30/08/08

Sendin i la staçon de l camboio




Se eiqui yá fui l sítio por adonde antraba la cebelizaçon, por esto que responda quien puoda ou anton que seia aferronado por melhones d'abiespras abibadoras de la bergonha. Peç-me que nien assi que you yá estou cume l dezideiro: "la bergindade i la bergonha quando se pérden ye para siempre!"





Ua Biaige Al Tiempo de ls Castielhos





Ne l ampeço de la mie mocidade, li alguns lhibros dua coleçon jubenil antitulada
Viagens no Tempo de la outorie de Ana Maria Magalhães i Isabel Alçada, eiditada pula Caminho. Ls heiróis son ls armanos Ana i João i l cientista Orlando i an cada lhibro biaijan para ua era defrente i assísten a acuntecimentos amportantes de la nuossa Stória.
Recientemente, reli l prumeiro lhibro de todos:
Uma Viagem Ao Tempo dos Castelos. La stória nun ye genial, mas ye adbertida, flui, ten ritmo, ansina (ó relhembra)spetos amportantes subre l seclo XII i dá gana de coincer mais. Mas debo cunfessar que me senti anquemodado cun la perséncia dun cierto "I".
La prumeira beç que li l lhibro, el falaba de dous moços que biajában de l seclo XX para l seclo XII i apuis bolbien. Na eidiçon atualmente a la benda, dous moços biáijan de l seclo XXI para l seclo XII i apuis boolben. Este "I" nun ye solo un pormenor. Quier dezir que alguien (las outoras? l eiditor? l rebisor?) pensou que ls moços de hoije nun se identificarien cun las personaiges se eilhas fúran de l seclo XX. Cumo la stória foi screbida ne ls anhos 70 i you li-la ne ls anhos 90 i eidentifiquei-me cun las personaiges i para alhá além desso acradito que ls moços lheitores de hoije son anteligentes, cunfesso que tengo algue deficuldade an seguir este raciocínio.
Solo spero que ls repunsables por esta altaraçon (de restro, squecírun-se de la fazer an algues partes de l lhibro) quéden afastadas de clássicos de la lhiteratura jubenil cumo Moby Dick ó La Ilha de l Tesouro. Caso cuntrairo, naide puode preber las cunsequéncias.



29/08/08

Debersidade

Antrada de Belharino (dantes)



De l que bos bou a falar hoije, talbeç nun seia nuoba nien stranho para muitos. Mas gusto de partilhar cun todos ls que eiqui bénen, las cousas buonas i malas, las quemenéncias, las que admiro, que son çfrentes de dantes, que son ua rialidade, que se pássan a la mie puorta. Como bos dixe que m’íba a mudar uas quatro sumanas pa l praino mirandés, fui berdade, tamien ye berdade que yá se passórun.

L que quiero cuntar i cun bós partelhar, acunteciu ne l miu canto, que queda ne l Bárrio de Belharino an Zenízio. Durante ls dies que por ende stube, eili na punta de riba (quien sal a caras a la Speciosa) adonde por caçuada muitos chamában la “Praça de Spanha” (naide lhebaba a mal), quien stubisse d’abiso i d’oureilhas listas, oubie falar meia dúzia (seis) de lhénguas. Quereis ber?
Ls filhos de tiu Nacimento (nietos de tiu Tibério) por bias de habéren nacido n’Almanha falában Alman; ls filhos d’Eilário (nietos de tiu Jesé Fracisco) porque nacírun an Fráncia falában l Francés; tiu Ramiro i ls filhos porque sou pai tiu Eimílio se scapou pa la Spanha i alhá nacírun, fálan l Spanhol (eiqui nada m’admiraba que tamien benisse algun sturiano pula parte de la mai); un cachico mais abaixo tiu Abel (Formariç) nun tenie porblema nanhun an meter ls Oks i ls very goods de l Anglés de l Canadá porque por alhá fai pula bida hai muitos i muitos anhos, i del ten que se serbir. Berdade se diga que son bilhingues, l Pertúes ye coincido de todos eilhes i que cun nós l ambérsan porque tamien porqui hai muitos que bíben alhá para baixo (Pertual) i fálan solo Pertués.

Pul meio dessa debersidade lhenguística de Françés, Aleman, Anglés, Spanhol i Pertués, andaba l Mirandés. You, ls pais i abós dessa mocidade toda falamos la nuossa lhéngua mai, aqueilha que siempre eiqui se falou i daprendimos uns culs outros. Mais bos digo, neste mesmo canto bibírun mius abós i l mais de l abós deilhes, nun passaba pula cabeça de nanhun puls anhos 50 de l seclo datrás un die nestas rues meter tanta riqueza lhenguística. Solo falában Mirandés, l grabe era la lhéngua mais achegada i de fidalgos. Cumo stában çtantes deste caldo feito destas lhénguas de l mundo!?
L Mirandés ne l meio deste lhenguatório todo nunca se quedaba atrás, nun fusse Zenízio ua de las aldés adonde mais i mais bien se fala.
I biba la debersidade.


