31/08/11

LHÉNGUA MIRANDESA

.

Naide anda solico, solico anda l que bei mal ó nun quier ber. Aquel que pensa que para alhá de l sou mundo nun hai mais nada.

Naide ye assi tan amportante para luzir mais que l Sol. I se pensa que ye l Sol, nun se puode ademirar que las pessonas al mirar par'el cérren ls uolhos. Ye que l Sol fire l simpres mortal quando olha par'el, i mais, quando caléce demais queima.

You gusto muito de l Sol, mas abiso las pessonas para tenéren cuidado i nun quedáren ciegas.
.
LAS NUOSSAS FROLICAS
.
..

30/08/11

PAULITEIRAS DE MIRANDA

.
Dánçan tan bien que até tubírun dreito a foguetes i todo.
L mais antressante ye que son de ls poucos grupos de dançadores i dançadoras que fáien la apresentaçon an mirandés.
Son berdadeiras froles mirandesas.
.

Cunjunto de 10 pin's de las minhas máscaras

Amável Alves Antão

29/08/11

SENDIM

SIEN COMENTAIROS

Ne l popular se diç:

' Esse nino nun pára queto, parece que ten bicho carpinteiro '
L correto ye: ' Esse nino nun pára queto, parece que ten bicho ne l cuorpo anteiro '

' Quelor de burro quando foge.'
L correto ye: Corro de burro quando foge!

' Quien ten boca bai a Roma.'
L correto ye: ' Quien ten boca baia Roma.' (esso mesmo, de l berbo baiar).

' Quien nun ten perro, caça cun gato. '
L correto ye: ' Quien nun ten perro, caça cumo gato... ó seia, solico! '

Falaba corretamente algun destes?

28/08/11

Cousas Pequeinas i Grandes (2)


(Onte Almendra screbiu algues filosofies anteressantes i you, que sou un atrebido, resolbi pegar nalgues de las sues premissas i dar tamien la mie oupenion)

- Para un alifante un perro ye pequeinho, para un gato un perro ye un animal barulhento cula manie que ye grande i fuorte, mas que se sujeita a lhebar uas unhadas i a ir-se ambora a ganir

- Ls lhibros nun se meden a las páginas

- Nun ye perciso quemer la sopa toda para saber que stá stragada, basta probar; cu ls lhibros i cu ls filmes passa-se la mesma cousa

- Hai lhibros de 700 páginas que nun ténen palha i testos de dues páginas que nun se cunsiguen ler até al fin; apesar desso, a las bezes ls lhibros assustan-mos por pareceren mui grandes (ando hai anhos a adiar la lheitura de À la Recherche du Temps Perdu)

- Se ls lhibros de Norah Roberts tubíssen solo deç páginas, teneríen mais deç páginas do que aqueilhas que you tengo antençon de ler

- Ye possible gustar de un lhibro de ua pessona de que nun gustamos i nun gustar de un lhibro de um amigo nuosso; l cuntrairo tamien ye berdade; deiqui se cunclui, que nun debemos cunfundir l' obra cul artista

- Para se gustar de un lhibro, nun ye perciso que el seia melhor que la Bíblia ó Ls Lusíadas; para se gustar de un filme, nun ye perciso que seia melhor que Nosferatu, Ladri di biciclette ó Citizen Kane; mas tamien nun tenemos que gustar de todo

- L' ambeija perjudica quaije siempre las bítimas, mas inda perjudica mais ls ambejosos

- Todos tenemos (un pouco de) rezon, naide ten la rezon toda.

27/08/11

FILOSOFIE

.
Yá quanta que dixe que la lhéngua mirandesa scrita, deberie ampeçar a falar de outras cousas que nó bersos i cuntas. Yá fiç alguns ansaios subre politica i relegion, subre stória i cultura, cousas sien amportánça, mas hai que ir ampeçando, inda que pareça nada. Hoije dou-me para la Filosofie, nun fui por nada, lhembrou-se-me.

COUSAS PEQUEINHAS E COUSAS GRANDES


.
Todo ye relatibo, nada ye pequeinho e nada ye grande, cada cousa ye l que ye.


Para un alifante un perro ye pequeinho, para un gato un perro ye grande.


Nós, ls houmanos, cumo animales que tamien somos, tenemos l bício de medir e acumparar las cousas i dende, andarmos siempre preacupados cun las medidas.


Se un faç un libro:

- Se nun l lemos, pula grossura deziemos lhougo que ye pequeinho ou grande.

- Se l lemos i ye pequenho diç-mos pouco, se ye grande só ten palha.

- Se ye duã pessona de que nun gustamos, até l acumparamos cula bíblia ó culs lusíadas.

- Se ye dua pessona amiga, nin Camões habie feito melhor.

Se un faç un bideo, se ye pequeinho, que podie tener amostrado mais esto ó aqueilho, se ye grande, porque aborrece la giente i naide l bei até al fin.


Até, quando amamos, se ye que sabemos l que ye amar: gusto de ti mas gusto mais de Marie.


Quando mos libraremos de la cultura de ls seres menores? Quando saberemos ber an cada cousa l mundo todo, sien medida, sien ambeija, sien acumparaçones cun nada?


Todo l que sabemos, i mesmo l que somos, nun se perde, nun acaba cula muorte, passa ne ls genes para ls nuossos filhos i nietos. Até la mimória queda. Se nó cumo splicais que la gente se apareça als sous, que ls ninos nácan ansinados… Que ls animales i las plantas daprénden a bibir cunsante las mudanças de la naturaleza…???


Todos tenemos rezon, mas naide ten la razon.


26/08/11

Momientos...mesmo que defíceles...


