l prato l cacho de suola que me dórun agorica mesmo ne l restourante, i que tube que deixar ne l prato, que nun houbo “nabalha de einox” que fura capaç de dar cuonta del…que a bien dezir, las tales de “einox” nun fúrun feitas para cortar, solo sírben para smagar, cumo dezie tiu Albano cun la sue risica a retrocer ls beiços.



Canha frecha

*

Canha frecha, Thapsia villosa L. [retrato M.B.]

Barraige de Miranda de l Douro

*
La nuossa barraige


Frol

*

Ne l zafio de las froles
You quiero respunder
L’eideia ye bien guapa
Solo que muitas deilhas
Nun sei que nome poner.
Alguas you squeci-me
Outras nunca l cheguei a saber.
Quaije todas ténen trés nomes
L nome an Pertúes
Mas eiqui ten que ser an Mirandés
Apuis ben l científico
Que para mi ye cumo chineç
Bou a pedir i a serbir-me
De la buona buntade de Fonso Roixo
Para ls nomes poner
Tamien agradeço al braço dreito
De Fracisco Niebro
Porque assi todo l mundo queda a saber.
Esta que eiqui deixo
Bai a ser ua de las purmeiras
Porque l’eideia de las froles
Ye simples i puode ser
Grande i berdadeira.

La nória

*
Nória



Las cousas ban-se quedando ne l tiempo. Como yera guapo ber l burrico a la buolta, siempre a la buolta sacando l'auga para regar la huorta. Anhos que passórun i que agora só mos resta las eimages como esta anque l retratico fura tirado nun sítio mui aparecido cul de las tierras Mirandesas, quien sabe se ne l Alanteijo?

Papoula

*
Papoula [Papaver Rhoeas]


Andeble, nien la amerosa cadena
dun ramo aceita, yá spierto suonho an
pa Morfeu coronas. Perséfone, a
cada primabera, an papoula res-

gatada al Hades.
Todo a eilha al re-
dror se ourdena, talbeç queixilho de
quadro. Bida-arrenbento, toda bena
que l sangre andrento nun aguanta. Cunta-se

que un pastor cantaba cumo galho al
ber znudas ne l banho las Ninfas: Júpiter
an papoula l bolbiu, bolúpia que,
passageira, ganhou aternidade.

Fracisco Niebro

29/06/07

Funtica

*

La funtica de tiu Fracisco "chico"Lopes ( Ne l sítio de ls Carbalhos, Alanteijo)


Géstios


Quedei pali al abandono, cumo perro maltratado pul duonho, solo por un géstio oubceno atirado a las bentas.
Son géstios de l nuosso cumportamiento.
Quedei pali cul pansamiento an suspense, cun un géstio de oulhar tierno.
Son géstios de cuntentamiento.
Quedei perturbado cun un géstio d'amor, i toda la nuite sonhei spierto.
Son géstios apaixonados.
Géstios i tantos géstios!...
Son tantos ls géstios, que fícan sien spresson an géstios proibidos, cumo se la bida fusse feita de pribaçones.

Las taxas de l multibanco


Segundo notícias recientes, ls bancos quieren quebrar taxas de outelizaçon de l multibanco. Isto quier dezir que, de cada beç que bamos a un multibanco, l nuosso banco quebra-mos un euro i meio. Dízen-mos que Pertual ye l único paíç de la Ouropa que inda nun ten taxas de multibanco i dízen-mos que tenemos que mudar la nuossa mentalidade. You pregunto: se hai tanta cousa que Pertual inda nun ten, porque será que son quieren amportar las malas? Fazemos las countas: se an média, ousarmos l multibanco ua beç por die, gastaremos solo an taxas 45 euros por més. Ye mais ua çpeija a ajuntar a la eilectracidade, l gaç, l' auga, las prestaçones ou rendas de casa, etc. Ye muito, tenendo an cuonta l ourdendo médio pertués.
Se nun cuncordais, podeis assinar ua petiçon cuntra las taxas multibanco aqui:
http://www.petitiononline.com/bancatms/

Sposiçon

*
Retrato sacado de la sposiçon na Scuola Secundaira "João de Barros" (CORROIOS)

Ls pauliteiros na scuola

*
Retrato sacado na fiesta l die que la scuola Secundaira"João de Barros" (CORROIOS) fizo biente anhos d'eidade


Ls pauliteiros stubírun na Scuola Secundaira “João de Barros”(CORROIOS). Nun stubírun a daprender a ler nien a screbir. Nun fui esse l sou perpósito, anté que de la sue arte eilhes sáben muito i bien. Mas fui outra la rezon i tamien bien fuorte, fui amostrar outra cultura. Ua cultura que ben de hai muitos miles d’anhos datrás, de la tierra de Miranda de l Douro i de sue giente. Benírun a amostrar las tradiçones i questumes de las aldés de l plaino mirandés, adonde se bibie i bibe nua entrega i afazeres als oufícios, nua lhabuta de l die a die.
Eiqui, nesse die, l bater de ls palos de ls dançadores i ls sonidos de la gaita de fuolhes éran çcoincidos de muitos daqueilhes que los bien i oubien, pus dezien que era la purmeira beç, mas debrebe se deixórun lhebar pul ancanto de ls lhaços bailados i de l’antrega de l gaiteiro i de ls tocadores de caixa i bombo.
Pus si, cumo nun habien de quedar ancandilados se l que eilhes baílan i cántan son berdadeiras obras cunsagradas!? Un cachico apuis toda l’assemblé se rendie, i nun se poupórun a amostrar la sue sastifaçon, pedindo siempre mais cun muita palma.
Culs sous lhaços amostrórun cumo puode chegar até nós to la mimória de giraçones antigas. Nas sues bestes stá bien biba la lhigaçon als ganados de adonde le benie la lhana, a la tierra de adonde le benie l lhino, ne ls oufícios que fazien la trasformaçon, las bibéncias dun pobo que nun deixa morrer las sues tradiçones. An sous lhaços stá la sue ourige, na sue fala ua andebidualidade, ne l sou jeito ua lhigaçon al mundo. To ls dançadores que eiqui stubírun, alguns deilhes porsores desta Scuola, siempre s’antregórun a la dibulgaçon sien pagas, neilhes solo stá la gana de passar l teçtemunho dun balor cultural.
Malo ye ser duonho dun saber i nun l cuntar a naide, ye cumo aqueilha nubre que passa i nun bota auga. Se neste blogue dibulgo, cumo l fiç noutros sítios, ye para dezir: bien háian ls que assi fázen i que todos tenemos muita proua neilhes.
Ls pauliteiros andubírun falados porque son galanos, amostrórun cousas çfrentes. La Scuola Scundaira João de Barros, cula perséncia de ls pauliteiros i la sposiçon de dous caramonicos culas bestes de dançadores, retratos i testos screbidos quedou mais rica.

Muorre-se debagarico



Muorre-se debagarico quien nun scribe nien lei,

Muorre-se debagarico quien nun se deixa ajudar,
Muorre-se debagarico quien nun arrisca a cumbersar cun quien nun cunhece,
Muorre-se debagarico quien nun arrisca a ir atrás dun suonho,
Muorre-se debagarico quien nun arrisca a salir de la bida rotineira,
Muorre-se debagarico quien nun aceita las críticas,

Bibe la bida, arrisca hoije, fai hoije,
Nun te deixes morrir debagarico,
Nun te squeças de fazer alguien feliç
i serás feliç.

Cumbite a froles. La dedaleira

*
Dedaleira [digitalis purpurea]


Este sítio chama-se froles mirandesas. Ye berdade que hai muita culidade de froles, mas hai froles que son mesmo froles. Ye destas que falo agora.
Anton, deixo eiqui l cumbite para ir-mos fazendo salir eiqui las nuossas froles, las froles que hai na tierra de Miranda, anque nun las haba solo alhá. Cada ua/un, se quejir, bai ponendo las que tubir an retrato ou que baia retratando. La frol que fur puosta ten que tener nome, an mirandés, mas nun ten que tener testo, cunsante cada ua/un quejir.
Ampeço cula dedaleira, que tenie eiqui a la mano i que hai por muito lhado. Esta, nun sei cumo fui, dou-me un spilro azul i l cielo quedou sborratado dessa quelor. Apuis, claro, tenie que quedar rosada cula bergonha.

28/06/07

Ua buona rezon habie!



*

« Feux de la Saint-Jean en Bretagne / Fogueiras de l San Juan na Bretanha » , por Jules BRETON (1827-1906).




[Ye esta la eimage que achei la mais antressante para eilustrar este miu nuobo testo ; tamien habie (i inda hoije hai) fogueiras de San Juan ne l paíç adonde moro. Antretanto, se alguien ancuntrar quadros de pintores pertueses i até mirandeses subre este tema i tradiçon - las fogueiras de l San Juan -, quedarei mui cuntenta de poder admirá-los aqui tamien neste site.]


Inda nun tornei a ber an ningua eimage, retrato, lhibro ou mesmo nestas jinelas atrabeç de las quales bamos uns i outros oulhando tamien cumo querendo tornar a ber i saber todo, las yerbas de la mie anfáncia… essas yerbas cun las quales se fazien las fogueiras de l San Juan, nesta altura de l anho, an Sendin, na mie rue, quando inda alhá morábamos…
Nunca mais las tornei a ber…
Mas inda se me lhembra dessas yerbas an montones berde scuro, yá de nuite… i nessa rue, garotos cun muita gana de ber la fogueira botando fumo i tamien chiçpas cumo para mais mos ancandilar…I iba-me aprossimando…

La lhamareda que custaba a salir mas que rejistie …
Qu’íba cunsemindo essa yerba marimunda cumo por magie
Arrincada de las huortas i de ls caminos até ne l própio die.
Ls garotos que la oubien cuntar sue última melodie…
Çcalços ampeçorun depuis a saltar queimando até l pie
Quedei ancandilada! Saltar tamien you querie!
Mas solo tenie quatro anhos; achei que nun podie…
Antre ls garotos que saltában i era l fin de l die
Até puorcos i mal lhabados mas nun era esso que you bie…
Un, an particular, squecé-lo depuis nunca mais cunsegui
Nessa fogueira de l San Juan que cheguei a ber un die
I que an mi quedou grabada. Ua buona razon habie!