Antrada de Belharino (agora)




Campanhas sádicas

Na mie einfáncia, las bacanças de berano tenien más ó menos trés meses i meio. Las classes acabában pula prumeira sumana de Júnio i solo bolbien a ampeçar an ampeços de Outubre. Grandes tiempos! Ua criança até bolbie à la scuola chena de sauidades.
Apuis, acurtiórun las bacanças para trés meses i más tarde para dous meses i meio. Más recientemiente, aparecírun ls ATL i coleijos pribados que nien sequiera cérran an to l berano . Esto para dezir que, hoije an die, ls garotos yá nun ténen la mesma suorte. Alhá de tenéren las féries más cúrtias, las grandes superfíces inda ambentórun ua cousa mesmo einerbante: las campanhas de buolta a las classes.
Quier dezir, un moço an férias nun puode lhigar la telbison ó salir para la ruga sin ancarar cun un anúncio subre la buolta a las classes. Quien foi l sádico que se alhembrou de fazer esto? Mira, rapaç, tu stás de férias, mas tenerás que bolber a las classes. I para quien ten filhos a studar, l anúncio inda ye más sádico.
Quanto a mi, an nome de ls sauidosos anhos 80, sólo querie que todos ls adultos tubíssen dreito a trés meses de féries pagas. Esso si, serie ua lei anteressante. Pouco realista, mas anteressante.

Las trés penheiras


"Diç que ua beç un rapaç se arrimou a Çócrates - al Griego, nó al Purmeiro Menistro, que a esse nun se arrumarie assi un a el tan debrebe i de manos lhabadas - diç que se arrimou, anton, al Çócrates i le diç:

- Anton, yá sabes l que andubo l nuosso amigo Andreias a armar?! Purpara-te que bás a quedar arrelhampado!...

- Aspera, diç-le l filósofo, yá penheireste l que me bás a cuntar cun las trés penheiras?

- Penheirar cun las trés penheiras?! Quales penheiras?!

- Purmeira penheira: la berdade. La cousa que me bás a cuntar será berdade?

- Diç que si fui berdade, si... a mi fui un que me lo cuntou...

- Buono, fui un que te lo cuntou. Bamos anton a ber la segunda penheira: la bundade. La cousa que me bás a cuntar será cousa buona?

- Home, buona, buona nun ye... you más balie que nun houbira sido berdade... que eilha, mi buona, si nun ye!...

- Muito bien. Falta la terceira penheira: la outelidade. Será que l que me bás a cuntar ye útele, tanto para ti, cumo para mi ou para Andreias?

- Útele nun ye, mas you cuidei que a ti te gustaba sabé-lo!...

- Home, yá beis: apuis de penheirado, nun quedou nada de la tue ambaixada. L que me ibas a cuntar nun bai a ser berdade, nun ye cousa buona, nien ye útele para ti nien para mi nien para Andreias.

Sendo assi, miu amigo, nun tengo antançones de l saber. I bou-te a dezir ua cousa: fazies bien se nun andaras por ende a xaldrocar, arriba i abaixo, a amentar an Andreias que ye tanto miu amigo cumo tou."


Esta ye ua cuntica que se oube muita beç, i stá mi strampalhada porqui pula anternete. You cuidei que tamien quedaba bien an Mirandés, assi a mo'de fin de bacanças ou de ampeços de trabalho.

Mas nun la penheirei: cunta-se cumo se fura de Çócrates, mas you tamien yá la oubi cumo sendo de outros. La outelidade será pouca, para nun dezir niua. I la bundade, cuitadica, stou quaije cumo dezie l outro: buona, buona, nun ye!...

Mas anda que mal tamien nun há de fazer!


