30/09/09
Abó
nun son tantas cumo esso.
Outros sáben bien mais que you.
Sei esso bien.
Mas bou daprendendo
cumo daprendi cun las outras lhénguas
que bou falando…
Cul tiempo…
Cun tiempo…
Abó !
S’inda fusses biba,
l que you nun tenerie para te cuntar
i tamien para te preguntar !
Mas fuste…
i bien pouco te cheguei a dezir !
Quando fur a Bilachana
talbeç me fálen de ti
las piedras…
las fuontes...
ls caminos…
l aire…
tu !
I hás de dezir :
« Tardeste !
Mas bá, cunta alhá...
Agora si ! Parece-me que si t’antendo »
P.S. Mie bó Ana que era natural de Bilachana (l sou nome cumpleto era Ana Maria Preto) fui anterrada hai uns binte i cinco anhos an Sendin adonde passou a bibir a partir de la fin de ls anhos 30 depuis de se casar cun miu abó Manuel Fernandes, sendinés de gema. S’inda fusse biba, tenerie hoije mais ou menos 100 anhos. Bien merecie que falasse mais ua beç neilha i le dedicasse este poema.
La mie outra abó tamien se chamaba Ana mas essa nun la cheguei a cunhecer. Ne l cielo steian dambas a dues.
29/09/09
Quelores i oulores de Outonho



Quedará nos puiales de las jinelas de l lhado de fuora a apanhar l fresco de la nuite i apuis a apanhar l sol de die, cubierta cun papel fino, para que se seque.
Outonho

Scapan-se paixaros
Arrefecen cuorpos
De las paixones de Berano
Amarelhecen bidas
De la bida gastas
Ambelhecen suonhos
An suonhos que nun se ban
Árboles que se diçpen
Cuorpos que se arrecuolhen
Pelos de prata
Fuolhas subre l chano
Outonho ye çcanso
An quelores castanhas
Cuorpos que se amparan
An suonhos rializados
27/09/09
Mes-anges, mius anjos

N.B. « Mésanges »: nome dado an francés a esses pequeinhos páixaros que nós an Mirandés chamamos, uns « cachachins », outros « mejanguinas »... i « melharucos » nas outras tierras de Pertual.
Zde hai uns dies
quando miro pula jinela
nun ye ralo ber
que tengo cumo cumpanheiros,
lhibres cumo l aire,
uns quantos paixaricos
que bénen saltitar
mas solo quando les dá la gana
ne ls galhicos dun pessegueiro,
nuobo morador de l miu jardin,
nun hai mais de dous anhicos.
« Cachachins », dízen uns,
« Mejanguinas », dízen outros,
« Mésanges», digo you tamien
na lhéngua que m’ansinórun
rica, spressiba i poética tamien…
I ye berdade que de momento
ye cumo se fúran « mius anjos »,
mius anjicos, esses paixaricos,
todos eilhes tan nobicos !
Pequerruchicos
mas rápidos cumo l aire
i bestidos de quelores
de que se fúrun a anspirar
- pula cierta sien el se dar de cuonta -
na paleta « arco-íris »
dun artista-poeta
sonhador i dibinal :
Branco, preto, cinzento,
azul, amarielho, berde …
i que mais…?
Quelores todas eilhas
fruito dua paixon
subliminal…
i duns beijos que l cielo…
amerosamente…
nunca se cansa de dar
a essa sue eiterna amante…
Tierra ! Tierra !
ye l nome que le dan.
26/09/09
Palaçuolo ye la mie tierra
25/09/09
Pula barafúndia dua staçon
Hoije marcho pa las tierras de Gaçconha i quien me coinece bien dirie "Ah si! Bordeus". Pus sabeis l quei ? Perdie l tren, i cul tiempo de trocar l bilhete perdi l outro lhougo açpuis, i agora tube que trocar outra beç, mas cume solo ye alhá pra las 21h10 qu'arranca pus eiqui tengo quaisqu'ua horica que tengo que matar.
Pus ala, apenas bos querie you dezir isso, que l tren ya stá ende i you bou-me nel!