Antre ls garotos que saltában i que tenien uns dieç anhos, pula cierta çcalços, até puorcos i mal lhabados (Era la fin de l die mas nun era esso que you bie…), habie un an special que nunca mais squeci…
Pa l resto de la mie bida, l facínio de la fogueira feita cun yerbas daquel més de Júnio de 1966, (única fogueira de l San Juan que an Sendin cheguei a ber un die) quedou defenitibamente grabado na mie mimória.

Ua buona rezon habie!


Pobos armanos

*
Retratico sacado plus anhos cinquenta de l seclo passado:
mius armanos "Arbolino i Calros"



Se alguien cuida que son stramuntanos
Zanganhe-se que son Alantejanos
Puls anhos cinquenta neste paiç
Muitos retratos se sacórun armanos

Ls chapelicos nunca parában dreitos
Éran mius armanos puis anton
Nun arreneguei al Alanteijo
Mas sou stramuntana de coraçon

L casulho

*
Casulho na Carboneira [retrato de Carlos F.]


Bi-lo crecer, andada a andada, ua piedra anriba doutra. L telhado, sien un solo cantiado, soubo-me al mesmo milagre cumo, muito tiempo apuis, las bóbedas de las grandes catedrales. Alredror, todo era tierra adonde la grama nun zlentaba. A poder de fierro i picarete, la piçarra acabou por aceitar l abraço de las raízes de ls bacielhos, que crecírun binha. Mesmo al meio quedou l casulho [chabola, casica, que mais dá...]: ne l eimbierno pastor daquel ganado de cabecicas negras, las cepas; na primabera, altar para mirar las zamborinadas; ne l berano, guarda de la madureç que abaixa pulas fuolhas i se bai ancostando a la redundeç de ls bagos; ne l outonho, selombra de merendas de bendímia. La penhica al lhado inda aguanta l braço de l casulho alhá stribado, sperando rosas na cara de ls morcones. Mais que todo, gústa-me sue puorta siempre abierta, sien preguntas pa quien ben. Un die, hei de tornar alhá i queimar uns capones, que nun ha de faltar assaduro anquanto la calor s’achega a l’alma. I la Carboneira cuntinará a ser l que siempre fui, anque yá le báian faltando las fiestas de l sacho, de l arado, ou la música de las tejeiras de podar. Talbeç rábia por giente que un die, pali, se quedou al tuoro dua cepa, que bien sudor i bidas son percisos pa que l berde s’assome: aqueilha ye ua tierra anscustitucional, que nun respeita ls dreitos de las pessonas, pus solo deixa pingar cachicos de pan an troca de scrabatura. Mudo, puorta abierta cumo siempre, l casulho bai assestindo, mais debagarico do que la gana, a la rebelion de ls scrabos. Talbeç anganhe l tiempo i, quien sabe, aspere nuobos anúncios de l zerto que ende ben, dízen.

27/06/07

Eileiçones an Lisboua

Li hoije nun jornal diário, ua carta dun lisboeta que dezie que nun iba a botar nas eileiçones de Lisboua. Tenerá las sues rezones, pensei you, mas adepuis de la lheitura, concluí que nó. Ye que el nun se queixaba de las eideas de ls candidatos (ou de la falta deilhas), nien de l modo cumo stá a correr la campanha, nien de ls porblemas de la cidade. De que se queixa el? Que las eileiçones son an Júlio, probabelmente nun deimingo buono para ir a la praia. L home nun quier cumprir l deber de cidadano para ir a la praia i inda acha que ten razon para reclamar! Claro que ne l Ambierno stá friu ou chuobe, tambien nun le dará muito jeito botar. L país merecie cidadanos melhores i you tengo pouca pacéncia para ninos mimados, specialmente quando yá son crescidos.

Hai que sperar


Sei mui pouco de eiquenomie. Mas sei la lei de l'oufierta i de la percura: oumenta la percura, ouméntan ls précios; oumenta l'oufierta, abáixan ls précios. Saber isto ye fundamental, por eisemplo, para cumprar roupa de ambierno ne l Berano i al alrobés. Mas isto tamien se aplica a quien anda a saber de amprego: se hai muitos candidatos, l salário abaixa; se hai muitos patrones i poucos candidatos, l salário chube.
Ye por esto que nunca gostei de modas. Tener l último grito an tecnologie amplica un grande custo. I seis meses apuis yá nun bal nada. Ye por esso que you gusto de sperar. Ls précios abáixan. Cumprar hoije un cd que saliu hai trés anhos ye eiquenomicamente anteligente. Hai que sperar.

26/06/07

Spargir semientes

Dando seguimiento als oujetibos aperpuostos pula nuossa Associaçon NIAL DE LA BOUBIELHA, an mantener ls questumes i tradiçones de la nuossa aldé de Zenízio, e iqui me ajunto a las Froles Mirandesas, para ampeçar ancuontros que mos faian mais amigos de la nuossa querida lhéngua mirandesa que mamemos cuomo ninos, i de que you me orgulho de tener puosto, pula purmeira beç, nun Diário de la República, nal documento de la scritura dessa nuossa Associaçon de Zenízienses.
Ampeço agora a botar semientes i a spargir raízes dessas froles mirandesa, gracias a la colaboraçon de l grande motor de desanbolbimiento da la nuossa lhéngua, l nuosso querido Professor Amadeu Ferreira, que ansinando, cun muita paixon, la nuossa lhéngua, bai honrando i perstigiando la família Zeniziense i ls mirandeses an geral. Agradecemos, cun muita satisfaçon, l grande trabalho que teneis benido a fazer.

L miedo de la Fuonte de l Pingo

*

Zabafo

* Fuonte de Belharino (Zenízio), adonde trés cousas

siempre stubírun lhigadas: la fuonte, l'auga i las pilas



Anraibado cula bida
Anquemodado l tiempo todo
Fiç outro mundo
Que gustei muito
Acupei-me l tiempo todo
Criei cousas
Amei giente
Refiç sentimientos
Amouchei berdades l tiempo todo
Amansei maldades
Ambentei nuobas
Mas nada melhorou l tiempo todo
Ouganizei-me
Reampecei

Ousando l tiempo todo

L tiempo

*
Falar de l tiempo que nun ye nuosso, i que queremos agarrar. L tiempo ye ua cousa que anda porriba de nós, que só mais tarde damos por el. Purmeiro anda alhá loinge, aceinha-mos, i nós biramos-le las cuostas. El que passe, que lhougo fazeremos las cuontas çpuis de la scuola. Depuis chega de mansico, i trai las purmeiras cuntrariedades. L anho ten sido malo, pa l outro todo será çfrente. Stou tan oucupado cun tanta cousa, que nien dou por el, nun fura ls garotos a lhambrá-lo. Dei por mi a botar cuontas l tiempo palantre. Stremeci cul balor ancuntrado. Quije tornar para trás, i nun fui capaç. Quije reambantá-lo i çcusou-se. Olho pa las streilhas i nun las beio, scuito l'auga a correr ne l rigueiro i nun oubo nada. Fiç un sfuorço pa l ancuntrar; ye l tiempo de l nuosso tiempo.

25/06/07

La yerba

*
Yerba alta [Albrecht Dürer, 1503]

L pendon de la yerba, inda dreito, ye un lhoubor a la ceçon que arrolha la tierra. La fuorça que las raízes sácan apunta l cielo, que tiempo ha de haber, lhargo tiempo para drumir l suonho seco de l feno. Júnio lhieba cun el ls redadeiros berdes i até l'ourbalheira queda sien sítio adonde pousar. Ls paixaricos inda sáben a niu i la pauta de las lhadeiras yá scribe la música de las checharras. Ls panes yá mal aguántan fazer de cuonta que son l mar, i apledían pula segada. Alhárgan-se ls carreirones na chubida i çcánsan ne ls arressaios adonde stían las selombras. Anquanto i nó, l berde ye la rodriga por adonde la bida s'ancarrapita. Solo por bé-lo, cuorre mais sereno i lhimpo l sangre. Apuis, han de arrebentar ls amarielhos, tan amarielhos que, a meidie, naide çtingue yá l que nun ye sol.

24/06/07

Nun deixar scapar l tiempo!

