31/01/12

AL SERANO - HAI 60 ANHOS - NE L PRAINO

.
AL SERANO
.
Dous palos ne l lhume ardíen sien gana, colgada nel fierro que prendie las lhares i que se assomaba tisnado a la parte delantreira de la chemineia, ua candela de gaç mal alhumbraba la cozina chena de fulhin. Tie Algarbie sentada nun talhico de trés pies, amouchada ne l xaile ronronaba tanto ó más que l gato que drumie a sous pies. Tamien nesse tiempo habie giente que bibie solica.
Truç! Truç! Truç!
- Quien ye? Pregunta tie Algarbie meio andrumenhada.
- Ls sumenhones de mie mai quédan cun bomece!
Rais te parta, alma de mil demonhos, yá me chégan las delores de l cuorpo i de l’alma i inda me benes tu cun mais trabalhos!
Era neste tiempo, las frieiras mordíen ne ls pies, al serano, al lhume. Eran ls sumenhones. Pus, ala a mandar un garoto a lheba los a ua casa qualquiera.
Tocou le por zgrácia a tie Algarbie.

33 comentários:

ACangueiro disse...

hai cachicos que mos fazen bolar para outros tiempos. Cuitadico de quien ye probe i solico. Mas son cachicos assi que mos fazen pensar que yá acá andamos hai uns bons pares danhos.

Guapo Tiu Almendra. Gostei.

Abraço,

Antonho

Teresa Almeida disse...
Este comentário foi removido pelo autor.
Teresa Almeida disse...

Buonos dies Almendra.

Que risadas cun la cuonta essa de la tie Algarbie!
Datrás ls suminhones daban muita cangocha a las pessonas.

Beisicos

Tiégui disse...

Quandu un batie a la puôrta, mie visabo de Samartinu dezie "quiên manda ?". Mas mui pai solu l'oubiu dezir a eilli, y you nunca oubi dezir assi.

Unknown disse...

Bien haias! Antonho i Tresa
Mais ua beç se amostra cumo ye amportante screbirmos i ir fazendo quementairos. La nuossa lhéngua nun ten 15 anhos cumo diç Leonardo, tornou se mais coincida por ls que nun la falában, ó nun stában spiertos para la sue amportança.
Mas ye a la fala que se debe ir a saber de las palabras, se nó stamos a ambentar ua nuoba lhéngua.
La nuossa lhéngua era i ye cumo ua saia de las antigas até als pies. Ua saia de burel, mas tamien de lhino i de Saragoça ò de Armur. Saias para quien todo mundo miraba cun admirança.
Nun puode ser agora ua mini-saia para que la giente mire mais para piernas de quien la usa.
Ben esto a prepósito de la palabra "somenhones" que you screbi i "suminhones" cumo screbiu Tresa.
Ls falantes sabemos falar, mas screbir ye mais cumplicado. Nun sei se serei you ó Tresa quien ten rezon de cumo se debe screbir. Se hai quien puoda ajudar, esse si que será dino de usar saia grande. Para usar mini-saia yá tenemos muito artista de telbison.
Abraço
Tiu Almendra

Unknown disse...

Tiégui,
Tie Algarbie era de l'Algarbe.

:)

Tiégui disse...

Bah ! Y falaba mirandés ? Cume quiêra daprendiu pur ende, no ?

De to'las maneiras "quiên manda ?" you nunca l'oubi a naide. Siêmpre oubi "Quiên yê ?"

Unknown disse...

Tiégui,
Daprendiu melhor que muitos que ándan a fazer de doutores por ende i sien cumbençon.
Eilha dixo
- Quien ye? (este ye nun ten ^ porque eilha tenie deficuldade culs ditongos crecientes)
:)

Tiégui disse...

Y cume yê qu'aterriu eiqui ? Casarie-se c'un sandinés qu'habie ido a la segada pur aquesses lladus scallar ?

Adelaide Monteiro disse...

Mui guapo, Almendra. Hai cousas que lemos que mos lhieban a arranholar a pie de l ctrefogueiro. Esto fui ua deilhas.

Na Speciosa diç-se subanhones.

