06/02/09

La frauga



La frauga era l lhugar adonde se fazie to l serbício de ferreiro. Zde ls outencilhos anté las ferramientas, de fierro, pa ls trabalhos ne l campo.
Habie quaijeque an todas las tierras ua frauga, que serbie bárias pessonas. An Sendin zde que me lhembre habie seis. Mas la derradeira a cerrar fui la de tiu "Marchacan".
Drento tenie ua fornalha adonde se ponie roujo l fierro. Na fornalha l carbon tenie que star siempre an brasa i para esso, la frauga tenie un fole mui grande que fazie cun que las brasas stubíssen siempre más burmeilhas que la lacre.




Tiu Marchacan


Quando l fierro staba mesmo cumo la lacre, era tirado cun uas tanazes de fierro mui grandes i era puosto na bigorna adonde era malhado para ganhar la forma que se querie.
Se era un outencilho pequeinho ó tenie arte era l ferreiro que l malhaba cun ua mano, anquanto l agarraba cun las tanazes na outra.
L ferreiro ousaba un mandil de cuiro que cubrie tamien l peito.
Quando ls lhabradores querien aguçar las ferramientas ó fazer algun outencilho, marcában un die par esse serbício, dezie-se anton que andában de frauga.
Ajuntában-se dous ó trés, i nesse die tenien que malhar a bun malhar, yá que nun se podie deixar sfriar l fierro.




Ye malhar a bun malhar


Al mesmo tiempo tenien que dar al fole, para que la fornalha stubisse bien rouja.
Habie que saber sfriar l fierro para quedar bien temprado. Para l arrefecer metien-lo nua pila de piedra chena d´auga, mas cun cierto cuidado i sabedorie, nesto staba muito de la arte de l ferreiro.
Inda hoije hai bários ditos subre l trabalho de frauga:

- Ye malhar an fierro anquanto stá caliente.

- Assoprar antes que se apague.

- Sin buona tempra la faca nun corta.
- Querer cumbencir un burro ye malhar an fierro friu.




Malhar anquanto stá roujo


Sendin tubo siempre ferreiros afamados. Tiu Margalho i ls filhos, tiu Marchacan i tiu Manuel Peres Pícaro fúrun ls que you melhor coinci.
Tiu Margalho ganhou mesmo un prémio nua sposiçon i bieno a ser cumbidado a ir pa l'Oustrália a trabalhar.
Inda hoije hai an Sendin la rue de la Frauga.


4 comentários:

franciscobelharino disse...

Bounas tardes Almendra,

Guapos retratos estes de la frauga. Agora Yá nun hai ferreiros nien malhadores. Sabes que an Zenízio inda stá Tibério Delgado que bai fazendo outensílios que son mais para apimponar las casas cun eilhes, mas tamien se le puode dar uso que eilhes stan purparados para esse serbício.

Un abraço ,

Francisco Domingues

Boieiro disse...

Buonas tardes

Ye agora l tiempo de amanhar las reilhas pa la relba. You toco l fuolhe. parece que inda stou a oubrir l malhar cumpassiado,PLIN PLÁN, PLIN PLÁN,..., al dzafio i tiu Lházaro Berças a dezir "BONDA".

Un abraço

Félç disse...

Tiu Almendra, squecistes-bos de dezir que era na frauga que se cuntaban las nubidades, habie siempre aqueilhes que nun tenendo nada que xurdir iban pa la frauga ou pa la barbearia, porque era nesses dous locals onde todo se sabie.
Conheço inda un ferreiro que acende la frauga, se não todos ls dies, a l menos alguas bezes por semana; ye tiu Asdrúbal de Bila Chana

Abraço
Félç

Unknown disse...

Buonos dies, quedo cuntento cul buosso comentairo.

Francisco, si ye berdade l que dizes i tengo alguas pieças de tiu Tibério, mas an Sendin inda trabalha un filho de tiu Margalho, que mora pal Baiunco i ye un berdadeiro artista. Fizo la cópia de la chabe de la cidade de Miranda i faç todo purfeito cumo tiu Tibério.

Boieiro, parece que stabas na fráuga! hehehe. You inda fui alguas bezes a aguçar las ferramientas, mas malhar nó. Mas bie ls tius i era cumo tu dizes PLÁ, PLIN PLÁN...

Féliç, tamien ye berdade, na fráuga de tiu Marchacan, ajuntában-se mais a dar lérias que a malhar, mas todo ero buono, que ajudaba a tornar l trabalho mais fácele.

Bá, un abraço a todos.

Almendra