*
La mémoire / La mimória [Magritte, 1948]


Yá nun se me lhembra l nome que se dá a las células (células ou nourónios?), esses eilemientos eissenciales que fázen cun que ls homes (i las mulhieres tamien) téngamos mimória … Yá cheguei a saber esso todo de cor i salteado subretodo quando andube, por algun tiempo, pula ária de las Ciéncias. Estas falhas terribles que bénen de la falta de prática an ciertas árias son la pruoba que la mimória, que puode ser strourdinairamente eificaç, ye tamien mui seletiba i por cunseguinte tamien lhemitada an capacidade i ne l tiempo. Hai tamien rezones biológicas que splícan que téngamos essas falhas subretodo cun la idade que bai siempre abançando: se bien se me lhembra, zde ls trinta i até antes, l númaro de nourónios, an beç de oumentar, cumo tenie sido l caso até ende, bai depuis demenuindo i al mesmo tiempo la capacidade de mimorizar i de mos lhembrarmos de ciertas cousas (tantas cousas!) que yá acuntecírun…
You, por eisemplo, cun quarenta i poucos anhos, yá sinto essa defréncia; noto que yá nun se me lhembra, cumo se me lhembraba dantes inda hai pouco tiempo, ls quatro anhos que passei an Sendin antes de benir pa la França, hai yá quarenta anhos... Anton, se scribo neste site ye tamien para ber se cunsigo rializar essa cousa que acho amportante i eissencial: nun deixar scapar l tiempo! Esse tiempo que fuge siempre sien parar, a tal punto que a las bezes até parece que yá nun somos l que éramos ou l que fumos… Nien sei: quien era you hai poucos segundos? You?
Screbir anton… para fixar nesta fuolha algues cousas (pequeinhas cousas…) de l que somos, de l que fumos… para tentar ser inda un cachico l que éramos , l que fumos…
Suidades?
Nó! Sei que nun m’antressa solo l passado; tamien gusto de l persente. Mas falar de l passado faç bien: reambentá-lo se fur neçairo, screbí-lo de nuobo para que nun se scape, debe de ser cumo ua tentatiba de adominá-lo… Queda aqui al miu lhado…! Queda aqui mais un cachico… porque senó l que serei?
Talbeç nada…!
Talbeç nada…



L cochino

*



An quaije to las aldés stramuntanas era questume a la nuitica, quando ampeçaba a scurecer, las campanas tocáren a las trindades. Las pessonas, quando oubien este tocar mui caratelístico, dixában todo i rezában pulas almas de ls muortos. Era ua forma d’amentar que nun las habien squecido.
Essa questume hoije yá quaije nun eisiste. Yá poucas son las aldés que ténen l tocar de las campanas, lhougo rezar a las trindades ou a las almas de l porcatório quaije naide l fai. Nun habendo eiletracidade, todo staba rigulado pul tamanho i clareio de ls dies. Nas rues andában las pitas, ls cochinos, ls parros, pul campo ls ganados, las buiadas que solo s’arrecolhien quando l sol se çponie. Cousas doutros tiempos.
La cunta que bou a cuntar ten haber cun un cochino que ancontrando las puortas de l’Eigreija abiertas se resolbiu a antrar, quedando ancerrado. L sacristan que dando cuntinaçon a la questume de tocar a las trindades nessa nuite atrasando-se fui un cachico mais tarde. Yá staba scuro i oubiu un grande bruído n’Eigreija. Quedou mui assustado, nun tubo outro remédio se nun chamar l cura.
- Senhor cura benie a ber, que l diabro anda n’Eigreija?
- Bó!
- Si, digo-bos lo you! L diabro fai un bruído de ls anfiernos. Benie cumigo.
L cura çpuis de l sacristan ateimar tanto, alhá fui.
- Yá que tanto ateimas, bamos a porparar ua reza pa l scomungar.
L cura bota las manos al curcefício i al missal, i diç-le pa l sacrestan:
- Tu solo tenes que me respunder culas palabras ciertas, dezindo amen, amen, cada beç que you rezar.
- Stá bien.
Alhá fúrun ls dous. Mientres abrírun la puorta, l cochino, mortico por salir, bota-se puorta afuora dando ua çofinada ne l cura i chimpando-lo nas scaleiras de l'antrada. Scuro como staba, l cura nun biu nada. Todo medroso boziou:
- Ai, que l diabro me lhieba!
L sacristan, oubediente, nun tubo outro remédio senó dezir:
- Amen! amen!

Salomé i San Juan Batista

*

Salomé cula cabeça de San Juan Batista [Alonso Berruguete, 1486-1561]



San Juan Batista a batizar ne l riu Jordan

*

Piero della Francesca [1416-1492]



Andrea del Verrochio [1435-1488]

San Juan

*
Onte fui-me al San Juan,
Mas lhebei miu bielho gorro,
Nun me duola la cabeça
Cun cabeças d'alho porro.
(FR)

22/06/07

La Capielha de San Círiaco

*


L amigo Amadeu an comentairo al testo, "Son cumo un pai-abó" - adonde you digo que Antero de Figueiredo scribe subre l relhato oural dua pessona - subre l repicar de la campana i sue lhienda, percuraba-me se inda me lhembro de cumo tocaba i se tamien ls antigos ou agora se fai algua reza.
Pus Amadeu la stória desta capielha ten que ser cuntada an trés cachos (partes): antes de you nacer, cumo la coinci (ou seia cumo me lhembro) i agora.
La capielha de San Círiaco you siempre la coinci cumo un zbarrulho, anté hai poucos anhos que desse zbarrulho se alhebantou ua nuoba. Adonde medrában uolmeiras, silbeiras i ourtigas, que nós ls garotos antrábamos por un lhado i salimos pul outro. Era sítio de l sconde-sconde pa ls mais nuobos i mijaleiro cun outras cousas a la mistura de ls crecidos. Nun sei se fui tamien corriça i palheiro ou arrimo de arados i rastras, porque desso nun me lhembro. Un die destes quando puoda, yá l bou a saber. I quien sabe s'alguien apuis de ler este relhato l puoda anriquecer, cuntando l que sabe!? Puis ye assi, dando l nuosso coincimiento, que todo queda mais claro i, quando ye subre cultura, ye guapo.
Agora al que you puodo dezir i muitos de l miu tiempo ye que, cumo eilha calhaba ne l camino de la scuola, adonde faziemos quadrilhas de garotos para alhá i para acá, era quaije oubrigatório neilha antrar.
Cumo tocaba la campana antiga nun l sei, esta (cuido) que fui mercada de nuoba, i si toca bien. To ls anhos ne ls percípios de l més d’Agosto fai-se ua pequeinha oumenaige cun missa i porciçon (ancolhida) cul santo pulas rues mais arrimadas.
Para mi, lhebantar la capielha i amanhá-la fui un trabalho bien rebelador dun pobo que sabe que ye ne l sou património que stá ua de las sues riquezas. A quedar zbarrulhada ambergonhaba, amanhada ye la proua de todos. Fui ua grande fiesta l die que Zenízio tubo de nuobo la capielha de San Círiaco.
Se hai algua reza? You bou a saber nestas bacances. Nun hai cousa melhor que falar culas pessonas mais bielhas, pus anté hoije nun tengo ancuntrado muita cousa screbida subre la capielha. Solo ua cousa que para Amadeu puode dezir muito, staba alhá i quedou, ua piedra cula data de 1262. Las piedras fálan.

Ls OTLs

*
Moços de la Scuola Secundaira "João de Barros" acupando ls tiempos lhibres


Nunca se me squeciu cumo las cousas éran cumigo apuis la fin de las classes. Ls mius (pais) sperában por esse die cumo andorina pula purmabera. Quantas nun fúrun las bezes qu'eilhes mandórun recado pa la porsora dezir qual era l redadeiro die que deilha quedaba çpachado... Era oubi-los bezes sien cunta:
-Tu fazes-me falta para ir cula cria, siempre bás botando ua mano para segar la ferranha, siempre m’ajudas a regar las lheiras na huorta, i por ende afuora... Nun puodes andar por ende mais tiempo debalde.
Cuidában que era buono que fusse a la scuola, a daprender a ler, screbir i cuntar, puis que serie de mi ne l die de manhana (tamien era assi culs mius armanos)... Sabien, i cun muita cuncéncia, que ls tiempos éran outros. Nun saber ler i cuntar nun s’era naide. Dezien-lo cun muita fuorça, tenes que fazer la quarta. Yá que ne l miu tiempo ls tous abós a eilha i a tal nun me mandórun.
Eilhes nun séren coincedores de tamanha bertude nun ls ampedie de yá tenéren cuncéncia desse balor pa ls filhos. Nun haber andado ou nun andar a la scuola ampeçaba a ser bergonha. Mas tamien sabien i querien que ls ajudasse ne ls afazeres de casa, de la lhaboura, tomar cunta de la cria. Sabien que an pie deilhes siempre daprendie ls segredos desta lhabuta, a fazer las cousas que porqui fazie falta saber, quando quedasse a miu pan quemer. Nun m’amandrionaba, quedarie mais repunsable i porparado pa la bida. Era l’acupaçon de ls tiempos lhibres.
Ne ls dies d’hoije quaije se puodie dezir que ye un berdadeiro i grande porblema, agrabado nas grandes cidades. Nun hai acupaçon, antre un anho letibo i l ampeço de l outro para la maiorie que yá nun bai a la scuola. Ye un tiempo lhargo zlhigado, sien atebidade. Bota-se fuora muita einergie, que podie ser birada pa la preparaçon de l feturo. Anté, quien sabe, biradas pa l'ajuda de ls que mais percísan, nun ambolbimiento coletibo.
Queda sien tirar nien poner un cobradeiro de cabeça para la maiorie de ls pais i eiducadores la fin d’anho letibo. L tiempo perdido nun mais s’agarra.

La biaige de camboio

*
Salie-se de Lisboua a meia-nuite. L albroto era tanto que nun se acunhaba uolho toda la nuite. Quando se ten binte anhos, ua nuite sien drumir, até ye ua brincadeira. Pa las dieç horas yá se staba na lhinha de l Douro a ber l riu. I que beleza! Aqueilhes montes por eili arriba, chenicos de parreiras, i l'auga eiqui an baixo cumo que a mirá-las i a dezi-le: bós, se tubirdes sede, beni acá.
Paraba-se na staçon, i lhougo ficaba todo ambuolto an fumo, i nun cheiro fourte. Las pessonas corrien de un lhado pa l outro, l camboio resfolegaba i daba un apito de pulmones chenos.
Ó regueifa!... Ó regueifa!..., I al miesmo tiempo la cantarica d'auga. Que pena nun la tener guardado, que era tan guapa. L camboio ampeçaba a andar, i cumo se nun bundasse tanta beleza, mudaba de borda para que bíssemos todo bien bisto. Ficábamos abismados cun aqueilhas funduras. Si senhor, que mano trabiessa haberie passado puli!?
Un anho destes fiç parte desta biaje. Ya naide s'amporta cul camboio, anté parece que le birórun las cuostas.