24/09/09
Ua anstituiçon central de la lhéngua i de la cultura mirandesas
Yá quaijeque dieç anhos, zde l anho 2000, que tengo benido a chamar la atençon pa la necidade de se criar ua anstituiçon central de la lhéngua mirandesa, chame-se eilha Anstituto de Lhéngua i Cultura Mirandesas, ou Fundaçon de Lhéngua i Cultura Mirandesas ou tenga outro nome, que l nome pouco amportará. L amportante ye que seia ua anstituiçon central de l Stado, i que neilhe se cuncretize la repunsablidade que l Stado pertués assumiu quando la Assemblé de la República aprobou la lei 7/99. Nada desso ampedirá que neilha partecípen bárias antidades, públicas ou pribadas, mas nun puode ser apagado l sou carátele de anstituiçon cun poder al nible de la lhéngua i de la cultura, poder esse que le será dado pul goberno eileito democraticamente a nible nacional. Essa anstituiçon ten de ser supramunecipal por trés rezones eissenciales: a la ua la lhéngua mirandesa fala-se an mais do que un cunceilho; a la outra l mirandés ye ua lhéngua de Pertual i por todo l paíç debe de ser dibulgada; tamien eilha será la anstituiçon que repersenta la lhéngua an anstituiçones anternacionales. Anque se alhargue a la cultura, l centro dessa anstituiçon será la lhéngua mirandesa, yá que solo eilha la justefica cumo eilemiento diferenciador.
Yá por bárias bezes que tengo benido a trabalhar pa la criaçon dessa anstituiçon, apersentando sugestiones, falado cun menistros de la cultura i cun outras antidades, mas até agora inda nada passou de l papel. An tiempo de eileiçones siempre la sprança se renoba i por esso eiqui queda outra beç la eideia, que nunca deixarei calhar anquanto you podir i, cumo pessona outimista, stou cierto que un die hemos de chegar a algun lhado. L miu outimismo assenta na eideia de que esta será ua grande mais balie pa l anriquecimiento cultural de Pertual, cumo paíç tamien democrático ne l campo de la lhéngua. Puode lhebar tiempo a que las pessonas anténdan cumo la dibersidade ye ua riqueza, mas stou cierto que mais cedo ou mais tarde esso acuntecerá. Solo spero que seia mais cedo que tarde, quier dezir, que inda benga a tiempo de ajudar la lhéngua mirandesa.
Nun ye este l sítio cierto para deixar eideias quanto al que debe de se ser essa anstituiçon, anque hai muitos anhos tenga eideias claras quanto a esso.
Amadeu Ferreira
Un ansino de la lhéngua mirandesa cun denidade
[Publicado na FUOLHA MIRANDESA de 22/09/2009]
An tiempo de eileiçones ye siempre ouportuno lhembrar als partidos, que mos ban a repersentar, cumo ye amportante l ansino de la la lhéngua mirandesa. Hoije l mirandés ye ansinado an todos ls anhos de ansino ne l cunceilho de Miranda, mas hai que alhargar esse ansino al cunceilho de Bumioso, adonde l mirandés se fala an algues aldés. Ye un ampobrecimiento pa l cunceilho de Bumioso nun dar atençon al mirandés: ser probe i çperdiçar ua de las sues mais grandes riquezas ye pura cegueira i stou sperançado de que esse tiempo de çprézio pul mirandés será arrepassado mais cedo ou mais tarde i esta altura de las eileiçones ye buona para relhembrar esso.
L ansino de l mirandés nun puode quedar ancerrado andrento de ls dous cunceilhos adonde se fala. A la ua, ten que chegar a la ounibersidade, al menos a ua deilhas, adonde ten de ser criada, nas cundiçones possibles, ua cadeira de lhéngua mirandesa. A la outra, porque pensamos que dében de poder ser ouiferecidos cursos de mirandés an qualquiera scuola de l paiç adonde haba cundiçones, cumo deciplina de scuolha i de anriquecimiento de l curriculo i çque haba quien puoda dar essa cadeira. Stou cumbencido que an alguns sítios esso serie possible.
Mas nun se trata solo de tener an cuonta ls sítios adonde l mirandés ten de ser ansinado. Hai que mirar tamien pa las cundiçones an que esse ansino se dá nas scuolas adonde ye ansinado. Antes de mais, l ansino de l mirandés ten de passar a oubrigatório, inda que se stableça un prazo para tal acuntecer. Mas inda que se mantenga cumo deceplina de scuolha, nun puode star lhemitado a ua aula por sumana, recebindo ls piores hourários i todo se fazendo para que ls alunos nun se scríban na deciplina de lhéngua i cultura mirandesas. Para esso, hai que le dar denidade i carreira als porsores de mirandés i fazer algo pula sue formaçon i pul stablecimiento de porgramas que séian seguidos ne l ansino. Para todo esto poderie ser eissencial la eijistença dua anstituiçon central de l mirandés, de natureza stadual, cumo dezimos nun outro artigo desta Fuolha Mirandesa.
Hai inda que zambolber cursos de mirandés para adultos i zambolber cursos an mirandés antegrados nas chamadas Nuobas Ouportunidades. Desso yá eiqui falemos noutras alturas, i inda tornaremos a falar mais alantre, yá que mais antressa a las eileiçones locales.
