12/01/11
Cun l aire
Bolbi cun un aire agreste
a saber de l doce cheiro
que un die me deste.
Ambaí-me ne ls cerrados
ne ls rius i ne ls cabeços
i fui alhá que achei
esses cheiros adorados.
Nunca naide me ls dou!
Se calha nunca passou
cun febre dun delareio
ou quimera que findou.
Tengo-lo antreduzido na piel,
a saber del nun perciso...
Ye cheiro a flores nacidas
cun lhibardade de lhuna.
Ye cheiro a yerbas crecidas
cumo you medrei na rue.
Ye cheiro a tierra molhada,
a trigo, a feno i a palha,
a fome, a trabalho, a sacho
a sudor
cun que l campo se regaba.
Chega-me agora na soudade
an retratos çquelorados.
A las puortas chégan-me ls cheiros
de ls talhos abandonados.
L cheiro que me chega agora
de telbison, a muntones
yá nun ye l cheiro a risas
an amigables serones.
Cheira-me a fome i a sede
que nun ye d'auga ou pan
ye de la fome d´afetos,
de solidariadade i ounion.
I apuis,
quando pido al biento
que me carregue, dalgeiro
ne l miu cuorpo nien siempre acho
l que fui siempre l miu cheiro.
Pertual an Paris

(A perpósito desta eimaige) :
Cumo eilustraçon pa l que bou a screbir hoije, scolhi l’eimage que aparece na cápia deste lhibro que li hai yá quaije dous meses i que saliu ne l més d’Outubre atrasado. Gustei de l ler anque haba talbeç ua cousa que a mi me parece pouco probable : ua porsora francesa (p. 187, "Dava aulas de Literatura Francesa num prestigiado liceu em Paris") que pouco tiempo depuis de 1974 stá muorta por ir a rezar an Fátima (Mas nun bos bou a dezir cun quien !), nacida eilha an França, nun paíç antre ls mais laicos que puode haber atualmente na Ouropa i yá nessa altura, repersenta na mie oupenion un caso algo stranho, nó muito cumbincente i ansuficientemiente rebelador de la realidade yá que stábamos, na altura, pul menos seis anhos depuis de 1968 quando se dórun grandes transformaçones na sociadade francesa. Puis ye, balerie la pena dar mais pormenores i falar mais subre este lhibro, talbeç un die destes ; por outro lhado i cul que bos bou a dezir agora talbeç bos cumbença a lé-lo tamien assi i todo : a cierta altura, l outor que todos cunheceis melhor que you, tengo la certeza, até amenta an eimigrantes que passában ls Pirinéus a salto (cumo acunteciu cun miu pai i muitos outros cumo todos sabeis) i que éran (antre outros, muitos tamien) oureginairos de… Miranda de l Douro, cumo stá dito ne l lhibro ! Mas l outor nun diç nada subre la lhéngua que esses cumpanheiros de eimigraçon a salto falában…
I agora la rezon deste miu testo aqui hoije :
Exmo senhor, Amigo Anternauta, outor de l site « em gestao corrente… como o País » (ber eiqui),
Aqui bai anton la buossa oupenion que you partilho, Amigo Anternauta, cula buossa outorizaçon i lhougo a seguir l poema de Alegre que tamien decidi traduzir.
26 de Março de 2007,
[I an Pertués :
Nestes tempos em que parece que a TV pública (!) aposta em baralharar os mais novos e recuperar (branqueando!) um passado doloroso e vergonhoso para o povo português, retomo este poema de Manuel Alegre , para que ninguém se esqueça da fome, do analfabetismo, das prisões politicas, da fuga à guerra colonial, da emigação ilegal massiva (1 milhão de emigrantes ilegais no inicio dos anos 70), fosse por motivos económicos fosse por motivos politicos ]
António Ventura
Solitário
por antre la giente you bi l miu paíç.
Era un perfil
de sal
i Abril.
Era un puro paíç azul i proletário.
Anónimo passaba. I era Pertual
que passaba por antre la giente i solitário
nas rues de Paris.
Bi mie pátria derramada
na Gare de Austerlitz. Eran cestos
i cestos ne l chano. Cachos
de l miu paíç.
Restos.
Braços.
Mie pátria sien nada
çpejada nas rues de Paris.
I l trigo?
I l mar?
Fui la tierra que nun te quijo
ou alguien que roubou las flores de Abril?
Solitário por antre la giente caminei cuntigo
ls uolhos loinge cumo l trigo i l mar.
Éramos cien duzientos mil?
I caminábamos. Braços i manos para alugar
miu Pertual nas rues de Paris
[I an Pertués :
Portugal em Paris
Solitário
por entre a gente eu vi o meu país.
Era um perfil
de sal
e abril.
Era um puro país azul e proletário.
Anónimo passava. E era Portugal
que passava por entre a gente e solitário
nas ruas de Paris.
Vi minha pátria derramada
na Gare de Austerlitz. Eram cestos
e cestos pelo chão. Pedaços
do meu país.
Restos.
Braços.
Minha pátria sem nada
despejada nas ruas de Paris.
E o trigo?
E o mar?
Foi a terra que não te quiz
ou alguém que roubou as flores de abril?
Solitário por entre a gente caminhei contigo
os olhos longe como o trigo e o mar.
Éramos cem duzentos mil?
E caminhávamos. Braços e mãos para alugar
meu Portugal nas ruas de Paris
Manuel Alegre, O Canto e as Armas (1967)
P.S. Daqui a poucos dies, tamien nós Pertueses radicados ne l Strangeiro bamos poder botar nas próssimas eileiçones presidenciales i desta beç (Talbeç até seia ua nobidade) l boto bai a ser nó por correio registrado cumo questumaba ser mas si presencial. Para esso bundará que mos apersentemos ne l Consulado de la área consular a que pertencemos. Ne l miu caso, será l Consulado de Pertual an Toulouse.
Inda querie dezir mais ua cousa. Nun sei se un die tomarei la decison de tornar para Pertual, normalmente só ua beç que stubir reformada. Mas ua cousa sei. Tamien essa decison dependerá de la situaçon an que s'ancuntrar Pertual. Yá stubo pior mas poderie star melhor. Deseio para ls mius filhos i nietos que la decison que tomarmos seia la melhor subretodo para eilhes.
Só pa l anho que ben !

Ye ua cousa mesmo stranha
an doze horas que dura la biaige,
un die anteiro de la nuossa bida,
un passar i ber trés países !
Deixamos un p’ra antrar noutro
i esse outro ye defrente
mas l terceiro que ben depuis
ten mais inda p'ra lhembrar.
Parece que fui ende que nacimos…
Mas hai yá tanto tiempo
que un quaije nun ten la certeza.
Será berdade qu’inda somos deilhi ?