21/06/07

La Sumana Romena

*
Depuis de passar por Coimbra i pul Porto, ampeça hoije an Lisboua (São Jorge) un córrio (ciclo) de cinema romeno, la "Sumana Romena". You, que nun sei nada de l cinema romeno, stou curjidoso. Bamos a ber. L porgrama puode ser cunsultado eiqui. La produçon ye de la Filme Couture, que tambien stá a purparar la segunda eidiçon de l Festibal Hola Lisboa.

Alturas

*

Onte, l miu amigo Anible Fernandeç, que ye mirandés de Angueira i specialista an letracidade de naspas que ándan cul aire, cuntou-me ua lhona que achei antressante. Ye, mais ou menos, assi:

Ua beç un conelhico benie por un adil alantre als brincos. Nesto, bei-te un cuorbo sentado nun galho a la punta de riba dun frezno, i sien fazer nada. Al bé-lo, pregunta-le l conelhico:
- Á cuorbo, será que tamien you me puodo sentar nun galho sien fazer nada?
- Anton, nun puodes?!, respundiu-le l cuorbo.
Ende, l conelhico sentou-se nun galho de l frezno, mesmo acerca de l suolo. Nesto, passa ua raposa i caça l conelhico. Anquanto la raposa l lhebaba, bózia-le l conelhico al cuorbo:
- Anton nun dezies que you podie star sentado i sien fazer nada?! Mira cumo la raposa me caçou...
- Mas nun te dixe que nun ibas a tener porblemas, repundiu-le l cuorbo. Ye que para poder star sentado sien fazer nada i, inda porriba, nun tener porblemas, hai que purmeiro haber chubido mui alto.

20/06/07

Scuola, seis anhos apuis

*

Acabei de chegar de la redadeira classe de mirandés d'astanho. Chega a la fin l sesto anho de ansino de l mirandés an Lisboua, pula Associaçon de Lhéngua Mirandesa. Quando ampecemos, nun poderiemos manginar adonde cheguemos: an daprender, an amisade, an criaçon de cultura i an dibulgaçon de la lhéngua mirandesa! Quando fáltan las palabras, bonda dezir
Oubrigado a todos. Bamos palantre, que inda stamos a santos i falta muito camino por fazer. Cuido que ls outros porsores, Bina Cangueiro i Francisco Domingues, pénsan l mesmo.
I nunca houbo tiempo perdido, porque todo baliu la pena.

19/06/07

Jogar ye cousa séria

*

Jogos [Pintura de Brueghel, sacada de l'anternete]


Cun este quadro de Brueghel quiero fazer un zafio a to l mundo que scribe i lei neste blog: adebinar l mássimo de jogos que stan repersentados ne l quadro de Brueghel. Muitos deilhes fúrun jogados por mi i cuido que por muita giente que eiqui scribe i lei. Para todo quedar mais claro ten que se andicar l jogo ne l sítio de l quadro adonde stá zenhado ou, anton, dar ua eideia de cumo era l jogo. Clicando ne l quadro, el queda mais grande.
Por mi, i para ampeçar, deixo eiqui l nome dun que stá repersentado a la dreita an baixo: arrinca nabiça, que alhá bai tiu Manuol de chouriça.
Ye possible que l nome puoda bariar de tierra parra tierra. Ende, pouode ser antressante dezir cumo se chama noutras tierras an que nun tenga nome armano. Este quadro tem arrimado a 500 anhos, mas ls jogos nun demudórun muito, al menos an relaçon a la mie menineç.

18/06/07

Cumo se diç "burocracia" an mirandés?

*

Bien puode l goberno anunciar l simplex, que la berdade ye que por mas que pénsemos que las cousas ban a ser simpres, siempre aparecerá alguien pa las cumplicar.
You solo percisaba de dous documientos. Dous. Inda fui capaç de pensar: se chego a las nuobe a la "Loja do Cidadão", a las onze stou çpachado.
Mas nó. Quando parecie que staba quaije, alguien diç "eiqui, nun fazemos isso". Tube que ir a outro sítio, sacar outra seinha, sperar i al final "hai un problema ne l sistema anformático". Bolbi a la "Loja do Cidadão" pa l outro decumiento i quedei çpachado a las quatro de la tarde. Que die!

Son cumo un pai-abó

*
Lhibro antigo


Nua besita a la feira de lhibros (Lisboua), hai uns quatro anhos datrás. Apuis de m’assomar a muitos de ls sotos de lhibros i cua ou dues rondas, staba na hora de me botar a camino de casa. Mientres beio nun deilhes ua caixa de papelon cuns binte ou trinta lhibros bielhos, mui arrumadicos nien s'asparecien armanos de ls outros. Botados al çprézio, sien que naide le botasse manos, la sue muorte starie ancomendada, era solo ua queston de tiempo. Solo giente cumo you, que gusta de bulhir, haberie de mirar para eilhes.
Eilhi me quedei, bulhe nun bulhe noutro, i chega-me, a las manos "Portugal a Terra e o Homem" [Antologia de textos de escritores dos séculos XIX-XX, por VITORINO NEMÉSIO"(Edição da Fundação Calouste Gulbenkian)]. Este yá nun acupou l sou lhugar naqueilha caixa d’arrimos, quedou cumigo. L soteiro dixo-me:
-Se l quereis lhebar son trés euros.
Anquanto guardaba l denheiro, inda acrecentou:
- Lhebais ende cousa buona.
Al que you arrespundi:
- Si, you sei-lo.
Si era berdade, fui solo birar alguas fuolhas, i ancuntrei l berdadeiro balor. Stá eiqui mais ua proba de que nien siempre ye neçairo ls lhibros séren nuobos i guapos para mos dar gusto lé-los.
Cumo l sou nome diç, ende stá un cachico de la biografie i trabalhos de muitos scritores eilustres, cumo que a aguçar la gana pa la sue leitura i studo. Lhougo an purmeiro agarrei-me l que screbiu "Antero de Figueiredo"(1866-1953), i ende bi que screbiu un lhibro, chamado "Jornadas em Portugal" ( 2ª edição,1918), que you nun coincie. Nun assosseguei anté l'ancuntrar. Un anho apuis assi acunteciu. Adonde el scribe dua biaige que fai de Bergança a Miranda. Fai un relato de ls sítios, gientes, questumes i tradiçones por adonde bai. An sue scrita reçuma un sentimiento de bien querer, que mos ye bien familiar. Ler l que el screbiu de nuossas tierras, nesse tiempo squecidas i tan loinje de todo, cumo se fura çcubrindo un camino nuobo. Ende li l que screbiu de la rue adonde you muitos anhos çpuis bien a nacer, an Belharino a la capielha de San Ciriaco. Eiqui queda solo un cahico.

«…Em Genízio, ao passar pela capela de São Ciríaco, o sr. Francisco, com o carão súbitamente assombrado de respeito, tira o seu chapeleirão à sineta de um pequenino campanário, porque ela é benta e advogada contra raios e coriscos: numa tempestade, seu repique afugenta trovões, desfaz nuvens de chuva e derrete a saraiva que paira no ar.
- Acredita?
- Tenho ouvido dizer. É cá da nossa fé...»

Antero de Figueiredo, nesta biaige, biu cumo las gientes falában, cumo cantában, cumo rezában, cumo éran las sues bestimientas, cumo amában sues tradiçones i agarrában sues crenças. Son ls lhibros antigos cumo un cordon ambelhigal als dies de hoije. Que outro amigo me podie cuntar tanta cousa antressante i guapa? Solo miu pai-abó.

El un home bei cada cousa...

*

Este sábado stube ne l balhe de la Belariça. Las nubres habien abaixado a rendar ls cabeços, ambejosas de la ceçon daquel berde sien fin. Mais branca que la nubrina, ls patatales agúçaban sue frolica, nua proua calhada. De la capielha de Nuossa Senhora de ls Anúncios bien-se las raízes de l balhe, eilhi als pies de la Sierra Bornes i, al loinge, las alas de l sou termo. Antre uas i outras sentie-se l rugir de ls arrebentos, nua fuorça d'ampeço de l mundo. Yá ls morcones, solo dában a ber sou beludo abinado a quien stubira bien acerca. Las ubas, yá zambencilhadas de la frol, traien suonhos de bendímia, a ua selombra tan berde que até l sol s'agarra a las baras de las cepas cumo un zalmado. Nunca habie bisto selombra berde. Hai la ne l balhe de Belariça, até quando chuobe i nun faç sol, cumo neste sábado atrasado. El un home bei cada cousa... que la culpa nun puode ser de ls uolhos.

17/06/07

"Molière" tamien an mirandés...

*



I para quien gusta ou quier saber mais sobre essa personaige que fui Jean-Baptiste Poquelin «Molière» … (1622-1673), outor de mais de trinta pieças de triato (Todas tan afamadas uas cumo las outras), acunseilho tamien l filme de Laurent Tirard que saliu an Janeiro passado [cartaç arriba].

Até podeis ber na Net un bídeo que apersenta l filme cun refréncias i citaçones tamien sacadas de «Tartuffe» :
http://www.moliere-lefilm.com/ (Pedi depuis la «Bande d’annonce» ).