Amadeu Ferreira
Perpuostas an tiempo de eileiçones
[Yá que bárias pessonas assi l pedírun, bou a deixar neste blogue, ls bários testos que salírun na FUOLHA MIRANDESA desta sumana.Para quien quejir assinar l Jornal Nordeste, ye barato, custa solo €25 por anho]
- criaçon dua anstituiçon central de la lhéngua i de la cultura mirandesas (ber artigo nesta Fuolha MIrandesa);
- zambolber i denificar l ansino de la lhéngua mirandesa i de la cultura mirandesas (ber artigo nesta Fuolha Mirandesa);
- aderir a la Carta Ouropeia de las Lhénguas Minoritairas, de l Cunseilho de la Ouropa (la 1ª perpuosta fui feita ne l tiempo an que l dr. Jaime Gama era Manistro de ls Negócios Stranjeiros);
- criaçon dun porgrama semanal de telbison i de rádio, a nible nacional, andrento l serbiço público de telbison i de rádio (Perpuosta feita hai anhos a la admenistraçon de la RTP i yá denunciada al Probedor de la RTP);
- antroducion dun puonto subre la lhéngua mirandesa, ne ls porgramas de lhéngua pertuesa, que lhieben l coincimiento de l mirandés a todas las scuolas de l paíç (perpuosta yá feita hai bários anhos, i zambolbida an crónica ne l jornal Público).
Outras perpuostas hai, mas bamos a deixá-las para quando beníren las eileiçones pa las outarquies, puis dízen mais respeito a eilhas do que al nible nacional.
Deixamos nesta Fuolha Mirandesa, para quien yá nun se lhembre, ls artigos eiqui publicados an 2005, pulas eileiçones pa la Assemblé de la República dessa altura. Éran assinados puls cabeças de lista de l PS i de l PSD, resptibamente Ang. Mota Andrade i Dr. Duarte Lima. L cabeça de lista de l PS ye l mesmo, mas l de l PSD demudou. Assi i todo l que ende se diç cuntina an abierto, son palabras guapas que nós eiqui nun squecemos, siempre a spera que se strefórmen an atos. Cumo cuntínan bibas, eiqui las publicamos outra beç.
Amadeu Ferreira
L tiempo passa
Passa la nuite i chega l die,
l sol nace i adrumece i cuntinamos
ls mesmos, cerrados an nós.
Reclamamos l que nun tenemos,
squecemo-mos de l que ganhemos
i qu'antes nun teniemos ó achábamos
que nun teniemos l bastante.
Cobramos de ls outros, de la bida,
de nós mesmos.
I l tiempo passa...
Pássan ls anhos i passamos pula bida
mas num bibimos, subrebibimos,
porque nun sabemos fazer outra cousa.
Até que, spertamos i miramos al para trás,
l tiempo yá passou. I agora?
Agora, hoije, inda ye tiempo;
tiempo d'amar, de dar, de mirar,
de recustruir algo,
de dar l abraço amigo,
de dezir ua palabra de carino,
d'agradecer pul que tenemos.
Hai pessonas que nada tubírun i, l tiempo passa...
I la bida continua!
Crónicas
.jpg)
Ls outores de ls testos son bien coincidos de todos, testos que mos amóstran l que fui dito an tiempos passados i pormetido, tamien que pouco ó nada se adelantrou an todo al que ten necidade de ser feito, i ye muito ou quaije todo.
To ls momientos son amportantes mas este nun çpensa de ler estas crónicas i tomar cuncéncia, porque ye un tiempo de pormessas i d’oucupaçon de lhugares de mando, mesmo que las perpuostas yá séian bielhas.
Tamien porque la maiorie de ls associados de l’Associaçon “Nial de la Boubielha” ten al lhargo destes dieç anhos d’oufecializaçon botado muito anteresse ne l studo i dibulgaçon de l mirandés, ten assi antresse redrobado an saber l que se scribe i diç, puis ye parte antressada an dar sclareciminto cierto subre l stado de las cousas. Tamien eiqui ye causo para dezir, sabe mais quien lir mais.
Na mesma eidiçon nun perdiu l’oupurtunidade de mais ua beç, na páigina LAZER-Tecnologia & Internet, dibulgar l andresso de la nuossa Associaçon (www.nialdelaboubielha.org) i ende fazer un bun juízo de l trabalho de l mesmo na dibulgaçon de mirandés i de ls questumes, tradiçones de la nuossa region.
Ye siempre buono saber que tenemos l’atençon de ls outros, a mais quando ben de dun ourgano d’anformaçon cun pertígio cumo ye l Jornal Nordeste

L'Admenistraçon de l site "Nial de la Boubielha"
Un abraço

"Un abraço"
Sin qu'esso tenga grande amportança
Hoije yá solo querie un abraço,
Un doce, terno i sentido abraço...
Que me deixasse squecer l cansaço
I me lebasse pula strada de buolta
Al tiempo buono de la bida sin trabones
Adonde camino al sabor de l'anseios...
