05/01/10

Las lhabadeiras de Pertual


Fui la leitura de «Lhabadeiras de la mie tierra »que Amadeu Ferreira eiditou ne l sou blogue Fuontes de l Aire ne l die 31 de Dezembre que m’anspirou alguas reflexones acerca de l tema (sério!) de las mulhieres que antigamente lhabában toda la roupa que habie para lhabar mas siempre a la mano an cundiçones que nós todos hoije (tanto homes cumo mulhieres) nun seriemos se calha capazes de anfrentar cumo eilhas anfrentában particularmente an alturas de l anho cumo esta an que mos ancuntramos agora : l Eimbierno, palabra mas subretodo rialidade que naqueilhes tiempos para alguns i tamien alguas (ou muitos i tamien muitas...) até se cunfundie cula palabra « anfierno ».

Mas nun ye nó nessa rialidade dura i trágica (de que a muitos de nós inda se mos alhembra i a mi por bies de la mie eidade i de l miu percurso menos assi i todo que a outros que aqui scríben) na qual ansiste ou sequiera amenta un de ls cinemas pertueses de ls anhos 30, 38 eisatamente, que percuraba pul cuntrairo dar ua eimage eidílica ou mui cunsensual de la sociedade pertuesa de la eipoca cun lhabadeiras que lhabában la roupa nua ribeira ende pa ls lhados de Mafra (mas la defrença cun las outras tierras, las de Miranda por eisemplo, nun era assi mui grande), quiero falar de « A aldeia da roupa branca » de l cineasta Chiança de Garcia, cula atriç Beatriç Costa para citar ua de las mais cunhecidas que partecipórun na rializaçon desse filme.

I esse « cliché» de lhabadeiras pertuesas que dan la ampresson de séren las mulhieres mais satisfeitas de l mundo i capazes de lhabar nun die só la roupa dua aldé anteira (al punto de dormíren depuis inda melhor a la nuite!! Digo esto subretodo an relaçon al que bou a dezir agora) até passou las frunteiras : ye l tema dua cançon de 1955 (Podeis oubi-la ne l Youtube cantada porYvette Giraud) que passaba nua telbison francesa tamien mui cunsensual nesses anhos an que la França tubo antre outros persidentes de la república l general De Gaulle, cul títalo de « Les lavandières du Portugal » (Las lhabadeiras de Pertual) que até parecie que daba a antender que quaije todas las mulhieres pertuesas (ou anton muitas) se dedicában al oufício de « lhabadeiras », eideia que tornou a aparecer dous anhos mais tarde cun un filme que tenie eisatamente l mesmo títalo i que fui rodado tamien an francés.






Anque nunca tenga bisto esse filme que ye puls bistos ua quemédia (para rir anton sabendo quien ye un de ls atores percipales chamado Darry Cowl, acradito que si ), bonda ber ls cartazes para mos darmos de cunta que l objetibo tamien nun era ansistir subre las cundiçones de bida i de trabalho que anfrentában muitas mulhieres pertuesas nessa altura por bezes até para subrebibir; cundiçones bien mais defíceles an muitos casos que an muitos outros países ouropeus nesses anhos de la ditadura salazarista que durou… quei ? Quaije meio seclo !? Só para quien quier, giente !

I an 1967, la cançon cantada antre outros por Yvette Giraud inda debie de star na mimória coletiba de muitos i muitas an França. Ye assi que aparece outra beç l refran dessa cançon de 1955 «Et tape, et tape avec ton battoir » (I bate, i bate cul tou palo*) ne l álbun « Astérix légionnaire » (Asterix legionairo) adonde se bei un centurion romano satisfeito de la bida el tamien puls bistos – Estes romanos son boubos ! - que usa tamien un palo para bater na roupa para la lhabar assi melhor (Era assi que muitas mulhieres lhabában la roupa an França inda nun hai muito tiempo quando inda nun habie las máquinas que hai agora para l cunforto de todos: sfregando-la mas usando tamien un palo que serbie subretodo pa las pieças mais gordas); i canta esse centurion, al mesmo tiempo que lhaba, l eiterno refran modeficado solo para eibitar anacronismos cumo podeis ber : « Les lavandières de Lusitanie, et tap, et tap, et tap… » (Las lhabadeiras de la Lusitánia, i bate, i bate, i bate…)


An todos ls casos este tema de las lhabadeiras pertuesas « dá panos para mangas » cumo se diç an Pertués. I an mirandés se calha tamien.
Mirai, tamien nun sei que nome se dá a esse palo que úsan las lhabadeiras (Mas solo an França ?) para cunseguir lhabar melhor la roupa… i para que quede mais branca que branca… (Esto tamien ye para rir)
Nun quedeis tamien admirados se na cançon francesa anque se amente an Pertual (i na « ville de Setubal »…) aparécen palabras spanholas (mas ningua pertuesa !) cumo por eisemplo « hidalgo » i dígan que se bebe an Setúbal (até las lhabadeiras bében !), « manzanilla »… Mirai, para ciertos Franceses algo ancultos dezir « Pertual » ye cumo dezir « Spanha »… Que cada un de bós deia l sou parecer i diga l que pensa… se quejir!
Depuis s’inda ls hai que nun sáben porque me passou pula cabeça andar a perder mais ua beç tiempo a screbir estes… « passatiempos »... que quéden anformados que esto ye tamien l resultado dua cierta deformaçon porfissional. Un stá siempre a querer daprender mas a ansinar tamien algo… a falar Mirandés ? Nó, nun serei la pessona mais andicada cumo sabeis… mas para daprender siempre mais uas cousicas que bálen l que bálen cumo por eisemplo ansinar tamien a falar francés. I porque nó ? (An francés dezimos : « Et pourquoi pas ? » Ye fácele, anton nun ye ?)


Anton buonas nuites i Bun Anho 2010 cun muita música, cinemas, testos, salude, anspiraçon i tamien porque ye amportante: roupa bien lhabada i mais branca que branca… Yá sabeis agora l que ye preciso fazer !



1 comentário:

Amadeu disse...

es Ana,

Solo agora pude ler l tou testo.
Tanta cousa antressante que mos cuntas i que you nien manginaba, an special esses cantares francesses subre las lhabadeiras de Pertual.
Bou a ler todo inda cun mais atento.

Un abraço,
Amadeu