La apresentaçon desse filme ampeça cun ua frase (antre las mais afamadas de l triato clássico francés) dezida por Monsieur Jourdain, ua de las personaiges prencipales de la pieça que ten por títalo «Le Bourgeois gentilhomme» (L Burgués fidalgo). Ye assi la frase que parece ser mais poesie que prosa :
«Belle Marquise, vos yeux me font mourir d’amour !»

La traduçon an mirandés poderie ser assi, cuido :
«Guapa Marquesa, ls sous [ou ls buossos] uolhos fázen-me morrer de amor !»

I la pieça , cumo l filme, só stában a ampeçar… !



16/06/07

L Tartufo



"L Tartufo" de Jean-Baptiste Poquelin (mas coincido por Molière) ye ua de las más recientes criaçones de l Teatro Comuna. La ancenaçon de João Mota ye cuntenida i cuidada, salta a la bista la harmonie de l'ourganizaçon de l spácio i de l mobimiento de ls atores. To ls atores ancóntran l registro adequado a la sue figura, cun special çtaque pa la criada, l tartufo i l pai.
Un falso beato mete-se an casa dun home rico i algo simpres i aporbeita-se de la sue amisade para quedar culs sous bienes. La fin ye einesperado, mas un cachico forçado, quaije un "deus ex machina", mas l problema ye de l testo.
Oupenion: spectáculo mui agradable, que cunfirma l talento de ls atores i de l ancenador. A nun perder.


Ls jobes

*

Retrato de moços na Scuola Secundaira "João de Barros" (Corroios)


An muita cousa nun ye fácele dantendé-los. Mas l mais de las bezes son claricos cumo l’auga subre l que son i quieren. Yá que un bun cacho de la mie bida ye passada an pie deilhes, nun me queda bien, nien quedarie de cuncéncia lhimpa, dezir que ls jobes de hoije solo son stropiadores i joldeiros. Bien alrobés, l mais deilhes nun quédan a deber nada als jobes dantes, se quejirmos fazer la cumparáncia. Son trabalhadores, studiosos, ourdeiros, respeitadores i culas eideias bien ciertas. Sáben que sou pai i mai súdan las stopicas para el tener to ls lhibros an ampeço d’anhos scolares. Sáben que se quieren ser ls melhores nun puoden ser sonsos porque la çputa ye fuorte. Sáben que ls sous mestres (porsores) son sous amigos. I nun son poucos ls que assi pénsan, son la maiorie de la jubentude. Quedar-se un a botar-le nomeada, ye andar nun camino d’arressaios.
Anton adonde stá la defréncia de ls jobes de hoije i de l miu tiempo? Puostas las cousas assi, nun las hai. Que hoije l ansino ten l’ajuda de la ciéncia, que fizo ua trepa lharga ne ls redadeiros cinquenta anhos ye berdade, lhougo eilhes ténen las cousas mais a mano, mais fáceles. Que puodien studar mais porque la quemunidade parende stá birada, i l coincimiento l pide, tamien ye berdade
Mas la sangre que corre an sues benas ferbe-le cumo l miu ferbie, tamien ye berdade. La lhenga lhenga de ser repunsable, botar mais fé antes de salir borrada, tener juízio que yá ye un home, tamien para mi nun me serbie de nada. Porque fazer trabessuras quando se ye nuobo ye muitas de las bezes medrar, fai parte de la scalada de l tiempo.
Agora yá muita beç apuis de chamar a la repunsablidade a qualquiera, me percuro.
Anton yá te squeciste daqueilha beç que a la tardica, a la salida de scuola, tu mais la tue quadrilha, por bias de dar cuonta dun nial dun tordo a lapada, na carapota dun uolmo seco, ancubrírun de xeixos la lhameira de tiu Calros, que la trazie de renda a las Almas, na Carreira? Nesse anho yá nun pudo botar gadanha? Pus fui assi sien tirar nien poner.
Ser nuobo ye ser zanquieto, nun ser capaç de star assossegado, tener bicho de carpinteiro, marcar la defréncia cumo defénsia. You gustei de ser cumo l fui, las ralhatinas, achegas al pelo i túndias (pequeinhas) que lhebei hoije nun me stróban nada.
Moral de la stória: ser job ye la cousa mais guapa de l mundo, l mal stá nun poder sé-lo siempre. A ber se nun me squeço mais.

DIE DE RETRATO

*



Este retrato nun ye de Tortulhas. Fui tirado an San Pedro, ende pul percípio de ls anhos 30 de l seclo passado. Nun die de Ambierno!

You nun me astrebo a dezir nada! Bou a deixar que ls garoticos, inda que sien ousar la boç, bos déien las sues rezones i bos cúnten cumo yera naqueilhes tiempos!

15/06/07

un oulor special

*
Las sestas a la tarde ténen un oulor special.
Ye assi cula la fin de todas las speras buonas, aqueilhas que gustariemos que beníran antes, mas que nun zasperamos de asperar por eilhas. Nun chega a ser nada de aparecido cula biespera - essas biesperas chegában a durar a mais de uito dies - de l tiempo an que se achegában las férias i la hora de tornar a casa apuis duns meses fuora. Ende, salie un oupor de l coraçon que fazie ganhar alas al peito, que hai a modo agonias buonas.
Nun m'astribo a falar de l oulor de la spera de l preso na cadena, talbeç morteficado, pensatible, talbeç arrependido, talbeç cula rábia ou la tristeza sien fin de ls cundanados einocentes. Pula cierta, hai un oulor agre nessa spera. Muito menos sou capaç de falar de la spera de l suldado pula fin de la guerra, i sabe quantos anhos, meses, dies, horas, minutos i segundos fáltan para acabar.
Assi i todo, nestas speras, outras bidas se ábren. Nada que s'acumpare a la spera de l cundanado a la muorte, an que a la spera nada se sigue a nun ser un silenço sien fin. Mas, para que stou a falar destas cousas se solo querie dezir que las sestas a la tarde ténen un oulor special? Cousas de l tiempo de las cereijas. Cumo diç l miu Juan, essa ye la parte mais porreira de la sumana, i la pior ye demingo a la tarde, quando s'anstala l'angústia de la segunda.

Mesmo que te ambente

*
Quando acharmos que la rezon nos atrapalha i l querer nos acanha, bal bien la pena cunserbar la sprança que atama l delor. Manhana serás siempre tu, mesmo que para esso te ambente.
Un die todos screbimos isto. Haberá sido un die mui çtante, ou nó, poderie haber sido onte. Nun scuolho ningun deilhes. Passados que son tantos anhos, santimos-mos quaije redículos. Quejíramos ser çfrentes, para çfrente santirmos. Ambejamos la aquemodaçon, l nun pensar, gastar ls santidos sin nada santir. L tiempo que nun agarremos bota-se agora acontra nós i aceinha-mos, diç-nos adius al loinge, cumo un barco que bai pa l mar. Sabemos que bai a partir, çcoincemos se buolbe, i cumo buolbe de ls lhugares que besita. Ye nesse eimaginário que ls dies se gástan. De las gientes que biste, coinciste i nun santiste. De la lunjura, que cubre l siléncio i acelara l coraçon. Çpuis cuorres sien çtino na sprança qu'inda baias a tiempo, i nun sfergante spertas, miras-te al speilho i nun te reconheces, sales por ende a preguntar quien sós tu? Adonde stás?, Dízen-te que perdiste la rezon. Cun la cabeça baixa, buolbes para trás nun lhamento einaudible. Tenes que andar l tou camino, mesmo que esso te sone stranho. Chubirás al pico de l monte, i deili, çfazes todo, znudas-te, aceinhas a naide. An siléncio, oubes ls tous passos nun sonido de l nada, antendes que chegueste al fin, al fin de ua caminada, de ua eitapa. Oubes outras bozes, outros sonidos, i tu nun ls bás a recoinçer. Reampeças todo outra beç. La boç anterior cunsume-te. Subrebiberás, i quando chegares, depuis de tantas horas ousadas, sintes que perdiste l persente reambentando l passado.