27/08/08

La Terceira palhestra de mirandés



La terceira palhestra acunteciu ne l die 8 de Márcio i l porsor Amadeu, cuntinando a falar de la stória de la lhéngua fizo ua prática subre l seclo XII i, cumo siempre, tenie decumientos para falar a la buolta deilhes. Assi, ampeçou a falar subre l decumiento de Júlio de 1172, an que l Rei D. Fonso Anriqueç, fai la donaçon de l termo de Palaçuolo al nobre Pedro Menendes cun la nomeada de Tiu. Este termo de Palaçuolo era alhargado a Bilasseco, S. Pedro de la Silba, Augas Bibas, Prado-Gaton i al que ye hoije Fuonte Lhadron. Este decumiento stá screbido an lhatin, mas ls chamadeiros de l termo, ls caminos i las ancruzelhadas yá ténen ls nomes an Lheonés. Ora isto ye la proba que yá nesse tiempo se falaba lheonés nesses lhugares, yá que l nome de ls sítios son siempre puostos na lhéngua que ye falada nesses lhugares.
Falou inda de un decumiento de l ampeço de l seclo XIII Janeiro de 1211 an que l Rei D. Çáncio I, fai la donaçon de Infainç i Costantin al Mosteiro de Moreiruola. D. Çáncio I, que andubo siempre de mal cun l´eigreija i apuis de haber sido squemungado pul Papa, este mandou dous eimissairos para fazer las pazes cul Rei. Un destes eimissairos era l Abade de l Mosteiro de Moreiruola. Assi, quando D. Çáncio I, queda malo an Coimbra an Nobembre de 1210 i apuis ye lhebado para Santarén, yá stában cun el ls dous eimissairos i tenerá sido a la cabeceira de l lheito de l Rei quando este yá staba mui malico que l Abade de l Mosteiro de Moreiruola tenerá cumbencido l Rei a fazer la donaçon de Infainç i Costantin al Mosteiro de Moreiruola i an troca ls frailes rezarien pula sue alma. Ye a partir desta data Janeiro de 1211, que ls frailes de Moreiruola chégan a las tierras de Miranda, adonde benírun a tener ua amportança mui grande. Subre la culidade desta palhestra, cumo de todas eilhas nun ye perciso dezir nada, mas mesmo assi, queda eiqui l comentairo de l tiu Adelino, armano de Basílio que stá a bibir ne l Canadá i que nunca tenie oubido falar l porsor Amadeu. “You quando l tiu dixo que iba a falar de la stória de la lhéngua mirandesa ne l seclo XII, pensei acá pa ls mius botones, depressa te eirás a calhar, yá que nun tenerás muita cousa para dezir subre esse tiempo. L tiu ampeçou a falar i passada hora i meia nun se calhaba i inda tenie mais assunto. Ende you pensei. Carai! Assi yá bal la pena un home tener nacido”. Cuido que este comentairo dua pessona que só stubo nesta palhestra i nun coincie l porsor, retrata bien l modo cumo l porsor Amadeu, de un modo simples, mas cun muita sabedorie, passa la mensaije a todas las pessonas.
Francisco Domingues, 10 de Márcio de 2008.


23/08/08

Ama-me mais ua beç



Pido to ls anhos quando chego a la mie tierra pul berano para que m’ame outra beç. I cuido que to l mundo l fai. Ye un rogo que stá cheno de rezon, que ten que ser feito siempre, nun porque eilha deixasse de l fazer mas si por houmildade.
Quien naciu ne ls anhos cinquenta de l seclo datrás, nun lhugar tan pequerrico i guapo inda que fechado al mundo cumo you naci solo, ten que ser houmilde i fazer este rogo cumo l fai un nino a sue mai pedindo la bençon to las nuites quando se quier drumir. Cumo s’esse rogo fura para quedar d’atalaia na scuridon de la nuite, l miu me guarde pulas lhargas demoras.
Scapei-me de garoto quando porqui todo ampeçaba a streformar-se, you a medrar i las eideias de la ciéncia a ancarrapitar-se nas arribas de l saber de las gientes desta tierra. Podie dezir-se que anté eiqui todo staba agarrado a un saber que se habie ardado, adubado i podado por giraçones, anhos i anhos d’afilo, las juntas de bacas i béstias stában a dar lhugar als tratores i trilhadeiras, nun tardarien tamien estas a séren sustituidas por aqueilhas que ségan, i trílhan anriba de ls restroilhos.
Mas esta tierra ama ls que acá trabálhan to ls dies i cuntina a amar todos aqueilhes que derrotórun i zbrabórun touçales, scobales, balhes i lhameiros para sembrar pan i poner patatas, amou ls lhabradores i arrincadores de piedra para fazer las casas i chabolos, ls que fazírun ls poços i fuontes para regar las cebolhas i sacar l’auga para buer. I tengo la certeza que nunca squeciu i siempre amou aqueilhes que se scapórun.
Hoije, quando le pido que m’ame outra beç i to ls sous filhos que se spargírun pul mundo, ye un ato de bien querer, de lhembrar que ye nessa bibéncia, nesse xufrimiento de fazer las cousas, nesse sfuorço que neilha se botou para tener pan, que mos ajudou a todos a fazer camino. Muito le debemos a eilha.
Saber que somos dua tierra pequerrica, guapa, houmilde, cun pessonas que mos dan las buonas benidas de braços abiertos, ábren la puorta de sues casas, çpuosta a cumbersar i ne ls sou uolhos hai un relhampo d'alegrie, ye de ls melhores i mais lhargos cunsuolos que un puode tener. Inche-mos l coraçon i calece-mos l’alma.
Dende siempre l mesmo rogo: ama-me mais ua beç.






20/08/08

L Tango



Se alguns de bós stubir por acauso, ne l próssimo demingo, an Leiria, podrá assistir, ne l ourfeon bielho (Ruga Latino Coelho, 12, acerca de la Praça Rodrigues Lobo i de la Sé), a la pieça O Tango de Slawomir Mrozek, perduzida pul Nariz, Teatro de Grupo.
La ancenaçon ye de Pedro Oliveira i l'anterpretaçon quedará por cuonta de Ana Moderno, Bruno Jerónimo, João Bandeira, Miguel Matos, Rui Ferreira, Sónia Ramalho i Tânia Chavinha.

