13/12/09

Eduardo Lourenço i l bocabulairo lhionés



[crónica ambiada pa la Fuolha Mirandesa i nun publicada por falta de campo]



Ye bien coincido l filósofo i ansaísta Eduardo Lourenço, un de ls grandes pensadores pertueses de l seclo XX, que mos ten ajudado a coincer melhor i a la nuossa stória. Puis esse grande pensador fui hai alguns dies premiado pul rei Juan Carlos de Spanha cula Comenda de la Orde de l Mérito Cebil, que le fui antregue na ambaixada de Spanha an Lisboua, cumo recoincimiento pul antresse que ten tubido an relaçon a la cultura peninsular an giral i a la spanhola anquanto tal.
Nas palabras de agradecimiento al fin de la cerimónia, Eduardo Lourenço dixo, antre outras cousas: “Solo als 40 anhos me dei de cuonta de que ua parte de l miu bocabulairo era lhionés, anque falado a la moda pertuesa”. Para quien nun saba, aquel pensador naciu nua pequeinha aldé de l cunceilho de Almeida, San Pedro de l Riu Seco, acerca de la raia cun Spanha i que pertenciu al reino de Lhion até al Tratado de Alcanhiças (1297) i, portanto, adonde se falou lhionés até mui tarde. L que muita giente nun sabe ye que se falou lhionés an buona parte de la raia pertuesa, an special ne ls çtritos de Bergáncia i de la Guarda. Por essa rezon, muitas palabras de lhionés passórun pa l pertués, puis al modo que las pessonas dessas regiones fúrun falando l pertués, lhebórun cun eilhas las palabras lhionesas que sabien i passórun-las a dezir a la moda pertuesa, assi quedando até hoije na boç de l pobo que fala pertués. Muitas dessas palabras passórun pa ls dicionários cumo porbincianismos, an special cumo porbincianismo stramuntanos, l que ye un modo de dezir que nun son berdadeiras palabras pertuesas i que portanto nun puoden ser metidas ne l pertués normatibo.
Ye agora Eduardo Lourenço, cul prestígio que las sues palabras ténen, que mos ben a dezir l que yá muita beç dezimos i que para nós ye algo que nun ouferece dúbedas, anque muitos quérgan scunder la ourige lhionesa de muitas palabras pertuesas. Ye un studo que stá por fazer, mas que serie antressante que alguien fazira, quier dezir, saber até adonde bai la anfluença lhionesa ne l bocabulairo pertués. Por mi yá le dediquei muitas crónicas de palabras a esse assunto an www.diariodetrasosmontes.com mas talbeç seia la hora de outros mais sabidos lhebáren esse studo mais loinge, l que serie buono tanto pa l pertués cumo pa l mirandés.
Amadeu Ferreira




4 comentários:

Tiégui disse...

Gracias Amadeu !

P.S : You acho que "tabafeia" ye moçarab.

Tiégui disse...

Al "Reinu" standiu-se anté bien acerca al Porto. You até acho qu'inda debe de ser lhionés la maneira que ten eilhi la gente pra tratar de las palabras an "-ão" ye quaisque cume nos an "-on" :)

Abraço

Amadeu disse...

Ua cousa Tierry era l Reino de Lhion i outra era la fala lhionesa, yá que ne l reino se falaba lhionés i galhego-pertués.
La raia passaba antre ls rius Sabor-Tua i iba por ende abaixo até Badajoç.
Yá screbi i outras pessonas muitos testos subre esso.
Un abraço,
Amadeu

Amadeu disse...

Porquei dizes esso de tabafeia?
You ua beç screbi ua crónica subre essa palabra, mas parece-me que benie de l berbo «atabafar». Ye termo yá ousado ne l seclo XV nun poema de l Cancioneiro de Garcia de Resende

Abraço,
Amadeu