Siempre que se promete debe cumprir-se. Hoije, fiesta, passadeira burmeilha para deixar passar todos ls que prometen.
- Tu sabes que nun stou an condiçones de salir. Nun bale a pena benir que you nun bou! (Siempre de cumbicçones fuortes i decididas)
- Mesmo assi you bengo. Apuis lhogo se bei!
Las promessas son para cumprir i alhá fui.
- Bah bamos.
- You lhogo te dixo que nun íba!
La boç tembrou. Sinto que tenie ganas de ir mas yá habie decidido que nun íba i nun adelantraba teimar. Tremelicóran ls queixos mas ls dous aguontóran-se. Un beisico na tiesta i...
- Las promessas son para cumprir. You dixo que beníe i bení .
- Bah, bai alhá que tenes que ayudar a fazer l'almuorço.
Birou l andarilho al para trás i alhá se ancaminou para sue praça.
Manos a bolante, solico, strada fuora, la biaje ye brebe i l silénço de mimórias anrrodilha-se-te de sonidos, bozes, situaçones i l tanto que sabes que te dóran... i ls uolhos mareian-se-te cul pensamiento que te bai doler, i muito, quando nun tubíres estes momientos... mesmo que defíceles...

Cousas que Bamos Daprendendo


Nunca dés l tou númaro a pessonas que falan demais i ténen un tarifairo que purmita chamadas de grácia.

25/08/11

Blogueiros Mirandeses a la borda de l Carril Mourisco























Testo publicado ne l Jornal Nordeste - Fuolha Mirandesa - an 23-VIII-2011



Tal cumo habie quedado treminado zde l anho atrasado, fizo-se ne l Sábado, die 20 de Agosto, l IV Ancuontro de Blogueiros Mirandeses, an Caçareilhos i Angueira, dambos a dous pobos de l cunceilho de Bumioso, mas que fáien parte de l mapa de ls lhugares de fala mirandesa.
Serie ende pulas onze de la manhana quando ls blogueiros (blogueiro ye l que scribe ó partecipa nun blogue de l’antarneta), arrimado a uas trinta pessonas, culas famílias i amigos, ampeçórun a chegar al Santuário de Santa Lhuzie, ne l termo de Caçareilhos. Datrás, la fiesta de Santa Lhuzie fazie-se an Setembre i era la que cerraba las fiestas de berano de l Praino, mas, cumo outras, agora fai-se más cedo por bias de ls eimigrantes tamien podéren partecipar, cunsante fui splicado por Fracisco Belharino i Eirene Demingues que guiorun toda la besita al lhugar de Caçareilhos.
Aldé cun muito que ber, i cousa apilarada. Ampeçou-se na casa de la Máquina, la purmeira que apareciu a gazol an Caçareilhos, quando l pan ampeçou a deixar de se moler ne ls molinos. Fui ende que l persidente de la Junta de Caçareilhos dou las palabras de buonas benidas i agardeciu pula besita. Tamien l duonho de la Máquina, hoije straformada nun restourante, cumbidou todo mundo a quemer ua buxa para ber de aguantar anté l jantar.
Passou-se apuis puls Cabanhales de la feira, la capielha de la Sagrada Família, más cunhecida cumo de San Jesé, l’Eigreija, l Cruzeiro, l Muzeu Rural, l Forno de la Teilha (puosto a çcubierto hai pouco tiempo), alguas fuontes i la capielha de Santo Cristo, ua obra admirable i cun muita deboçon ne l lhugar, mormiente nas nobenas que fazien datrás para pedir auga, cun resultados ciertos, a fazer fe nalguns teçtemunhos
Caçareilhos ye un pobo grande i que guardou bien l rastro de l’amportáncia que haberá tenido an tiempos, cumo debrebe se bei nas muitas casas tradecionales bien cunserbadas que se puoden ber an to las rues, la más grande parte deilhas cula era de l redadeiro tércio de l seclo XIX. Tamien ye angraçado saber que alguas rues tenen l nome de personaiges de l remanse “A Queda de um Anjo”, de Camilo Castelo Branco, que yá sabemos que ten muito de l’anredo a passá-se an Caçareilhos. Diç la vox populi que Camilo haberie screbido grande parte de l lhibro an Caçareilhos an casa de Calisto Eiloi, eilhi cerca de l cruzeiro, i l “teçtemunho” disso mesmo era un quarto que inda hoije eisiste na tal casa i que stá forrado de charrascas, trazidas, claro, por Camilo, de an pie de l mar. Cousas angraçadas de saber i nun sou you que bou a çcunfiar de l que l pobo diç!
Arrimado a la ua de la tarde chegou la “camarada” al parque de Merendas de la Cabada, cerca de Angueira, para l jantar cumbíbio. Buonas benidas de l Persidente de la Junta de Angueira, que serbírun de antrada pa la cordeirada ne l pote que ls mardomos dela fiesta de Angueira habien purparado. Anté ls caneiros se iban trás deilha!
Inda houbo queixas que l bino habie de ser l “Lhéngua Mirandesa” de la Dega de Sendin, mas para tener buida “outoctone” stában alha ls Sartigalhos Palgrinos, ls rapazes de ua Associaçon de l Praino, que fabrícan la purmeira cerbeija artesana mirandesa - SARTI, cousa de trás de l’oureilha, buida fina i sabrosa, an pie deilha la Sagres i la Super Bock parecen ua auguita rucia de lhagar d’azeite. Bien-háian i lharga bida a l’Associaçon de ls Sartigalhos que oufreciu la cerbeija pa l cumbibio.
Bien quemidos i bien buidos, fui tiempo de adubar las sopas c’uas lérias. Antre outros, la bariadora de cultura de la Camara Munecipal de Miranda de l Douro, Dr. Anabela Torrao, para lhoubar l’einiciatiba i dezir de l muito que le gustaba stra eilhi, i Amadeu Ferreira, que splicou l’ourige de l chamadeiro Angueira, de las antigas Angueiras - o mansiones -, que eisistien al lhargo de las “vias romanas”, sítios cun auga i yerba, adonde ls biajantes podien çcansar, quemer qualquiera cousa i dá-le de quemer als cabalhos (o trocá-los), mal acumparado, assi ua spece de “árias de serbiço” de las nuossas outostradas hoije. Tamien amostrou l’amportança que ténen ls chamadeiros para screbir la Storia, cumo tal, neste causo, la mantenéncia de un chamadeiro d’ourige goda cumo Angueira puode poner an causo la teorie de l “ermamento” neste cacho de la península, yá que para haber cuntinado l chamadeiro tenerie que haber cuntinado la giente que l ousara.
Apuis de un passeio al Molino de la Senhora, ne l termo de Angueira, fazírun-se horas de la merenda, piçpierno i fogaça, cun más ua o dues SARTIs, todo mundo quedou cumo un reloijo. Fui tiempo de nomear ls mardomos pa ls dous anhos que bénen: Jesé Almendra i Antonho Cangueiro.
Mesmo antes de mos scaparmos, inda oubimos uns zuns-zuns que l próssimo Ancuontro (que yá será l quinto) bai a ser an Bampuosta, Sendin i Atanor i, nun zmerecendo, inda há de ser cien bezes melhor que ls atrasados.
Ye assi la blogosfera mirandesa: nun hai quien l’afronte!