Se un die tornarmos i fur para quedar
teneremos que mos aquestumbrar de nuobo
i daprender a bibir dies, meses i meses,
l Eimbierno, la Primabera… l Outonho…
Mas l Berano, isso yá sabemos,
ye quando cántan mais ls páixaros.
Nun páran de dezir i até de sonhar :
« Queremos tornar ! Queremos tornar ! »
Mas inda hai muitos que respónden :
…. Mas só pa l anho que ben !
…. Só pa l anho que ben !
Sou eimbierno anubrado
Cun ls nubrineiros
sou eimbierno
adonde las palabras
scundidas nas squinas
se agárran a balhores.
Há-de l sol chegar
i cun el
há-de chegar la primabera
cargada de oulores
trazendo a la mie alma la magnólia
que perdiu las fuolhas
para se cargar de flores.
Hán-de assumá-se las palabras
cumo oucas nun riu sereno
xardas a cascalhar
apuis que l sol i l carambelo
se abrácen
perdidos de amores.
Trilogie Nocturnus - Apersentaçon Teaser (porjeto cinematográfico)
An maio teneremos tamien la ouportunidade de ler Redençon, l treceiro i último belume de la obra. Será eiditado pula Presença na coleçon Via Láctea.
11/01/11
Pedro

Nua ida a Mogadouro ancuntrei este lhibrico "Serões do Planalto" na Casa de la Cultura. Çfolhei-lo, ampecei a ler, achei angraçado i merquei-lo. Son pequeinhas cuontas de bibéncias i mimórias i ende bai ua que ten l títalo "Pedro". L outor outorizou la traduçon.
Diç l outor que l gusto para cuntar cuontas le ben de las nuites que passou sentado ne l puial de piedra delantre la casa de Tiu Manel Alípio, an Berçó, aldé de l cunceilho de Mogadouro.
Ten tamien un blog: http://mogadourense.blogspot.com/, cun muito retrato i outras anformaçones, adonde you "nabego" an tierra firme i m'achego al lhume. Achei-lo al calhas, apuis ampecei las bejitas rigulares i ls comentairos i solo agora nas bacanças de Natal, tube l gusto de l coincer na bejita que fizo a Bempuosta para retratar l Chocalheiro.
La contracápia de l lhibro diç: Antero Neto Lopes, naciu an Berçó, cunceilho de Mogadouro. Lhicenciou-se an dreito an Coimbra. Ye abogado, porsor i bareador na Cámara de Mogadouro. "Serões do Planalto" ye la sue obra de strena.
Era l miu purmeiro die an Coimbra. Cumigo solo tenie la sprança de me fazer alguien - cumo miu pai me dezira. L restro era l delor de la sensaçon d'abandono, nua tierra stranha, an que todo parecie quedar lhoinge demais.
- Oulá! You sou Pedro. Puodo antrar?
- Claro! Yá stás andrento....
Dixe-le mei admirado, mei anrabiado.
- I tu quien sós?
Inda mal refeito de la surpresa, reparei anton naquel palmo i meio de giente. Tenerie ende ls sous quatro anhicos, calçones çcaídos, barriguica salida para fuora de la t-shirt puorca, moncas colgadas de las dues narizes.
-You sou Antero.
Respundi lhougo, anquemodado cula ambason einesperada i a pensar ne l que quererie l garoteco, preguntando-me al mesmo tiempo porque ye que nun cerrei la puorta de l quarto.
-Quieres jogar cumigo?
-Nó!
Dixe-le cun malos modos, inda cul eifeito de la surpresa. Solo me faltaba agora un garotico agarrado a las calças...
Mas l garoto nun se çpegaba deilhi. Sin que naide le preguntasse nada i sien querer saber de la carranca, zatou nua ua adaínha cula cumposiçon, nomes i parentena de l’anterminable familha del.
Sin saber l quei fazer fui deixando l garoto falar a sue buntade. Se le disse un caçcanhete inda zataba a berrar i alhá tenie que aturar algua mai stérica als bózios contra l "cromo" i probablemente contra mi. Por esso, fiç de cuonta que nun oubi a ber se el zistie i s’iba ambora al ber que you nun le ponie fé nanhue.
Mas nada! Qual quei! L garoto era cumo la "Toyota"- habie benido para quedar. Que seca de garoto! I you eiqui cun ua gana einorme de zatar a chorar culas suidades que me deborában las tripas.
I fui ende que l garoto, nun rumpante parou de falar. "Alaluia!" - pensei albiado cuidando que al fin me iba a deixar an paç. Puro anganho. Solo fizo ua legeira pausa. Tornou la cantilena i ampeçou desta beç a çcrebir l'acupaçon i l nome cumpleto de ls pais. Passado nuoba i zasperante pausa mirou-me cun uns uolhos preguntadores i mui abiertos que quaije le scundien l rostro i preguntou:
- I tu? Tenes pais?
- Claro que tengo pais!
Respundi meio atrelundado cula pregunta.
Ende, Pedro calhou-se por un ratico i tardou l mirar an mi cumo a medir-me an d’alto a baixo. Ouserbou debagarico cada centímetro de l miu metro i uitenta i siete. Pareciu tener an cuonta cun cuidado cada grama de ls mius uitenta quilos. I alguns segundos apuis dixo-me:
- Nun acradito! Nun puode ser!
I you cada beç mais cunfuso:
- Mas nun acraditas ne l quei? L que ye que nun puode ser?
- Tu nun tenes pais!
Dixo cun ua cumbicçon zarmante.
- Mira outra cum’esta! I porquei?
Sclamei admirado cula atitude i la ampostura sigura de l reguila.
- Porque nun puode haber filhos tan grandes...
Arrematou l pirralho, deixando-me sin qualquiera argumiento para le cuntraponer. Solo fui capaç de soltar ua bien çpuosta i fuorte risada.
Habie ganho naquel die l miu purmeiro amigo na Lhusa Atenas...
10/01/11
Dous partos para un nacimiento eigual a mi
Chegórun ouros a bolar lhargados por ua gaibota que tubo que nacer dues bezes para ser mais hounesta que you.
Que fago disto, pensei, anquanto ls agarraba arretesados de sal. Nada! Que se puode fazer cun ouros cargados de salitre que nien caras de bacalhau, salidos dun barco feito de cabacos minados de caruncho?
Arresulbi-me i puse-ls de molho nua pubela, adonde quedórun anchados cumo postas de bacalhau demolhado.
Botei l´auga de la pubela pal mar.
Na praia, hai ua bruxa que bota búzios, cun que se l prebén l feturo.
Hai ties que tenerán que ressucitar para parir outra beç, dízen las charrascas...
Dixo el... hádes nacer outra beç...