"La stúpida lhuita pul poder - retrato dua família an albrote, adonde la lhuita pul poder dá cunta de todos ls sous aliçaces, cumparable a la lhuita pul poder político i la sue stúpida alternáncia que eirremediablemente lhieba a la muorte de l mais fraco".



19/08/08

Citaçon de l eie (La Fuorça)

La fuorça nun ben de las capacidades físicas. Ben dua buntade andomable.
Mahatma Gandhi

18/08/08

A la pertuesa

Cumo se mide l'eiducaçon dun paiç? Ls "specialistas" úsan alguns strumientos cumo l númaro de diplomas, l númaro de retençones (nun ye politicamiente correto dezir chombos), l abandono scolar, l número de pessonas que saben ler, etc.
Son strumientos amportantes, mas nun chégan. Até porque hai pessonas que nun fúrun a la scuola i son mui eiducadas i doutorados que son uas béstias (que me çcúlpen las béstias).
Cumo se mide, anton, l'eiducaçon? Talbeç mirando pa ls cumportamientos de las pessonas.
Hoije, anquanto passeaba pula ruga, bi ua mai i ua filha (cun mais ó menos dieç anhos) a passear ua perrica. A cierta altura, la perrica ampeçou a - cumo dezir esto? - fazer las necidades ne l passeio. La criança preguntou:
- I agora, mai? Tenemos que lhimpar?
- Nó -respundiu la "adulta" - l passeio yá staba puorco.
Este eipisódio diç muito subre l passado i l feturo de l'eiducaçon - l'eiducaçon que la mai tubo i l'eiducaçon que la filha poderá benir a tener.
Haberá campo para cuontas destas ne l Anstituto Nacional de Statística?

La Segunda Palhestra de Mirandés



La segunda palhestra tubo lhugar ne l die 16 de Febreiro i cumo era de sperar nun stubírun tantas pessonas, yá que nesse die nun habie niun eibento cultural ne l Clube Cultural e Recreativo do Alto do moinho. Inda assi stában a la buolta de quarenta pessonas, sendo la maiorie mirandesas i destas ua buona parte éran de Zenízio, armanadas a la buolta de l sprito de pertença al Nial de la Boubielha. Tamien de Augas Bibas staba ua buona representaçon i habie inda pessonas de Prado-Gaton, de Bempuosta, de Sendin i de Miranda. Que pena ye nun haber mais ourganizaçones cumo l Nial de la Boubielha, para traer mais pessonas a estas palhestras. Talbeç un die l´ALM puoda criar este sprito de pertença a la Lhéngua Mirandesa i faga l´ounion de todos ls Mirandeses i amigos de la lhéngua a bibir an Lisboua i arredores.
L porsor Amadeu, nesta segunda palhestra fizo ua prática subre l seclo XIII i falou de alguns decumientos desse tiempo, dando grande amportança al purmeiro decumiento screbido an Lheonés cun la data de 1255. Esse decumiento ye dua donaçon feita pul nobre Fonso Mendes de Bornes, de las sues tierras de Zenízio i de S. Juan de la Ribeira al Mosteiro de Moreiruola i an troca ls frailes desse Mosteiro tenien que rezar pula sue alma i de toda la sue família. Carai ! Cumo ls de Zenízio quedemos anchados i chenos de proua quando l porsor Amadeu, falou de la nuossa tierra cumo stando lhiada a un decumiento cun tan grande amportança pa la Lhéngua Mirandesa.
L porsor Amadeu, falou tamien an decumientos de 1248, 1257 i 1279 subre Zenízio i Angueira, screbidos an lhatin i todos eilhes a fazer donaçones al Mosteiro de Moreiruola. Falou inda de un decumiento de 28 de Setembre de 1256 an que D. Çancha Laurenç i sues filhas bénden al Mosteiro de Moreiruola dues partes de tierras que tenien an Angueira i de outro de 30 de Setembre de l mesmo anho an que D. Marie Rodrigueç bende un tércio de tierras que tenie an Angueira, tamien al Mosteiro de Moreiruola.
Un bien haia a todos ls que stubírun nesta palhestra i un bien haia al porsor Amadeu, por mais ua beç tener transmido ls sous grandes coincimientos subre la stória de la Lhéngua Mirandesa.
Francisco Domingues, 18 de Febreiro de 2008.