24/08/11

ANCONTRO DE BLOGUERS DE L PRAINO

..

TORTULHAS NE L SOU MELHOR
..

À rapazes, que mal anda l mundo! Faç un las cousas por bien i mal un se çcuida un cachico, zbarruolha-se todo. You todo cuntento por poner estas cousas de l’ancontro de ls bloguers i l que fui arranjar.
Telifona-me un:
- Anton tu nun t’ambergonhas de falar solo nun mardomo de l’outr’anho, fui por te metéren de mardomo a ti!?
- Mas que se passa?
- Que se passa, dediqueste un bideo a Fracisco i çqueciste Alfredo i inda po riba, se calha fui Fracisco que tubo la eideia de te metéren a ti.
- Mas quien fiç caso desso, you dediquei l bideo de Caçareilhos a Irene.
- Pus si, mas apuis faleste solo an Fracisco, Alfredo nun merecie que l fazisses esso.
- Mas you tamien nun me squeci del.
- Tu deziste que nun ibas a poner mais nada. Tu sós más amolado que pareces.
- Ai que caralcho, cumo diç Antonho, sien sodes bien malos de cuntentar.
- Pus nun sei, mas Alfredo nun puode star mui cuntento.
- You yá le bou a pedir çculpa, que nun fui por mal.
.
Buono, pus cumo dixe que nun ponie mais bideos de l’ancontro i cumo you até sou meio a modos que ls políticos, que dízen ua cousa i fázen outra, alhá bai mais este:
.

.
Anton, este ye que quedaba por poner?
Bá, dezi alhá, podie haber melhor remate qu’este?

23/08/11

..
NE L MOLINO DE LA SENHORA
..

Chégan pula tardechica,
Son anjos que bénen de l Cielo.
Mas haberá anjos? Stou solica!
Stou bendo un burnaciego!
Àh! Mas quien sós?
Yá me tireste l retrato?
Anda, ben pal pie de nós.
Anda, tira-me un retrato.

Mais qu’esso, tiro-te dous,
Ua manhuça deilhes.
Para mostrares als tous.
Inda hai anjos, ou tius cum’eilhes,
Inda hai ties felizes
Cumo puodes ber agora,
Cumo tie Delaide,
Ne l molino de la Senhora.

..

Chégan pula nuite ls burnaciegos

Chégan pula nuite
cun las unhas afiladas
scuchilando chicha
i cun la boca sfamiada
chupando l sangre
para que nun quéde nada.



Cerrai portaladas
cun ferrolhos citrados
a abríren-se de par an par.
Torai-las a fechar
cun la fuorça que bos bonde
a un einemigo que se sconde
i de loinge queda a spreitar.


Chégan de nuite ls burnaciegos
crujas, mouchos, lhobisomes
i amanhécen ansangrados
cun ls anstintos carniceiros.
Lhimpos bien lhimpos
pul die ándan çfarçados
de doces cordeiros.




Lhieba-me,… siléncio!

Arrolha-me siléncio!
Hai bózios que me cércan
Hai solidones
A atafanhá-me
Ne l meio de multidones.

Beisa-me siléncio
Cumo abeilha  beisa
La flor que medrou
Tira de la mie boca
L puolo amargoso
Que me quedou.

Abraça-me siléncio
Cun tous abraços amerosos
Cun tous modos halbelidosos
Tira l tembrar de l miu peito.

Drume-me siléncio
Cumo quien drume a un nino
Cansado de sue lhabuita
Çcansa-me de la mie lhuita
Que siempre perdo cumigo

Nas tues prumas dóndias
Lhieba-me,… siléncio!

ANCONTRO DE BLOGUERS

..
CAÇAREILHOS
..
Ls mardomos deste anho fúrun Francisco i Alfredo, mas fui Irene que serbiu de guia turistica i que mos fui splicando todo i quedai a saber que tamien nun ye de las pecas para estas cousas. Hai porqui muito sabido, mas se calhar ls que menos se béien son ls melhores. Para Irene que bien l merece, ende queda este trabalho subre Caçareilhos, cumo cunsolo de l sou trabalho de guia que bien baliu la pena, , para Francisco tamien, inda que mos tenga metido an trabalhos pal anho, a mi i a Antonho.
...

22/08/11

ANCONTROS DE BLOGUERS

.
L TOPÓNIMO "ANGUEIRA"
.
Para ls que nun se fíntan muito ne l que screbimos, ende queda l bideo de la palhestra i apuis de l berdes, a ber se pal anho ides, porque l'ancóntro ye ua Ounibersidade abierta.
Inda era para poner un bideo de la bejita al molino de la Senhora, adonde ancuntremos trés piedras cun datas i an dues puode berse bien, nuã 1208 i noutra 1247, cun la música de la molineira cumo música de fondo, mas teneis que bos cuntentar cun l que fiç de la bejita a la aldé de Caçareilhos, que inda bos l bou a poner manhana.
.