Nun sei
se l que adelantro ye cun ls passos
que las mies piernas outerizan
ou se, alrobés,
eilhas antorpecírun
i camino
cun l baláncio
de ls passos caminados
Smago
la fúria acontra las faias
dun ouciano rebuolto,
aperto l peito,
sustengo l resfuolgo
para que ne ls uolhos
nun medre la raiba,
na beç de lhágrimas
Lembra-se-me
que l mundo adonde me deixeste
nun ye l miu mundo,
l sítio adonde stou
nun ye l miu campo
Á cielos!
Para qu´ hai tanta streilha cadiente,
tanto meteorito a ancendiar la tierra
i a scabar galatones
cada beç mais fondos
antre las gientes?!
Á tierra!
Bendida por negociantes,
ampenhada al feturo,
sien fiadores,
cun pormessas de Éden,
nun deixes!!
Nun sei se quiero ir palantre
neste stado acabado,
ou bulber atrás,
tornar a ser larba
i assi quedar
Nun sei
se camino
para este feturo ancierto
ou se paro,
semiente perdida
nun zerto!...
Cuncurso de cuontas de Natal 2010
Acabou a meia nuite l tiempo de l cuncurso Cuontas de Natal 2010. Até essa hora habien sido apersentadas a cuncurso 20 cuontas puls seguintes 12 outores:
Adelaide Monteiro - 2
Alcides Meirinhos - 1
Ana Maria Fernandes - 1
Antonho Carrasqueiras - 2
António Cangueiro - 2
Faustino Antão - 2
José Almendra - 1
José António Esteves - 3
Leonardo Antão - 3
Manuel Carvalho - 1
Tortulhas - 1
Válter Deusdado - 1
Ls númaros parécen andicar cun clareza que l cuncurso fui un éisito, de modo que todos stan de parabienes.
Agora, por todo l més de janeiro, bai a ser anunciado l júri [nun fui antes para nun ampedir qualquiera pessona de cuncorrer] i apuis el decidirá, cunsante las regras que fúrun stablecidas al ampeço. De todo seran eiqui dadas amboras.
Amadeu Ferreira
09/01/11
CORAÇON QUE SINTE
07/01/11
Solo las Bruxas mos poden Salbar
Eilegalizar la Pobreza
Angrácia i las missas pulas almas (cuncurso)
Parecie que staba a adebinar, cun tanta gana de ir a la feira. Nesse anho, tiu Chico nun perdiu tiempo para ir a la feira, fui para cumprar ls santicos i outras figuras pa l persépio. Feira que diçque que se fazie todos ls anhos, por oucasion de l Natal an Miranda.
Cumo tenie muita cousa que cumprar nesse anho, botou-se alhá. Tiu Chico agarrou na sue burra, albardou-la cula albarda nuoba, aqueilha albarda que solo ousaba nas grandes oucasiones, cumo quando iba a la feira ó anton a algua fiesta. Nesse die, tiu Chico botou-se a la tal feira, por mor de cumprar uns anredos que le fazien falta i de camino cumprarie cousas pa l persépio. Todos ls anhos se fazie l persépio an casa de Tiu Chico, siempre de maneira defrente. Porque tiu Chico era mui deboto i tenie muita fé cul persépio. Para isso tenie el que cumprar todos ls anhos figuras nuobas pa l sou persépio. Nesse anho cumprou na tal feira uns santicos mui guapos i tamien uas canhonas nuobas, ls Reis Magos, i mais cousas, que ne l persépio de tiu Chico cabie siempre mais ua ó outra figura.
Esse anho fui l melhor persépio que se biu por aqueilhes lhados. Chegou tiu Chico de la feira culs sous santicos i amostou-los a la sue tie i a la sue garota, Angrácia, que era ua garota mui guapa diga-se de passaige. Mas la pouca suorte quijo que fusse esse l último anho que se fizo l persépio an casa de tiu Chico, porque, lhougo çpuis de haberen passado las fiestas desse anho, tiu Chico se ampeçou a ancuntrar malo, c’un mal que naide coincie an Palaçuolo, i el nun registiu i alhá se fui tiu Chico desta para melhor. Cumo ua nunca ben sola, la sue tie quedou cun tanta pena que, passado algun tiempo, se morriu tamien. Nun sei se de pena, se por mor doutra maleita qualquier. L que se sabe ye que la tal rapaza guapa biu-se, assi, sola ne l mundo, solo culs sous santicos, que eilha nunca fui capaç de ls deixar. La rapaza tenie que trabalhar mas puoli nun habie adonde trabalhar. Anté que a cierta altura alguien la ajudou a ir para Lisboua. Deixou ls sous santicos bien ambrulhados an casa i eilha lhebou cun eilha a Nuossa Senhora de l Carmo para que la ajudasse a ancuntrar trabalho i para que todo le corrisse bien. I alhá bai eilha a camino de Lisboua.
Chegou i todo era luxo nas rues de Lisboua, naquel berano. La mocica, de speto houmilde i tiesta franzida, caminaba cun passo firme. Nanhun bruido de la rue era capaç de l’arrincar de ls sous fondas pensares…
Angrácia, nacida numa aldé de l Praino, fui eiducada por sous pais ne l santo temor de Dius. Mas la sue pouca suorte i la sue cundiçon oubrigórun-la, quando era inda muito nuoba, a botar-se a camino dessa Lisboua çcoincida para eilha, fui a saber de amprego a ua famílha rica que le habien recumendado uas pessonas dalhá de l sou pobo, Palaçuolo.
Zde la sue anfáncia, habie eilha ardado de sous pais l piadoso questume de mandar rezar todos ls meses ua missa pulas almas do purcatório. Todos ls meses tiu Chico siempre habie mandado rezar missas pulas almas de l purcatório. Questume que le passou a Angrácia. Iba cun miedo de que, al deixar la sue tierra para se mudar pa la capital, se le eirie a squecer l tal questume de mandar rezar la tal missa, mas nó mantubo-se fiel a este ato de caridade. Assistie eilha miesma al santo sacrafício, nesse tiempo ounindo las sues açones a las de l cura, pedindo specialmente an fabor dua alma an que la lhibartaçon depandisse solo dua última ouracion. Tiempos depuis de se haber stablecido i quando todo staba a ir tan bien an Lisboua fui quando fui agarrada por ua grabe malina, que nun solo sgotou las sues fuorças físicas, cumo l fizo perder l amprego i cunsemiu todas las sues eiquenomies. Quando saliu de l spital, sentie-se sola i abandonada i sien apoio de naide. Cumo único património, quedaba-le ne l bolso ua moneda de dues crouas. Mas tenie algo mais balioso que todo l ouro de l mundo: la cunfiança de Dius i an Nuossa Senhora de l Carmo que nunca la abandonou. Cun todo aquilho, l mal i las buoltas i rebirabuoltas de la bida, que se l passou la noçon de l tiempo. I quando dou fé yá se ancuntraba outra beç nas biespuras ó antebiespuras de l Natal. Todo andicaba que serie l Natal mais anfeliç de sue bida. Mas cumo a Dius nada le ye ampossible, esse anho acabou por ser de l mais felizes. Apuis de rezar ua ferborosa ouraçon, fui-se a ua agéncia de amprego por mor de buscar algun sítio adonde le díssen trabalho. Al passar delantre l’eigreja de la Basilica de la Streilha algo la fizo antrar. L ambiente eilebado, l sonido de l uorgano, la rala lhuç que antraba pulas poucas jinelas, todas rebestidas nua fuson de quelores, anchiu-le l’alma de paç i fazírun-la squecer por momentos la sue dramática situaçon. Reparou que un cura se purparaba para dezir la missa nun de ls altares lhaterales; fui quando se le lhembrou de yá ua temporada que nun habie mandado rezar la questumada missa pulas almas de l purcatório.
