31/12/19

Botos






Que l Nuobo Anho seia ua jinela abierta para nuobos suonhos, renobaçones de fé i muita paç pa to mundo.

Feliç 2020!

17/12/19

L que ye?




(Par’andar botei-le la baraça i tirei-la par’andar, el sien la baraça nun andaba i nien cula baraça podie andar)



Esto ye ua adabina, que cuido you que ls mais bielhos, aqueilhes que nacírun puls anhos cinquenta sessenta de l seclo datrás, ye fácele çcubrir.


Puis se calha tubírun un ouferecido pul anibersairo ou ne l Natal quando éran rapazes.

Oufierta guapa, baliosa para quienquiera, daba muito regalo, a demás quando era feito pul pai. Porque nun podendo mercar, que la bida staba mala, çfícil. Fazie-los culas sues própias manos dun palo. Dun palo seco i de perferéncia que fusse duro, la nabalhica i ua grosa, botando ampeinho i albelidade.

Quando me criei nun habie nanhun de l miu tiempo que nun tubiesse, que andaba siempre cun el ne l bolso.

Inda you nun sabie – nien tal cousa me passaba pula cabeça – que las prainadas, cabeços, lhagonas, carreirones, caminos, terreiros adonde stan – ne l planeta tierra – i que la tierra ye redonda. Redonda cumo ua bóbida, ua barrila, ua bexiga dun cochino quando stá chena d’aire.

Soube-lo bien çpuis quando fui a scuola.

Delantre dun eimisfério de l mundo que alhá habie, me fui apersentado i splicado cumo todo se passaba i tamien que las nuites, ls dies, ls eimbiernos, las primaberas, ls beranos i ls outonhos éran fruito de la tierra andar a las buoltas.

Queilha era redonda, rodraba cun muita mecha, fui fácele antender, çfícele fui antender porque you nun daba por eilha, porque todo staba de pie, nada se chimpaba.

I ende l miu pion dou uas upas par’antender porquei nun se chimpaba.

Porque tamien l pion anquanto ten mecha se manten de pie.


Ruodra bota fuora
- Jogo do pião dentro de um círculo ficando retidos os que não saem a girar, sendo depois objecto de ferroadas para sair.


13/12/19

Sprança





Natal ye siempre q’un home quejir


La sabedorie popular diç, que Natal ye siempre que alguien, home ou mulhier, las pessonas quejíren, quando fai aluson a armanar esta temporada, al bint’i cinco de Dezembre.

Nacimiento de cousas nuobas i buonas.

Cumo la sprança de melhoras quien ten ua malina, la sprança de que haba fartura para quien ten penúria i fame, a un modo melhor de gobernar la bida quien nun ten aonde ir percurar sustento, agasalhos i calentura quien ten friu i nun ten cun que s’agasalhar… i por ende alantre an tanta cousa.

Ls más de nós mantenemos la sprança to ls dies que l dito “Natal ye siempre q’un home quejir” bire berdade, que nun seia solo lhembrado nesta temporada natalícia, neste tiempo que se comemora l nacimiento de l Nino Jasus. Eibocando to ls ninos nacidos ne l ouniberso i an to l anho pula sprança que son la garantie  de la houmanidade, de l futuro.

Tiempo, que para spanto de muitos de nós, birou tonteira comercial, que tanto mundo cuida que ye culas oufiertas que regálan agora, págan l’andifrença, l afastamiento, la solidon que dórun i botórun durante l restro de l anho.

- Porquei nun s’ouferece an qualquiera die de l anho, la oufierta que fai cun que l amigo, l bezino, l pariente, l cumpanheiro, l percisado se sinta lhembrado?

- Porquei nun se dá ua palabrica de cunsuolo aquel que stá doliente, ua palabrica d’animo a quien stá solico neste mundo?

- Porquei nun se pon to ls dies de lhado l’ambeija, cobícia, ganáncia, maleitas que géran einemigos, que son las fuontes de las injustícias i guerras?

Las oufiertas por bien guapas i baliosas que séian, nun bálen nada, nun fázen ser houmano nanhun melhor se nun fúren dadas cul coraçon i ganas d’arrependimiento, demudas.

You gusto – siempre gustei – muito desta temporada natalícia, mas nun gusto deste modo de comemoraçon nien de l modo cumo se fai. Queda todo cheno de lhuç, adonde l fantástico reina, scondendo l berdadeiro, comemoraçon quantas bezes çpida d’afetos i carinos, de fé na custruçon dun ouniberso melhor.

Cumo la sprança ye la redadeira que se morre, you bou a mantener la sprança de que l modo puro cumo se bibie, se celebraba l die de l nacimiento de l Nino Jesus, l’houmildade de l persepe n’Eigreija, la magie de l’ounion de la família, a quando you de garoto.

Un die bolba ser possible.

