Testo salido a 3 de dezembre de 2019 na Fuolha Mirandesa de l Jornal Nordeste
acumpanhan l testo dous retratos que you nun cunsigo eiqui poner-los.
"
‘L
Bolber’, a ler.
Un
lhibro, ua biaije andrento de muitas biaijes. Dár-lo a conhecer ye a modos ambarcar
andrento dun nabiu , dar bida a to ls personaiges i cuntinar biaije.
Valter
Deusdado screbiu un lhibro bilhingue, pertués i mirandés, cul títalo: ‘O
REGRESSO / L BOLBER’. Fui apersentado nas dues ounibersidades séniores adonde el
mesmo ye studante na cidade de Almada: Ounibersidade D. Sancho I i
Ounibersidade Usalma. Nun bou dezir quien ye Valter mas solo falar de sou
lhibro. You dei-le ua upa na traduçon i apuis, a sou cumbite, apersentei-lo.
Mas
antes de apersentar l lhibro i cumo houmenaige a Amadeu Ferreira li ua strofe
de sou lhibro ‘ARS VIVENDI ARS MORIENDI’, eiqui queda:
“Lhéngua
1.
ua lhéngua que
quaije naide fala i mui poucos
sáben que
eisiste, nien por esso deixa de ser un pedamiego
de l
mundo, pequeinho ye berdade,
mas son siempre pequeinhas las brechas
por adonde ampéçan ls grandes sbarrulhos."
……………………………………………………………
Sien
possiblidade de ‘SCUOLHA’, ‘L REGRESSO’ ua amposiçon. Un pequeino trocadilho de
palabras…antes deste lhibro, Valter screbiu un outro cul títalo ‘LA SCUOLHA’.
Neste
cuonto/remanse, nesta biaije cul títalo ‘L BOLBER’, dou cumigo a pensar: se hai
bolber, pula cierta hoube ir. Puis ye…nesta biaije de scrita que l outor mos
scribe, mos lhieba a ambarcar na stória de la história cercana de nuosso Pertual. Puoden ser personaiges desta
cuonta muitos de ls lheitores. Ua biaije adonde muitos de nós, dun modo ó
outro, tamien por alhá biajamos.
Pensemos
Lisboua hai sessenta anhos, ls bárrios i cundiçones de bida…«Las pequeinhas
barandas cun fierro anferrujado, …apodrecido…roupas stendidas…an cordeles de to
las quelores…sbolaciando al aire.» «…la sola cousa buona…éran las personas…i la
amisade….». Ua eimaige de miséria i probeza dun tiempo bien perciso…na capital,
Lisboua; eimigrar pa las porbíncias ultramarinas, ex-quelónias i an fuorça.
L
outor…bai-mos çcrebindo, ambuolbendo ne ls dramas, na miséria i ne ls anredos dua
família…bibir i subrebibir nun era fácele, inda hoije l nun ye...mas lhuitar
por ua bida melhor, un deber… l cunstante perguntar: l que fazer? Amportante ye
ambuolber l lheitor ne ls dramas/tramas de ls portagonistas i agarrá-los na
lheitura. L outor cunsigue fazer esso, ambuolbendo-mos na aranheira de la cuonta
que mos bai cuntando…
Bamos antrando
na stória i nas muitas cuontas…ne ls dramas i suonhos de ls personaiges.
Ambarcamos, l mar, Lisboua mirada de l riu…adius até nunca mais…bidas nuobas
para bibir…nuobas speriénças…tanto para trabalhar…tanto a daprender…tantos ls
suonhos. Personaige percipal, sous filhos…bibir i cumbibir cun outros mundos,
outros bibires…l amor, la peixon…las drogas…ls dramas de bida…ls suonhos dua
bida que se ban tornando riales…ls dramas stóricos de la história, las demudas
repentinas i dramáticas…tanto que se trabalha i lhuita para tener ua bida melhor
i quando todo parece star ne l carreiron…la formiga ne l carreiro bai an direçon cuntraira…drama maior…todos nós l bibimos
dun modo ó outro, la ÇCOLONIZAÇON…l IARN. Refazer bidas cun bidas feitas…i
agora? Ye neste cruzar de caminos i tramas de bida i bidas que l outor mos
permite ambarcar, nó solo an nabiu cumo an dibersas biaijes i muitos dramas de
bidas. La bida, melhor bidas cun ls sous dramas sociales nun tiempo bien
perciso de nuossa história reciente.
Necessidade de precurar nuobo modo de bida. Ua guerra que çtroça ua jubentude
dun paíç, ua naçon i ampeça a zassossegar ua geraçon de melitares que fázen l
25 d’Abril.
La
strateficaçon social, ls ajuntamientos, melhor dezindo, brancos son brancos,
pretos son pretos, cada macaco an sou galho. Amisades, cumo eilhas puoden
mantener-se para ua bida. Las de la nineç, manténen-se ua bida i tantas las
bezes birar an peixon. L amor, esse filo eilástico capaç de sticar sien quebrar,
qual cimento qu’eidefica, queda piedra, arrastra cabeços, lhuita até yá nun
tener mais fuorça; ls bícios, la droga, un de ls maiores dramas sociales, nó
solo d’onte, tamien d’hoije i pula cierta de manhana.
L 25 d’Abril,
la lhibardade i alegrie dun pobo que abarrota rues, canta, beila, ri…la sue
jubentude deixará d’ir pa la guerra…outros dramas…la Çcolonizaçon, l bolber, l regresso,
ls Retornados – L Bolber - , l çfazer de bidas i outros tantos suonhos.
Eimagine-se
este remanse cumo ua stória adonde puoden caber muitas stórias de nuossa história reciente. Son cachicos de nós
mesmos i de l mundo. Nunca stan cumpletos. Hai siempre modo d’acrecentar ua
lhinha, un punto. La ruodra de la bida i de l mundo assi será anquanto mundo fur
mundo.
L outor
cunta-mos tantas stórias andrento desta stória i dun modo perciso, puodo dezir
quaije rial, un cibico de la nuossa história
reciente cun sous dramas sociales i houmanos. Un de ls personaiges prancipales,
solo se dou de cuonta de l segnificado de la palabra Çcolonizaçon quando,
adonde stába, Moçambique, todo ampeça an rebuolta i nuobo drama de sue bida.
L títalo
poderie ser Ls Retornados, mas ‘L Bolber’ ten outra ambuolbente, abarca mais i
diç-mos melhor l contenúdo de l Remanse.
Buonas lheituras
i Parabienes al outor, Valter Deusdado.
Almada, 2019/11/25
antónio cangueiro