05/11/08

Anté l chamában " L'arble de l pan"





Las castanhas, pul que dízen ls antendidos nas questones de quemido, i quien sou you pa ls zmintir, son de l melhor que hai. Ténen celulose, glícidos, potássio, fibras, bitaminas B i C, proteínas, magnésio i cálcio. Cun tantas culidades ye causo para dezir, bamos a ampanzinarmos deilhas. Mas, mesmo qu'eilhas séian buonas i se pódan quemer de muitas maneiras, assadas, cozidas, ne l caldo, tamien l que ye buono nunca un debe ir par’alhá de l quanto bonde. Inda se diç que quien quemir castanhas puode tener menos maleitas de l coraçon i rigula l colestrol.
Las castanhas dantes éran mais amportantes que las patatas ne l que comien las pessonas i até ousada para racion de ls animales, i nun se quemien solo ne l Outonho, que ye l tiempo deilhas. Tenien ua amportáncia tamanha pa ls stranmuntanos que anté chamában al castanheiro la “arble de l pan”, porque éran quemidas durante to l anho, sustituindo assi l pan de trigo ou de centeno, quando las colheitas éran malas.
L que you puodo dezir, ye que ne ls anhos cinquenta, sessenta de l seclo datrás na mie casa, to las nuites se fazie un assador de castanhas, subre la chama dues scobas, apuis quedában algun tiempo amouchadas an fuolhas de berças andrentro dua cesta de brima para sudáren i cozer. Apuis de cenar i haber quemido l caldo, durante l serano éran çtribuidas por todos, quantas bezes puls bezinos i primos que seranában cun nós.
Podie todo star lhiado a la tradiçon, mas que ls bilhós benien assi a acrecentar algue cousa mais a la cena era berdade. Habie siempre muito ampeinho an apanhar i guardar uas dues ou trés sacas daqueilhas d’adubar las tierras na sementeira chenas de castanhas, adonde s’íba tirando uas anguças para rober i assar.
Ls bilhós que nun se quemien nessa nuite quedában nua malga ou caçuolo i arrecadados para soutordie. Éran tan buonos que nun fúrun poucas las bezes que you i mius armanos antremos an çputas por bias deilhes.
Afinal nun ye perciso arrecular muito para ber que las castanhas siempre tubírun muita amportáncia pa ls strasmuntanos.


5 comentários:

Ana disse...

Caro Amigo Faustino,

Quien ye que nun gusta de castanhas ? Ye ampossible que haba pessonas que nun gústen !
Mas talbeç ls Pertueses nun téngan todos ua eideia de todo l que se puode fazer cun castanhas. Bonda cunsultar un de ls lhibros de culinária pertuesa que fui pula cierta un de ls mais eiditados até agora – Cozinha Tradicional Portuguesa de la outorie de Maria de Lurdes Modesto, pula eiditora Verbo; la mie yá ye la 7ª i data de 1988; antretanto sei que yá houbo mais - para mos darmos de cunta que solo aparece nesse lhibro de 335 p.assi i todo, se nun m’anganho, ua sola receita – de “Entre Douro e Minho”- ua sola! an que un de ls angredientes son castanhas; trata-se dua “Sopa de castanhas piladas” que se ancontra na p. 13 dessa eidiçon.
Ye mui pouco!
I digo esto porque hai pul menos dues de que bal la pena falar i que a mi me pónen tamien l’auga a la boca.
Ua até se tornou ua tradiçon nun país cumo la França, ne l die de Natal: son serbidas, para acumpanhar peru assado ne l forno, castanhas cozidas (que nun custa nada cunserbar até esse die an frascos de bidro strelizados) depuis de las haber calcido, regando-las an parte cul molho de la carne que fui assada i de las passar tamien pul forno. Se spurmentardes este Natal; ides a ber que ye ampossible quedar dececionado !
Outra receita cunsiste an cunserbar castanhas cozidas, an giral de grande tamanho i anteiricas, depuis de las haber passado por ua calda feita cun auga i açúcar (sien que essa calda chegue a ser caramelo) que acaba por andurecer legeiramente i de serbir de proteçon para las castanhas durante alguns dies i até sumanas. Guárdan-se depuis an frascos, ou melhor inda an caixas de carton depuis de habéren arrefecido i son bendidas puls comerciantes, an special na altura de l Natal, de la mesma maneira cumo las caixas de chocolates. Ye l que an francés chamamos “marrons glacés”, sabendo que “marron” tamien sirbe, nessa lhéngua, para designar las castanhas. Se esta receita fur feita de maneira inda artesanal i cun quandidades de açúcar rezonables, puode crer, Amigo Faustino, que ye manjar de Diuses. An ciertas “lojas” specializadas, ls précios por bezes puoden ser até bastante eilebados. Un de ls critérios, ye las castanhas séren las mais gordas possibles i habéren quedado anteiras depuis de todas essas manipulaçones, sabendo que la mais delicada fui pula cierta aqueilha que cunsistiu an tirar la casca - que naide quier por ser andigesta- sien nunca scachar las castanhas, guardando-las siempre las mais anteiras possibles. Cumo puode ber ye un trabalho cumo se fusse de artista!

Mas pensando bien, nun amporta la receita! Todas son buonas sien eiceçon, a ampeçar pula mais simples que cunsiste an cozé-las ou assá-las i comé-las na mesma hora… ou até comé-las crues i roé-las cun buns dientes!

Boieiro disse...

Buonas nuites

Se pensarmos que las batatas na Ouropa, assi cume l milho maiç i outros alimentos, bénen zde l séclo XVI aspuis de la chegada de ls spanhones al nuobo mundo, anté esse tiempo eran las castanhas un de ls apuios prancipales de la alimetaçón. Antes dessa data l cereal más colhido era l centeno, que l trigo tén más necidade de abono i stierco. Cume diç l dito: sien canhonas nun hai stierco!

Abraços i belhós calientes ... al deitar:)

faustino.antao disse...

Oulá amiga Ana

Ye bien berdade, tenemos ua riqueza na Cozinha Tradicinal Pertuesa, ye un património mui amportante.
Oubrigado por mos lhembrares tanta cousa.

Saludos
Faustino

faustino.antao disse...

Buonos dies amigo

A quien l dizes " sien canhonas nun hai stierco"
An mie casa houbo siempre ganado, las lhatas, i anté las tierras para trigo éran stercadas cul ganado. You sei bien l que era mudar las canhiças to las purmanhanas. Un cabanha i la caldeirica de l pastor.
Inda la tengo, qualquiera die la la pongo ne l photoblog.

Un abraço
Faustino

Tiégui disse...

Buonas nuites !
Anton, se chamai-se un castanheiro l'arbre dal pan ye que serbiu para fazer pan mesmo !
Cun certeza que se debie de fazer farina culas castanhas i açpuis pan. Isto yera nal tiempo de los Zoelas, pus diç Plinio (sabeis aquel romano ou grego ya nun sei) falando de los Astures que fazien pan cun farina de belhotas. Dende fazer pan cun castanhas solo hai passico...

Bah quien quier spurmentar ? Ha serio hai que purbar, se ye buono, ya se puode bender...

Eiqui, nal Porto (si purque Paris ya me salie pul c...) la Vodafone daba-las de graça ! Bien assadicas i you a passar an frente daquielho sien saber !
Ye pur isso qu´habie filas de purie 15 pessonas an frente dal assadeiro hahahaah