S:)
----------------------------------------
"Um abraço"
Sem que isso tenha grande importância
Hoje já só queria um abraço,
Um doce, terno e sentido abraço...
Que me deixasse esquecer o cansaço
E me levasse pela estrada de volta
Ao tempo bom da vida sem freios
Onde caminho ao sabor dos anseios...
S:)
23/09/09
Rosa amarielha

Caíste a l´auga, rosa
Ó será que nun caíste
I fuste tu que saliste
De l lhaço que t'afogaba
Te deminui i tiraba
La lhiberdade
Que cunstruíste.
Salta pa la mie mano
Fresca, rosa amarielha
You bou a poné-te na tierra
Sin lhaços i sin anfeite
Lhibre d'alma i coraçon
De las rosas, la mie quelor
An oulor, l miu deleite.
Acuolhe-me

Acuolhe-me.
Deixa-me antrar!
Abre-me las puortas
De la tue alma
Para que you puoda çcansar.
Stou tan andeble
Deste caminar!
Alhá...
Deita l miu cuorpo
An lhençoles de seda
Cun auga fresca
Lhaba-me las fuontes
Saladas, de l miu chorar.
Arrolha-me...
Cunta-me cuontas
Las que nunca me cunteste
Ampresta-me magie
Doçura de la tue alma
Perciso de repousar.
Las eileiçones
Andan todos aterefados
Ban-bos a fázer purmessas
Por esso stai purparados.
Tengo ubido todo l que dizen
Menos falar de l nuosso Mirandés
Qu´inda nun ls oubi falar
Nien desta, nien de la outra beç.
Nun quieran nada cun el
Nel naide ls oube falar
Anton se nun cuontan cun nós
Praquei bamos nós a botar.
Passan porqui por nós
Çpeijan purmessas na mesa
Más naide ls oube falar
De la nuossa lhéngua Mirandesa.
Ye cumo se eilha nun eisistisse
Para todos estes senhores
Cumo se las nuossas crianças
Nun percisassen de porssores.
Porssores de Mirandés digo you
Tenen l deber de las ansinar
Pul menos an campanha
Debien neilhes falar.
Más nien a esso tenemos dreito.
Digo-bos eiqui you a bós
Que ls nuossos partidos
Nenhun se lhembra de nós.
Anton se assi ye
Porquei mos piden ls botos
Ye porque todos eilhes son
Son ua cambada de marotos.
Cumo nós somos patriotas
I aguantamos todos ls trancos.
Más eilhes bien merecien
Que l dissemos ls botos brancos.
Porquei? Nien estes senhores
Nien ls que benan a seguier
De la lhéngua Mirandesa
Mos tenen nada a dezier.
Esso ye solamente cun nós
Por aquilho que se stá a ber
Porque ls nuossos gobernantes
Desso nun quieren saber.
Más quieren ls nuossos botos
Por aquilho que se stá a ber
Bamos todos a botar
Que assi ye que ten que ser.
Son cousas de la democracia
Andan-mos todos a aldrabar
Pus na lhéngua Mirandesa
Naide ls oube falar.
You por mi(n)? Penso assi
Tengo l dreito de pensar
Pus anquanto tubier fuorça
Naide me fará calhar.
Dizen que sou eignorante
Porque nun me dórun eiducaçon
Más sei dezier-bos, i digo
Que de nós nun se lhembran non.
Pronto bamos a botar
Nas urnas aquel papel
Más l nuosso Mirandés
Merecie que fáziessan por el.
José António Esteves
22/09/09
Lhona - L perdon

Habie un tiu que siempre qu’íba a l’eigreija de la sue tierra, íba cun dues antençones, star a missa i sacar uns centimos de las smolas, un centimos nada mais, nun era muito de la buntade del ser tan pouco, (tanto se ye lhadron roubar un teçton cumo un milhon) que ne ls tiempos que cuórren la cousa tamien nun stá buona pa la caridade, las algibeiras ándan debalde.
Mas la sue cuncéncia inda nun staba çafada de todo i sabie que esses céntimos nun le pertencien éran pa ls mais probes, i por pensar assi rogaba siempre perdon a nuossa Senhora i a Jasus cula pormessa que era la redadeira beç, que s’íba a eilha i de s'eimendar.
L pior era que este bíçio nun tenie cura i el eimenda tamien nó, i cuntinaba a roubar smolas i a pedir perdon.
Até que un die, cumo diç l pobo “tantas bezes l cacharro bai a la bica que un die alhá fica” l sacristan dou pur eilha, i scundiu-se atrás de la státua de Jasus.
L tiu fui-se a las smolas lhimpou la caixica i de seguida an zinolhos delantre de nuossa Senhora pediu perdon.