11/08/08

La Purmeira Palhestra de Mirandés

La purmeira palhestra era para tener sido an Dezembre, mas por motibos pessonales de l porsor Amadeu, nun se realizou. Esta passou assi pa l die 26 de Janeiro i fui antegrada ne l Porgrama Multicultural que l Clube Cultural e Recreativo do Alto do Moinho, lhebou a cabo antre ls dies 23 i 27 de Janeiro, antitulado Sabores i Saberes, pa l qual tubo la amablidade de mos cumbidar a participar.Nesse die ne l pabilhon desse clube tubo lhugar ua sposiçon de lhibros an mirandés i ua sposiçon subre las buoltas de la lhana cun retratos i testos de l´ autorie de Faustino Antão. Apuis de muita giente haber passado pul pabilhon, tener bido i admirado ls lhibros, ls retraos i ls testos, chegou la hora de la purmeira palhestra i ende a la buolta de las quatro de la tarde alhá staba ua sala chena cun cerca de sessenta pessonas cun ua curjidade mui grande para oubir l porsor i ambestigador Amadeu Ferreira.
Cun la simplicidade que l porsor Amadeu yá mos habituou, mas tamien cun la sue grande sabedorie, fizo ua prática mui buona. L porsor Amadeu, falou de la stória de la lhéngua mirandesa ne l seclo XVI i ampeçou por este seclo, por ser l seclo an que Miranda de l Douro passou a cidade i tamien a tener bispo.
L porsor Amadeu, falou de decumientos desse tiempo que fálan de la lhéngua mirandesa i antre eilhes falou de l poema de l Çterrado an Miranda, que ye de l anho 1574/75. Esse poema nun se sabe bien al cierto de quien ye, mas pode tener sido screbido por Diogo de Teive, que stubo çterrado cumo abade an Bilachana, apuis de haber sido cundanado pula Anquesiçon.
Diogo de Teive era un home mui culto i era amigo de l Bispo de Miranda D. Julião de Alba. Outro decumiento de que l porsor Amadeu falou, ye un decumiento de Severim de Faria, que relata la biaije que el fizo de Ébora a Miranda a mando de l bispo de Ébora, para dar ls parabienes al Bispo de Miranda, por este tener sido nomeado Arcebispo de Ébora. Severim de Faria stubo an Miranda uito dies i ne l sou relato fala de la Lhéngua Mirandesa, de la sue Giente i de l sou Termo. Cumo siempre l porsor Amadeu, ancantou i spertou la curjidade a la maiorie de las pessonas que eilhi stában pa la amportança desta lhéngua na stória i na cultura de ls Mirandeses i de Pertual. De las muitas pessonas que eilhi stában, ua era la bareadora de la cultura de la Câmara de l Seixal, que deixou alguas palabras de gratidon al porsor Amadeu i fizo un apelo para cuntinar este trabalho, yá que l mesmo ye un patrimonho de Pertual i por isso nun se debe perder. L persidente de l Clube Cultural e Recreativo do Alto do Moinho, tamien deixou alguas palabras amigas i de gratidon, yá que segundo el l eibento por eilhes ourganizado quedou mais rico cun esta einiciatiba de l Mirandés.
Un bien haia nuosso pa ls dirigientes de l clube i pessonas que ajudórun a lhebar palantre este eibento Multicultural. Un bien haia a Faustino Antão pula sposiçon las buoltas de la lhana. Un bien haia tamien pa l’Associaçon Nial de la Boubielha, pul trabalho i apoio que ten dado i pula dibulgaçon que ten feito de la lhéngua mirandesa an todos ls sous eibentos, an special zde la fiesta de l die dous de Febreiro de 2002 i agora tamien ne l site de l Nial de l´Boubielha. Un bien haia als administradores de l site i a todos ls que nel ténen colaborado. An último un bien haia mui grande a l´Associaçon de Lhéngua Mirandesa i an special al porsor i ambestigador Amadeu Ferreira.
Francisco Domingues, 28 de Janeiro de 2008.


Las Palhestras de Mirandés



Las palhestras dadas pul porsor Amadeu, no anho lectibo 2007/2008, fazírun parte de l 3º curso de Lhéngua i Cultura Mirandesas dado an Corroios. Assi, i tenendo an bista l anriquecimiento de ls alunos procurei fazer un testo de cada ua deilhas que agora ampeçan a ser publicadas.
Francisco Domingues

09/08/08

Definiçon de eigoismo



Un eigoista ye alguien que nun pensa an mi.
Labiche





L Final de l filme



Hai uns dies, Válter Deusdado screbiu eiqui ne l froles la sue oupenion subre l çcurso que l persidente fizo na fin de l més atrasado. You gustarie tamien de dar la mie oupenion, mas nun puodo, porque nun oubi l çcurso.
Nun ye que nun soubira que l home iba a falar al paiç. Até cuido que oubi l abiso mais de dieç bezes. Mas pensei acá para mi: l home bai a dezir que bai de férias, mas nun se resigna. I anton, segui la mie bida i acabei por ler l die apuis, an bários blogues, que l persidente habie perdido ua buona ouportunidade para star calhado.
Mas nun ye subre esso que quiero falar. Quiero falar-bos de cinema, ó melhor, subre un filme anstitucional que bi esta sumana ne l Museu de la Persidéncia i que fala, mui resumidamente, subre las atuaçones de todos ls persidentes de la República Pertuesa.
Achei antressante, mas nun gustei muito de l final (ls roteiros para la ciéncia i la ancluson ambentados para Cavaco). Nun ye que steia contra ls roteiros. Pul cuntrairo. Acho que todos ls políticos debien biajar pul paiç para coincéren bien ciertas rialidades que nun stán screbidas ne ls papeles que lhéin ne ls sous gabinetes. You acho ye que l filme debie de acabar de outra maneira, por eisemplo, cun ua frase (i eimagens a cundezir) de l género: cun Cavaco Silva, l 10 de Júnio tornou-se a chamar l Die de la Raça. Serie un bun remate.