Un beisico,

Delaide

Teresa Almeida disse...
Este comentário foi removido pelo autor.
Teresa Almeida disse...
Este comentário foi removido pelo autor.
Teresa Almeida disse...
Este comentário foi removido pelo autor.
Teresa Almeida disse...

"Eran ls sumenhones. Pus, ala a mandar un garoto a lheba los a ua casa qualquiera." diç Almendra ne l testo.
"Ben esto a prepósito de la palabra "somenhones" que you screbi i "suminhones" cumo screbiu Tresa." diç Almendra ne l quementairo.

Le grabe de la cousa fui la mie troca d´ua lhetra.
You gustei de la palabra, mas i agora Almendra?
Perdona, mas la risada cuntina.

Ana disse...

Lhamento dezir-bos ua cousa, Primo.

Sodes uns quantos a antender essa buossa cuonta... i probablemente mui satisfeitos por chegar a essa cuncluson ?!!

Mas teneis a la buossa frente un planeta quaije anteiro que nun bai a antender... Nada !!

A quien ye que esto bai a dar anton la risa ?

A muitos se houbisse dicionairos capazes de splicar a TODOS l que ciertas palabras que ampregais quieren dezir. Mas nun stan alhá! Anton ye cumo se nun eisistíssen.

I neste caso, a mi nun dá nada la risa. Ampeço pul cuntrairo a achar mas ye muitas cousas bien stranhas. Mas cuntinai até que apareça un die un dicionairo cumpleto para que, até que anfin!, séiamos todos capazes de mos antender.

Unknown disse...
Este comentário foi removido pelo autor.
Unknown disse...

Prima Ana,
Tenes toda la rezon i mais, pones ua question amportante.
Inda hai muito a fazer pula lhéngua i tenemos que ser todos, mas todos, ls que mais la sabemos falar i screbir, que debemos dar las manos.
Nun outro quementário tu falabas acontra Salazar, porque pisou i marginalizou muita giente. Tamien na lhéngua nun queremos Salazares.
Mas bamos a la palabra an question.
"Quando se tenien frieiras(mala circulaçon, ne l'Ambierno por causa de l friu i percipalmente ne ls dedos de ls pies i de las manos), muitas bezes daba comexon i al aire de l lhume, al serano, inda peor. Dezíen que yeran ls sumenhones que mordíen. Bicho ambesíble que daba guerra i que mandában lhebar a outro lhado".
Esta ye ua palabra de la fala mirandesa, tenemos que saber donde ben i cumo la screbir corretamiente.
Ala a trabalhar!

AF disse...

Eiqui deixo l que stá screbido ne l dicionário an que ando a trabalhar hai muito tiempo:

sebanhon, sabanhon s.m. 1. Mancha: tengo ls pies chenos de sebanhones. 2. Pele desfiada na ponta do dedo junto à unha. 3. Inflamação da pele provocada pelo frio, frieiras. SINÓNIMO sobeinhones, somenhones: cielo als sebanhones = cirros: l cielo stá als sebanhones, aposque bai a chober.

Unknown disse...

Amadeu,
La tue splicaçon nun me chega!
Mas la palabra ben donde?
Porque la usában ls mirandeses?
Quererie miesmo referir se a las frieiras ó al comixon?
Çculpa, mas solo te fago estas preguntas porque sei que sós specialista i studas bien las cousas.
Ye que las palabras ajúdan i muito a saber de las rízes de un pobo.
You tengo la miesma oupenion que tu subre la palabra, mas inda nun ancuntrei la rezon deilha.

Todos tenemos, ls que screbimos, muito tamien cul anriquecimiento de l dicionairo. Nai cunsigue, solo, oubir todas las palabras de un dicionairo.

:)
Tiu Almendra

ACangueiro disse...

sabañón [saβa'ɲon] m Med frieira ƒ
Gran diccionario español-portugués português-espanhol © 2001 Espasa-Calpe:
frieira [fɾi'ejɾa] ƒ
1. sabañón m, friera ƒ.
2. fam glotón m, -ona ƒ

Amadeu, puode splicar la ourige de la palabra mas l dicionairo spanhol diç l que stá scrito arriba.

Ana disse...

Podeis cuntinar, Primo, que you inda antendi mui pouco... i cumo you: 60 melhones de franceses por eisemplo menos un anque tamien lusodecendiente cumo you mas que sabe bien mais que you cumo por eisemplo cumbersar serenamiente i cun todo l respeito...

