22/06/09

La 6ª Palhestra de Mirandés an 2009 (1)
















Ne l die 20 de San Juan, ne l Pabilhon de l Clube Cultural i Recreatibo de l Alto de l Molino an Corroios, tubo lhugar la sesta palhestra de Mirandés. Stubírun neilha 25 pessonas i cumo siempre mui atentas a oubir ls ansinamientos que l Porsor Amadeu passa nestas palhestras.
Nesta derradeira palhestra de l anho letibo 2008/2009, l Porsor Amadeu cuntinou a falar de ls sessenta anhos eissenciales na Stória de l Mirandés zde 1880 a 1940 i an particular de la 3ª biaige de José Leite Vasconcelos a Miranda, de alguns trabalhos que fúrun aparcendo subre l mirandés i de la ida de ls pauliteiros de Miranda a Londres. Assi, ampeçou por falar de la 3ª biaige de JLV, que desta beç tenie cumo oujetibo stabelecer cuntatos culs padres i abades para arranjar piedras pa l Museu de Arqueologie que antretanto habie criado an Lisboua. JLV sabie que la Tierra de Miranda era mui rica an bestígios d’ arqueologie subretodo de la época de ls Romanos i tenie bários abades i curas a trabalhar nessa recuolha. Essas piedras apuis de bien acondicionadas éran mandadas para Lisboua.
Dessa 3ª biaige feita an Setembre 1902, JLV scribe un lhibrico chamado ‘’SILVA MIRANDESA’ i ne l crepúsculo diç que yá quaije acabou l bocabulairo de Mirandés Pertués, mas este bocabulairo nunca chegou a ser publicado i nun faç parte de l spólio de JLV. Nesta biaige a Miranda, fui recebido pul Abade Moraes Calado, pul capiton Adriano Beça de la Câmara i puls funcionairos. Passa an finales de Setembre dous dies an Dues Eigreijas na casa de l Abade João António Rocha que era natural de Caçareilhos, adonde stubo a ambestigar ls abades que habien stado an Dues Eigreijas. Esta 3ª biaige de JLV nun fui mui rica pa la lhéngua, mas inda assi publica ‘’ Silva Mirandesa’’, alguas cantigas populares i un soneto. JLV bai de nuobo a Miranda an Agosto de 1915 i cuonta ne l sou lhibrico de ‘’Terra em Terra’’, que se biu oubrigado a retirar-se pa las Piedras Salgadas por motibos de salude.

An 1907- José Maria Neto pulblica un lhibrico ‘’RABISCOS’’ eiditado an Bergáncia subre Miranda, mas quaije nun fala de la lhéngua, fala mais de las «glórias» passadas de Miranda.

An 1908- José Manuel Martisn Pereira publica ‘’Entre Douro e Sabor’’ i faç un amportante resume de las questones de la lhéngua, mas nun adelantra muitos eilemientos nuobos, assentando muito an JLV. Inda assi ten cousas que aparécen pula purmeira beç, trai alguas recuolhas de lhiteratura oural i de alguns lhaços alguns deilhes nuobos. Diç que la lhéngua mirandesa ten tanta bitalidade que nien ls reformadores, nien ls padres amponendo las rezas an pertués acában cun essa bitalidade.

An 1912- Manuel Ferreira Deusdado que cumo sabemos era natural de Riu Friu cun ouriges de la Pruoba i Zenízio, publica ‘Escorços Trasmontanos’’adonde ten muita anformaçon subre la Tierra de Miranda i trata de la Guerra de l Mirandun.

An 1919- Carlos Alves natural de Bilachana, era juiç cunselheiro de l STJ i fui gobernador cebil de Bergáncia. Este mirandés cria l’ associaçon pa l zambolbimiento de Miranda tenendo cumo grande oujetibo lhuitar pula chegada de l camboio. Este mirandés tamien scribiu quelóquios i fai un retrato subre la miséria que ende se passaba oubrigando las pessonas a salir pa l’ Argentina, pa l Brasil i Sebilha.