08/08/08

L´ Antrega de ls Diplomas i de ls Lhibros als alunos(2)


An seguida fizo ls agradecimientos al Clube Cultural e Recreativo do Alto do Moinho,
por este haber amprestado las salas pa las aulas i pa las palhestras al lhargo destes quatro anhos, a Manuel Dias que siempre fizo la lhigaçon antre l Nial de l´Boubielha i l Clube Cultural e Recreativo do Alto do Moinho, a L´Associaçon Nial de l´Boubielha pula sue buona colaboraçon, als alunos deste anho i als alunos antigos, a todas las pessonas que stubírun nas palhestras i a Basílio João pula colaboraçon dada astanho nas aulas. An último lhugar agradeciu a l´Associaçon de Lhéngua Mirandesa i an special al porsor Amadeu Ferreira, por tornar possible l ansino de l Mirandés an Corroios al lhargo destes quatro anhos.
Seguiu-se l´antrega de ls diplomas i de ls lhibros als alunos, tenendo Francisco dito que este anho bai ser antregue l diploma pula segunda beç a ua aluna de la segunda geraçon Marisa João. Ora, isto ye l sinal que ls nuobos tamien se antressan pul mirandés i que tenie pena que nun fusse tamien antregue a Neuza que ampeçou l terceiro anho, mas nun l terminou. Dixo an seguida que la capa de l lhibro de ls alunos era dun uolmo cul nial dua ceguonha an Zenízio que yá nun eisiste i que speraba que la ceguonha que dantes trazie ls garoticos, puoda trazer als alunos que agora acabórun l curso muitas eideias nuobas para screbir muito.
Apuis de antregar ls diplomas i ls lhibros als alunos, l porsor Amadeu tomou la palabra para fazer l´ abaluaçon destes quatro anhos de ansino de l mirandés an Corroios i an special deste anho, an que las aulas acuntecírun sien la sue persença, purparaçon i coordenaçon. Assi, dixo que tenie muita proua por ber que las simientes que lhançou ne ls anhos atrasados stán a ser bien tratadas, a dar frutos i cun piernas para cuntinar a caminar sien la sue ajuda. Claro que estas palabras son ditas porque Amadeu ye nuosso amigo, mas nós sabemos que el cuntinará a ser siempre necessairo adonde l mirandés steia i an special ne l que toca a la stória i a la cultura mirandesas.
An seguida respondiu al zafio de Francisco dezindo que bai lhebar essa eideia a ua reunion de direçon, que decierto dará an seguida ua assemblé donde salirá un grupo de pessonas de bárias aldés para poner an prática esse zafio.
Segui-se l persidente de l Clube Cultural e Recreativo do Alto do Moinho, comande Torres, dezindo que habie sido ua honra pa l Clube i pa la sue pessona an particular por tener dado l sou cuntributo para que este trabalho que cunsidrou cumo patriótico tubisse sido feito i que staran simpre de puortas abiertas para nos cuntinar a receber.
An último Leonardo Antão, an nome de l Nial de l´Boubielha usou de la palabra para agradecir a todos quantos habien tornado possible estes quatro anhos de ansino de l mirandés an Corroios i an special al porsor Amadeu, pul brilhante trabalho feito al lhargo destes quatro anhos. An seguida antregou an nome de ls alunos ua Lhembrança a todos ls porsores i al persidente de l Clube do Alto do Moinho i inda un pequeinho cuntributo monetairo al Clube. Las Lhembranças fúrun para todos uas tanazes feitas an fierro forjado pul nuosso cunterranho Tibério Delgado.
Staba na hora de la cena i alhá fumos todos pa la tasca de l Ramos ne l Feijó. La cena ampeçou por buolta de las uito i meia cun uas buonas antradas acumpanhadas por bino, sangrie i augas. A la buolta de la mesa alhá fumos dando cuntinaçon a las cumbersas que quaije siempre mos lhieban de buolta a las nuossas ouriges. Apuis de las buonas antradas ampeçóran a benir trabiessas chenas de chicha assada i fui quemer a la çcriçon. Durante la cena ls amantes de la bola inda fúrun dando de quando an quando ua oulhadela pa la telbison i tubírun ouportunidade de ber ls Russos a spremer la laranja mecânica anté la fazer an bodka. Que bien jogórun ls Russos nesse die. Apuis de yá naide querer quemer mais, benírun ls doces i la fruita seguindo-se l café. Cerca de las onze de la nuite era la beç de l porsor Amadeu dezir mais uas palabricas i ampeçou por dezir que estes ancuontros que se ténen feito ne ls últimos siete anhos, ancerrando cada anho de l ansino de l mirandés an Lisboua son mui amportantes i ténen que cuntinar, yá que estas cenas cun pessonas amigas de la lhéngua ban criando lhaços de amisade i de ounion a la buolta de l mirandés i isso ye buono. Pula sue parte tudo fará para responder al zafio que Francisco fizo i assi dar cuntinidade a estes ancuontros.
Para ancerrar dixo que staba mui cuntente i sentie muita proua por star antre tantas pessonas amigas de l Mirandés i del próprio. Amigos que fui fazendo al lhargo destes siete anhos de l ansino de l mirandés an Lisboua. Claro que estas palabras tubírun ua grande salba de palmas i un bien haia mui grande pa l porsor Amadeu. Pula mie parte só me restra deixar eiqui un bien haia para todos ls que stubírun ne l curso, nas palhestras i na cena i un bien haia mui grande pa l porsor i amigo Amadeu Ferreira.