Tamien you me habie dado de cunta que ua maneira de saber l que ua dessas palabras que outelizais quier dezir (ou de berificar) era de ir a saber deilha mas screbida defrentemente (essa tal que andicou Amadeu) nun decionairo de spanhol.

Agora splicai-nos tamien l que quier dezir essa outra palabra que ye "bomece": todos la anténden i todos la cunhécen ? Cumo ye possible anton que nun apareça an ningun decionairo: mirandés, pertués...i até spanhol !?

I dezi-me agora l que ten a ber Salazar cun esto todo ? Spicai-me que a mi antressa-me saber !

Ana disse...

Splicai !

Unknown disse...
Este comentário foi removido pelo autor.
Unknown disse...

La çcuçon stá a quedar antressante.
Ir a un dicionáiro nun ye mais que ir a ber l que outros aprepónen ó que yá fui cunsiderado pula maiorie de ls doutores de ua lhéngua.
De mirandés inda hai mui pouco.
Quando dixe para ir a saber i trabalhar fui ne l sentido de ambestigar. L frolesmirandesas pulas pessonas que eiqui scríben i bénen, será siempre un sítio para essas cousas. Eiqui nunca naide fui arredado i todos ls que stan çponíbles púoden dar ua upa. L miesmo nun se puode dezir de anstitutos ó academies de amigos.
Pensar que la lhéngua ye de meia dúzia de atibista ye un erro. Rezon porque antendo que nun debemos deixar un Salazar qualquiera dezir quien ye melhor ó peor.
Salazar ye mais abrangente que ditador, porque nun perseguiu i tulhiu solo l cuorpo, mas tamien l pensamiento.
Antonho bino cun ua çcubierta que nun adelantra nada al que you preguntei a Amadeu.
Un falante sabe la palabra, mas ten que ser falante genuino.
Un siemples porsor ó doutor sabe l que studou ó que bai a ber de l studo d'outros.
L ambestigador bai mais loinje. I Amadeu nesso de las palabras saberá bien mais que ls que se quíeren poner an bicos de pies.
Dicionairo de mirandés ye ua cousa. Dicionairo de Mirandés-Pertués outra.
Bomece ó bomecê ye palabra que you oubi i you sou sendinés falante hai mais de 60 anhos.
Un dicionairo nunca ye ua cousa acabada i hai siempre palabras que se púoden adicionar (ó adictar).
An mirandés naide ten l dreito de poner ó tirar palabras de la lhéngua porque inda nun se fizo un trabalho sério i cun dreito a cuntraditório.
An todas las lhénguas hai bárias corrientes lhenguísticas.
Ls meios para todas dében de ser eiguales. Nun podemos seguir l dito facista:
"Quien ten unhas toca guitarra", mas nós ye que aparamos las unhas.

Tiégui disse...

Tiu Almendra... pus houbu uns que dezirun que las formas "aquesse, aqueste, n'aquesse,..." yêran formas arcaicas :-(

Conchu mas you houbu aquissu quaisque to'lus diês quandu stou cun falantes de mirandés ! Cume yê qu'eillas han de ser arcaicas !

Vomecé sera la forma antiga de vocé. mas tamiên nunca l'oubi.

Agora essa de lus sumeñones nun sta nus mius dicionarios pequeiñus de llionés, mas sta nal sturianu (sabañon) cu'ls mesmus sentidus anqu'Antoñu mus l'apresentou.

Ala, a la tarimba !

Ana disse...

Squecistes anton, primo Zé, esse acento que era neçairo para que un pudisse antender sien deficuldade que se trataba de « bomecé » i nó de « bomece » que nun eisiste afinal de cuontas cumo you habie notado ?!!

Mas sabeis que l buosso testo percisaba de mais uas correçonezicas! A ber anton quando mos apersentais mais un nuobo testo buosso a que un poderá dar sien heisitaçon 20 balores !

Mas passa-se la mesma cousa cun todos. Stamos todos aqui para daprender algo !

Buonas tardes anton, até a esse planeta anteiro que poderá talbeç un die antender l mirandés... cumo dirie miu pai : a las mil marabilhas !!