12/12/19

Culturgest ouferece Maratona de Lheitura



Culturgest oferece Maratona de Leitura

 

 Bai ser neste sábado, die 14, arrimado a las 2h30m de la tarde, eilhi acerquita de l Campo Pequeinho an Lisboua, na sede de la Caixa Geral de Depósitos, Culturget que se bai fazer ua maratona de lheitura an Lhéngua Mirandesa. Ua einiciatiba dua antiga aluna de las Classes de Lhéngua Mirandesa de la Casa de Trás ls Montes. Ua rapaza guapa, alentejana i mui amiga de la nuossa Lhéngua, sou nome Tânia Martins Ramos.
Alhá staremos a fazer l que debemos, lheitura de la Belheç de Fracisco Niebro / Amadeu Ferreira

To l mundo stá cumbidada a star i tamien a fazer lheitura.

Trai outro amigo tamien.

 

08/12/19

Mensaige



Para to ls scritores i leitores deste blogue, spácio:




Esta ye la temporada más mágica de l anho.



Las ruas anféitan-se de lhuç, las moradas de paç i harmonie, i ls coraçones de generosidade.



L ouniberso queda cheno d’alegrie, porque se celebra l nacimiento de l Nino Jasus.



A todos bós you quiero desear l melhor de ls melhores.


Que todos ls buossos deseios biren rialidade, ls porjetos na scrita i leitura séian ls melhores,  la felecidade reine an buossas bidas.

Un Santo Natal








06/12/19

Testo de apersentaçon de l lhibro de Valter Deusdado cul Títalo "L Bolber"

 

 

 

Testo salido a 3 de dezembre de 2019 na Fuolha Mirandesa de l Jornal Nordeste

acumpanhan l testo dous retratos que you nun cunsigo eiqui poner-los.



"

‘L Bolber’, a ler. 

 

Un lhibro, ua biaije andrento de muitas biaijes. Dár-lo a conhecer ye a modos ambarcar andrento dun nabiu , dar bida a to ls personaiges i cuntinar biaije.

Valter Deusdado screbiu un lhibro bilhingue, pertués i mirandés, cul títalo: ‘O REGRESSO / L BOLBER’. Fui apersentado nas dues ounibersidades séniores adonde el mesmo ye studante na cidade de Almada: Ounibersidade D. Sancho I i Ounibersidade Usalma. Nun bou dezir quien ye Valter mas solo falar de sou lhibro. You dei-le ua upa na traduçon i apuis, a sou cumbite, apersentei-lo.
Mas antes de apersentar l lhibro i cumo houmenaige a Amadeu Ferreira li ua strofe de sou lhibro  ‘ARS VIVENDI  ARS MORIENDI’,  eiqui queda:

Lhéngua

1.
ua lhéngua que quaije naide fala i mui poucos
sáben que eisiste, nien por esso deixa de ser un pedamiego
de l mundo,  pequeinho ye berdade,
    mas son siempre pequeinhas las brechas
    por adonde ampéçan ls grandes sbarrulhos."
……………………………………………………………

Sien possiblidade de ‘SCUOLHA’, ‘L REGRESSO’ ua amposiçon. Un pequeino trocadilho de palabras…antes deste lhibro, Valter screbiu un outro cul títalo ‘LA SCUOLHA’.

Neste cuonto/remanse, nesta biaije cul títalo ‘L BOLBER’, dou cumigo a pensar: se hai bolber, pula cierta hoube ir. Puis ye…nesta biaije de scrita que l outor mos scribe, mos lhieba a ambarcar na stória de la história cercana de nuosso Pertual. Puoden ser personaiges desta cuonta muitos de ls lheitores. Ua biaije adonde muitos de nós, dun modo ó outro, tamien por alhá biajamos.