Siempre le custaba ajuntar alguas moedas para esse fin. Mas, naquel die, isso custituíe un berdadeiro sacrafício: antregar las últimas dues crouas que le sobrában era cumo nun tener nada cun que matar la fame naquel die. La lhuita antensa antre la bocaçon i la prudéncia fui de cúrtia duraçon, lhougo ganhou la purmeira puis Angrácia era probe de ls bienes mas rica de l amor a Dius.
Cula firme cumbicçon de que el la ajudarie, puis dixo: Mirai pa las abes de l cielo nun sémbran nien ségan, nien fázen porbisones ne ls celeiros i Dius las ajuda, porquei nun me bai a ajudar a mie? Dius nun me zampararie... Deregiu-se a la sacristie i, cumo la biúba probe de l abangeilho, antregou la sue última moeda de dues crouas, pedindo-le que aqueilha missa fusse dita pulas almas de l purcatório. Çpuis de assistir cun muita deboçon al Santo Sacrifício, puso-se outra beç a camino, a ber se aparecie algua andicaçon nalgun lhado subre l trabalho. Sien mais se lhembrar de las dues crouas, nó pul baziu de l sou bolso, mas porque çperbenida de recursos, pois s’abandonara sclusibamente al beneficio de la debina perbidéncia.
L sou coraçon, este si, staba cheno de renobada cunfiança ne l feturo: qual serie l çtino del?
Caminaba margulhada nesses pensamentos quando ua boç la anterrompiu:
- Stás a saber dun amprego?
- Si, senhor - respundiu, surprendida i cua stranha sensaçon de star noutro mundo…
- Puis bien, bai a la rue Tiboli nº 48 i fala cula Dona Zêlia. Eilha percisa dua ampregada i recibe-te cun bundade. Assi fui. Nun l fui custoso achar la casa andicada. Chegou mesmo na altura an que salie ua moça, resmungando, cun un pacote ambaixo de l braço. Angrácia preguntou-le se la duonha de la casa staba açhá.
- Talbeç, si, talbeç nó! Nun m´anteressa! Eilha abrirá la puorta se quejier. Nun tengo mais nada a ber cun isso! respundiu la rapaza sien se detener.
Cun la mano a tembrar, Angrácia tocou la campina. I, cun algun miedo, lhougo zapareciu al oubir ua boç doce chamando-la para antrar. Ende, dá cun ua benerable senhora, de mirada bundosa. Tomada de coraige, spuso-le la rezon de la besita.
- Soube que la senhora percisaba dua ampregada i bin a oufrecer-me, puis assegurórun-me que eiqui serie recebida cun bundade.
- Mie querida mocica. L que acabas de me dezir ye straourdinário! Hoije pula manhana you nun percisaba de naide. Mas hai por ende ua hora tube uas lhéria cuas ampregada mal eiducada i tube que la çpedir. Mas naide ne l mundo, a nun ser eilha i you, sabie disso. Anton, quien te ambia?
- Fui un senhor inda moço, que me detube na rue i me dou esta anformaçon. I stou-le mui agradecida a Dius i a el, puis perciso dun amprego, yá que nun tengo mais un centabo sequier.
La çtinta dama quedou pensatible, sien antender quien serie essa stranha pesonaige. Angrácia lhebantou por acauso ls uolhos i biu un retrato nun quadro que staba colgado na parede i dixo:
- Ye este l home que me ancaminou para acá! Bengo de la parte del!
Al oubir estas palabras, D. Zélia sultou un grito i stubo quaije a quedar-se. Pediu que Angrácia le cuntasse cumo fui l ancuontro cun el na rue. Angrácia falou-le cun simplicidade mde la sue questume de socorrer las almas de l purcatório, la missa que mandou dezier habie pouco i, por fin, l haber ancuntrado l moço que staba mui cuntento, lhougo a la salida de l’eigreja. La nobre senhora oubiu todo cun atençon i, al fin,l dixo eimocionada:
- Nun serás mie ampregada, cunsidro-te cumo mie filha!
Este rapaç ye l miu filho, l miu filho morgado, que se morriu hai dous anhos i que te debe a ti la sue lhibartaçon de las penas de l purcatório. An recumpensa de la tue generosidade, Dius permitiu-le mandar-te eiqui. Que Dius te abencione. Deiqui palantre rezaremos dambas a dues todos ls dies puls que súfren ne l lhugar de la purificação i depénden dua ouracion para antrar na bien abinturança eiterna de l Cielo. Angrácia quedou-se an casa de l’eilustre senhora, nó cumo ua ampregada, mas si cumo ua berdadeira filha. Esta cuonta ye bien l eisemplo de que a Dius nada le ye ampossible i sabe fazer las cousas. Bonda para isso nós starmos atentos i nun perder la fé i la sprança…
José António Esteves
Obras d'arte
Este ye tiu Amável, l retrato amostra-lo trabalhando ls palos donde el saca las sues marabilhosas obras d'arte
Se alguien me percurasse adonde el bai agarrar ls palos para trabalhar, you cumo conheço muito de l termo, até sei, mas se me percuraren adonde el bai agarrar tanta motibaçon i anspiraçon nun sei dezir, mas a abaloar por todo l que fai, la culidade i quantidade si ye muita. Ua cousa nun scapa als que al lhargo de ls anhos ténen acumpanhado todo l sou percurso, cuorre-le nas benas la sangre dun lhuitador, de quien nun sabe star parado, de quien ama l que fai, de quien ten andrento un talento natural i fuorte.
Cua oureginalidade pura an todo, rebelamos-mos muito saber i anteligéncia, i pon-mos al mirar cada obra sue nun ouniberso bien çtinto daquel adonde tenemos ls pies, seia nas figuras religiosas, nas mascaras mitologicas ou fantasmagoricas, an que cada ua cula sue eidentidade própia, trasporta-mos para un mundo eimaginário.