CAÇARELHOS-ANGUEIRA

.
ANCONTRO DE BLOGUERS
.
MUSEU DE CAÇAREILHOS
.
Nestas cousas nun se bai solo para comer. Ye mais que tirar un curso de Berano nua Ounibersidade, tamien ban mais sabidos que ténen muitas Ounibersidade i estes sáben de todo.
Nun bos amostro todas las aulas, porque se nó sabiedes tanto cumo ls que fúrun, mas manhana pongo-bos la palhestra subre l topónimo "angueira".
Agora pal anho quedai an casa i apuis queixai-bos por saber menos que ls outros.
.

21/08/11

AMBORAS DE L PRAINO

.
ANCONTRO DE BLOGUERS
.

CAÇAREILHOS
.





To ls anhos, ls blogueiros de l mirandés fázen un ancóntro para se coincéren melhor i podéren cumbibir i falar de la cultura de l Praino. La lhéngua mirandesa ye l tema percipal i hai miesmo que falar mirandés. L’almuoço fui junto a la ribeira de Angueira. Alhi Amadeu Ferreira fizo ua palhestra subre la ourige de topónimo “angueira”. Durante la manhana fizo-se ua bejita guiada pula aldé de Caçareilhos que deixou toda la giente ancantada. La aldé ye ua de las mais perserbadas de l Praino adonde la defénsia de l património ten sido mui amportante. Tamien stubírun amigos de las Astúrias, ua de las ouriges de l mirandés.


.Se quereis ber mais retratos ide al HOIJE.







Dezi alhá se nun habie mirandesas bien pimponas? Agora yá torceis l'oureilha pur nun haber stado alhá? Pal anho bai a ser cien bezes melhor :))

19/08/11

CULTURA MIRANDESA

.
I esta!? Moças tan guapas i cun tanta alegrie cumo la que se bei nas sues caras, a dançar nuã rue tan antiga, ne l meio de la giente, solo ye possible an Tierras de Miranda.

PAULITEIRAS DE MIRANDA

.
Esto ye la berdadeira cultura mirandesa. La lhéngua, la música, la dança, la tradiçon ne l sou sitio. Nuã aldé mirandesa. Ye la mocidade ne meio de l pobo a dar bida a la nuossa tierra.

L miu mirar



Quando ando pul praino mirandés, i se calha porque l fago mui ralas bezes, la bida arredou-me deiqui, stendo l miu oulhar, miro bien loinje cumo quien quier ber dua sola beç aqueilho que gustaba de ber to ls dies.

Mas nun ye só esso, nun stendo só l oulhar pula prainada de termo, tamien quando ls momientos de solidon tóman cunta de mi, la mimória nun se queda atrás, trai al de riba las lhembráncias bien dantes dua ou dues dezenas d’anhos.

Anton hai un sítio, que para mi ye un assomadeiro fabuloso, i dende beio la maior parte del.

La maiorie de ls mirandeses i quien mos besita l conhece, queda a pie de la strada quien bai de Zenízio a caras a Malhadas, apuis de passar la ancruzilhada de l Naso mais ua fundura quedamos nun cabeçico. Peçque quedamos po riba de todo, sien nada alantre que mos tape l termo de Malhadas, de Zenízio i Speciosa, de la Quinta de Cordeiro (Dues Eigreijas), Silba, Bilasseco, Fuonte Aldé, Bal de Mira, Miranda de l Douro, Bal d’Aila, Anfainç, Custantin, Pruoba, Cicuiro, cul santuairo de la Senhora de la Luç eili cumo a relhembrar que tamien el sendo frunteira stá cun nós.

Deiqui cuntemplo un termo cheno de todo l que ye mais sagrado, i se l cielo stubir a modos de nun anubrar, anton queda la tela purfeita para anchir l sprito mais arreceloso i crudo.

I ye neste ouniberso de cuntemplaçon i admiraçon, neste mirar i relhembrar l passado que reçúman na mimória las lhembráncias, l que era dantes este termo, carregado de tradiçones, questumes, lhiendas, saberes, ditos, cua lhéngua biba a passar todo de boca an boca, sien lhibros, sien jornales, sien anternete.

Só que agora peçque todo stá mais anteiro, todo este património de la tierra, de las lhidas i lhabutas, de l pobo queda mais rejistrado, an lhibros, ne ls jornales, ne l meios de comunicaçon nuobos.

L património stá mais cumpuosto, se berdegában las lhameiras, se granában ls panes, las binhas dában bun bino, las lhatas buonos patatales, agora tamien stan chenas las mesas de lhibros screbidos an mirandés.

Quien puode quedar andrente, deixar de reparar ne ls lhibros que se eiditórun ne ls redadeiros dous anhos, para alhá de ls que yá habie?

Naide, cuido you, zde 2009 cul salimiento, de “Ls Lusíadas” de Luís Vaz de Camões, traduçon de Fracisco Niebro dessa eipopiea sien pareilho, “Mirandés-Stória dua Lhéngua i dun Pobo” de Amadeu Ferreira i zeinhos de José Ruy “l Purmeiro Lhibro de Bersos” de Fonso Roixo, “Ls Bersos de Jantonho” de José António Esteves,”Nuobas Fábulas Mirandesas i Cuontas Sacadas de la Bida” de Faustino Antão,”Tortulhas-Cuontas Deste i de l Outro Mundo” de Alfredo Cameirão, “Antre Monas i Sbolácios” de Adelaide Monteiro,” l Bózio de las Raízes de Rosa Maria Fernandes Martins, “La Paixarina Azul i outras Cuontas”de Bina Cangueiro, “Lucrécia Cunta-mos Cumo Era” de Alcina Pires,” Tiempo de las Cereijas” de SanSendin,”L Ancuontro”de Válter Deusdado, “Camino de la Cándena”de Alcides Meirinhos, i outras obras i traduçones.

Hoije las cousas ne l termo stan bien defrentes, quien l mirou dantes i quien l bei hoije, nun l conhece, mas tamien ne l campo cultural nun stan armanas son bien defrentes, hai todo un registro de las tradiçones i questumes, la scrita an mirandés yá ye muita, las gientes d’alhá i de fuora admíran todo l trabalho zambolbido, stan atientas, sclarecidas, fálan i ténen buona oupenion de ls eibentos i de ls sfuorços que se fázen para que nada se muorra.