Seclo XX, anhos 30, la Trindade

*



La Santissima Trindade esse anho caiu ne l purmeiro Demingo de l més de San Juan. Antonho Trucal purparou la mula negra i fui-se até al cabeço. Ancuntrou pul camino a tiu Jesé Baraço que iba a la Trindade para ber se arranjaba un criado, mas tenie que l’agradar i ser barato, senó asperaba pul Santo Amaro.
Al redror de la capielha era un mar de giente i béstias presas als sobreiros éran mais que ne ls Grazes. Anda que l suolo quedaba bien stercado pa to l anho!
Criados cun sue guelhada a la spera de quien ls apreitasse nun faltában! Esse anho era por demais. Tiu Jesé Baraço acumpanhado d’Antonho atentiou l pulso a meia dúzias deilhes mas uns éran mui caros i outros nun le agrabában.
— Ah tiu Jesé, bamos a falar cun aquel rapazico alhi, a ber quanto pide?
— Anton tu cumo te chamas? Pergunta tiu Baraço.
— Manel.
— I quantos anhos tenes?
— Zassiete.
— I donde sós?
— De Bila Seco.
— Anton quanto quieres?
— Nun sei, you ye l purmeiro anho que bou a serbir. Bós me direis!
— Buono, you chamo-me Jesé i sou açougueiro an Sendin. Dou-te seis notas por anho, un par de çapatos, dous pares de ciroulas, dous pares de calças, dous pares de camisas i ua roupa de cotin ó cerrubéco, tu ye que scuolhes. Mesa ye al par de mi i la mie tie. Bás a la pipa de la dega quando quejires i la cama ye ne l triato de la palha de l palheiro de las bacas. Se t’anteressa ampeças pa l San Pedro.
— L oudernado ye mui baixo. Se me disse siete notas i trés pares de miotes yá quedabamos antendidos. Retroca l rapaç mei a miedo!
— Mira you nun te dou nien mais un çton i miotes dou-te-los armanos a la piel de l culo. Nun te squeças que you sou açougueiro i fame an mie casa nun se passa. Pergunta-le aqui a este rapaç que yá me conhece bien!
— Mira se aporbeitas, amo cumo este nun ancontras outro. Apuis se rigulares bien pa l anho puode ser que te deia mais. Atiçonaba Antonho pa cumbencer l rapaç.
— Negócio cerrado. Pa l San Pedro cuntai cumigo. Atalhou l rapaç apertando-le la mano gorda a tiu Baraço.
A la fin de missa las maltas yá stában eiquipadas de calagouças i galhos i ampeçórun-se a juntar a la spera que la música de Miranda ls benisse a buscar al camino que dába pa la sue aldé. L puolo era pior que nubrina cerrada i las pessonas na ronda al redror la capielha parecien animadas dun fernesin de guerra.
— Biba la malta, biba! Biba la malta, biba!
Apuis de las rondas l cheiro a puosta assada que benie de las tiendas de las tabernas anfilaba-se las narizes al para drento i ponie l stómado a apelidar por comer.
— Anda Antonho, quien paga sou you. Bamos alhi a tie Juzefina a comer ua puosta que fui you que le bendi la bitela. Aqueilho há-de ser un mimo i se fur para mi siempre me corta un cachico de l melhor sítio, diç tiu Jesé Baraço.
Cousa tan buona yá dies hai que Antonho nun tenie comido. Ne l cielo la comida de Nuosso Senhor debie ser to dies assi i anda que nun se habie d’anfariar por comer siempre la mesma cousa. Aquel cacho gordo de chicha assada a deixar scorrir l çumo an riba de l pan cunforme se iba cortando cula nabalha, parecie ua cousa santa. Tan santo cumo aqueilha puosta solo l bino clarete de tie Juzefina. Antonho quando agarraba la jarra spetaba-le cada stucada! La guola parecie l’augadeira de la huorta de las Arenas quando çtapaba l poço por pie. Nun dába aguanto i, anquanto bebie, un filico a mode sangre salie-le pul lhado de ls beiços, scurrie pul cachaço abaixo i solo paraba al manchar la camisa ne l dreito de l peito ancho, fuorte i queimado d’Antonho Trucal. Que suorte an tener ancontrado tiu Jesé Baraço!
Derrepente ampéçan-se a oubir gritos i amanaças. Dous homes de meia eidade de Fuonte Aldé, chenos de rezones un pa l outro anchírun-se de calagouçadas. Nesto, yá chenos de bino, ampeçórun a acudir amigos dun i d’outro i formou-se alhi ua picardie mais fuorte que you sei alhá. Nien ls guardas rurales fúrun capazes de ls zapertar. Calagouças, facas, piedras, caiatas i guelhadas, cada un daba cul que calhaba. Que reixa, que senreira se habien de tener uns als outros! A la fin alhá se atamórun, mas sangre arramado pul suolo era tanto cumo l bino que tenien bubido. Anquanto las mulhieres gritában, un home fuorte tapaba cun lhenço l sangre que gurgulhaba de l buraco dua facada por baixo de l bientre i parece que nun staba nada assustado.
— Tu nun t’atrapalhes mulhier, you sangre inda tengo muito, se perdir un cantaro inda me quédan andrento dous. Mas la Trindade era assi mesmo ou anton nun era. Antonho Trucal i tiu Jesé apuis daquel cinema i de la panza chena, cumprórun un bolso d’arrebuçados pa ls garotos i agarrórun sues mulas i fúrun-se pa la Trindade de las Eiras de Sendin.

Acá stou

*
Amadeu Ferreira cumbidou-me para fazer parte de la quadrilha deste blogue i screbir, quando querga, testos de l miu antresse an mirandés. Para mi, ye ua honra. Acá stou.
Oubrigado pul cumbite, Amadeu.

14/06/07

Assi haba salude i l pote ferba

*
Tamien you bou a screbir eiqui. Tortulhas nun ye l nome que mie madrina i miu padrino me ponírun na pila de batismo. Ye l nome de la tierra an que tube la suorte de nacer i de me criar. Buono, tamien nun ye bien l nome de la tierra. Mas, se nun ye, podie haber sido, i yá se sabe que, nisto de screbir, l que fui i l que podie haber sido solo stan apartados pul un filo de aranheira mui andeble. Fai de cuonta!

Tamien bos digo que nun tengo nada de mui amportante a dezir, mas tengo ua lhéngua çfrente pa l dezir! I isso si ye amportante. De maneira que se ye pa screbir an Mirandés, l filho de miu pai tamien diç: persente! Inda po riba ye ua proua poder amparelhar cun estes galanos todos que scríben eiqui!
I por hoije yá chega, anda que pa bos anfastiar cun las mies lhonadas, nun há de faltar l tiempo, assi haba salude i l pote ferba!

L tiempo nun me rendiu

*

Quelóquio - l tonto ou gracioso


Fui para mi cumo sacar auga dun poço. Daqueilhes poços que alhá pa la fin de berano l’auga queda bien alhá baixo a runçar a seco. Que un garabato yá nun bonda nien la bara de la ciguonha, mas solo ua cuorda bien lharga. Mas baliu la pena, porque assi cumo s’atama la sede d’auga tamien you atamei las mies recordaçones.
Ne l redadeiro Natal, la mie rapaza (agora cun trinta i un anho) cuidou por bien nun m’ouferecer de regalo, lhibros, canetas, miotes, lhenços, gorbatas, que son las cousas mais a jeito. Mas si antradas (belhetes) pa l quelóquio que staba an eisebiçon ne l “Teatro Villaret-Dous Amores” cun Antonho Feio (Beto), Jesé Pedro (Juan) i quadrilha. Adberti-me tanto que la mie rapaza dezie que anquanto ls queloquiantes fazien la repersentaçon i apuis a la salida l’alegrie i sastifaçon me habie adominado.
L anredo diç-mos que un tiu (xofer) ten dues ties, i assi anda campante de la bida, anté un die! Antende-se aqueilha bibéncia i ls queloquiantes todos sáben de l que fázen, cun amor a l’arte i aqueilha giente que eili stamos. Aqueilhas dues horas squecemos-mos de todo i anquanto dura até parece que stan (ls queloquiantes) ne l nuosso çofá.
I assi fúrun bien fondo nas mies lhembráncias, de ls tiempos an que you bie l quelóquio na mie tierra puls anhos sessenta (1960) an Zenízio. I fúrun muitos i buonos, todos ls anhos, alguns deilhes fazírun stória i marcórun-me para siempre. S’assi nun fusse, ou fússen malos yá ls habie squecido. An special l “Filho Pródio” muitas bezes feito, puosto an repersentaçon. L redadeiro anho nun cabanhal de tiu Agrepino, fui ua romarie i l spácio amostrou-se pequeinho para aquel juntouro. Nuobos, bielhos, ties culs sous ninos, naide quedou an casa, nun quejírun quedar de fuora. L pobo amaba l quelóquio. Todos sabiemos que falaba de la bida dun tiu rico i sous filhos, mas para alhá de todo esso, ls que eili stában a repersentar éran ls nuossos armanos, parientes i amigos mais bielhos. Aquel die medrában i assi quedában ls nuossos heiróis. Quando acababa era a eilhes que le pedimos, la manta, la capa, la jaqueta, la caiata, la calabaça, ls traijes para nós tamien ls ponermos. I anté quedar un cachico ne l cadeiron de l tiu rico. L pobo amentaba neilhes puls anhos afuora, cun proua i admiraçon.
Pul quelóquio yá quantá que nun me sentie assi tan feliç.

L miu die de folga



Hoije, die 13 de Júnio para quien trabalha, cumo you, an Lisboua i mora ne l Seixal, ten die de folga mas arranja sue bida para tratar de pequeinhas cousas.
Yá culas cousas acertadas, a las dieç i meia, alhá staba you cul miu carro na oufecina para amanhar un pequeinho problema, pus inda stá an tiempo de garantie. L bendedor, un porfissional, fui a falar cul responsable, nun gabinete, mas you tube-lo siempre debaixo de uolho. Saliu d’alhá, dezindo-me: “já falei com o engenheiro. Espere um bocadinho que ele já vem ter consigo. Sabe, eu tenho de ir para o stand”.
Eilhi quedei, de pie, mirando pa l home angenheiro. Cinco minutos apuis, sal de l gabinete, aceinha-me cula mano para asperar i bai para outro gabinete. Nuoba salida, nuobo sinal, i bai a falar cun funcionairo i apuis ye que ben a tener cumigo. I nesto passórun-se dieç a quinze minutos. Nun ye muito tiempo mas a las bezes l pouco porfissionalismo amostra-se an pequeinhas cousas i las ampresas pouco fórman no “apuis benda”. L problema de l carro nun quedou resolbido. Ten que benir ua pieça de fuora i solo pa la sumana ye que se resuuolbe l porblema.
Sali. Próssima paraige, Caixa Geral de Depósitos. Muita giente mas…alhá tenie que ser! Passórun-se quinze minutos, binte minutos, i... quien aspera zaspera. L zunzun de fondo, “isto nun pode ser…”. Tamien ajudo al portesto. Yá se habien passado quaije quarenta minutos. Chegala hora de almuorço, i mais ua caixa fechada. Eiqui l portesto ampeça a ser mais fuorte, l zunzun streforma-se an anxame de zingarrinos, abeilhas…. Cuido que serie la girente, ben para ua caixa i ye la mie beç de ser atendido i siempre l digo: ls que admenístran an Lisboua ténen culpa, mas la giréncia eiqui ten que fazer algue cousa…. Nien repuosta, nien calabaça, calhada staba, calhada quedou. Resolbi l miu porblema, agarrei l carro, ligo l rádio, la
Antena Um, i l ampresairo, Henrique Neto, dezie: “ o Estado continua a gastar mais que devia e a economizar da pior forma, congelando os salários de todos os funcionários…”. Troquei para outra staçon i bin até casa scuitando música. Zlhiguei l rádio i chuubindo las scaleiras de mie casa, iba pensando pa ls mius botones: ls malos porfissionales son muitos i an todas las porfissones. Ne l setor público i ne l pribado. L goberno nun faç bien. I nós?.. I iba fazendo cuontas, doze pessonas bezes quarenta minutos, son trezientos i sessenta minutos, debedindo por sessenta bai a dar seis horas, pus se multiplicar por seis horas que l banco stá abierto al publico yá tenemos 36 horas de trabalho, ye ua sumana de trabalho dua pessona. Na fin de l anho, quando cérran las cuontas, milhones de lucros.., i se tubíssen mais ampregados…Nun tenerien tantos lucros i haberie menos zampregados... Buono nun serie assi tan fácil, mas…
Chegou la mie hora de almuorço…



Peinhas Cabalho





Peinhas an Peinhas Cabalho, Sendin [Augarielha de Manuol Bandarra, 2005]


13/06/07

Frol de xara

.


