30/01/12

CUNCEILHO

.
CUNCEILHO DE LHÉNGUAS NON-STATALES
.


.
Falar de llingües non-estatales y nueves tecnoloxíes ye falar d'un universu estrañu, pero apasionante, nel que se pue alcontrar cualquier sorpresa. Ye posible, en dellos casos, descubrir que pue haber más internautes que falantes reales, que la esistencia de les llingües menaciaes queda en suspensu, en cierta manera, na internet, y pue tamién percibise que la convivencia ente llingües ye modélica.

Nun sé quién tuvo la feliz idea d'inventar eso que llamen blogue. Quien la tuviere, tendrá la mio reconocencia y la d'otres munches persones polos sieglos de los sieglos. Personalmente he reconocer que soi un adictu al blogue, sobremanera al blogue literariu. Atopé nelli un sistema d'autoedición ensin comparanza dala. Préstame tener dellos mistos, ye dicir, con llingües entemestaes, y otros más "puros", con namás una sola llingua. Pero toos nuna cohabitación perfecta. Sicasí, nun soi l'únicu que goza cubriendo páxines con postaxes, munchos creadores y activistes de les llingües non-estatales optaron por esti métodu d'accesu directu al públicu.

Pue dase que 'l blogue acabe siendo más qu'una plataforma y hasta qu'un xéneru literariu pa rematar siendo un fechu cotidianu. Por eso dicía, que namás tamos mirando pa lo que vien, nun sabemos pa ú va esto, pero les perspectives son xeniales, sobre too con les llingües pequeñes, aquelles más menaciaes y desprotexíes. El futuru tá al algame de la mano, pero xuega a ascondese ente megas y megas de colores y formes aparentemente incomprensibles, pero solo aparentemente.

© Xavier Frías Conde, UNED

19 comentários:

Ana disse...

Buonas tardes, Primo Zé,

Tentei antender este testo (screbido an asturiano, nun ye berdade?) mas hai assi i todo palabras que nun antendi. Nun serie possible aperponer la traduçon ?

Bien háiades.

Ana disse...
Este comentário foi removido pelo autor.
Tiégui disse...

Ye sturianu central, ye pur issu que ye cachicu mas afastadu que'l que falamus.
Quales son las palabras que nun antendeis ?

Ana disse...

Biba Tiégui,

L que quier dezir por eisemplo:

- Préstame tener dellos mistos, ye dicir, con llingües entemestaes, y otros más "puros", con namás una sola llingua.

- Sicasí, nun soi l'únicu que goza cubriendo páxines con postaxes,

- El futuru tá al algame de la mano, pero xuega a ascondese ente megas y megas de colores.

I ahora, ¿cómo puedo decir? Gracias, muchas grácias, Senhor !

leonardo antao disse...
Este comentário foi removido pelo autor.
leonardo antao disse...

Buonas nuites Almendra:

Suscrebo las palabras d'Ana, la traduçon nesta nuossa stimada lhéngua.

Abraço,
Leonardo

Ana disse...

ou Señor !

Tiégui disse...

Teneis mesmu la certéza que nun antendeis ou solu yê pur coumentar ?

Ya que sodes siêmpre lus mesmus que vus queixais...

leonardo antao disse...

Buonas nuites Tiégui:

Son estas las palabras que nun antendo: internautes; menaciaes; modélica; munches; sieglos; adictu; atopé; nelli; entemestaes; namás; Sicasí; páxines; postaxes;
algame ; xuega; ascondese; megas.

Abraço,
Leonardo

Unknown disse...

Nun ye fácel dar la traduçon porque nun sou mui antendido nestas cousas.
Ana quier ua traduçon cumpleta i Leonardo ua traduçon lhiteral.
Nun tenemos ne l mirandés palabras para ua traduçon lhiteral, mas tamien nun ajudarie muito.
Para ua traduçon de sentido, habie que saber mais que you sei, mas deixo cun base ne l que pediu Leonardo algo para Ana fazer ua traduçon, que sei que l fará melhor que you.

Internautes - blogueiros
Menaciaes – amenaçadas
Modélica – própia - típica - ten ua topologie própia
Munches – muitas
Sieglos – séclos
Adictu – associado – arregimentado
Atopé – bi – achei
Nelli – nel
Entemestaes – antriçadas anter-ligadas
Namás – nada mais
Siacasí – assi cumo assi
Páxines – páiginas
Postaxes – posts – testos de un blog, cun ó sien retratos i ó bideos.
Algame – alcance
Xuega – joga
Ascondese – a scunder se
Xuega a ascondese – a las scundidas
Megas – megas - melhones – termo de las nuobas tequenologies – (mega bits)


Abraço als dous
Tiu Almendra

Ana disse...

