04/12/11

Nun pares mais, Abó !

L’Adoraçon de ls Reis Magos, eigreija de Sta Madalena, Montréal, Canadá.


Que naide me pida para screbir, ambentar, eimaginar ua cuonta de Natal !
Porque yá sou bielha demais (meio seclo, este anho, nien quiero acraditar !) para me poner na piel dun nino ou melhor dua nina cumo aqueilha que fui an tiempos (hai meio seclo !) i que era capaç, assi i todo, de dar l mundo anteiro só para oubir, ou ler cumo acuntecie l mais de las bezes, ua cunta de Andersen, de ls armanos Grimm ou de Charles Perrault. I antre eilhas, « La garotica de las cerilhas » era la que you achaba mais triste a tal punto que até me fazie chorar. Inda será possible, un die, screbir ua cuonta tan antensa i dramática, capaç de mos fazer sentir cumo l mundo puode ser cruel ? Demais a mais quando las bítimas son pequeinhos seres einocentes, solos, abandonados a eilhes própios, sien naide para ls porteger i les dar un cachico de pan pul menos, lhuitando zasperadamente contra l friu, la niebe i la scuridon terrible de las nuites que son las mais lhargas de l’Eimbierno; mas talbeç pior inda: contra l’anjustiça sien perdon de que son capazes ls homes! Bien suorte tubo afinal, an cumparaçon, aquel nino Jasus de que inda hoije quaije todos fálan, an quaije todos ls países de l mundo, mesmo depuis de dous mil anhos ! Deitado nua manjedoura, al meio duas palhicas, cumo se l tubíssen lhebado para un palheiro, tenie assi i todo l recunfuorto de sue mai, guapa i serena cumo un anjo de l Cielo, de sou pai (i tamien, de l sou outro Pai, esse mui mui special, segundo cúntan …). I a la calor houmana (bíblica, cumo alguns dízen tamien) desses seres eicecionales, juntaba-se, nessa nuite frie, gilada até, de l zerto, la calor de l bafo dun burrico i dun bui. Chegórun depuis, para admirar esse nino que era Filho de Dius, traiendo atrás deilhes ls sous tagalhicos de cordeiros, pastores a quien ua streilha misteriosa habie anunciado l feliç acuntecimiento. I por fin, l que tamien naide speraba i que deixou todos zlhumbrados: trés reis magos benidos de l Ouriente que aparcírun, mui ricamente bestidos, i que oufrecírun al nino Jasus, ouro, ancenso i mirra, nessa nuite mágica i chena de spráncia para todos ls homes de la Tierra i las giraçones futuras !

Por esso ye normal que ls persépios siempre me téngan ampressionado; cumo l purmeiro que tubimos an nuossa casa, an França, algun tiempo depuis de mos haber calhado, a nós tamien, tener que trilhar ls caminos de l’eimigraçon, i que mos fui oufrecido por ua freira. Ua freira que debie de ser fada tamien i que ajudaba ls eimigrantes que chegában de ls sous paízes de ourige, l mais de las bezes tan pobres cumo Jó (mesmo depuis de mais de 2000 anhos…!), sien papeles, só cun algua roupica i pouco mais. Éran de cera ls monhecritos desse nuosso purmeiro persépio que mos fui oufrecido para l poner an nuossa casa, ua casa alugada cumo quaije todas adonde moremos depuis i que só tenien dues debisones al percípio. An Pertual, na casa que era nuossa mas que era pequeinha demais tamien para ua família yá cun dues criancicas, nunca cheguemos a tener nien persépios, nien arbles de Natal. Nien monhecras me lhembro de receber cumo prenda, alhá, un die. Só me lhembro dua que cheguei a fazer cula ajuda de mie mai, tenie anton trés ou quatro anhos, cun dous galhicos i uas tiricas de panho, uns filicos de lana i uns cachicos de farrapo que yá pouco podien serbir ou que yá naide querie… Para fazer de nino Jasus nun presépio que haberiemos amprobisado, la mie monhecrita yá tenie, ne l miu antender ou na mie eimaginaçon, anhos a mais, tantos cumo ls que you debie de tener probablemente, na altura. L nino Jasus ! Esse nino que amostrában na eigreija i que parecie bien mais gordico que la mie monhecrita. I por outro lhado, tampouco tenie eidade que chegasse la pobrezica para fazer de nuossa senhora; só dalhi a uns anhos…