Claro que ye tamien generosa la Tierra de Miranda ! La pruoba: froles cumo esta (xaras) nun las hai na tierra adonde bibo....


A perpósito dua augarielha...

.
Stube a ouserbar l sou quadro « Freznos na Bodega », Manuol Bandarra…
Adonde ye que se me lhembra de haber bisto paisages cumo aqueilha que pintou ? Yá andube por bários sítios, países i caminos : Pertual, Spanha, França, Anglaterra, Brasil, Tunísia… i siempre ou quaije de «lés a lés »…
Mas arbles cumo essas, nesses lhameiros cercados por paredes de piedra cinzenta feitas pula mano de l home (homes que falában i inda fálan mirandés)… esses freznos als quales cortórun ciertos galhos (ou fúrun las bacas que cun la fame nunca ls deixórun medrar ?)... Só nas Tierras de Miranda, an algues outras zonas alhá cerca i tamien, se nun m’anganho, de l outro lado de la raia… !

Gusto de l sou quadro. I faç-me pensar que nun tengo ningun cumo esse an mie casa para me lhembrar i anchir ls uolhos, todos ls dies se fur neçairo, cun essas paisaiges que fázen parte antegrante de la nuossa Tierra… Paisages tan defrentes daqueilhas que beio todos ls dies, aqueilhas adonde bibo: tierras cun muita yerba, muitas arbles, muita auga i muito berde… Mas nun ye por esso, puode tener la certeza, que me dá la gana de dezir mal dessa tierra, desse cantico de Pertual i de la Ouropa, por achar (talbeç…) que ye mais probe, mais seca, menos abundante ou menos generosa …
Sei, porque yá stube alhá bien bezes para apreciá-la, que an ciertas quadras de l anho particularmente, essa tierra tamien se inche de yerba, de berde, de froles i de fruitas que a mi tamien me ancandílan cumo un milagre de la natureza que todos ls anhos se renuoba, eiternamente, amperturbablemente…

Antretanto, yá cheguei a sentir mais suidades de la Tierra de Miranda que las que sinto neste momento… Nestas tierras goulesas, ansinórun-mos a ber las cousas cun oubjetibidade… até un cierto punto… !
Al modo que fui lendo ls outores pertueses (i antre eilhes mais recentemente ls outores mirandeses) i adquirindo ua cierta cultura (i la pintura faç parte de la cultura !) ye que ampecei a apreciar inda mais i melhor, cuido, todo l que puode representar essa Tierra … Cumo ye que podie ser doutra maneira nun stando alhá ?
Mas habie i inda hai tamien l restro : las raízes, ua bibéncia (curta l mais de las bezes, ye berdade, mas berdadeira i até antensa) nessa tierra de siempre, la Tierra de Miranda, que fázen cun que sentimos las cousas tamien cun ua buona dosa de subjetibidade i quien sabe tamien até ? de lirismo…

Bamos a ber anton quando arranjo maneira de traer para cá un quadro aparecido cun esse… Talbeç, anton, nunca deixe de tener i sentir siempre muitas suidades ! Suidades de ls freznos, de ls cerrados, de l'auga, de la yerba, de las froles, de l cielo… de la Tierra de Miranda!


la bida bai rigulando



Quedo mui cuntenta an fazer parte deste blogue. Assi que tubir anspiraçon yá torno acá, a screbir.


La Beiga de Riu d’Ounor i ls caretos

.

Yá un tiempo que la Beiga traie cun eilha ua cunsemiçon que medraba de die para die! Nunca fui mui dada a essas cousas, sobretodo an tiempos de Júnio. L mais de ls arrepelones, aradelas i scabicos yá tenien passado i agora era solo mimos: auga cun fartura, regalo de mirar l fruito a medrar a uolhos bistos, i las patatas que yá éran cumo necras, fazien-le cuçquinhas quando l sol se lhebantaba i le calcie la piel inda fina i eilhas se rien cun aqueilha risica bouba de patatecas tenracas. A la Beiga lhembra-se-le cumo hoije la purmeira beç que le biu l calantriç angurriado i arredundado cumo gogos de la ribeira. Patatas esto?! Nada. Amaricanices! Cousa d’homes. Inda se fússen castanhas!
Yá binte milhones d’anhos que l’auga de l riu, que inda nun se chamaba d’Ounor, la tenie puosto alhi. Leba por leba, mundiada por mundiada, grano por grano, camada por camada. Puode-se dezir que fui ua beiga que bieno de la cucruta de ls cabeços i agora era ua baixa. Inda ls homes nun stában ne l culo de ls dinossauros, quantas mais de la pita i yá eilha daba yerba para muito ganado muntés. Muito caçcanhete la pisou, muita boca la paciu i muito culo la stercou: cagalhones, buostas i caganetas de la melhor spece. Un berdadeiro regalo pa la salude.
To ls uolhos d’animal bibo que la bíssen, era pali que fazien andar las sues patas. I uns poucos d’uolhos la bírun! Uns para pacer, outros para caçar ls que pacien i outros como las paxarinas i abeilhas para beisar las sues froles.
Apuis un die, parece que fui onte, ls homes bírun-la pula purmeira beç… que baque le dou, a eilhes, als homes! Inda ls stá a oubir! Nien falar sabien. Parecien grunhos.
Podie cuntinar a cuntar la cuonta mais debagar, mas bou a gaçpiar mais un pouco. Resumindo: siempre houbo uolhos solo para eilha: la Beiga de Riu d’Ounor.
Un die benírun a eilha ls caretos, trajados cun sues quelores floridas i sues maçcarilhas pintadas. Fui cumo ua maldiçon. Agora era para eilhes que to ls uolhos mirában… Soubo pula purmeira beç l que ye l’ambeija. Gustarie de tener patas lhebes i ua choupa, i fazer todo l que fázen ls caretos. Maluqueiras i boubices que nun sírben para nada. Malditos caretos. Maldita seia la sue magie…


La suorte dun die 13



Agorica mesmo bin de dar ua boltica pulas fiestas de Santo Antonho, an Lisboua. Inda bi dues marchas puls frisgos antre pessonas, que esto de ser pequeinho nun ten solo bantaiges. Fui ne ls Restouradores, adonde todo acaba, berdadeiro fin de fiesta: ua rapaza yá bai çcalça, çapatos na mano, mei alancada; uns ampúrran l que se quier que repersente l chupon dua fábrica anriba duas rodricas, tan alto que, se nun l zbían, habien botado abaixo ua dessas lhuzes pa ls carros paráren i andáren; mas l que mais chama l'atençon ye ua Torre de Belen an papel yá a çcunjuntar-se, ua pena pus bien trabalho haberá dado a fazer. A uns passos deilhi la fiesta cuntina cula mesma fuorça. Ye la fiesta al mesmo tiempo na sue mais grande fuorça i ne l zmaio de la fin.
L mais de las pessonas nun querien saber de marchas para nada. Çarandában puli. Andar era l mais amportante. L mesmo se passaba cumigo. Apuis, dou meia nuite i ambiei-le ua mensaige al miu Jesé, que fizo 27 anhos, i ye por esso que este die 13 de Júnio ye un de ls mais amportantes de mie bida. Un de ls mius dies de suorte [inda bien que este ye l testo 13 deste blog!]. La mensaige dezie, «Parabienes, Jesé. L melhor de l mundo para ti.» 27 anhos, cumo l tiempo passa...
Agora, yá stou an casa a screbir este pequeinho testo. Fui l que me dou la gana. Siempre subre l miu die a die, eirei screbindo neste blogue ou de outras cousas que me dé la gana, que esta lhéngua, anque nun pareça ou haba quien cumo tal nun la tenga, gusta mais de falar de hoije i dun die de manhana que de l datrás. I tamien gusta de falar de l mundo por adonde se metiu a stremundiar i nun solo de la tierra de adonde ye. Assi i todo, nun se me squécen ls tiempos an que fazie cascatas de Santo Antonho, de San Juan i de San Pedro, an Rue la Frauga. Era un modo special i mui fuorte de morar, própio daqueilhes dies. Las cascatas sabien al berde de las yerbas inda cun pouca ceçon, l oulor de la fuorça de todo l que crece sien tino.