Unknown disse...

Mas que mirandés, Ana?
L de toda la bida ó l de meia dúzia de eiluminados?
Lhéngua sien falantes nun ye nada.
Mas cuidas tu que ls mirandeses quíeren saber se lhíeba assento ó nó?
Yá pareces Leonardo quando diç que esta lhéngua ye inda nina, ten 15 anhos. Ls facistas ampéçan assi.
Ls falantes, na sue meiorie, nun son de l facebook ó de l froles.
Antre 100 falantes 90% nun sáben quien son ls que scríben.
Se ne l pertués, fui hai pouco tiempo aprobado un acordo ourtográfico i muito antendido nun stá d'acordo, quieres tu acordo ne l mirandés?
A mi nun m'amporta quedar na stória, amporta-me si, fazer-la.

Ana disse...
Este comentário foi removido pelo autor.
Ana disse...

« Mas que mirandés ? », preguntais Primo.
Talbeç la respuosta seia mui simpres : l mirandés que mos dá la possebilidade de quedar an cuntato i de trocar ampressones; i esso, parecendo que nó, talbeç tenga mais balor que l que un puode eimaginar…
A mi nun m’antressa saber se hai ou nó eiluminados; l que hai i siempre haberá son pessonas culas sues sues culidades i tamien las sues fraquezas. Somos todos assi.
Fazer l sfuorço de screbir de maneira a que ls outros mos anténdan ye na mie oupenion ua forma de respeito an relaçon a las pessonas que léien l que screbimos mas ye eibidente que nien todos tubírun, ou l tiempo ou la suorte por bezes, de beneficiar dua formaçon suficiente capaç de les dar a antender todos ls mecanismos de la lhéngua i l antresse que hai de mos antender melhor graças a cumbençones ou tamien gramáticas de la lhéngua.
Acho que sodes anjusto an relaçon a Leonardo. Se el chegou a acumparar l mirandés a ua nina de 15 anhos, talbeç el até tubisse rezon… mas todo depende de l cuntesto an que chegou a dezir esso i talbeç l cuntesto até fusse mais amportante que essa simpres frase.
Dais números i percentaiges que nun ban a surprender a naide… mas l que ye que esso amporta, Primo ? Fala i scribe mirandés quien quejir i achar antressante i até útele de l fazer… Bá, i agora ide-bos a calcer… a la beira dun bun lhume, tengo la certeza i pensai bien : nun ye esso la felcidade ?
I cun esto só me bénen an memória las deradeiras linhas de l que Saramago chegou a dezir acerca de la mai que se chamaba Josefa, nas sues crónicas Deste Mundo e do Outro quando eilha le dezie : « O mundo é tão bonito e eu tenho tanta pena de morrer ! ». I Saramago anton acaba la sue cunta cun esta frase : « É isto que eu não entendo – mas a culpa não é tua »

An memória tamien, Primo, de las nuossas mais, abós i bisabós que siempre falórun mirandés. Ye an memória deilhas i deilhes todos afinal que nós siempre cuntinuremos a la falar la nuossa lhéngua i ye esso l mais amportante.

Unknown disse...

Gustei de ler l que screbiste cun l que you stou d'acordo.
Mas porque tenes tanta rábia a la eigreija i als que politicamente nun ténen las tues eideias?
Nesto de la lhéngua yá se debe aceitar todo?
Nun serie melhor seguir l cunseilho que me deste?
Todos ténen dreito de screbir i ler, culas sues canetas i ls sous libros i zde que nun tíren ls meios als outros.

Ana disse...

... i manhana ye outro die !

Anton buonas nuites i felcidades !

leonardo antao disse...
Este comentário foi removido pelo autor.
leonardo antao disse...

Buonas nuites Almendra:

Gustei destes comentairos todos, que solo agora ye que tube tiempo para lher.

Fazirun-me relembrar las palabras que meti hoije nun comentairo a Ana Marie:
- Estes momientos de scrita an mirandés son atos de houmenaige als oubreiros de la Lhei 7/99 i de la Cumbençon.

Parabienes Almendra por este guapo testo i a todos ls comentadores por tantos i tan buonos comentairos para dar cuntenidade al zambolbimiento de la lhéngua mirandesa.

Abraço
Leonardo