L purmeiro persépio, na realidade, de que me lhembro, que nun era nien nuosso nien de naide mas de toda la giente ou quaije, inda me parece que l stou a ber na eigreija de Sendin. Debie de ser an 1965, i fui l último Natal que passemos an Pertual antes de irmos pa la França, quaije un anho depuis, yá ne l fin de l més de Nobembre (Ua zgrácia! Nien me quiero lhembrar de l friu que fazie i essa purmeira casa, aqui an França, que nien tenie calcimiento nien nada i mais outras cousas assi! cunta inda hoije subretodo mie mai…) I fui probablemente nesse Natal de 1965, quando inda stábamos an Pertual, na missa de l 25 de Dezembre, que me lhembro de ber l’eigreija chena de giente mas tamien chena de lhuç (debie de star un die de sol anque fusse Eimbierno) i nun canto, de l lhado squierdo depuis de l’antrada, antes de chegar al altar mor, (Mesmo por baixo de nuossa Senhora de l Rosairo, cumo inda me dixo onte miu pai) : l persépio… ! L persépio i l nino Jasus !
Houbo depuis desse, muitos outros persépios que bi ao lhargo de la mie bida que yá dura hai meio seclo afinal: uns culs monhecritos de cera cumo ne l purmeiro persépio que tubimos an França, nesses purmeiros anhos de eimigraçon; outros feitos de madeira, de barro, de papel, de plástico cumo recentemiente uns de marca Playmobil para ls ninos, ou pul cuntrairo feitos cun fuolhas de milho ou até de canha de açucre, dua simplecidade ancantadora i de ls quatro cantos de l mundo cumo uns que bi l anho passado, nua guapa sposiçon que çcubri, un die, por acaso, nua pequeinha capielha, al pie de ls Pirinéus : uas outénticas obras de arte realizadas por artistas anónimos mas eicecionalmente criatibos i halbelidosos !

Hai quien faga proba de einobaçon i de criatibidade i se torne un artista cul tema de l Natal, por bezes até cun quaije nada. Hai tamien quien anfeite penheiros cun objetos ls mais ansólitos que puoda haber i aparentemiente de pouco balor: cun lhatas de bebidas recuperadas, cun garrafas bielhas, galhicos secos que naide quier… que sei mais ?! Todo ye possible ! I que naide pense que l Natal nun puode ser tamien qualquiera cousa fuora de l bulgar. Hai quien ouse… You inda nunca spurmentei mas anchi-me de rir l anho passado quando amostrórun na telbison ua reportaige subre ua sposiçon de arbles de Natal, ne l Canadá, yá nun me lhembro an que cidade, antre las mais einesperadas i ansólitas arbles de Natal que bi na mie bida… La mais ansólita, na mie oupenion ?! Ua arble anteiramente quelor de rosa decorada cun pieças de « lingerie » femenina… (Puls bistos, nien ye preciso ser canadiano ou bibir nun paíç adonde tamien se fala francés cumo esse, an special ne l Quebeque, para saber l que essa palabra francesa quier dezir). Eimaginai anton l spetáculo que ua arble cumo essa puode porbocar ! Quereis sonhar um pouco, salir un cachico de la rutina, de l quotidiano que parece cada beç mais cinzento ? Ousai!
L quei ?! Nun ye nada desso l Natal, l berdadeiro Natal !?
I porque nun serie?!... mesmo que you por eisemplo yá me sinta agora bielha de meio seclo i loinge yá desse tiempo an que gostaba de ler « La garotica de las cerilhas », que lerei tamien, spero bien que si !, als mius nietos, daqui a uns anhos. Talbeç nun tarde i l melhor ye que you yá me baia purparando !... Hei-de les dezir anton:

- Un die tamien bos quiero ler un de ls mais guapos testos de Natal screbido an pertués. L outor naciu an Tra-ls-Montes, cumo ls buossos abós, i tamien ls buossos bizabós… Chamaba-se Miguel Torga i la personaige dua de las sues cuontas mais guapas, afinal ua cuonta de Natal, era un pobre, mui pobre mesmo, que se chamaba Garrinchas, l bielho Garrinchas ! Mas tamien, un destes dies… mas teneis que me pormeter que bos ides a cumportar cumo uns amores, uns berdadeiros anjicos… !
- Pormetemos, Abó, pormetemos !
- Tamien bos quiero ler outra cuonta, mui guapa tamien, ua ou até bárias screbidas essas, an Mirandés !
- An Mirandés ?!, han-de eilhes preguntar surprendidos, l que ye l Mirandés, Abó ?
- L Mirandés, mius filhos, ye la lhéngua que quaije siempre falemos na tierra adonde nacimos, nós ls buossos abós i tamien ls buossos bizabós. Quereis daprender a la falar, bós tamien, essa lhéngua ?
- Si, queremos ! Cunta alhá, Abó !
- Yá cunto. Nun bou a tardar. Deixai-me só m’alhembrar cumo era la stória… Era… Era ua beç… Ye assi que ampéçan todas las cuontas, mesmo las cuontas de Natal, mas teneis que bos lhembrar: ye ua cousa que se merece, cuntar i ler stórias !
- Claro que ye, Abó ! Mas cunta i subretodo nun pares ! Nun pares mais, Abó !
- Stá bien, mius queridos ! Yá nun paro mais !

Graulhet, França, 4 de Dezembre de 2011 (Un die special para mi).

Sem comentários: