04/10/10

Un eisemplo para nós todos: Aristides de Souza Mendes !


« Adonde stan hoije las buonas refréncias para angrandecer, amostrar l camino als que inda nun cunhecendo l mundo, nel aposítan spráncias i de quien quieren tener ourgulho ? » pergunta Foustino Antão, l nuosso Amigo cunterráneo i tamien scritor, nun destes sous deradeiros testos, aqui ne l Froles. I acaba dezindo tamien cun toda la rezon : « Un pobo percisa de buns eisemplos, percisa de ancuntrar ne ls outros refréncias, motibaçon »

Anton tamien you pregunto : quien son hoije ls Pertueses ou talbeç até l Pertués que you mais admiro ?
Antressou-me por acaso a mi tamien la figura de Basco da Gama subretodo quando li, tornei a ler bárias bezes i até anchi l lhibro na altura cun anotaçones, un lhibro qu’inda tengo « Roteiro da primeira viagem de Vasco da Gama » - atribuído a Álvaro Velho que fazie parte de la tripulaçon na altura dessa biaige stórica, 74 anhos eisatamente antes de la publicaçon de Ls Lusíadas - i que acababa quando you l li, esse lhibro de Álvaro Velho, de ser traduzido an francés, lhembro-me bien, por un de ls mius porsores de la Faculdade cul títalo de : « La relation du premier voyage aux Indes (1497-1499) ».

Mas mais inda que la de Basco da Gama ou tamien la de Camões, nun squecendo tamien la de Pessoa ne l domínio de la lhiteratura, ou de outros ou tamien de outras cumo Maria Helena Vieira da Silva de que you aqui yá falei ua beç, la figura dun Pertués particularmente eilustre que a mi muito m’ampressiona inda hoije ye sien heisitaçon ningua la de Aristides de Souza Mendes : l Cónsul Giral de Pertual an Bordéus (cidade de l Sudoeste de la França, a un passo de l Ouceano Atlántico) que durante la segunda guerra mundial, an Junho de 1940 eisatamiente, zoubedecendo a las diretibas i a las decisones segregacionistas que habien sido tamien tomadas por Salazar, cunseguiu salbar an poucos dies i sien parar mais de 30 000 refugiados antre ls quales 12 000 judius que tentában fugir al holocausto, nua França oucupada cumo nua grande parte de l’Ouropa anton cumpletamente martirizada pula barbaridade de l regime nazi i de Hitler.

Yá ua beç screbi un testo subre el, Aristides de Souza Mendes, an pertués na altura, ne l SAL (sítio de Sendin an Linha). Fui para mi ua maneira de reagir i de dezir tamien l miu zagrado depuis de haber oubido alguas pessonas an Sendin, inda bastante nuobas até, hai uns trés ou quatro anhos, fazer quaije l’apologie de Salazar; mas tamien depuis de Pertual haber dado bastante que falar até ne l strangeiro – mas nó an bien anfeliçmente - , a perpósito dun cuncurso organizado (mas mal organizado !) pula RTP que colocou l ditador, l tiu esse de Santa Comba, cumo… l mais eilustre de ls mais eilustres Pertueses de todos ls tiempos !!

L que nun fui normal fui Aristides de Souza Mendes por eisemplo nun l haber ganho l dito cuncurso, anque para mi yá l tubisse ganho hai yá bários anhos i yá antes que la RTP tubisse tenido essa eideia zajeitada, por eisemplo ne l paíç adonde el - Aristides de Souza Mendes - habie sido precisamente Cónsul i Cónsul de Purmeira Classe, quier dezir la França.
Hai que dezir para quien inda nun sabe que ye l nome del i só del, antre todas las figuras eilustres que conta assi i todo la stória de Pertual, que fui scolhido para ser dado a ua scuola (anque seia solo a ua) i a la rue adonde essa scuola s’ancontra, na cidade de Bordéus. Yá habie ua abenida de Camöens i tamien de ls Pertueses (avenue des Portugais) na capital que ye Paris, mas ua scuola cul nome dun pertués eilustre, an França : só hai essa i cul nome de Aristides de Souza Mendes, nua capital regional, mas capital assi i todo ; i esso tamien ye mui amportante i simbólico para nós, Pertueses, que bibimos i trabalhamos an França.