Conhecer todo l trabalho de tiu Amável Antão, ye algue muito anriquecedor, ye tamien antrar nun mundo Stramuntano cheno de tradiçones bien própias dua region, que a la par de muitas outras ténen feito al lhargo de seclos la rebelaçon de questumes, lhienda i cuontas de pobos que por ende bibírun i bíben. Para alhá desta arte fazer la puonte cun geraçones mais nuobas, tamien ye para muitos de nós, que por barias rezones mos scapemos, un modo de star an cuntato culas nuossas ourigues.
Amável publica quaije todo ne l sou blogue http://arte-e-artesanato.blogspot.com/ , l site de l'Associaçon Cultural i Recreatiba Nial de la Boubielha (ACRNB) cumo uorgano dibulgador de todo l que fázen ls associados, cunterráneos i amigos ne l campo de la scrita, pintura, artesano i arte, nun podie deixar mais ua beç de dibulgar todo l que fai, an special al persepe que stubo ne l redadeiro Natal an Lamego

Nacido i criado an Zenízio (Miranda de l Douro), ten de nós ls parabienes i l reconhecimiento de todo l que ten feito pula cultura.
Comemoraçon de l 12º Anibersário de l Mirandés
Hoije relhembrei-me dua pregunta que me fazírun uns mirandeses, hai yá arrimado a un anho atrás, nun almuorço d'amigos: porque nun mos ancuntramos ne l die de l'ouficializaçon de la lhéngua, solo para falar an mirandés? La cumbersa cuntinou mais ó menos assi: Somos yá muitos eiqui pula zona de Lhisboua a screbir l mirandés ne l Froles Mirandesas i noutros blogues i “sites” i muitos mais ls besitantes deste mundo birtual mirandés. Berifica-se que l patrimonho de testos publicados ne l Froles i noutros blogues i “sites” se ten zambolbido muito, nestes dous radadeiros anhos, cun muita giente a screbir an mirandés i poucos a falá-lo.
Comemorarmos l 12º anibersairo cun un ancuontro para falarmos la lhéngua mirandesa nun será ua de las melhores houmenaiges que podemos fazer als nuossos antrepassados mirandeses? Comemorarmos l 12º anibersairo nun será ua de las melhores formas de agradecemos la grandura de l trabalho, la dedicaçon, l antusiasmo, l sprito amprendedor de todos ls que trabalhórun, purparórun i lhuitórun pula aprobaçon desta lei?
Porque astanho l die 29 de Janeiro ye un sábado, bengo-bos a proponer la comemoraçon de l 12ª anibersairo, nun de ls sítios a scolher por todos ls que quejirdes dar sugestones, deixando eiqui la mie sugeston de ser ne l Centro Cultural de l Alto de l Molino, an Corroios, ó Na Casa de Trás ls Montes i Alto Douro, ne l Campo Pequeinho, an Lisboua.
La hora poderá ser antre las 15.30 i las 19.00 ó las 21.30 i las 24.00.
La sugeston de porgrama que aperponho para esse ancuontro ye l seguinte:
- Solo falarmos la lhéngua mirandesa, todos ls que a soubirmos falar;
- Dibulgarmos l mundo birtual mirandés, ls blogues, sites, etc;
- Dibulgarmos ls porgressos de la scrita de la lhéngua mirandesa, ls lhibros, ls testos publicados an jornales i rebistas, etc;
- Melhorarmos l coincimiento i l'ounion de todos ls amigos de la lhéngua mirandesa.
Zde yá agradeço l tiempo que perdistes a lher este manhuço de palabras i agradeço, an special, las buossas oupeniones i sugestones.
Parabienes a todos ls que cuntrebuírun pa la acriaçon de la lhéngua mirandesa. Para todos, l miu maior agradecimiento.
Un arrochado abraço,
Leonardo
L Maragato

"Seja pequeno ou grande
o meu voto ninguém merece
porque depois do meu voto dado
o dono do vote cresce
e depois que está lá em cima
olha abaixo e não conhece."
06/01/11
Percura-se l Natal
Nien sequiera ua casa de papelon fui barco que lhebasse sou habitante Tejo abaixo, mar adelantre, para algun paiç an que pudira bibir cun la denidade a que l ser houmano ten dreito. An beç disso, cuorre sfarelada pula baleta abaixo até que algun carro de l lixo la lhiebe. Drúmen-se ancostados a las paredes ambaixo de ls boucins, até que l amo de l soto chegue a la pormanhana, bien a tiempo de nun séren zalojados daquel passeio adonde las brigadas remulinan cun to ls aires bégan de la sierra ou de l mar. Spéran que la chúbia acabe para que puoden tener outra beç la sue casica de papelon.
Ls questureiros ansáian ls modelos para bestíren aqueilhas rapazas que anfeitan las Galas ne l Natal de l anho que bén, cumo que a passar nun tablado de moda. Parece-me a mi que se ajuntássen l denheiro dessas fatiocas, de las carteiras, ls arranjaduros de las unhas i de l pelo, nun precisarie naide de fazer la chamada ne l telfone i, la anstituiçon habie-de tener recebido mais.
Galas que nun pássan de auto-promoçones...
Al menos pal Natal que bén, eilhas hán-de aparecer relhamposas i sunridientes mesmo que mais nada relhampe i sunria, cumo se fúren ua monas ansuflables andiferentes a las zgrácias que assísten l resto de l anho.
Réstan aqueilhas pessonas para salbar l Natal, aqueilhas que to ls dies ó to las nuites dedican l sou tiempo para ajudar quien percisa, sien stáren delantre de ls noticiários, sien nada recebíren que nun seia l sunriso de gratidon.
Son essas i outras pessonas que, sien que se saba, pratícan l Natal to ls dies.
05/01/11
Flor de Lis

Só agora ye que me dei bien de cuonta ou anton yá me habie squecido: quaije uito anhos depuis de la proclamaçon de la República an 1910, an Abril de 1918 eisatamiente, ye que se dou l zastre de la batailha de la Lys, na region de la Flandres, na Bélgica, mas quaije na frunteira cun la França. Staba a purparar un questionairo a partir de 14 paineles que stan agora presentes ne l liceu adonde you ansino i que fúrun realizados pula « Comisson Nacional para las Comemoraçones de l Centenairo de la República » i que mos fúrun amprestados pul Consulado de Pertual an Toulouse (Se esse questionairo bos antressar, abisai-me; de momento stá redigido an pertués), quando deparei cun esta anformaçon que pongo aqui traduzida an mirandés (alhá cumo puodo!) yá que todo stá screbido nesses tales paineles an pertués :
«Abril de 1918 : Zastre de la Lys. Las tropas pertuesas suofren un sério rebés na frente ouropéia i seran reantegradas ne l setor británico »
I lhougo abaixo, ua cronologie resumida (Esta sposiçon nun pretende ser eisaustiba mas dar cuonta de ls acuntecimientos mais amportantes relacionados cula Purmeira República Pertuesa) dá depuis l’anformaçon seguinte que ancerra esse cunjunto de datas que dízen mais respeito a la participaçon de Pertual nesse purmeiro grande cunflito mundial que representou la Purmeira Guerra Mundial :
«11 de Nobembre de 1918 : armistício aperpuosto puls aliados i aceite pula Almanha »
Un cunclui anton que l mais grabe zastre de que sofriu l CEP (Cuorpo Spedicionairo Pertués) acunteciu l mesmo anho an que fui proclamado l armistício: siete meses antes eisatamiente.
