30/01/11

ASSOCIAÇÃO DE LUSO-DESCENDENTES

.
L REGRESSO A PERTUAL (por Leonor Moreira. Retrato Paulo Stpranger)
.
Ye ua mirandesa que derige la Associaçon




.
ANTEGRAÇON PUL SUCESSO
..
Filha de pais de Miranda de l Douro, brilhante aluna an todas las fases de l'ansino, Emmanuelle Afonso creciu a oubir falar mirandés an casa i francés na rue. Specialista an marketing farmacéutico, fui durante l'anho sabático, que decidiu fazer an 2002, que se l metiu na sue eideia pordutiba, la buntade de que criar un Ouserbatório qu'ajudasse a dar besiblidade i coincimiento als filhos d'eimigrantes pertueses que se anstalában an Pertual - cumo eilha - era ua buona misson de bida.
An Vouziers, adonde bibiu até als 20 anhos, sforçaba-se por probar a eilha miesma (i als outros) que ser filha de pertueses nun fazie deilha ua cundanada a ser duonha de casa ó mulhier de las limpezas. Scolhiu l percurso de las Grands Écoles (bien mais eisigentes que las Ounibersidades), i antre nuobe mil candidatas çtacou-se a punto de merecer ua de las cinquenta bagas abiertas ne l curso an Lille. «Acho que zde cedo percebi - mesmo sin racionalizar - que l'antegraçon i l recoincimiento beneríen solo pul sucesso scolar», lhembra, sorrindo cula lhembrança de que l Afonso de l sou subrenome denunciaba ua ourige nó francesa que probocaba curjidade. «Quando dezie qu'era un nome pertués, alhá benie la ligaçon "ah, la mie mulhier-a-dies ye pertuesa"», splica.
Ls pais nun sentíen qualquiera apeténcia pul associatibismo que juntaba pertueses an grupos de jogar a las cartas i beilar folclore, i Emmanuelle, qu'até solo falaba francés i scuitaba mirandés an casa, temie qu'al partecipar nas danças i atuaçones jubenis acabasse por sofrir «un nibelamiento por baixo».
Fui an Brighton, an Anglaterra, durante ua bolsa Erasmus an 1992, quando até yá tenie un namorado anglés, que le surgiu l'ouportunidade dua nuoba bolsa - «na altura talbeç l porgrama nun stubisse bien ourganizado i estas cousas inda acuntecíen», sorri - i para ua anstituiçon d'ansino an Pertual. Pensaba qu'era temporairo, acabou por quedar. Fizo mestrado ne l ISEG, yá tenie stagiado na Cámara de Comércio Luso-Francesa, por essa altura yá sabie falar bien pertués, ambora cun pormenores d'ansuficiéncia que solo mais tarde percebiu.
Antrou ne l mundo de l trabalho an Pertual, fui recrutada pula L"Oréal, cuntinou la carreira na Merck, ne ls Laboratórios Azevedos, passou pa la fileira alimentar i biajou, biajou muito: «Antensamente. Durante un anho i meio chegaba a apanhar trés abiones por die, mas fui esse período que me fizo perceber que Pertual, Lisboua, era l paíç i la cidade adonde querie bibir.»
Parou culas correries, dedicou-se a porgramas de boluntariado, ampeçou a studar mirandés, i fui quando antendiu l motibo pul qual nunca cunseguira pronunciar corretamente la palabra abó. «An mirandés, diç-se abo de las calças i abo de las saias». An brebe, poderá ansinar al filho l mirandés, l pertués, l francés, l'anglés i la lenguaige que le ye mais cara de todas: la de la positebidade, d'ancontrar soluçones i nó de se deter ne ls porblemas.
(DIÁRIO DE NOTÍCIAS – Amboras Magazine)

16 comentários:

Adelaide Monteiro disse...

Baliente Emmanuelle, mirandesica de la Speciosa, mulhier de dibersidade cultural, cidadana de l mundo.
Bien haias Almendra por mos dares a coincer esta notícia.

Beisicos a ambos a dous.

Delaide

ACangueiro disse...

Las antegraçones tubíran ourige nas desantegraçones i solo se puode dezir que l nuosso cantico deitou semientes mui buonas.
Agora, essa sementica ende ben, anternacional, bai pula cierta tener muito ourgulho tener raíç ne l terron mirandés.
Emmanuelle, parabíenes.

Almendra, bós stais siempre atentos a todo, bien-haia por ponerdes las nuobas eiqui.

ac

leonardo antao disse...