Mas hai ua rezon que faç cun que m’ampressiona tamien muito pessonalmente la personalidade desse Grande Pertués : tamien you cheguei a ir ua beç até l Consulado Giral de Bordéus quando tenie 8 ou 10 anhos para acumpanhar ls mius pais cun l'antençon de renobar ls nuossos passaportes; stábamos na fin de ls anhos 60 ou l ampeço de ls anhos 70, inda antes de 1974, nua altura an que l Bice-Consulado de Toulouse que quedaba mais acerca de adonde nós morábamos (Bordéus quedaba assi i todo a mais de 200 kms de çtáncia !) era solo cumo quaije siempre habie sido até anton un simpres anexo de l Consulado de Bordéus. Bordéus, ua cidade que muito m’ampressionou tamien na altura i que me fizo pensar na cidade de l Porto (pronunciados an francés cul acento tónico na última sílaba, « Porto » i « Bordeaux » son nomes até mui parecidos)… la cidade de l Porto, por acaso, adonde habie ido uns anhos antes an cumpanhie de mie mai i de mie armana quando tubimos la possibilidade (i sei bien que nien todos la tubírun) de tirar alhá ls nuossos purmeiros passaportes - tenie you anton solo quatro anhos i mie armana dezuito meses antes de irmos todas trés pa la França adonde yá staba miu pai, pouco tiempo depuis, an Nobembre de 1966 eisatamiente.

Mas tengo quaije la certeza ! Por mais ancrible que pareça, nien mius pais, nien ningua de las pessonas cun quien biajemos até Bordéus ne l mesmo carro, anque algo apertados cumo acuntecie muitas bezes naqueilha altura (Éramos todos eimigrantes pertueses ou filhos de eimigrantes, muitos inda cuntinában a benir a salto, i nun éramos nós na altura cumo se fússemos nós tamien refugiados ?), nun me lhembro assi i todo durante essa biaige, antes ou tamien depuis, de haber oubido ua beç que seia alguien amentar na eisisténcia de l antigo Cónsul Giral, Aristides de Souza Mendes. Habien antretanto quaije todos ido a la scuola an Pertual, até la quarta classe ne l melhor de ls casos assi i todo, i quaije todos cunhecien l nome de Basco da Gama por eisemplo, ou até de Gago Coutinho i de Sacadura Cabral… Mas l de Aristides de Souza Mendes, l nuosso antigo Cónsul de Pertual an Bordéus i l que habie cunseguido fazer uns trinta anhos antes, ponendo totalmente an perigo ls sous i tamien la pessona del cumo la stória depuis l mostrou ? Nun me lhembro de alguien haber dito nada a respeito dessa figura antretanto stórica! Hoije stou cumbencida que naide sabie quaije l quier que fusse subre esse grande home, cumo se essa stória anque inda mui recente (trinta anhos: nun ye nada !) nunca les tubisse sido cuntada… ou anton inda mui, mui poucos ye que sabien !

Nestes redadeiros anhos antretanto, un de ls filmes mais antressantes subre l’ampórtancia que chegórun a tener ciertos Pertueses na stória i que passou na telbison francesa an canales de grande scuita fui precisamente subre l eilustre i heiroico Cónsul Giral de Pertual an Bordéus. Sei que yá passou pul menos dues bezes i nós ls porsores de pertués an França queremos que l nome de Aristides de Souza Mendes seia hoije cunhecido de todos, Franceses cumo Pertueses, i represente para todos nós, Mirandeses tamien, un modelo de coraige i de justícia : hoije i para todas las geraçones futuras !

Aqui teneis ua amostra desse filme rodado an francés subre Aristides de Souza Mendes cul títalo de « Désobéir » (« Zoubedecer », an anglés : « A rebel », Un rebelde) que cunsegui ancuntrar ne l Youtube : Deixei-la tal i qual culas legendas an anglés até un die you aprender, you tamien, a poner an linha essas legendas mas an mirandés… a nun ser que alguien que cunhece melhor essas tecnologies , l querga tamien fazer. Tamien esto puode ser ua proba de dedicaçon, de fuorça de buntade i de tomada de cunciéncia!



3 comentários:

ACangueiro disse...

Pertual, cumo todo l mundo, ten ls seus homes buonos i ls almas de l diabro.

Fazistes bien un lhembrar este home: Aristides de Sousa Mendes. Zoubedecer foi seinha de muita corage i honradeç.

Saludo,

ac

Tiégui disse...

Aquesse home ye mas cuinecidu an Burdeus qu'an Purtual todu.
Mas nestes ultimus añus ya se ten cumeçadu a falar néle nal sou peis.

Quandu yêra pequeiñu mui pai amustrou-me la statua dél que sta an Mériadeck, un bariu de Burdéus, y que pudeis ver eiqui :
http://www.sousamendes.com/

Se nun m'angañu nus ultimus añus de la sue vida inda se casou c'ua francesa qu'habie venidu cu'él pra Lisboua.

Ana disse...

Biba Amigo Antonho !

Biba tamien Tiegui !
Fazes bien de dezir que hai tamien ua státua cunsagrada a A. de S. Mendes, an Bordéus.
L antresse de l site que andicas ye de ser nas dues lhénguas (pertués i francés) i de ser tamien mui cumpleto; bien haias por haber dado la refréncia.

Cumprimentos mirandeses a dambos a dous !