Mas ne l mesmo painel (Globalmente, acho essa sposiçon antressante, bien pensada i eilaborada) aparécen dados tamien an dous quadros defrentes que dan ua eideia de l’amportáncia de la partecipaçon pertuesa nesse cunflito an númaros de suldados que fúrun ambiados para cumbater an trés tiatros de ouperaçones defrentes : la França mas tamien África afinal : an Angola i an Moçambique.
Estas fuontes statísticas son tiradas de un artigo de Luís Alves de Fraga que faç parte de l lhibro « Portugal : Grande guerra 1914-1918 », p.547-552.
I ls dados son ls seguintes :
105 542 militares ouropeus i africanos fazírun parte de las tropas que fúrun mobilizadas por Pertual nesses trés tiatros de ouperaçones, antre ls quales un pouco mais de la metade (mas 56 411 assi i todo, todos ouropeus a priori, l que representa un númaro sien dúbeda ningua mui amportante) fúrun ambiados para cumbater ls Almanes, ne l Norte de la França.
I anfeliçmente calcula-se que houbo até 21 835 bítimas só an França antre todos esses suldados pertueses, l que representa quaije 40% desse cuntingente. Éntran nesse númaro ls muortos (1997), ls feridos (5359), ls zaparcidos (199), ls ancapazes (7280), ls presioneiros (7000) antre ls quales 6767 fúrun debuolbidos pula Alemanha i 233 morrírun ne l catibeiro, segundo la mesma fuonte yá citada.
I que dezir mais ?
L que ben por eisemplo na Wikipédia, an pertués, cul títalo de « Trincheira na Lys » i que sal assi traduzido pul Tradutor an linha. Esto :
"La Batailha de l Lys ou Batailha de La Lys, tamien coincida cumo Batalha de Ypres 1918, ó inda Quarta Batailha de Ypres, i cumo Batailha de Armentières pula storiografie británica i almana, dou-se antre 9 i 29 de Abril de 1918, ne l balhe de la ribeira de La Lys, setor de Ypres, na region de la Flandres, na Bélgica.
Nessa batailha, que marcou la participaçon de Pertual na 1ª Guerra Mundial, ls eisércitos almanes, porbocórun ua strondosa derrota a las tropas pertuesas, custituindo la maior catástrofe melitar pertuesa depuis de la batailha de Alcáçer-Quibir, an 1578.
Las tropas pertuesas, an solo quatro horas de batailha, perdírun cerca de 7.500 homes antre muortos, feridos, zaparecidos i presioneiros, ó seia mais dun terço de ls afetados, antre ls quales 327 oufeciales."
Mas tamien…
La "Lys", por eisemplo, que dou l sou nome a essa batailha an que morrírun tantos pertueses, nesse més de Abril de 1918, esse riuzico de pouco mais de 200 kms de stençon, hoije an grande parte canalizado, que nace ne l Norte de la França, ne l departamiento de l Pas-de-Calais eisatamiente, i que depuis, de l outro lhado de la frunteira, na Bélgica, bai zaguar ne l riu Escalda (l'Escaut, an francés), na cidade de Gant… La berson pertuesa subre esse riu, la Lys, na Wikipédia, nun diç quaije nada antretanto subre ls acuntecimientos de 1918 i l númaro dramático i particularmente eilebado de homes que ende morrírun, por eisemplo yá nesse purmeiro grande cunflito mundial an que tamien partecipou na altura Pertual, anton jobe República cun apenas 8 anhos de eidade…
Mas a mi inda m’apetece dezir mais alguas cousas :
Essa palabra « lys » precisamente tamien eisiste an francés, mas ne l masculino, para designar tamien ua flor que an pertués, i an mirandés puls bistos tamien, se chama « lírio »; essa flor tamien chamada « flor de lis » que se tornou amblemática i símbolo… mas de la monarquie, an special francesa, mas tamien de dinasties de reis que houbo i inda hai hoije noutros países de l’Ouropa, cumo por eisemplo la Spanha adonde l rei atual, Juan Carlos, pertence a la dinastie de ls Borbóns i ye un decendiente de l rei de França, Luis XIV, l Rei-Sol…
Mas se ne ls lhibros de Stória, essa batailha adonde morrírun nesse més de Abril de 1918, antre outros, miles de suldados pertueses nuossos cumpatriotas, cumo cheguemos a dezir, parece subretodo haber quedado cul nome desse riu "la Lys" (pequeinho riu assi i todo, un afluente quaije ansegnificante…) ye porque l nome lhembra tamien ua flor. I mais que l símbolo de la monarquie que ls republicanos habien cumbatido assi i todo durante muitos anhos, ye un símbolo - i ye esso l mais amportante - de la natureza capaç siempre de se renuobar i de dar flores antre las mais guapas i bistosas que puode haber ne ls nuossos países de clima temperado (i an muitos outros países tamien probablemente)… Uas flores - símbolo tamien de pureza i de purfeiçon, de sprança pula cierta tamien - que ls homes puoden admirar subretodo ne l Berano quando l sol calece i ls campos i ls jardines - que fúrun tantas i tantas bezes, cumo nessas regiones de l Norte de la França, ls tiatros de batailhas renhidas i trágicas antre muitos pobos ouropeus - se ínchen assi i todo, todos ls anhos, cun essas flores brancas i eimaculadas, burmeilhas cumo l sangre ou pul cuntrairo amarielhas i até douradas cumo l ouro ou tamien l sol…
I you se aqui stou assi i todo a screbir este testo que fala de ls nuossos suldados pertueses durante la Purmeira Guerra Mundial ye porque miu abó que tamien fui mobilizado na altura, cumo siempre me cuntórun, feliçmente nun fizo parte de todos aqueilhes que alhi, na Lys, perdírun la bida nesse anho de 1918. Talbeç por inda ser nuobo demais i haber feito parte miu abó Manuel Paxareiro, puls bistos, de ls reserbistas ou porque la guerra yá habie quaije acabado… cousas que you un die tengo que cunseguir saber i antender inda melhor… Preguntando mais que l tengo feito até agora a quien me puode respunder i ajudar a antender… Ten que chegar esse die !