Buonas tardes Almendra,

Fazistes bien na tenerdes puosto eiqui l antressante artigo de l Diário de Notícias subre l eicelente Curriculun de la mui simpática i guapa cunterránea, Emmanuelle Fonso, de la Speciosa (freguesie de Zenízio).

Nós yá mos tenimos ancontrado na Casa de Trás-ls-Montes, an jantares de cumbíbio, adonde berifiquei que bós Emmanuelle tenides ua ambulgar cultura lhenguística i un straordinairo sprito associatibo.

Ye ua honra para todos ls mirandeses (i an special para ls zenizienses) tener ua Emmanuelle Fonso, mui antressada na daprendizaige de la lhéngua i de la cultura mirandesas, que mos dá muita proua an sermos mirandeses.

Las maiores felicidades pessonales i profissionales para bós Emmanuelle Fonso i parabienes a bós Almendra por tenerdes ponido eiqui este tan guapo testo.

Un abraço,
Leonardo

Ana disse...

Nien todo podemos traduzir, Primo. L sítio adonde Emmanuelle naciu: ye melhor deixá-lo screbido tal i qual cumo stá an francés. Eisiste Vouziers mas nun eisiste Bouziers i ls moradores dessa localidade nun apreciarien muito que trocássemos l « v » por un « b ». Hai ua rezon.
Sabe que an francés, la simpres troca dessas dues cunsonantes (antre outras) puode modeficar cumpletamente l sentido de las palabras i dar ourige a trocadilhos einesperados mas nien siempre apreciados ou de bun gusto...

Quanto a las « Grandes Scuolas » por adonde parece haber passado essa luso-decendiente cun raízes na Speciosa... « Grandes Scuolas » que eisísten an França i que serien « mais eisigentes que las ounibersidades »...? (I ye esso que a mi me choca!)

I « eilitistas », francamente i tamien por bezes i nua cierta medida scandalosamente eilitistas, nun ye esso que tamien debie de ser dito nesse jornal?

Mas un percebe melhor quando se ten l anformaçon segundo la qual esse jornal ye na realidade de Direita...(Cumo stá dito lhougo na purmeira linha, na apersentaçon francesa desse jornal, na Wikipédia... mas solo na eidiçon francesa dessa apersentaçon an linha acumparada cula pertuesa...)

Todos deseamos que todo cuorra a las mil marabilhas para Emmanuelle (Ne l fundo ye deilha subretodo i quaije solo subre eilha que fala esse artigo) mas nada de sermos angénuos, Primo !

De La L’Oréal ten-se falado muito nestes deradeiros tiempos por star ambuolbida an scándalos político-financeiros... Quanto al « marketing farmacéutico » : francamente, Primo, acha que ua sociadade eiboluida de l punto de bista ético deberie cunsiderar ls medicamentos mercadories cumo outras qualquieras cumo stá a acuntecer talbeç cada beç mais nas nuossas sociedades oucidentales ? I a perpósito, nun fáltan scándalos tamien hoije que ténen la sue ourige na ganáncia que hai de la parte de alguns (alguns laboratórios i ampresas farmacéuticas) sien s’amportar muito, por mais ancrible que pareça, berdadeiramente cula salude de la giente. Nun acradita ? Talbeç este seia un de ls próssimos temas que haberá que zambuolber aqui tamien neste site.

Bá! Esta buossa Prima (tamien luso-decendiente, cumo sabe) solo bos querie dezir talbeç mais ua beç que se formou assi todo pula Ounibersidade (cumo bós) mas nien por esso se sinte diminuída anteletualmente an relaçon a outros ou outras que passórun pul cribo dessas «Grandes Scuolas ». I cumo puode ber tamien nós tenemos - i tenemos antresse an cuntinar a tener - alguas eisigéncias. Até mais que l que parece... Un nunca ten que se fiar muito culas aparéncias !

Unknown disse...

Bien haiades puls buossos comentairos.
A Ana agradeço dues bezes porque ten rezon, ls nomes nun se dében traduzir. Yá eimendei.
Abraço
Almendra

leonardo antao disse...

Buonas nuites amiga Ana,

De ls cúrtios cuntatos que tube na Casa de Trás-los- Montes i Alto Douro cun Emmanuelle pareciu-me tener oubjestibos mui nobres i mui anriquecedores pa la bida cumportamental, al criar un Ouserbatório para ajudar a dar besiblidade i coincimiento als filhos d'eimigrantes pertueses que se anstalában an Pertual.

Por esso, çculpa-me la fraqueza, nun antendi alguas de las tuas palabras, qu'até me parecírun termendamente probocadoras.