Fui-se a Jasus i dixo, perdona-me mais ua beç
L sacristan que staba atrás respundiu:
-Nun te perdono…
L tiu nun stubo cun meias medidas i dixo-le:
-Tu inda yes un garoto! Ah! Ah! ….tue mai yá me perdonou.
(Eiqui deixo esta pequeinha lhona, nun quiero oufender a naide, cuido que este spáçio tamien merece alguas de beç anquando, çque séian lhimpas, pa to las eidades i democráticas)
L Outonho
21/09/09
Sien demanda
L gabilan d’alas stentidas al aire cumo se fússen panhos, sereno i cunfiante, fazie circos perfeitos, nada temie nien percisaba, porriba só l coucou celestial, reino de ls anjos. L bielho monte agarrado al tiempo i a la sue cundiçon de termo, nada puodie fazer para botar mais cuorpo, chubir mais alto ou s’acauso l senhor deste beilado s’astrebisse a fazer-le cuçquinhas, botar-le mala cara.
Bielhos coincidos sabien bien que sous çtinos de hai muito stában traçados, nien l monte puodie stender sues alas i bolar nien l gabilan podie birar taludo i ampetuoso, s’un adominaba l cielo de las abes, nubres i de las streilhas l outro adominaba ls outibales i la preinura até l firmamiento.
Mas l traquinas podie ser grande cumo aquel monte, bolador cumo aquel gabilan, l lhemite era la sue eimaginaçon. Ls circos zenhados serien tantos quantos las sues pernicas tubírun fuorças, ls sous braçicos tan sticados cumo ls dun Cristo.
L terreiro era la fralda de l cabeço, ne l gabilan stában ls uolhos de l rapaç, l sou eimaginairo era calcido pulas sues eimoçones.
Trés mundos sien demanda
L quemício
Quando chegórun alhá, yá l çcurso tenie ampeçado. Alhá staba l home anriba de un strado i cul microfone a la frente.
Que si!..., somos çfrentes!..., resolberemos isto i aquilho, fazeremos ua melhor çtribuiçon, i isto i mais aquilho i,…i,… i,…
Ora you, que fui lhabrador, se querie tener pan, tenie que sumbrá-lo, lhabrar la tierra, botá-le adubo, aricá-lo i por ende adelantre.
Eili ne l quemício, parcie que todo staba feito!
Válter Deusdado
Mulhier, uolhos de centeilha

Ls suonhos de nina.
Nien la bida
Nien l tiempo
L tirórun essas centeilhas
Que neilhes habitan.
Mulhier,
Tu fuste çafra i martielho
Tu fuste guinchas i çadón
Tu fuste manta i auga fresca
Manos de lhana i algodón
I cun tanta arte tecieste
Las colchas cun que mos cobriste.
Tenes marcas de la bida
Nas angúrrias de la cara
Gasteste ls dientes a maçcar l pan duro
Guardas la falta deilhes
Nos sunrisos cuntenidos
Mas nos tous uolhos hai çpráncia, feturo.
Mantenes-la guardada
An arca cun chabe anferrujada.
Tenes ls suonhos presos a la aldaba
Nun baian eilhes
A scapar nua airaçada.
Mulhier, uolhos de centeilha...
20/09/09
Eilustre çconhecido
Eiditora Lusíadas

Diç que hai un cuncurso an que talbeç fusse buona la partecipaçon de ls mirandeses. Eiqui antre nós yá oubi uns agabanços de quien pormobe l cuncurso a testos de las Froles Mirandesas.
L miu retrato
You sou bulgar, you sou rudo
Sou eigual a un penhedo
Casa de puortas abiertas
Nun sei guardar un segredo.
Fujo de las cunfusones
Apego-me a cousas banas
Falo anté cun ls mius betones,
Rezo al toque de las campanas.
Digo cousas sin pensar
Lhougo a seguir m'arrependo
Ye tarde pra atrás tornar
I sin querer sei que oufendo.
Fago amigos onde bou
Un, dous i anté mais que trés
Sei que muitas bezes sou
You mais deilhes, que a l robés.
19/09/09
Mies baquitas
Nun gusto de gatos
Bou agarrar-me aquielha mássima de que “quien fala la berdade nun merece castigo”
I nun ye d’agora que nun gusto, todo ben bien de loinge, çque fui ounhado an garoto.
Nascido i criado nua aldé adonde ralo era la puorta que nun tenie gateira, tamien las nuossas las tenien, seinhas que por ende mandriában muitos. Nun ye porque ls mius nun se trubissen sforçado para you gustar, nun tener lhougo de pequerrico afeiçon pur este bichos (bechanos)
Nun ténen cuontas las bezes que fui amenaçado pur dar uns cuntapies i amporriones neilhes pa l borralho, i cunfesso. you só nun gustaba de l fazer cumo adoraba botar un tiçonico ne l rabo quando a las nuites ne l serrano s’arrimában a la calor de la braseira ronronando.