Tiegui,

Que las cousas seian claras: you nun me cheguei a queixar. Sugeri (Nien sequiera pedi, quien sou you para pedir ua cousa que un aceita ou nó fazer de buona buntade ?) que seia tamien aperpuosta ua traduçon. Ls comentairos se ls houbir teneran que aparcer depuis para saber bien de l que stamos a falar senó nun bal la pena.

Fiç l sfuorço de tentar antender esse testo mas anque l tenga lido mais dua beç, la berdade ye que mesmo culas traduçones que mos aperpon Zé Almendra que ajúdan assi i todo cuntina a haber palabras, i frases até, que nun antendo purfeitamiente... talbeç por you nun star aquestumbrada a ler ou a oubir falar quaije todos ls dies sturiano... talbeç por este testo star scrito (se l oubíssemos dezir por alguien, talbeç esso tamien mos ajudarie)... i porque essa lhéngua que ende ye usada apersenta defrenças (de bocabulairo por eisemplo)que quergas ou nó cul mirandés que nós mos aquestumbremos a falar zde pequeinhos...

Hai scuolhas que fúrun feitas para transcrebir cada ua dessas lhénguas armanas de la familha de l stur-lheonés que hai que respeitar i aceitar de antender tamien. You noto por eisemplo que ciertas palabras usadas nesse testo son próssimas de l castelhano; talbeç nun seia anton de admirar que muitas (i nó « munchas ») de las nuossas seian pul cuntrairo mais próssimas de l pertués, até por rezones geográficas, stóricas i sociales.

Ua cousa que yá notei ye que l sturiano adotou la final « –u » an palabras cumo tal « públicu ». Mas nun fui essa la scuolha (pul menos la scuolha atual) de lhénguas cumo l pertués, l castelhano i finalmente tamien l mirandés. I agora you pregunto : l que ye que ganharie l mirandés an adotar tamien essa final –u an palabras acentuadas na penúltima sílaba ? Yá cheguei a refletir subre isso i la mie oupenion ye que haberie mui probablemente mais ancumbenientes que bantaiges.

Antre las pessonas que redigírun la Cumbençon, tenes que te cumbencir que habie giente qualificada, specialistas que sabien purfeitamiente l que staban a fazer i l que fazírun ye mas ye de eilogiar. Se nun tubisse sido l caso, l mais cierto, puodes acraditar, ye que nun stariemos aqui a falar i subretodo a screbir cun tanta facilidade cumo stamos a fazer agora. I esso ye que ye l mais amportante. Que nós tamien séiamos capazes de l dezir i de l screbir, culas nuossas palabras : aqueilhas que mos sálen spuntaneamente de la cabeça i de l coraçon... sien tener que ir a saber deilhas a cientos de quilómetros, an tierras adonde un talbeç nunca tenga puosto ls pies, tierras adonde se aquestumbrórun a recebir tamien anfluéncias steriores... castelhanas, por eisemplo, i castelhanas subretodo.

leonardo antao disse...

Buonas nuites Almendra:

Gustei mui dessa buossa traduçon que me permite cuncluir qu'essa lhéngua que defende l Tiégui ye mui defrente de la nuossa Mirandesa.

Ne ls cerca de 27 anhos que passei por quaije todas las aldés de l Praino Mirandés, nun me lhembra de tener oubido falar algua palabra parecida cun essas.

Cun esta buossa traduçon, acho que que ls oubreiros de la Cumbençon de la Lhéngua Mirandesa son merecedores de l nuosso respeito i de la nuossa melhor gratidon.

Abraço als dous
Leonardo

Teresa Almeida disse...

Buonos dies amigos,
Cuido que nós pertueses, somos bastante lhistos para antender outras lhénguas. Siempre tubimos ganas de mundo i andamos por ende spalhados a daprender.
You gusto de lher ls scritos de Tiégui porque “ El futuru tá al algame de la mano, pero xuega a ascondese ente megas y megas de colores y formes aparentemente incomprensibles, pero solo aparentemente.”
Beisicos

Tiégui disse...

Oubrigadu Tresa !

No Ana, las cousas nun stan nada claras ! Pus quandu véyu qu'uns piden lu que quiêr dezir "atopé" quandu eisiste an mirandés "atupei" cu'l mesmicu sentidu ! Anton vaya, vaya,...

Quandu se sabe que'l sturianu perde la "d" antervucalica anton yê mui simples d'antender que "namas" ven de "nada mas", "menaciaes" ven de "menaçadas" y dende hai mas...

Y sabeis purqui'que'l castellanu nun usa'l -u? Pus yê purque purnuncia -o ! Conchu ! Que cousa mas logica no ?!