I l mundo culto, las antidades oufeciales, las pessonas an giral, aqueilhes que dantes stában çtraídas agora stan mais listas, na mie oupenion, dirie que nun se só de pan que se bibe ne l praino.

You medrei sien un scrito an mirandés, hoije yá nun m’eimagino sien un die que nun l faga.

18/08/11

MANDAMENTOS DE LA BIDA



1º L DELÍRIO

Miu delírio oubindo passos
Quaije na raia de la deméncia,
Abre la puorta, i stende ls braços
Para abraçar la tue ouséncia!

2º LA SOLIDON

La sintinela, spreita i sonda
marcas d´un sunho çfeito,
la solidon fai la ronda
ne l quarteiron de l miu peito!

3º LA SUIDADE

Se canto a la felicidade
sou poeta eimaginando…
Mas quando falo an suidade
you sei de l que stou falando!

4º L FRACASSO

Tengo la noçon de l fracasso
quando l tiempo, ye un martírio,
anchiu d´ouséncias l spaço
que l sunho deixou bazio!

5º L ABANDONO

L Camboio partindo… un aceno…
i al retornar pula strada,
bi lhágrimas de l sereno
ne ls uolhos de la madrugada!

6º LA FELICIDADE

La bida ye macaquita,
fai pouco de l miu fracasso,
la felicidade anda ciega
que nun bei l que you fago!

7º LA COBIÇA

Miu coraçon cubiçando
tou belo cuorpo de fada
ye l çponer-de l-sol spelhando-se
ne ls uolhos de la madrugada!

8º LA SCOLTA

Deixei paisaiges porreiras
i ls anos, fazendo la scolta,
fúran ancrando las canhiças
para ampedir la mie buolta!

9º LA AMPRUDÉNCIA

Fai tiempo, na bielha stáncia,
por zbairos lhebado,
saltei la parede de la anfáncia
- i me perdie de l outro lhado!

10º LA CRUELDADE

Hoije buolta, buolta angrata,
depuis que l tiempo passou…
Cumo buolta alguien que mata
para cunfirmar que matou!

11º L ZANCONTRO

Naciu na yera eirrada?
Un de nós dous… Só nun sei
se tu chegaste atrasada
ó fui you que m´adelantrei!

12º LS RESTIOS…

Restios d´un sunho que un die
nun prebeniu principio, nien fin,
un restio de fantasie
sustenta l que resta de mi(n).

José António Esteves

17/08/11

FACUNDO CABRAL

.
NUN STÁS DEPRIMIDO, STÁS ÇTRAÍDO

Nun stás deprimido, stás çtraído
de las marabilhas que sucéden alredror de ti,
zde nacimentos a colheitas,
de reboluciones a cuncertos,
zde campeonatos de futebol a biaijes anterplanetárias,
nun stás deprimido por algo que passou,
mas çtraído de l todo,
que ye agora miesmo.
que dezier bale la pena nun ye berdade?
Se Dius tubisse un frigurífico,
tenerie l tou retrato colado nel,
se tubisse ua carteira l tou retrato starie drento deilha.
El manda-te frores todas las primaberas,
El manda-te un amanhecer todas las purmanhanas.
Cada beç que tu quieres falar,
El scuita-te,
El puode bibir an qualquiera lugar de l Ouniberso,
mas El, scuolhiu l tou coraçon,
anfrenta-lo amigo.
El stá louco por ti.
Dius nun te pormetiu dies sien delores,
risas sien tristezas,
sol sien chuba.
Mas El, si te pormetiu fuorças para cada dia,
cunsolo para las lhágrimas
i luç para l camino.
Quando la bida te apersente mil rezones para chorar,
demostra-le que tenes mil i ua rezones por las quales sorrir.
Nó, nun stás deprimido, stás çtraído.