Mi bó nien m’oubi, mas tengo rezones de sobra para nun gustar deilhes, an special quando son assanhados, las seinhas de las arrebunhadelas quedórun para siempre.
Yá crecido fiç un sfuorço, esso fiç para antender quales las culidades que estes bichos tenien, al que fazien, que serbício prestában a la houmanidade para tener l perbileijo de morrar cun nós.
Nun ancuntrei nanhun.
Porque quemer ratos nun ye birtude, esso son ls primos campesinos, quando cómen, porque ls citadinos nien esso fázen, cumpanhie a las pessonas ye ua maneira de dezir, porque anton tamien un nobielho de lhana la fai, todo aquel que se goberna cula cumpanhie dun gato nunca sabe l que ye buono la cumpanhie doutro ser armano del, i hai tantos que la dan i deilha percísan.
Son spiertos l que bonde para ser l maior mandrion (parasita) de l reino de ls bichos caseiros, nun se déixan amansiar nien anganhar, se mos déixan passar la mano pul lhombo ye porque ls gobernamos, nun fusse esso passában eilhes las patas pula nuossa mano culas facas afiladas.
Seian eilhes, Somali, Siamês, Turkish angora, Madgloll. Persa, Pelo Curto Brasileiro, Munchkin, Manx, Himalaio, Bengal, Abissínio, etc … só ls aceito porque tengo l deber de nun alterar las reglas de la natureza i fui eiducado a tener respeito pur to ls seres bibos, quier guste quier nun guste.
Tamien respeito ls que gústan deilhes, ye esse l miu percípio, quien sabe, mesmo nun gustando de ls assanhados bengo a gustar de ls fedorentos.
Antonho Carrasqueiras
18/09/09
Na mie rue
Marie, chegou-se a la jinela i nin quijo acraditar. Nun podie cuntinar. Aquel garoto, roto i sujo, staba outra beç na squina de la rue, cun la fraita a pedir smola. Para que serbirie la fraita, s´el nun la sabie tocar?
Marie onte habie-le dezido al garoto:
- Tu tenes fame, miu nino?
- Agora nó, arrespundiu el.
Marie ficou sin saber l que dezir. Iba yá dous passos adelantre i resolbiu tornar atrás, i tornou a preguntar:
- Tu nun tenes casa?
- Nó, arrespundiu el i Marie ficou sin saber l que dezir outra beç.
Hoije preguntou-le:
- Tu nun tenes mai?
- Nun sei!... arrespundiu l garoto
Válter Deusdado
L Çtino
Puso-me eiqui
i arrincou-me deiqui.
I nunca más las raízes
me sigurórun bien an ningua tierra.
An pertués
O Destino
Plantou-me aqui
e arrancou-me daqui.
E nunca mais as raízes
me seguraram bem em nenhuma terra.
Miguel Torga
17/09/09
Talbeç
Un retrato antigo de miu abó
Mira un punto fuora, ua abe
zenhando l cielo, ou ua nubre
colgada de l baziu. Un perpeto mirar
ne l coraçon de l hourizonte, que l prende
cumo se l lhibartara.
Por trás, la casa de piedra, mais antiga
que la sue lhembráncia, ua raiç spetada
na tierra, un tuoro por adonde se chubiu
anté las muntanhas de Dius.
Tamien ua ramalhada,
un rachon de lhume contra l carambelo
que l amanaça pulas lhadeiras de l Eimbierno.
De pouco mais percisou la bida anteira:
la piedra, l lhume, l pan i l cielo.
I las cousas mirando puls sous uolhos.
Fernando de Castro Branco, O Nome dos Mortos.
[An pertués
Sobre uma fotografia antiga do meu avô
Fixa um ponto ausente, uma ave
desenhando o céu, ou uma nuvem
suspensa do vazio. Un perpétuo olhar
no coração do horizonte, que o cerca
como se o libertasse.
Atrás, a casa de pedra, mais antiga
que a sua memória, uma raiz cravada
na terra, um tronco por onde subiu
até às montanhas de Deus.
Também uma meda de lenha,
uma trave de lume contra o gelo
que o ameaça pelas encostas do Inverno.
De pouco mais precisou a vida inteira:
a pedra, o lume, o pão e o céu.
E as coisas olhando através dos seus olhos.]
16/09/09
Fala la spriéncia
Son dun gusto i tamanhos que mos quédan para siempre, you tengo muitos este ye un deilhes.
Tiu Antonho, filho de la tie Dília (las nuossas famílias fúrun bezinas) ye hoije un home que toca la bida palantre de buieiro, cun zafuogo i lhibardade. Este tiu ye un berdadeiro eisemplo de quien nunca zistiu i çque naciu trabou ua lhuita zeigual acuontra ls eilementos de la natureza, duns tenéren muito i outros nada, sien nunca smorecer, botou-se frunteiras afuora, ganhado l pan i l sustento, fazendo de todo l que habie para fazer.