Tremino dezindo que gustei muito de Emmanuelle que me preciu ser ua Mulhier cun muita detreminaçon para cumprir nobres missones, por esso mantenho todo l que scebi arriba subre eilha.

Un abaço.
Leonardo

Ana disse...

Leonardo,

Quereis dezir bien de Emmanuelle (que you nun cunheço) i teneis probablemente rezon mas esso nun mos debe ampedir de analizar l que esse jornal decidiu dezir i la maneira cumo decidiu apersentar las cousas.
Que alguien benga dezir depuis que nun somos eisigentes, nós tamien!

Nun quedais anton chocado que todo l artigo se focalize nua sola pessona? A mi, si! Bonda dezir que ye defícele, até ampossible acraditar (a nun ser que séiamos dun angelismo straordinairo !), que ua pessona sola (Nun se falou de mais naide!) puoda criar un BERDADEIRO ouserbatório que nun se lhemite a ouserbar mas realmente cunsiga ajudar... quei ? dous ou trés lusodecendientes, solo ?
Que meios fúrun dados, atribuídos (i por quien ?) para que essa anstituiçon (ou anton associaçon ?) puoda realmente funcionar ?
L artigo diç qualquiera cousa subre ls berdadeiros statutos desse ouserbatório ? Claro que nó ! Solo generalidades, buonas antençones... Cuntentais-bos solo cun esso, Leonardo ? I que mos resta fazer anton : rezar, yá agora, para que acunteça l milagre ?

Cumo tamien yá cheguestes a dezir : la nuossa sociadade nun anda buona. La francesa tampouco i stá cada beç pior !

La seluçon : starmos mui atentos i daprendermos tamien a eisigir l que ye l nuosso dreito saber... i nó apenas generalidades ou buonas antençones. Até ua mulhier-a-dies, i porque nó ?, debe de ser capaç de se dar de cunta de todo l antresse que eilha tamien puode tener de saber ler, se fur preciso, até antre las linhas i até melhor que naide, se eilha quejir ! (I quando scribo esto, penso an mie mai que nunca tubo la suorte de fazer mais que la 4a classe mas que tenie capacidades de ir bien mais loinge... mas esso nun fui possible porque la sociadade na qual creciu se calha nun fui eisigente cumo debie de haber sido, puis ye Leonardo !)

Ana disse...

... porque la sociadade na qual creciu se calha nun fui eisigente cumo debie de haber sido... eisigente de maneira a que fusse la mais justa possible i para TODOS.

leonardo antao disse...

Buonas nuites Ana,

L buosso comentairo reflete ua prufunda análeze de la forma i cuntenido deste artigo i demunstra que sodes mui eisigente na scrita.

Teneis rezon ne l que screbles “to l'artigo se focalize znuda sola pessona”, cun generalidades, buonas antençones i culidade de bida.

Stou d'acuordo que la seluçon yé starmos mui atentos i daprendermos tamien a eisigir l que ye l nuosso dreito saber...i que la sociadade na qual crecemos nun ye la mais justa para todos.

Anfelizmente la sociadade stá ourganizada por ua spece de “clanes” de cumplecidade culas grandes zeigualdades sociales, ancapaç de resulber ls porblemas de la pobreza, de l'eimigraçon…

Relembro-bos l que screbi nun comentairo al testo "Hai 144 anhos screbie-se assi". Nun hai homes purfeitos. Se alguien quier ser purfeito, chegou atrasado, la cadeira yá stá acupada.

L único Home purfeito qu'apareciu neste mundo, fui curceficado.
Somos todos amperfeitos i tenemos de bibir, cun i cumo, amperfeitos.

Un abraço,
Leonardo

Unknown disse...

Las pessonas antes de falar dében saber de que fálan.
L artigo fala de todas las desasseis pessonas que fázen parte de la direcon de l'Oubserbatorio.
Yá noutra oucasion falei eiqui de las sues atibidades, apoiadas pul goberno socialista i pul consul pertués an Francia.
Porque ye tamien ua mirandesa i fala i scribe l mirandés i l'ansina als sous, ye que pus eiqui l que diç respeito a eilha.
La lhéngua mirandesa nun ye solo l frolesmirandesas i ls que eiqui scríben.
L jornal nun ye de dreita, inda que esso yá hoije seia cousa de ls séclos XIX/XX, falar-se de buonos i malos de squierda i dreita.
Tomaramos nós que las que se dízen mirandesas l fússen cumo Emmanuelle.

Ana disse...