Un ribeiro que se secaba

Stá un die assuberrolhado, mesmo daqueilhes, an que la calor mos cansa, anque nada fágamos.
Hai ua canícula a asparecé-se a la que, ne l zerto porboca las miraiges i lhieba giente a caminar pensando que ye ua lhagona cun las dunas a béren-se an speilho d´auga.
Mirei adreitos als touçones, adonde nun hai ua gateira que seia por adonde l´aire passe, de tan medonhos que stan. S´hai un fuogo nun haberá bumbeiros subecientes pa l ´talhar. Mal tenie acabado de tener  estes pensares,  bi  lhabaredas altas, fumo negro a salir duns pinhos que por alhá stan atafanhados nua tierra, arrodiados de touças, carqueijas  i pismouros. Tube miedo i, sien mais, nun tardei a zbiar ls uolhos para ls passar para outros bistas. Dei meia buolta  i ancarei cun un sítio, adonde, solitário, bi un restrolho.
Biajei ne l tiempo i, fui al tiempo an que mie bó, inda cun de nuite, me dezie: Anda nina, lhebanta-te! Yá tengo las sopas feitas i bamos-mos pa la segada. Ls outros yá alhá staran a chegar, apuis que caminórun porende trés quartos d´hora. Hoije bai a ser ne l termo d´Angueira, alhá pa ls Palancares.
Tenie nó más que quatro ou cinco anhos, eidade an que ls Berones inda éran passados cun cumpanha de giente. Apuis dessa eidade, tenie por cumpanha ls páixaros, ls grilhos, las checharras, la burra, las bacas, sendo ua deilhas mie einemiga declarada i las bezes un bui, que siempre ténen mirar traiçoneiro. A la Mourisca, inda un die l senti la dureç de ls cuornos quando you, cun desassiete anhos yá feitos, la tentiei prender.
 Dezie-me miu  abó Abelino: “ l que tu tenes ye miedo i, eilha de ti, de tanta lapada que l´atiras pa la botar de l cerrado. Anda acá que la hás-de prender”!
 Anquanto iba dezindo, iba tirando l gancho de drento de l´argolha de la cadena pa la sultar i para que apuis you la prendira.
 Nunca you habie bolado tan alto, a nun ser quando bie passar ls abiones alhá arriba de las nubres i alhá me eimaginaba a camino de l Brasil!
 Aterrei na strequeira. Suorte la mie que la aterraige fui cumo que anriba de flores, marcando ua tangente al piedamigo que la loija ten.
 Lhebou porrada de guelhada al modo de pai Abelino que, nun era para cuçquinhas!...
 Nun baliu de nada… Yá you l´habie dado lapadas zde ls mius seis ou siete anhos porque,  you nun era senhora de me arrimar a eilha.  Inda parece que la stou a ber a scabeciar aqueilhes cuornos quando bie que l´habie deregido la palabra para que fusse adreitos al buqueiro. Chota paliç!!!
 Lhougo la guelhada se alhebantada i l caie ua lapada ne l lhombo.
Tantos delores de barriga que you tube para nun ir cun eilhas!!! Naide me acarditaba, anque las mais de las bezes si fússen berdadeiras…
Fúrun ls anhos mais felizes de la mie nineç, esses, an que mie abó me lhebaba anriba la burra a sigurar la cesta de l almuorço. Chegaba-me a las narizes l cheiro a persunto cozido i al azeite rejado, anriba de las sopas, al arroç de bacalhau, para meidie.
L cántaro iba dun lhado de las algorjas, la fogaça i l mais quemício para todo l die, de l outro. You anriba de l lhombo de la burra, cun l miu chapéu de palha yá puosto, farol naquel termo de mar amarielho.
Inda mal oubie l, “anda nina, lhebanta-te”, yá you staba a sfregar  ls uolhos de l lhado de fuora de la puorta que zamboca na baranda cun scaleiras de piedra, quando l sol naciente inda mal fazie lhuç ne cielo, anriba de ls cabeços de l Forno.
Pensando isto, joguei cun las bacalhouras, cun ls grilhos; apanhei las spigas que íban quedando i que apuis miu abó metie andrento ls manolhos i me dezie que apuis me mandaba fazer un bestido a mie madrina, bien guapo, de seda, para strenar l die de l Naso; apanhaba carniçuolos para bender al tiu de Argoselo que siempo por alhá passaba anriba la mula a boziar, “ çamarras i carniçoilos”!!!
Inda hoije gusto de sentir nas manos la dundieza de la seda daquel bestido!...
Inda hoije me amboubo cun las barbuletas queloridas que tenie a bolar antre flores!...
Apuis la Mourisca anfernizou-me la nineç i fizo-me arramar muita lhágrima ne ls cerrados…
Bundou un restrolho, un restrolho pequeinho a bibir ua solidon eigual a la que you sentie quando staba ne l cerrado de l Molinico, un foio antre dous montes. Era alhá que you choraba. Talbeç por me faltar campo de cielo, talbeç por me faltar campo pa ls uolhos, talbeç por me faltar aire para resfolgar…
Solo dou fé de chorar parende, naquel sítio, adonde freixos medrában de cada lhado de l ribeirico a zambucar na çuda de l Molinico, cerrados guapos, mas… sien campo que bundásse para mi…
Bolei nessa cinta de restrolho a la pormeira parte de la mie nineç, a la parte an que inda nun tenie guelhada de buieira.


16/08/11

Crónica "Salimiento de lhibros an Zenízio-Miranda de l Douro"

Nun me ye fácele screbir esta crónica dado la repunsablidade de falar an tamanho eibento.

Mas tamien serie un grande erro nun l fazer serie quedar an díbeda culs lheitores deste blogue, culs amantes de la cultura, culs Zenízienses sous familiares spargidos pul mundo i que quieren i deséian star a la par de todo l que se passa na sue quemunidade.

Este eibento ne l die 14 d’Agosto pormobido pula Associaçon C.R. Nial de la Boubielha an parcerie cula Associaçon Lhéngua Mirandesa ne l salon de la Associaçon Sol Nascente-Zenízio, de l salimiento de l lhibros “l Ancuontro” de Válter Deusdado i de la dibulgaçon de ls lhibros salidos limpassado “Antre Monas i sbolácios” de Adelaide Monteiro i “Lucrécia Cunta-mos Cumo Era” de Alcina Pies, todos screbidos an mirandés, mas dezie you que nun ye fácel screbir subre un eibento de tamanha grandura, porque todo l que ponga an mies palabras, nunca s’acercará nien retratará l sprito que nesse momiento ende se bíbiu.

Fui ancantador, nun hai palabras para çcrebir l afeto, l’alegrie, l aire que se respiraba de sastisfaçon nessa assemblé que tenie tanto de singela cumo de sagrada, adonde stubo muita giente, d’acá i defuora.

You puodie screbir mil fuolhas, botar neilhas milhones de palabras, mas quedará siempre algo por dezir, porque inda stá pa benir quien fur capaç de meter ne l papel l que se respira, se bibe nestes momientos. I este si fui un deilhes, pul ato an si, adonde fui i l oujetibo, pulas palabras botadas pul cordenador de l’Assemblé, l persidente de l’Associaçon, Leonardo Antão, pula palabras de la repersentante de l’Outarquie, la bareadora de la cultura Anabela Torrão, puls çcursos de Adelade Monteiro, Alcina Pires i Válter Deusdado cumo outores, cumo pula palabras ditas pul porsor i ambestigador Amadeu Ferreira repunsable i diretor de l’eidiçon “An mirandés”, home que siempre acumpanhou i que grácias al sou sprito de lhuitador i motibador fizo cun que estas obras hoije stéian a público.

La quemunidade Zeniziense fui mais ua beç teçtemunha, i cumo siempre yá an eibentos dantes respundiu. Siempre atienta i lista cun aire de carino i respeito, batiu palmas a las palabras de ls sous filhos i filhas, esses que biu nacer i medrar, estes filhos i filhas de que tanto s’ourgulha i de quien tanto s’ambaidece de poder cuntar cun eilhes ne l rincon de las lhetras, por lhebar loinje esta riqueza que ye l mirandés screbido.