Francisco Domingues, 24 de San Juan de 2008.



07/08/08

L´ Antrega de ls Diplomas i de ls Lhibros als Alunos(1)



Apuis de tener acabado la sesta palhestra i de Valter tener feito ls agradecimientos an nome de ls que stubírun nas bárias palhestras, Francisco Domingues, que este anho fui l repunsable pulas aulas tenendo la buona colaboraçon de Basílio João, fizo la abaluaçon de mais un anho de curso de l ansino de l Mirandés an Corroios. Assi, dixo que cunsidrando la abaluaçon feita puls alunos na derradeira aula podie dezir que este fui l anho an que houbo mais anformaçon subre:
Grámatica, Bocabulairo, Stória, Cultura i Testos Lhiterarairos. Toda esta anformaçon fui sendo dada als alunos an cada aula i agora cumpilhada an lhibro, que tenie la proua de oufrecer un eisemplar a La Associaçon de la Lhéngua Mirandesa, na pessona de l sou persidente porsor Amadeu i a L´ Associaçon Nial de L´ Boubielha, tamien na pessona de l sou persidente Leonardo Antão. Assi i apesar de ls poucos alunos la culidade de l curso fui buona i a balorizar l trabalho feito an cada aula tubírun ua amportança mui grande las palhestras dadas ua beç an cada més pul porsor Amadeu, que muito anriquecírun ls coincimintos subre la Stória,de la Lhéngua Mirandesa nun só de ls alunos, mas de todos nós que tubimos la suorte de poder assistir a todas eilhas.
Subre la culidade de las palhestras yá Valter dixo muito, mas subre essa culidade quiero eiquei deixar l comentairo de l tiu Adelino, armano de Basílio que stá a bibir ne l Canadá i que stubo na terceira palhestra. Adelino inda nunca tenie oubido falar l porsor Amadeu i diç assi. “You quando l tiu dixo que iba a falar de la stória de la lhéngua mirandesa ne l seclo XII, pensei acá pa ls mius botones!
Depressa te irás a calhar, yá que nun tenerás muita cousa para dezir subre esse tiempo. Apuis, l tiu ampeçou a falar i passada hora i meia nun se calhaba i inda tenie mais assunto i ende you pensei. Carai! Assi, yá bal la pena un home tener nacido.”
Cuido que este comentairo dua pessona que só stubo nessa palhestra i nun coincie l porsor, retrata bien l modo cumo l porsor Amadeu, de ua maneira simples, mas cun muita sabedorie passa la mensaije a todas las pessonas.
An seguida Franciso Domingues, cunsidrou que estes quatro anhos de ansino de l mirandés an Corroios, an colaboraçon cul nial de l´Boubielha, mais ls dous an Lisboua na Oxford School i mais ls trés purmeiros na Casa de trás ls Montes i Alto Douro, l´ Associaçon de Lhéngua Mirandesa stá an cundiçones de partir cumo Associaçon i stabelecendo las parceries que antendir, pa la creaçon de un mobimiento alhargado tenendo an quemun la Lhéngua i la Cultura Mirandesas. Este mobimiento passarie a ser repunsable pula dibulgaçon de la lhéngua, de la cultura atrabeç de ls pauliteiros i agregarie tamien la gastronomie i ls jogos tradicionales. Estes quatro bectores starien assi siempre juntos an todos ls eibentos públicos adonde l´ Associaçon stubisse representada.
Este ye l zafio que you fago a l´ Associaçon de Lhéngua Mirandesa i an special al sou persidente porsor Amadeu Ferreira.

