La lhuita de las mulhieres

Comemorou-se ne l passado die uito deste més de Marçio l 100º Anibersairo de la Proclamaçon de l Die Anternacional de la Mulhier, cumo to l mundo sabe.

Todo porque fui possible ne l anho de 1910, na Segunda Cunferéncia Anternacional de las Mulhieres an Copenhaga , aprobar pur perpuosta de Clara Zetkin, prestigiada derigente de l mobimiento comunista Alman, la comemoraçon dun Die Anternacional de la Mulhier Trabalhadora, an cada anho, an to l mundo, die de manistestaçon pula eimancipaçon de las proletárias, pul sufrágio ouniversal i pula paç.

Nestas comemoraçones hai que eibidenciar eigualmiente las mulhieres pertuesas, puis tubírun siempre un papel bien atibo, al lhargo destes redadeiros anhos nas lhuitas de l nuosso pobo, pula andependéncia nacional i porgresso social.

La lhuita pula eimancipaçon de la mulhier stá lhigada a la crise politica i social de la fin de l seclo XIX, percípio de l seclo XX que lhebou a un munton de streformaçones anque muita giente s’anterrogou de la rezon de l’anferioridade de la mulhier na sociadade i na família.

Nesses tiempo, que fui dun atraso eiquenómico baliente, las mulhieres éran las percipales i maiores bítimas, porque éran çcreminadas nas questones políticas, eiquenómicas, sociales, jurídicas i n’admenistraçon de ls bienes. Ne l mundo de l trabalho tenien que fazer mais de doze horas diarias, quaije siempre sien cundiçones de trabalho i recebindo pagas de miséria.

Durante l zambolbimiento de las lhuitas acuontra la Monarquie aparecírun bárias ourganizaçones de mulhieres, an 1909 “Liga Republicana de Mulheres”, na 1911 la “Associação de Propaganda Femenina”, an 1914 l “Grupo Femeninista Português” i l “Conselho Nacional das Mulheres Portuguesas” que eiséjen l dreito a botar, l dreito al trabalho, a l’eigualdade de las mesmas pagas, a ua lei de sparaçon (diborçio), al apoio a la maternidade etc…

Mas ten que se dezir que la lhuita de las mulhieres nun se quedaba solo andentro de las ourganizaçones femeninas. Cumo cada beç mais mulhires stában lhigadas a la produçon esto fizo cunque cada beç habisse mais mulhieres al lhado nas lhuitas de l trabalhadores.

Yá ne l anho de 1887, ne l mobimiento grebista de l Porto, ne las streformaçones de tabaco, i nas grebes de l anho de 1889 pur ua legislaçon de porteçon als mais nuobos (menores) eilhas stubírun na lhinha delantreira. An 1893 tubo lhugar an Lisboua la grebe de las corticeiras que lhuitában pul abaixamiento de l hourário i melhores cundiçones de trabalho. An 1903 la grebe de las bendedeiras de l Mercado Municipal de Coimbra, acuontra la stampilha (selo) i an 1908 de nuobo la grebe de las corticeiras.

Yá na República las mulhieres lhuitórun an muitos i bariados lhocales de trabalho, nas ruas acuontra las çficuldades de la bida, la falta de quemer i la penúria ampuosta, nas ourganizaçones de la classe trabalhadora, pur un trabalho dino i l hourário de uito horas.

L’amposiçon de la ditadura an Pertual, lhebou a perder muitas de las lhibardades, a la represson i a la quebrar de ls percípios porgressista na sociadade i na família.

La ditadura ampuso un munton de cundiçones çfíceles.

Assi i todo, durante este tiempo las mulhieres lhuitórun i stubírun siempre an ourganizaçones antifascistas, até criórun ourganizaçones própias, eilegales, assi assi i legales. Cun bista a lhebar pur alantre aciones de sclarecimiento i mobilizaçon, ua deilhas ne l anho de 1935 la “Associação Feminina Portuguesa”, que la PIDE ancerrou ne l anho de 1952; l “Movimento de Unidade Nacional” ne l anho de 1943 até 1949, l “Movimento Nacional Democrático” an 1940 até 1950, an 1969 nace l “Movimento Democrático das Mulheres”.

La lhuita de las mulhieres nas ourganizaçones antifascistas dórun ua fuorte ajuda acuontra l regime fascista i na criaçon de las cundiçones pa la cunquista de las lhibardades na Reboluçon d’Abril.

Fui esta reboluçon que tornou possible la cunquista de ls dreitos de las mulhieres an Pertual.

Cula cunquista de las lhibardades la mulhieres passórun a eisercer ls sous dreitos cibicos, políticos i sindicales que fúrun cunsagrados na Custituiçon de la República Pertuesa.

Hoije, a las bezes peçque se quier retornar al dantes, mas nunca las malas políticas ban a ser capazes, la stória de la lhuita de las mulhieres siempre ansinou muito.

Na lhuita siempre stubo i stará la decison.