I se dúbedas habisse, la quemunidade de Zenízio tirou-las, l pobo dou probas que quier cultura, que sabe respunder, que acarina todos, séian eilhes d’acá ou de fuora, çque la causa seia nobre.

Ye de bagarico que se bai loinje, ye cun estas pequeinhas semientes que se fai medrar la grande obra que todos tenemos an manos, que ye defender i perserbar, amostrar al mundo la lhéngua mirandesa.

Stan de parabienes ls scritoras i scritores, stá de parabienes la quemunidade Zeníziense, stá de parabienes la lhéngua mirandesa, stá de parabienes l património lhénguistico, stá de parabienes l património miradés, l de pertual l de l mundo.

Nun pareis, l pobo an giral i la quemunidade cultural quier mais, quier mais trabalhos, subre bós stá agora la repunsablidade de ir mais loinge, todos sabemos que sodes capazes, bonda ber la culidade destes lhibros, l que mos cúntan i l que daprendemos cun eilhes.

L miu muito oubrigado, pula felcidade que me dais, porque amo l mirandés, i tengo la certeza que estas son las palabras de todos ls que alhá stúbirun i tamien daqueilhes que nun fui possible star.




15/08/11

Antre Monas i Sbolácios- Salimiento

Un salimiento tardiego, mas más bal tarde que nunca.
Será die 21, na Speciosa a las dues i meia de la tarde, na Associaçon ( a la punta de riba de l lhugar).
Apuis fazemos ua currelina de carros até Cicuiro para antrarmos pul  Camino de la Cándena, de Alcides Meirinhos.
Bénga!!!! Ajuntai-bos a nós para fazermos mais ua fiesta de l Mirandés.

Tirado d´alhá:


Era ua nina 

Era ua nina
que benie dun mundo
que nun tenie sol
i quando chegou
se staba a çponer.

Botou-se  a correr,
atrás daquel burmeilho caliente,
para saber se era naciente
dalgun fuogo.

Antes de chegar,
ampeçou a zbotar
la lhuç que dantes tenie
quando quei yá nun bie
i tubo que se deitar.

Drumiu tapada
cun cachico de cielo strelhado
i quando spertou
ye que reparou
que la lhuç yá benie
de l outro lhado.

A dreitos a la lhuç
botou-se a correr
i quanto mais eilha corrie,
mais la lhuç chubie. 
Stando yá cansada,
la nina reparou
que la lhuç se fastaba.

Anraibada,
sentou-se un cachico
i quando mirou,
la lhuç yá era
outra beç lhumico. 
Que cousa será esta,
pensou curjidosa,
mas quando ls uolhos abriu,
biu que staba, na Speciosa. 


14/08/11

Ls trasportes


L goberno quier que todos ls pertueses ánden de trasportes públicos mas crece-los an 15% i bai a criar puostos de cumbustible «low cost» pa ls altemobles. Mas tamien bai abaixar ls cumbustibles i a fazer crecer un die destes outra beç l précio de ls trasportes.
I l burro sou you!!??!?!?!?




13/08/11

Acorda-te de mi


Acorda-te de mi

Quando la selombra que me sigue

Se fai streita

Nun çponer de Agosto

Seguida por uolhos cun sede

Doutro i mais outro die.


Acorda-te de mi

Quando la boç se me anrouquece

Cun l sonido de l probe biento

I las cuordas se me apértan

Cun las palabras que calho

Cumo quien calha lhamentos.


Acorda-ted e mi

Quando scribo l que nun scribo

Quando nun digo l que penso

Para nun dezir l que sinto

Á cielos tanta beç minto

I tantas outras m’arrependo.


Acorda-te de mi

Ne ls mirares de lhuna chena

Ne l fragel quarto minguante

Na fuorça de l quarto creciente

Ó na nuoba an que me scondo

I sien me beres sigo alantre.


Acorda-te de mi

Se la mimória te lo acordar...







Camino de la Cándena - salimiento



Camino de la Cándena ye ua rodeira seguida adreitos a la Raia antre Cicuiro i Arzelheira. Este camino tamien dá l nome al libro que salirá no die 21 deste més na scuola de Cicuiro ende a las cinco de la tarde. Nesse manhucico de cuontas de la Raia hai ua que se chama "Manolielho" de la qual se deixa
eiqui la sigunda parte.
L lhugar ye pequerrico mas inda se bei de bien loinge i l camino nun ten lhodaçales nien talanqueiras. Ua buona biaige até alhá.




10/08/11

FACUNDO CABRAL

..
NUN STÁS DEPRIMIDO, STÁS ÇTRAÍDO

...

Nun stás deprimido, stás çtraído.
Se scuitasse l’outro,
l que lhiebas andrento, saberies todo,
an todo ancuntraries algo para ti.
Antonces lhebaries-te cunstantemente
i yá nun haberie cunfusones, mas mesclas
i nessa serenidade nun quereries nada,
antonces ancuntraries todo
i stando ne l presente, deziries i fazeries,
l que hai que dezir i fazer an cada momiento,
natural i graciosamiente,
sien sfuorço,
l que farie que la tue relaçon culs outros fusse cumpleta.
I al crecer nel amor,
series mais criatibo,
sien lhemites nien cundiçones.
La eignoráncia faç-mos sentir ancerrados i mortales,
quier dezir que mos ancerramos i mos lhemitamos, solos.
L miedo çtrai-mos del amor,
que ye sábio i baliente,
porque sabe que nun hai medidas…(cuntina)

Oulia l aire, an Agosto!

Stá seco l Praino, ne l ouliar de l biento que arrepela to la ourbalheira que se querga formar de nuite. Oulios, frialdade tamanha que mais parece nuite de Eimbierno.



Calhórun-se ls grilhos, arreculhírun-se ls ranucalhos, l moucho deixou de piar. Nien l páixaro berrador se abintura a boziar ne ls freixos deiqui a baixo, ne ls cerrados.