Quei ? Lus mirandéses nunca furun a las sturias ? Carallu, home ! Quantus eiriên ! Mirai ua teçtemuña sta an "youtube" y outra ya vus la cuntei you ! Ostia, vos a traballar a las minas d'eilli yê que nun fustes y you tamiên no ! Mas si lus hai qu'eilli furun diosla !

De restu ya vus dixe qu'aquesse testu stan an sturianu ouriental y yê pur issu que se diç "munchas" y no "muitas" cume ya se diç an sturianu ouriental, llionés y mirandés !

Y you ya vus puje eiqui dezénas d'anllaces pra vidius an sturianu oucidental mas vos nu lus mirais pur miêndu qu'afinal eilli tamiên falan, assi cume vos sabeis.

Ana disse...

I you algua beç cheguei a dezir l cuntrairo de todo l que ende stubistes a cuntar ?!

Mas cun ua defrença: a ningua altura you m'astrebi a usar essas palabras que bós usais cun tanta facelidade, eilegáncia i probablemente respeito tamien:

Cumo ye ? Cara...llu, home !!

Ye guapo esse buosso "futuro", home !!

I l home quien ye ?

Tiégui disse...

"home" yê ua spreçon que s'ampréga an mirandés quandu se fala. Tantu sirbe quandu se fala c'ua tie ou un tiu. Ye eigualicu !
Ye ua maneira de falar que sirbe para antreduzir ua cousa que yê eibidente, cuinecida y mui cumun mas que nun ven a la cabéça de quiên un sta a çcutir.

Home ! Nun sabiêdes issu ?

優次 (Yuji) disse...

As traduçons que pediu Ana. Screbo an pertués porque sou brasilenho i pa mi ye más facele assi.

- Préstame tener dellos mistos, ye dicir, con llingües entemestaes, y otros más "puros", con namás una sola llingua.
= Gosto de ter alguns mistos, isto é, com línguas cruzadas, e outros mais "puros", com apenas uma única língua.

- Sicasí, nun soi l'únicu que goza cubriendo páxines con postaxes,
= Mesmo assim, não sou o único que goza (disfruta) cobrindo (preenchendo) páginas com postagens

- El futuru tá al algame de la mano, pero xuega a ascondese ente megas y megas de colores.
= O futuro está ao alcance da mão, mas brinca de se esconder entre megas e megas de cores.

"Internauta" também se diz no Brasil: são os usuários (ou utilizadores) de internet, como eu e vocês todos, por exemplo. Um "adictu" é um viciado, um entusiasta, um fanático. "Namás" pode significar "nada mais", mas também significa "apenas", "só".

L'asturiano ye mui defrente de l mirandés, mais l lhionés de Sanabria i Cabreira son muito mais achegados al mirandés, esso si ;)

leonardo antao disse...

Buonas nuites Teresa:

Cuncordo cun bós “nós pertueses antendemos bien outras lhénguas” You tamien gusto de lher ls scritos de Tiégui, mas para qué alimentar debisones de la “nina” lhéngua mirandesa qu'inda stá a crecer, quando todos la debíamos stimar cun sprito d'ounion?

Buonas nuites 優次 (Yuji)

Gustei mui desta, “l'asturiano ye mui defrente de l mirandés, mais l lhionés de Sanabria i Cabreira son mui mais achegados al mirandés”.
Anton porque nun bamos tentar çcubrir la stória de las palabras de l lhionés de Sanabria i Cabreira mais achegados al mirandés i alhargar l mirandés para fura de l Praino, para essas tierras de Spanha, anriquecendo-lo culas populaçones de Sanabria i Cabreira que tamien falan quaije mirandés?

Abraço als dous
Leonardo

優次 (Yuji) disse...

Achegado nun ye eigual. You nun sou lhenguista, mais pienso que l'anfluencia pertuesa ye tan amportante pa l'ounidade dal mirandés cumo l castelhano ye pa l'asturiano i l lhionés. Quiero dezir que ye talbeç l pertués "deu ua upa" pa achegar un cachico mais to las bariedades de l mirandés. Ne l'outro lhado, l castelhano tenerie feito l mesmo. Talbeç pur ende na raia, an outros tiempos, falaba-se mui aparecido ne ls dous lhados. P'ancuontrar essas aparecenças, hai que cerrar un cachico ls uolhos pa las defrenças, que a las bezes tamien son probocadas pula interferença castelhana d'un lhado da raia i pertuesa de l buosso.

Tengo na casa de mius pais L Princepico en cabreirés, i cada personaige fala ua bariedade defrente de cabreirés. Quando buoltar per alhá, puodo ponher equí algun cachico de l lhibro, adaptando un pouco la grafia... Mais nun spereis un lhionés "quaije" mirandés...