Pensemos Lisboua hai sessenta anhos, ls bárrios i cundiçones de bida…«Las pequeinhas barandas cun fierro anferrujado, …apodrecido…roupas stendidas…an cordeles de to las quelores…sbolaciando al aire.» «…la sola cousa buona…éran las personas…i la amisade….». Ua eimaige de miséria i probeza dun tiempo bien perciso…na capital, Lisboua; eimigrar pa las porbíncias ultramarinas, ex-quelónias i an fuorça.
L outor…bai-mos çcrebindo, ambuolbendo ne ls dramas, na miséria i ne ls anredos dua família…bibir i subrebibir nun era fácele, inda hoije l nun ye...mas lhuitar por ua bida melhor, un deber… l cunstante perguntar: l que fazer? Amportante ye ambuolber l lheitor ne ls dramas/tramas de ls portagonistas i agarrá-los na lheitura. L outor cunsigue fazer esso, ambuolbendo-mos na aranheira de la cuonta que mos bai cuntando…
Bamos antrando na stória i nas muitas cuontas…ne ls dramas i suonhos de ls personaiges. Ambarcamos, l mar, Lisboua mirada de l riu…adius até nunca mais…bidas nuobas para bibir…nuobas speriénças…tanto para trabalhar…tanto a daprender…tantos ls suonhos. Personaige percipal, sous filhos…bibir i cumbibir cun outros mundos, outros bibires…l amor, la peixon…las drogas…ls dramas de bida…ls suonhos dua bida que se ban tornando riales…ls dramas stóricos de la história, las demudas repentinas i dramáticas…tanto que se trabalha i lhuita para tener ua bida melhor i quando todo parece star ne l carreiron…la formiga ne l carreiro bai an direçon cuntraira…drama maior…todos nós l bibimos dun modo ó outro, la ÇCOLONIZAÇON…l IARN. Refazer bidas cun bidas feitas…i agora? Ye neste cruzar de caminos i tramas de bida i bidas que l outor mos permite ambarcar, nó solo an nabiu cumo an dibersas biaijes i muitos dramas de bidas. La bida, melhor bidas cun ls sous dramas sociales nun tiempo bien perciso de nuossa história reciente. Necessidade de precurar nuobo modo de bida. Ua guerra que çtroça ua jubentude dun paíç, ua naçon i ampeça a zassossegar ua geraçon de melitares que fázen l 25 d’Abril.
La strateficaçon social, ls ajuntamientos, melhor dezindo, brancos son brancos, pretos son pretos, cada macaco an sou galho. Amisades, cumo eilhas puoden mantener-se para ua bida. Las de la nineç, manténen-se ua bida i tantas las bezes birar an peixon. L amor, esse filo eilástico capaç de sticar sien quebrar, qual cimento qu’eidefica, queda piedra, arrastra cabeços, lhuita até yá nun tener mais fuorça; ls bícios, la droga, un de ls maiores dramas sociales, nó solo d’onte, tamien d’hoije i pula cierta de manhana.


L 25 d’Abril, la lhibardade i alegrie dun pobo que abarrota rues, canta, beila, ri…la sue jubentude deixará d’ir pa la guerra…outros dramas…la Çcolonizaçon, l bolber, l regresso, ls Retornados – L Bolber - , l çfazer de bidas i outros tantos suonhos.
Eimagine-se este remanse cumo ua stória adonde puoden caber muitas stórias de nuossa história reciente. Son cachicos de nós mesmos i de l mundo. Nunca stan cumpletos. Hai siempre modo d’acrecentar ua lhinha, un punto. La ruodra de la bida i de l mundo assi será anquanto mundo fur mundo.

L outor cunta-mos tantas stórias andrento desta stória i dun modo perciso, puodo dezir quaije rial, un cibico de la nuossa história reciente cun sous dramas sociales i houmanos. Un de ls personaiges prancipales, solo se dou de cuonta de l segnificado de la palabra Çcolonizaçon quando, adonde stába, Moçambique, todo ampeça an rebuolta i nuobo drama de sue bida.
L títalo poderie ser Ls Retornados, mas ‘L Bolber’ ten outra ambuolbente, abarca mais i diç-mos melhor l contenúdo de l Remanse.

Buonas lheituras i Parabienes al outor, Valter Deusdado.

Almada, 2019/11/25
antónio cangueiro

03/12/19

Dezembre








Dízen:





- Que l nome deste més, Dezembre, ben de ne l primitibo calandairo de Rómulo, ser l décimo més de l anho.



- Que era ne l Més de Dezembre que antigos romanos celebrában las fiestas Saturnais an honra de Saturno.



- Que anquanto durában estas fiestas, a naide era dado permisso para trabalhar, ls tribunales i las scuolas ancerrában, nun se ampeçaba nanhua guerra nien se mataba nanhun cundenado a la muorte, nanhun artista eisercie la sue atebidade, só las pessonas que fazien l quemido podien lhibremente trabalhar.



- L més de Dezembre era repersentado pula figura dun bielho, roufeinho, cun friu i de manos stendidas a caras ua fogueira, cumo quien se calece.



Agora tamien dízen:





-Que l més de Dezembre ye l décimo segundo de la era crestiana



-Que ye l més de l Natal que se celebra l nacimiento de l Nino Jasus.



-Que anquanto durar esta temporada, (de tonteira comercial) to l mundo ten que trabalhar ainda mais, aqueilhes que ne l restro de l anho nun trabálhan als Sábados, Deimingos i Feriados agora ténen que l fazer sien çcanso, nun se mata naide porque nun ye perciso puis ls tribunales stan çpensados desso porque ban morrindo-se cumo tordos sien cundenaçon, las scuolas nun puoden ancerrar porque ls garotos nun ténen para aonde ir anquanto ls pais stan a trabalhar.



-Que agora cuntina l més a ser repersentado pur ua figura de bielho, mas roufeinho de tanto boziar pur justícia, eigualdade i reconhecimento pula sociedade, sfarrapado culas algibeiras bazias i rotas, cheno de friu ou çpresiado an casas cul mesmo nome.