Andais a stagar outra beç l caldo, Almendra, cumo yá fazistes muitas bezes, sien necidade... ou anton para mostrar que nun sodes capaç anfeliçmente de tomar an cunta todo l que podie star assi i todo ne l buosso antresse tomar : l buosso i l nosso se tomarmos an cunta que siempre abançaremos se furmos capazes de saber dialogar sien andar, cumo fazeis, a tentar çtruir an beç de custruir.

I bonda dezir inda esto :
An que parágrafo de l testo stá dito nesse jornal que esse númaro de pessonas que citais fázen parte na realidade desse ouserbatório i que un cônsul pertués an França (Qual ? Pergunto porque hai mais dun) stá atrás dessa... quei : associaçon, fundaçon, ou que sei you ?

Que quérgades ou nó, l artigo nun fala de mais nada senó dua i dua sola pessona i nun diç cousas que debie de haber dito que eran pula cierta las mais amportantes.

Mas nun fui desso que se falou nesse artigo. Mas esso a bós puls bistos nun bos amporta muito.

Claro que nó, Almendra, yá nun stamos ne l seclo XIX nien tan pouco hai quarenta anhos atrás !

Ana disse...
Este comentário foi removido pelo autor.
Ana disse...

I cumo la fuorça i la coraige nun me falta para bos dezir quatro berdades bien ditas i sien la selombra de la mais pequeinha heisitaçon :
Hai mais sítios que este que ténen proua de falar mirandés i bien ?
Claro que hai, alguien alguma beç chegou a dezir l cuntrairo ? Mas este, Primo, ten la bantaige mas tamien l’anteligéncia de nun ser só un (i subretodo un !) a falar...

Cunheceis esse mais que triste pensar que fui proclamado an tiempos, hai mais de quarenta anhos, mas que un nunca mais cunsegue squecer porque lhebou l paíç a la derrora :

« Só, orgulhosamente só ! »

Nun era socialista, claro que nó, l cabeçudo que tenie essas eideias! I se achais que tamien el nun se debe de poner a la Direita, i até a la Strema Direita, bien pouco amporta, stá claro: ye debaixo de la tierra que stá l cabeçudo... se inda stubir. Ye que depuis de tanto tiempo : bien pouca cousa buona debe de inda alhá star i nun sou you que irei a rezar nien un minuto para que seia reabilitado un cachico que seia l FACISTA esse !

I pedir a ua lusodecendiente cumo you tamien para ir a beijar l cuolo a facistas ye cumo se mos pedíssen para poner mata-ratos nua pouca d’auga que mos díssen para beber.

Bebei-la bós, Almendra! Acradito, anton!, que debe de ser buona i buona até nun poder mais !
I perdei tiempo para respunder se nun teneis mais nada que fazer !

Champagne, Almendra! Nun recúsades! Ua tacica de Champagne!

Unknown disse...

Diç l artigo:
...O OLD foi lançado simbolicamente no dia 10 de Junho de 2010. Tem um grupo de vinte fundadores mas nasceu da reflexão de mais de cinquenta lusodescendentes, maioritariamente de França mas também dos Estados Unidos, do Brasil, da Alemanha, do Luxemburgo, da Venezuela, gentes estabelecida em Portugal em áreas como a gestão de empresas, artes plásticas, cinema, magia, ensino de música, advocacia, medicina ou ensino...
...trinta por cento das mulheres (metade da direcção, numa paridade absoluta) do Observatório está grávida, até neste detalhe - o da natalidade - a associação pode ajudar Portugal...
...Pascal Teixeira da Silva é o novo embaixador de França em Portugal, o primeiro lusodescendente a ocupar o cargo. Com a nacionalidade do país para onde o seu avô, pedreiro, emigrou nos anos trinta do século passado, precursor de um movimento que, até 1975, levara 758 925 compatriotas a instalarem-se na terra da «Liberdade, Igualdade e Fraternidade», o diplomata considera que os laços entres as duas comunidades nos dois países é um património subavaliado, «sobretudo nos domínios económicos e culturais»...

...Pus ye Ana todos son fascistas, solo tu sós democrata...

Ana disse...

OLD ?!!

Inda porriba! La palabra que quier dezir "BIELHO/A" nessa lhéngua anternacional que ye l anglés !!!

Acabado de nacer esse ouserbatório i yá ye bielho ??!!

L que será anton dentro de poucos anhos ?!

Bá, talbeç seia melhor rir que chorar!

Unknown disse...

Se nun te chamórun para fazer parte desse OLD, será porque naide te conhece, agora you ye tengo culpa? Faç tu outro.