Dun carátele fuorte, caldiado na frauga de las necidades passadas ne ls anhos quarenta cinquenta (seclo datrás), soube siempre que era cun sacrefício, aforro, houmildade i trabalho que ganhaba l respeito de ls outros. Home siempre pronto a dar ua mano a quien percisa nas lhidas de l campo i caseiras, ten a la par de todo esse sentido houmano ua bision de l mundo cumo poucos, se calha porque rumpiu muitas meias-suolas pur caminos i stradas que lhígan bários i çfrentes saberes i modos de bida.
Quando fala de sue bida ye cumo se birasse las fuolhas dun lhibro, ten-las de l tiempo de serbir, d’ir-se a salto pa las Stúrias, de l’Almanha, de la barraige d’Almendra, de la custruçon cebil.
I ye home que quando cumigo zabafa nun l fai cun rancor, mas si cula spresson de ls haber bibido cun ferbor i de l fundo de l’alma diç-me “amigo Foustino éran outros tiempos” i acrecenta, you yá stou a quedar bielho.
I pur esso digo ls garoticos:
Nun te deia la risa porque sou bielho
Nun t’arroujes de me ber
Porque yá fui cumo tu yes (sós)
I tu cumo you hás de ser
Bota-me este dito, cousa bien guapa i caratelistica de l nuosso pobo.
Pul miu lhado l miu amigo tiu Antonho para alhá de me dar l gusto de partilhar las sues mimórias, tubo mais esta birtude de m’anspirar para poder partilhar culs lheitores mais este testo.
Poema de Outonho

L aire assoprou
Tan doce i sereno,
Topou-me al de lebe
Girou sentimientos
Drumientes, calhados
Que an bolo rasante
Topórun l suolo...
L fondo de l'alma
Streformou-se an quelor d'ouro
Ocre ó laranja...
Dou fruitos yá secos
Dun doce amargoso
Surgiu l outonho
Na borda del miu coraçon.
(Nun die de sol que antecipaba l outonho)
S:)
------------------------------
Poema de Outono"
O vento soprou
Tão doce e sereno,
Tocou-me ao de leve
Gerou sentimentos
Dormentes, silentes
Que em voo rasante
Tocaram o chão...
O fundo da alma
Transformou-se em cor de ouro
Ocre ou laranja...
Deu frutos já secos
De um doce amargo
Surgiu o Outono
Na aba do meu coração.
(Num dia de sol que antecipava o outono)
S:)15/09/09
Receita para screbir un poema
ye neçairo oubir…
subretodo l silenço
que mos oube tamien…
i deixá-lo falar
subretodo a el.
«Quien sou?
i ls que respíran l mesmo aire que you
que quieren de mi ?»
Pregunto-le you a el...
I l silenço responde:
Scribe-lo l tou poema!
L que eilhes quieren nun ye mais que
un sunriso
para que s’acabe la nuite!
Ua ajuda
para ber nacer l sol!
La serenidade
an qualquiera momento de l die…
I ua pormessa sien fin:
De flor
De páixaro
D’amor
De paixon
I de suonho tamien…
I l que sós…?
Un pouco de todo l que ponires neste poema:
Ua flor
Un páixaro
Un amor
Ua paixon
Un suonho…
I un beiso tamien!
A ber se te squeces!
Sou tue
las palabras an mundiada, a arramar
i dezir-te que te sinto, te quiero
i que ye ne ls tous braços
que me acunchego i,
ne l'oulor de l tou cuorpo, me perdo.
La fuonte d'augas cristalinas secou-se neste einfierno stibal
i cun eilha secórun-se-me las palabras cun que te querie cantar,
miu Praino scaldante.
Ls mius lábios nun te sunrien de gretados, al mirá-te
i tu miras-me an zaspero, suplicante.
Reguei-te cul miu sudor i cula auga fresca
que saliu de las tues antranhas i,
regado, rejubilabas pula nuite
mas quaijeque te morries pul die,
queimado pul sol, abanado pul aire seco
i te drobabas subre ti mesmo an agonie de muorte,
de zaspero, an pedidos de ajuda,
mirando l cielo a la percura dua nubre
que te traisse chuiba.
Secórun-se-me las palabras cumo te beio a secar, miu Praino…
Querie deixá-te un poema antes de me ir,
un poema que te fazisse sunrir.
Saliu mudo, l miu poema!...
Ye un poema de sentires,
sin palabras, sien métricas, sien rimas.
Nun rima delor, cula falta que me fazes;
nun rima amor, cun ls tous çponeres bermelhones,
cun ls tous nacientes roixos i laranja,
cun ls tous hourizontes an que me deito i sonho,
cula costra dura de l tou pan qu'amolheço
i me mata la fame.