04/01/11
Almuorço rial nun Natal birtual (cuncurso)
Ne l ampeço de la sumana passada fui a almorçar nun pequeinho restourante ne l Bárrio de Campolide, an Lisboua, i sentei-me na squina mais fastada de la sala.
Pedi ua dosa de Secretos de Cochino Negro i abri l Portatle.
Quando staba a ampeçar a ber l correio eiletrónico, oubi la boç dun nino atrás de mi:
- Senhor! Dai-me ua moneda!
Respundi-le
- Nun tengo monedas, nino!
L nino tornou:
-Dai-me solo ua moneda para cumprar un pan!
Respundi-le:
-Stá bien, you cumpro-te un pan!
Cuntinei a mirar la mie caixa d'antrada de l cumputador, que staba chena de mensaiges eiletrónicas, por tener passado fuora de Lisboua un cúrtio período de bacanças de Natal sin l portatle.
Staba çtraído a mirar las mensaiges de Natal, cun antressantes eimaiges i buona música i outros “power points” cun guapos retratos, piadas maldosas, quando tornei a oubir l nino:
-Senhor, pedi l pan para mi!
Nessa altura dei-me de cuonta de que l nino tenie quedado eilhi an pie de mi i que staba cun uolhos i cara de sfameado. You dixe-le:
- Bou a pedir l pan, mas depuis deixas-me trabalhar, que stou mui acupado, stá bien?
Bieno l ampregado cula mie refeiçon, fiç l pedido de l pan pa l nino i l ampregado preguntou-me:
- Quereis que mande l nino ir ambora?
L peso de a mie cuncéncia ampediu-me de dezir si i respundi-le:
- Deixai-lo quedar i traiei-le un pan i ua buona refeiçon pa le matar la fame!
Anton l nino sentou-se a a mie frente i preguntou:
- L senhor que stá a fazer?
- Stou a lher l correio eiletrónico.
- L que ye l correio eiletrónico?
Sabie que el nun iba a antender nada, mas para me lhibrar de muita pregunta respundi-le:
- Son pequeinhas mensaiges eiletrónicas mandadas por pessonas pula anternete.
L nino preguntou:
-L que ye anternete?
- Ye un sítio ne l cumputador adonde podemos ber, oubir i ler muita cousa guapa, amboras, músicas, coincer pessonas, screbir, sonhar cun todo l que hai de melhor ne l mundo, nun mundo birtual.
- L que ye birtual?
- Birtual ye ua cousa ó un sítio que eimaginamos, mas que nun podemos agarrar, topar ó apanhar, mas ye alhá que criamos las cousas que gustariemos de tener i fazer. Por eisemplo agora stou eiqui a ber cousas mui guapas subre l Natal, cumo nós queriemos que fusse, cun muitas prendas, cousas mui guapas, muita música, muitas fiestas de família i cun todo de buono que gustábamos de tener.
L nino abaixou ls uolhos, quedou a pensar i uns minutos depuis dixo:
- You tamien bibo nesse mundo i nesse Natal birtual. Miu pai stá na cadena yá tiempá. Mie mai todos ls dies sal de casa cedo i chega tarde, quaije nun la beio. Mie armana mais bielha tamien sal todos ls dies i diç que bai a bender l cuorpo, mas nun debe de ser berdade, porque eilha torna siempre cul mesmo cuorpo. You quedo an casa, cun un tachico cun caldo, a cuidar de miu armano pequeinho que bibe a chorar de fame, i you, porque l caldo ye pouco i nun tengo que quemer, dou-le auga a miu armano para el pensar que ye caldo. Mie mai diç-mos, a las bezes, que ye ua mulhier perdida, que nun ganha para mos bestir i dar de quemer i manda-mos ir pedir pulas rues. You sei que nun passo dun nino probe i fraco mas you eimagino que tengo muita cousa buona i guapa, que ando a studar na scuola para ser un doutor. Nesta altura de l anho you eimagino que la nuossa família stá nua casa grande, cun muito quemido i cun muito bolho, doces, fruita, brinquedos i prendas de Natal. Esto assi ye un mundo i un Natal birtual, nun ye senhor?
Cerrei l portatle, mas nun fui a tiempo d'ampedir que las lhágrimas caíssen subre l teclado.
Sperei que l nino acabasse de deborar la refeiçon del. Paguei i dei-le l troco.
Agradeciu-me cun un Muito oubrigado senhor, este fui l melhor almuorço rial que tube ne l miu Natal birtual.
Leonardo Antão
2011 - Manuol Sardina i l Centenairo de la sue muorte

03/01/11
Belén de l Pará, Brasil, 24 de Dezembre de 2010...

Belén de l Pará, Brasil, 24 de Dezembre de 2010…
Un nino, quaije acabado de nacer, ye ancuntrado abandonado na rue…
Un anquérito ampeça… La mai chamada Elinaura Nascimento Santos, de 20 anhos de eidade, por bies de las circunstáncias, stá sujeita a ua pena de 12 anhos de prison…
Ne l centro social adonde ye arrecuolhido l nino, ls funcionairos dan-le un nome i decíden chamá-lo… Natalino de Jesus. Muitos pedidos de adoçon chégan de l paíç anteiro.
Fuonte : Noticiário de la RTP Anternacional, 26 de Dezembre de 2010, antre outras amboras, uas felizes, outras bien menos i até trágicas.
P.S. Nun sabeis la pena que you tengo de nun bos poder amostrar l retrato dun presépio feito ne l Brasil cun fuolhas begetales secas (de palmeira ? de canha de açucre ? Nun cheguei a saber) que fazie parte dua sposiçon de presépios de bários países de l mundo que tube la suorte de poder admirar nestes dies, nua pequeinha capielha de Saint-Lary, ne ls Pirinéus. Éran outénticas obras d’arte, mui oureginales i até einesperadas que nun stou pronta de squecer. Anfeliçmente nun tenie nada para poder tirar retratos. Cumo ye possible ? Este que pus aqui ancuntrei-lo na Anternete i nien sei de quien ye; ye só para bos dar ua eideia mas nun ye nada, sinceramente, acumparado cun l presépio que bi : inda mais guapo i straordinairo, talbeç por lo haber bisto culs mius próprios uolhos. Quando me lhembro !
L mundo marabilhoso

Todos ls anhos ne l die seis de Janeiro (die de Reis) ne l mundo de las ranas se fazie l’eileiçon de l nuobo Rei que eirie gobernar la quemunidade, era un cargo de muito prestígio i repunsablidade, nun podie ser qualquiera.