12/06/07

Jogo de l fito




Ne l die purmeiro de Maio, ne ls jogos tradecionales de la
"Associaçon Cultural i recreatiba Nial de La Boubielha
"




Cumo l trigo de l jólio



L martelheiro


Cuido que ten que ser cumo apartar l trigo de l jólio, ls buonos de ls malos. Ls buonos duonhos de ls malos duonhos. I nunca squecer que quien bieno a este mundo cun anteligéncia fúrun las pessonas.
L anho passado i astanho muitas fúran las nuobas malas que salírun ne ls jornales i telbison subre perros que mordírun i stropiórun pessonas crecidas i ninos. I para mauga mie (cuido de todos) si fui berdade. Ten que se falar desses causos, i muito, anté para bien de la quemunidade para se porteger i ganhar ua cuncéncia de l porblema. Muitas cousas, quando neilhas nun se fala, nun demúdan.
Ls perros siempre tubírun un lhugar al pie de las pessonas, i tamien siempre fúrun l que las pessonas quejírun. Mansos ou farozes. Nun hai perros malos, hai-los que son la malbadeç de sous duonhos, que son la punta afilada de sous deseios. Hai-los que ándan dolientes, sfameados, sien eira nien beira, bagamundando pulas lixeiras i rues. Fúrun abandonados.
You naci i medrei nua família de pastores, que siempre tubo ganado, i perros para porteçon deilhes i inda ouferecien ua buona cumpanhie nas horas de solidon. Solo cobrában l que quemien i uas festicas de bun trato. Apuis, pula mie bida afuora, quedei cun muitas i buonas stórias de perros.
Nun querie acabar sien dezir dues cousas:
- Ua deilhas ye, bós perros nun teneis culpa, mas a stropiar giente nun dais l melhor eisemplo;
- I la outra, a cuntinar assi las pessonas ban-se a squecer daqueilha perra i sou cachorro que salbórun ua nina de morrer de friu quando se perdiu, nua muntanha, nun paíç alhá pa ls Alpes, i que ls outros perros d’acá quedórun chenos de proua pul feito. La nina perdiu-se i fizo-se de nuite, passou-la anroscada neilha, recebindo la calentura de sou cuorpo, eibitando la friura de la niebe i de l çanceinho. Porque salbar ua nina ye un ato anteligente.
Cuido que m’antendeis.


Cumo se stubisse squecida



Muitos sabien-la falar. Falar falában, mas era cun la boca pequeinha. Anté parecie que s'ambergonhában deilha. Todos sabien que moraba loinge, assi meio scundida. Quien puli passaba, admiraba-se, i anté pedien para falar neilha. A la purmeira ampresson, parecie-le stranho, i pedien para le deziren mais cousas.
I nun ye que la stória yá benie de bien loinge, inda Pertual nun era l que ye hoije!?... Tenie parientes de l outro lhado de la raia, eran castelhanos i lhioneses. L que se dezie, ye qu'era alguien amportante, porque tenie castielhos, mosteiros i ordes melitares. La cobiça trouxo las guerras, giente cun buntade de ficar cun l que nun era deilhes, cumo siempre acuntece. Éran balientes, ajuntórun-se, i assi, eili mui junticos, salbórun l que podírun, l mais amportante.
Las cousas nun ficórun por ende. Puli a la buolta fúrun ficando outros, que nun se gustában, i de quando an beç, nuobas guerras íban acuntecendo, mas eilhes siempre eili a defander-se.
Çpuis bino la einobaçon, que ampeça quaije siempre al pie de l mar, i bai andando pra drento. Todos quejírun bé-la, i toca a precurá-la. Ende si, que la cousa stubo mala. Benien, i yá nun querien outra cousa, i dezien: Á!... Alhá fuora ye que ye, todo ye çfrente, eili si, todo ye mi grabe, i l restro nun cuonta. Passou uns cachos malos, todos le bolbírun las cuostas. I alguns até dezien, ficai-bos para ende, ya nun serbis para nada.
Ambergonhada iba-se arrecolhendo cun un ancolher 'ombros. Bibiu de smolas, de besitas de tiempos an tiempos. Anté houbo quien se anrraibasse quando le preguntában por eilha. Sentie-se tan malica que la lhebórun a Lisboua para se tratar. Fui un aire que l'antrou. Bolbiu-se outra beç para sue casa, i yá nun tubo miedo de dezir l que pansaba.
L grupo de pessonas que até eili habie stado calhadico, nun aguantou mais i preguntou-le:
- Afinal, bós quien sodes?
La respuosta bieno debrebe:
- You sou la Lhéngua Mirandesa.

Válter Deusdado

11/06/07

freznos




Freznos na Bodega [Augarielha de Manuol Bandarra].


L que ye que quiero ?



Oulá a todos !
Hai muitas cousas que yá aqui fúrun scritas que me anspirórun i cuntínan a anspirar-me…

Sei que sien grande deficuldade poderei falar de mi (de la mie spriéncia principalmente aqui an França i de las relaçones qu’inda mantengo cun Pertual, depuis de haber deixado essas tierras de Miranda hai 40 anhos quando nun tenie sequiera cinco anhos) i menos, muito menos anfeliçmente, de bidas i bibéncias passadas nessas mesmas tierras… Mas screbir ye tamien, dua cierta maneira, lhuitar contra l tiempo que passa i talbeç, sien que pessonalmente inda tenga ua eideia bien definida subre esso, contra la muorte tamien… Ye ua maneira de nun deixar morrir essa lhéngua qu’inda stá an nós, qu’inda fala an nós i que nun ye mais nada que la bida (mas que bida !) que houbo durante tantos seclos antes de nós… !

Lhembra-se-me que la nuossa benida para França marcou ua rutura. Todo era mui defrente i pus-me debrebe a fazer cumparaçones. Las eimages que lhebei de Sendin guardei-las bibas por muitos anhos. Ajudórun-me a mantener essa memória biba (quaije eiternamente biba…) ls mius pais que falában (i inda fálan) an mirandés, quaije todos ls dies, de Sendin i de toda la bida que habien deixado alhá; i por muitos anhos, nunca fui cumpletamente puosta de lhado l’eideia de un die tornarmos; nun sabiemos era quando…
Quaije toda la família habie quedado alhá: ls mius dous abós i mie abó Ana, cinco armanos i armanas de miu pai (solo un staba adonde nós stábamos sien la mulher i ls trés filhos que habie deixado an Sendin) i un armano de mie mai que andubo trés anhos na tropa na Guarda para nun tener que ir cumo soldado pa la guerra ne l Ultramar, grácias al pai, miu abó Manuel Dau, que andubo pa trás i palantre para que l filho (l único que tenie) nun fusse a morré-se cumo tantos outros nessas tierras de África que naide conhecie…

I por muitos anhos, sabie-me bien lhembrar-me desse tiempo tan cúrtio i tan deferente, de quando era solo ua garotica, an Sendin i quedaba siempre admirada porque me daba de cuonta que la mie mimória cuntinaba quaije sien nada squecer… Mas depuis cul tiempo, subretodo recentemente, depuis de tantos i tantos anhos i tanta bida passada loinge, siempre loinge, parece-me que bou squecendo cada beç mais muitas cousas…

Ye por esso que you dezie : screbir i pensar nesta lhéngua para relhembrar las cousas passadas cumo tamien para falar de cousas mais atuales ye cumo recriar un ciclo… ye cumo bolber a las ouriges para un se coincer melhor a el mesmo… daprender a situar-se neste mundo que tanto se streformou i cuntina a streformar-se… tentar saber tamien se bal la pena ou nó fazer este trabalho todo de antrospecion para saber anton l que bamos, nós tamien, a trasmitir als mais moços… Que mundo queremos para eilhes ? Ye la pregunta que fago a mi própia muita beç… Que quiero pa ls mius filhos, por eisemplo, que son inda mais franceses que l que sou you própia ? L que ye que quiero ?

L sonido de la nuite



La casa adonde passo l mais de l miu tiempo queda an Lisboua, nua ancruzelhada formada por ua abenida i dues rues que alhá ban a tener. Esso nada tenerie de special, nun fura l aire. Puode star l tiempo mais sereno de l mundo an to l lhado, mas nesta ancruzelhada há de siempre fazer ua airaçada pior que an cabeço de molinos de naspas. Las arbles nun páran un cachico, siempre a abanar, i uas pequerrixas que ponírun hai pouco tiempo stan siempre bolcadas pa l lhado para adonde mais cuorre l aire. Eiqui an casa yá mos afazimos a chamar-le l nuosso anticiclone – seia l que esso fur – a esse aire steporado. A las bezes, quando stou mais un tempico sien çquilar l pelo, passo puli i quedo cun el de punta, assi cumo se houbira bisto l lhobo. Ye l que dá tener un pelo yá tan ralo i andeble, que ye un milagre que inda s’aguante anriba la cabeça.

Mas l que mais me xateia, eiqui neste sítio, nun ye esse anticiclone, que an casa solo se dá de cuonta del pulas fuolhas de las arbles que siempre parécen star a dezir adius pa la jinela. Ye l bruído de ls altemobles, que nun páran mesmo a esta hora de la nuite. Nun ye que me anquemóden muito, nun ye esso. Ye que assi nun dá para oubir la nuite. Nun ye siempre, mas a las bezes dá-me gana de scuitar l sonido de la nuite. Ten que star todo bien calhado, i deixar de se oubir l nuosso resfuolgo, até que l silenço ampece a zunir als oubidos: ye la música de la nuite que stá a chegar. Parecendo que nó, sien essa música a las bezes custa-me a ambelar-me.

Agora, que yá l dixe, talbeç puoda acunhar uolho sien que l anticiclone de l’ancruzelhada me arrolhe ou l bruído de ls altemobles me ponga als bolcos na cama. Ye l que dan ciertas pequeinhas amperfeiçones ne ls bidros dobles de las jinelas.