Nun rima stuntear cun ls tous oulores,
eimudecer cun ls tous sonidos,
sonhar cun ls tous siléncios,
drumir nas mantas que me stendes,
sentir cun ls tous sentidos.
Nun te deixo palabras an anciente,
desta fuonte que cuido seca.
Antrego-te la fuonte…
Sou tue, para siempre!...
13/09/09
Eimoçones - L Amor
L amor ye ua eimoçon «serbida caliente» al alrobés de la bingança que se sirbe «frie». Yá l pobo diç “quien l feio ama guapo le parece”. I nun ye que ye berdade!? Solo quando l deixamos (l amor ) ir ambora ye que bemos ls defeiticos todos de la pessona que yá nun amamos tanto. Si, porque l amor ye ua cousa mui delicada, ye cumo se fura de bidro de “MURANO”. L amor nun gusta de ser squecido, amaldicionado nien çpreziado.
L amor ye la «eimoçon mãi», puis cun eilha bíben: la aceitaçon, la amisade, la cunfiança, la bundade, la afenidade, la deboçon, la adoraçon, la facinaçon i l ágape. Ye por esto que tenemos bários tipos de Amor:
- l amor eirótico ye defrente de l romántico i de l apaixonado;
- l amor lúdico ye como se fura um jogo – solo para passar un berano, ou un ambierno;
- l amor amplícito que ten por lastro la amisade;
- l amor oubessessibo i maníaco, que amplica la dependéncia i la puosse;
- l amor pragmático, cun modos mui práticos;
- L amor ágape que ye quaije una deboçon i antrega ancundicional.
Poderiemos anton dezir que todo ye Amor, berdade. Mas, anton, qual ye la defrença antre «AMO-TE» i «Gusto de ti»?
Amo-te ye mais antenso, eisige paixon i tendéncia para passar muito tempo a mirar un ls olhos de l outro i fai quelubrinas na spinha. Mas cumo las outras eimoçones hai que l gerir, anque pareça ua cousa sein jeito, autocuntrolar ua cousa tan buona. Ye este autocuntrole que torna l Amor ua de las eimoçones mais amportantes de la nuossa bida. Sien Amor nun se bibe , subrebibe-se.
L amor ne l die em que mos casamos ten ua medida. You comparo-la a un copo de quartilho, chenico de auga lhimpa i sabor a mosto. Quaije naide mira bien para l copo, que ten un defeitico por baixo, un buraco pequeinho por adonde todos ls dies deixa arramar ua pinga. Ye obrigaçon de quien se casou ”por amor” acrecentá-lo todos los dies, mas quaije siempre mos squecemos.
I quando mos ben a la lhembrança?
Ne l die an que la amor ampeça a tembrar de las piernas, hai que anchir l copo, mas cun receita, se arrama ua pinga ponemos trés. Se furmos capazes de l bulber a anchir todo bien, l amor benciu. Se por causo nun tubirmos coraige i fourça para esso, anton l concho de l copo ampeça a tener cousas malas: rábia, sufrimiento, çprézio.
L amor puro ye l que sentimos puls filhos. Ye dua antrega total i ancundicional. Ua MAI, un PAI puoden pensar que stan cun raiba dun filho, mas bonda un chi coração, um beisico i lhougo l carambelo de la raiba se derretiu.
L amor puls Pais deberie ser tambien assi, mas muitas son las bezes que aqueilhes que mos amórun tan zantressadamente i que nos dórun todo l que tenien, son na fin de la bidsa un strobilho pa ls filhos. Na berdade, l que eilhes son ye ua fuonte de saber benida cun la spriéncia de bida, lhibros screbidos solo an sues cabeças (achegai-bos, filhos i nietos, hoije, scuitai que manhana yá puode ser tarde).
Nun ye preciso andar a to la hora a dezir “Amo-te” ou “Gusto muito de ti” mas se calhar dezir-lo todas las semanas yá era buono. Cumo an todo, las falas nun berbales son fundamentales, la fala “gestual” ye de todo l mundo,”ounibersal”. Quereis ber? Se stás na praia, apanha ua charrasca, abre la mano de l tou amor i debagarico pousa-la alhá. Se stás ne l Praino apanha ua flor de mango ou de patalhobos ou ua de xara, partilha l cheiro de la flor que apanheste cun quien amas. Si, i apuis? Quedemos tranquilos, l demais benirá sien demoras.
“L amor ye grande i cabe nesta jinela subre l mar.
L mar ye grande i cabe na cama i ne l xaragon de amar.
L amor ye grande i cabe ne l cúrtio spácio de beisar”.
(Traduzido de Carlos Drummond de Andrade)
12 de Setembro de 2009.
Francisca Carvalhal