An 1927- Clemente Marcos Mondragão de San Pedro deixa-nos l manuscrito ‘’Breves Considerações’’ sobre os costumes i a linguagem do povo mirandés. Este decumiento mui amportante nun chegou a ser pulblicado i fui çcubietro an 2005 nua arca, por Alfredo Cameirão un sou familiar. Clemente Mondragão studou an Bergáncia i apuis andubo an Agronomie nun chegando a formar-se. Trabalhou na Conserbatória de Miranda i apuis em Fronteira ne l Alentejo adonde bieno a suicidar-se. Este trabalho talbeç seia a seguir a la obra de JLV, l mais amportante pa l mirandés, yá que ten gramática ancluindo la conjugaçon berbal, i bocabulairo falado nas aldés subretodo de San Pedro i de la Granja i de las sues çfrenças. Ten 64 probérbios i fala de ls quetumes, de las fietas i de las maltas que nesse tiempo ne l final de las fiestas andában a la porrada.

An 1934- Henrique Ferreira Deusdado sobrino de Manuel Ferreira Deusdado, publica ‘’Regionalismo e Patriotismo adonde ten ua poesie an mirandés. L Padre Firmino Martins natural de Binhais an ‘’Folklore, II, dá muita anformaçon subre Miranda i fala de las talanqueiras feitas als noibos ne l die de l casamiento.
Inda an 1934 ls pauliteiros de Miranda sálen pula 1ª beç de Pertual i ban a Londres a cumbite de l consul Anglés an Lisboua. Ls pauliteitros fúrun recebidos an Londres cun muito antusiasmo i tenien muitos milhares de pessonas a assistir als sous lhaços.

An 1938- Alfredo Cortez scribe ua pieça de triato an mirandés «Las Saias». Alfredo Cortez antes de screbir esta pieça de triato bai anté Custantin adonde bibe durante un més para se anteirar de las falas i de ls questumes daqueilha giente. Esta pieça de triato ye apuis repersentada ne l Triato Dª. Marie II i an 1958 ye repersentada na companhie Robles Monteiro i Amélia Rey Colaço. La scrita desta pieça de triato «Las Saias» i las sues dues repersentaçones tubírun ua amportança mui grande pa la lhéngua mirandesa.

An 1939- L mais grande suonho dun Jornalista Anglés: besitar Miranda. John Gibbons-«I Gathered no Moss» ( Não Criei Musgo ). Este jornalista Anglés ye ambiado para fazer ua reportaige subre l Douro i queda nua aldé al pie de Alijó na casa dua familha adonde bai fazendo la çriçon de l die a die dessa aldé. Mas este jornalista tenie l grande suonho de besitar Miranda, tierra que habie oubido falar aquando de l’ ida de ls pauliteiros a Londres.
Este jornalista fai essa besita i cuonta que acaba de realizar l maior suonho de la sue bida. Fai ua çriçon de la biaige, de l modo cumo fui tratado na estalaige an Miranda i faç un retrato tan positibo i tan guapo subre Miranda que mos deixa a todos inda hoige cun proua de sermos daqueilha Tierra.
Terminada la palhestra Conceição Deusdadao ua alentejana de nacimiento, mas mirandesa de santimiento an nome de las ties oufreciu un ramo de girassoles al Porsror Amadeu i dixo alguas palabras de gratidon. L Porsor Amadeu agradeciu i spressou l sou contentamiento. Cumo esta era la derradeira palhestra i cumo yá ben sendo hábito era seguida de cena que daremos cuonta na parte dous deste trabalho.
( Cuntina )

Francisco Domingues




2 comentários:

leonardo antao disse...

Amigo Francisco:
Muito oubrigado por este eicelente resume de la Palhestra de Amadeu Ferreira, que a todos, ua beç mais, mos deixou ancantados i culturalmente mais anriquecidos.
Para mie esta fui la mais anteressante Palhestra dada por Amadeu Ferreira, an special la eimocionante çriçon de Miranda que mos lieu de l lhiebro “Não Criei Musgo” de John Gibbons.
Esta Palhestra, fui de muito Eilebado Mérito Stórico, Cultural i Lhinguístico i cumprobou, ua beç mais, que scuitar Amadeu Ferreira ye scuitar la sabedorie de l mirandés i ls mais prefundos coincimentos de la stória i cultura mirandesas.
Ua beç mais parabienes Amadeu por esta riquíssima Palhestra i parabienes Francisco por mais este eicelente resumo.
Un arrochado abraço de,
Leonardo

ACangueiro disse...

Son sfregantes lhargos, estes cachicos! Saben siempre a pouco.

Quedar atento a todo, sorber cada palabrica, sien çpregar olho, oubido...i todos ls sentidos, pus alhá stá quien faga l trabalho de casa, ls apontamientos.