(cuntina)

Francisco Domingues, 24 de San Juan de 2008

05/08/08

L Çcurso de l Persidente

L outro die dezírun-me a la purmanhana que l nuosso Persidente de la República, iba a falar al Paiç. Quedei lhougo cun curjidade, i iba pansando pra mi. L home nin ye de muitas palabras, i isso ficou-me a beilar acá drento. Durante l die cun las muitas cousas para fazer nin tube tiempo de tornar a pansar na cousa. A la nuite, alhá staba you a oulhar pala telbison, a scuitar l que l Persidente staba a dezir. Al modo que l iba oubindo preguntaba para mi. Ou you nun stou a antander, ou l home stá a quedar bielho. Ne l die adelantre, tamien fui motibo de cumbersa ne l trabalho. Falo todos ls dies cun muita giente que trabalha al pie de mi, i nun puodo deixar de poner eiqui la sinceridade cun que ua pessona que bibe cun menos de quenhientos euros por més me dezie; You nun antandi nada l que l home dixo, indo porriba, l que ye que you tengo a ber culs Açores. Pansei para mi, l miesmo que l çcurso de l persidente tubo a haber cun la maiorie de ls Pertueses

Válter Deusaddo

04/08/08

L Ansino de l mirandés an Corroios. Un cachico de stória (5) cuntinaçon


Las aulas, an 2007-2008, fúran dadas ua beç an cada sumana a las quintas a las nuobe i meia de la nuite, cun duraçon dua hora i meia, i tubírun l sou ampeço ne l die 15 de Nobembre. Las aulas segundo ls alunos tubírun ua culidade mui buona i fúran anrequecidas pulas palhestras, mas fui pena que nun tubíssen sido frequentadas por todos ls alunos cul segundo anho. Las palhestras ua beç an cada més, ampeçórun an Janeiro i la purmeira acunteciu ne l die 26 de Janeiro i la 6ª i redadeira ne l die 21 de Junho, fazendo tamien niesse die l ancerramiento de mais un curso de mirandés, l 3º. Todas las palhestras fúrun mui buonas i l númaro de pessonas que stubiran neilhas fui:
60 na purmeira, 43 na segunda, 33 na terceira, 26 na quarta, 24 na quinta i 33 na sesta i última. An jeito de abaluaçon final podemos dezir que este quarto anho de curso corriu mui bien, las aulas fúran purparadas i cordenadas por Francisco Domingues i dadas por Francisco Domingues i Basílio João i tubírun todas eilhas muitos materiales de apoio scritos. Las palhestras subre la Lhéngua Mirandesa fúran purparadas i dadas pul porsor Amadeu i tubírun ua culidade einorme. Esta culidade fui recoincida puls alunos, puls antigos alunos i pulas pessonas que nun stando lhiadas al ansino de l mirandés quedórun ancantadas cun estas palhestras. Decierto que todos nós quedemos mais ricos culs ansinamientos subre la Lhéngua, la Stória i la Cultura Mirandesas i bamos oulhar para eilhas dun modo que anté eiqui nunca l teniemos feito.
Penso que - passados estes quatro anhos de ansino de l Mirandés an Corroios an colaboraçon cun l´ Associaçon Nial de la Boubielha, mais ls dous an Lisboa na Oxford School i ls trés purmeiros na Casa de Trás ls Montes i Alto Douro, l que dá al todo nuobe anhos de ansino -, la ALM - Associaçon de Lhéngua Mirandesa stá an cundiçones de partir cumo Associaçon i stabelecendo las parceries que antandir, pa la criaçon de un mobimiento alhargado tenendo an quemun la Lhéngua i la Cultura Mirandesas. Este mobimiento passarie a ser repunsable pula dibulgaçon de la Lhégua Mirandesa, de la Cultura atrabeç de ls Pauliteiros i antegrarie tamiem la Gastronomie i ls Jogos Tradecionales. Estes quatro betores starien assi siempre juntos an todos ls atos públicos adonde l´Associaçon stubisse representada.
Este ye l zafio que you fago a l´Associaçon de Lhéngua Mirandesa i an special al sou Persidente Porsor Amadeu Ferreira.
Un bien haia al Clube Cultural e Recreativo do Alto do Moinho, por haber amprestado las salas al lhargo destes quatro anhos para dar las aulas i las palhestras. Un bien haia a Manuel Dias que siempre fizo la lhigaçon antre l´ Associaçon Nial de la Boubielha i l Clube Cultural e Recreatibo do Alto do Moinho. Un bien haia a l´ Associaçon Nial de la Boubielha pula sue colaboraçon. Un bien haia als actuales alunos, als antigos i inda a todas las pessonas que stubírun nas palhestras. Un bien haia a Basílio João pula colaboraçon dada astanho nas aulas. Un bien haia a la Associaçon de Lhéngua Mirandesa i an special al porsor Amadeu Ferreira, por tornar possible l ansino de l Mirandés an Corroios al lhargo destes quatro anhos.

Francisco Domingues, 27 de San Juan de 2008