Quedou la burra cun sou burrico a drumir na lhameira para mais cedo pacer pula fresca. Hán-de star deitados, stribando l pelo lhargo para nun se atrecéren cun friu. Hei-de bé-los deiqui, assi que la claridade de la manhana ancomece a spargir-se por este termo, ambaixo de las freixeiras, secalha cun las patas angaramunadas por tanto tiempo stáren deitados, cuntrário a sue própia natureza. Poucas bezes se bei un burro que nó de pies, senó quando se bira para un lhado i para outro, nun rebulcadeiro.
Manhana, há-de benir l sol a arrujar la pouco frescura que sobrou desta nuite de airaçada, i nun haberá auga de poço que chegue para alhebantar las fuolhas drobradas de las bobideiras, de zinolhos ne l chano, an peniténcia.


La mie perra que ne l berano se stiraça na baranda, stá hoije deitadica na casica, acagatada cun ls oulios de l aire acontra las cantaries de la baranda. Chamei-la por haber pensado que me habie scapado cun outros perros. Saliu de mala gana, quaije que a pedí-me que la deixasse anrebulhada ne ls eiderdons d´eimbierno.


La huorta seca-se, las batateiras anfeitan-se, chamuscadas de amarielho, quelor a pedir guinchas pa las arrincar mas que por cierto inda nun stan criadas nien cumpridas.


Quando chubirá?! Ye ua frase que porqui se oube nó ralas bezes, cumbersas, daqueilhas que eiqui se fázen, para algo tener que dezir.


"Ai balha-mos Dius que nun hai quien aguante a regar! Se mos caísse ua auguita!"


Mas ls cielos stan anraibados, ls diuses yá nun ouben las nobenas, la Santa que siempre mandou ne l tiempo yá pensa dues bezes se há-de salir ó nó pal cabanhal de l´eigreija, porque a este tiempo nun stá aquestumada.
I l aire cuntina a fungar seco,  a arrefecer las nuites i atelundrar ls dies.

09/08/11

L Festibal Antercéltico de Sendin - 2011


Retratos de Rui Lobo



L Festibal Antercéltico de Sendin, a cada anho se afirma cumo acuntecimiento cultural ancuntornable

Demos nesta Fuolha Mirandesa ambora de l porgrama de l Festibal Antercéltico de Sendin, a la par dua antrebista cun Mária Correia l sou ourganizador i la sue alma. Todo se passou cumo perbisto: ls grupos cantórun, la muita giente beilou, las nuites nun chegórun para tanta gana i para tanta fuorça. Que mais se poderá dezir a nun ser deixar eiqui registro de cumo fui amportante i guapa la buolta de Né Ladeiras, chena de fuorça, eimocionada, sperando que este seia l marcar dun nuobo ampeço. Assi i todo, nun queda todo dezido, yá que muito se passa fuora de l percipal trabiado de l Festibal, i hai quien cuide até que essa ye la parte mais amportante.

Houbo tiempo pa l’apersentaçon de nuobas recuolhas feitas por Mário Correia - cun mais de meia centena de CD’s apuis de haber ampeçado, astanho se realçando nuobas recuolhas de António Mourinho -, l remanse de Fracisco Niebro/Amadeu Ferreira La Bouba de la Tenerie/Tempo de Fogo i la nuoba rebista stramuntana , todo se passando nun balon de la Dega Copratiba Ribadouro.

Diga-se que todo habie ampeçado l die 5, sesta, cun la abertura dua sposiçon de la pintora i poetisa mirandesa Adelaide Monteiro, Sonidos de l Silenço, ne l Centro Cultural de Sendin, que stará abierta al público até al die 21.

Un tiempo alto fui la houmenaige feita al grande gaiteiro mirandés José João da Igreja (1911-1975), cun eidiçon an CD de algues de las músicas por el tocadas i que quedórun grabadas. Trata-se de un de l grandes balores de la cultura musical mirandesa que serie creminal deixar squecer. Bien haias Mário Correia por mais esta houmenaige que mos faç tener cada beç mais proua de la nuossa giente.

Al lhargo de l die de sábado, 6 de agosto, houbo inda tiempo para Dinis Pires ansinar a beilar danças mirandesas, para se apersentáren ne l trabiado de l Sagrado gaiteircos i gaiteiricas, cun ua persença i ua gana que mos déixan outimistas quanto al feturo de la música mirandesa. Todo esto lhebado palantre i ourientado pul grupo de gaiteiros de Sendin, Lenga Lenga, i l antusiasmo de l que ye sue alma, Henrique Fernandes, desta beç acumpanhado pul tiu José Maria Fernandes, l grande gaiteiro de Ruolos.

L festibal ancerrou, yá quaije a rumper l die, culas nuobas Dançadeiras de Sendin, un grupo formado hai arrimado a dous meses i que yá stá a traier pala dança de palos la graciosidade de ls sous passos i l antusiasmo de todo l que ye nuobo sien deixar de ser tradecional. Fui un regalo bé-las beilar i bien háian todos ls que las ajudórun. Eiqui inda tornaremos a falar deilhas.

Mas falta-mos falar daquel que cuidamos haber sido l punto alto de l Festibal, l cuncerto dado por Célio Pires, António Garcia i Sérgio Martins. Cun eilhes i l modo cumo cantórun i anterpretórun ua dezena de remanses tradecionales, la cultura tradecional chegou a un punto altíssemo. Cun l Centro Cultural de Sendin cumpletamente cheno, fui ua grande eimoçon acumpanhar cada ua de las modas que fúrun grabadas al bibo para séren apuis eiditadas an CD. Quando essa eidiçon se fazir tornaremos a falar deste grupo i de la sue stroudinaira anterpretaçon.

Aguardamos la nuoba eidiçon de 2012 de Festibal Antercéltico de Sendin, ciertos de que cuntinará a ser un marco eissencial na cultura mirandesa i un tiempo único pa la sue brilhante manifestaçon, cun Mário Correia cumo ourganizador i maestro.

Amadeu Ferreira




[Testo tamien ambiado pe la Fuolha Mirandesa]