Assi l que se botaba fuora, alhá de l alto de l trono pormobie l acto eileitoral, que se querie que fusse democrático i eisento de antresses, a el s’apersentában todos aqueilhes que se sentien cun culidades i atributos. Mas peçque, segundo las reglas d’hoije democrácie nun habie muita, mas las cousas dantes éran assi, tenie que ser un rano, macho, fuorte, masculado i se possible taludo i guapo. Desse ato salirie l nuobo Rei, l que tomarie cuonta de ls de la spéce i afins, ls demais prestarien oubediénçia.
Tradiçones, son tradiçones, hai que seguir-las.
A todo esto assistírun las ranas seclos i seclos, serenas sien que algua beç algua ponisse tal questume i tradiçon an causa i dende alhebantasse dúbedas se staba cierto ou eirado. Mas ls tiempos yá nun son l que éran, las cousas demúdan, i l que bai na cabeça de ls ranas tamien.
Até que ua se fartou i s’anterrogou.
Porquei quedar de fuora, nun sabie nien antendie.
L que sabie i antendie era queilha tenie todo para ser Reina daquel mundo marabilhoso, mas siempre gobernado puls ranos.
I nun die de sol, alhá de riba dun calhau que staba a pie de la lhagona, adonde eilha toda znuda, se calcie i storricaba la piel berde i cruda, mirou pa l’auga spelhada i lhimpa i cula outoridade de senhora, botou-se a tirar las dubedas:
“Speilho miu, diç-me tu, hai por ende cara de rano mais guapa que la mie para ser Reina”
I eilha si tenie ua cara guapa, bien, guapa guapa nun era, yá las angurrias por bias de las olheiras de las nuitadas percisában dua arrastradela.
Fizo-se siléncio, i nien un mosco ou moscardo s’atrebiu a bater las alas para anquemudar la lisura perfeita, l speilho d’auga.
La Rana cumbencida de que nun habie feito las cousas bien alhá tornou:
“Speilho miu, diç-me tu, anda por ende rano cun cuorpico mai bien feito que l miu para ser Reina?
I se todo naqueilha lhagona i alredores staba mudo, mudo quedou, até peçque l mundo habie feito siléncio de perposito, nun houbo aire nien araige que mobisse junco, rumiaco, yerbeira ou fuolha.
Staba la cousa mala, la Rana si era bien feitica, cuorpico talhado a la moda de ls anhos binte de seclo datrás, nun percisaba d’amanhar muito unto por ambaixo daqueilha piel zberdeada i cruda, ambejada i cobiçada, siempre soubo que la pretendien cumo sabie que pretendie agora l trono.
Nun se dando por bencida, outra cousa nun habie que fazer, nun hai dues sien trés, hai que ser fuorte i ateimar, i nun stubo de modas:
” Speilho miu, diç-me tu, hai por ende piernas mais bien feitas que las mies para ser Reina?
I neste mesmo anstante, la serenidade de las augas acabou, cumo se todo fusse ansaiado oubirún-se bózios, gritos i assobiadelas benidas nun se sabe dadonde, l cielo peçque bieno abaixo por l bruído fui tan fuorte que solo fui possible porque todos ls ranos i ranicos de todas las lhagonas, charcos i rigueiros se botórun a la par, respundendo a la rana fadada un baliente uuuuuuuuuuuuuuuuuuu.
02/01/11
Era ua beç ne l Natal
Béngo a pedir l abraço!
To ls anhos se repetie este pedido, muita beç inda na nuite de Cunsoada, outras, ne l die de Natal.
Diç-se agora que son manifestaçones culturales de l Solstício d´ Eimbierno. Naqueilha altura chamában-se ls Casamentos, solo esso, sien falta, na nuite de Cunsoada, apuis de ceia i antes de la missa de l Galho.
Solo eilhes se ajuntában, ls rapazes solteiros, para ber quien ye que casaba cun quien i que dote l habien de dar, muita beç scolhidos para fazéren caçuada. Ls mais anterjeitados para ambersar nun podien faltar para que la cousa sonasse cun mais música i mais grácia.
Screbido todo an dues fuolhas, indo cad´ua deilhas para cada grupo de casadores. Uns nua punta de la aldé, an sítio alto, outros na outra punta, cadun cun sou ambude, alhá ancomeçában a boziar:
Alhá bai un!
Quien bai a ser?
Antonho de las Eiras.
I cun quien?
Cun Eister Tecedeira.
Eheheheh! Rie-se, boziando.
I que l hémos de dar de dote?
Buonas maçarocas de lhana para fazéren las mantas cun que se tápen na cama!
Eheheheheh!
Alhá bai un!
Scassamente houbiemos estas palabras i alhá quedábamos nós de oubido bien frimado para ber se antendíemos quien iba a ser l nuosso tiu para aquel anho. L friu gilaba la cara, l nariç pingaba, las manos quedában angaranhidas, mas nada mos tiraba de l pie de la fuonte para oubirmos ls que stában ne l cabeço de la Funtázia, l que mos quedába mais acerca de casa. A las bezes nun éramos capazes de antender porque eilhes fazien uns sonidos cun l ambude, para deficultar.
La cena habie sido an famílhia. Polbo cun batatas cozidas i tronchos, ls redadeiros colgadeiros de ubas rei, doces cumo miel de tan spaxaracadas i ls afelhós feitos de massa de l pan. A las bezes tamien uas postas de bacalhau tamien cozido. Ua ceia buona sien las panteminices que se ousan nestes tiempos.
Cun buossa licença. Bengo a pedir l abraço a Delaide, dezie lhougo a seguir a ls Casamentos aquel que fusse mais çcarado.
Pus bá! Anton agora sós de la nuossa famílhia?
Dá-l l abraço al rapaç! Ye tradiçon, ye tradiçon, dezie-me mie bó.
Apuis souturdie cad´un beilaba cun l sou par.
Lembra-se-me de quando era pequeinha me habéren casado cun un rapaç grande porque l faltarie moça i era el un de ls casamenteiros, naquel anho. Quedei anchada que nien un belhó sien acutilar, antes de stourar… You casada cun un rapaç pimpon! Medrei lhougo un palmo...
Caminaba cun casaco bien lhargo, lubas, gorro na cabeça. Agora que l Nino Jasus yá nun me pon nada ne l çapatico, que yá nun tengo a ber cun ls Casamentos, nada me dá mais alegrie que haber ua nebada na altura de l Natal.
Las botas de seilon fazien un cherrac caratelísco a ancalcar la niebe ne l camino, l báfio salido de ls mius pulmones formaba gotas de auga ne l pelo, ne l que quedaba fuora de l gorro. Quedando porende até tarde, formarie-se carambelo i por esso bolbi a tiempo de chegar inda algo cedo a casa.
Fui nessa caminada que me benírun a la mie eideia un sien fin de bibéncies:
L çapatico a la borda de la parede negra de fulhin, bien acerquita de la cinza.
Las prendas sien lhaços nien caixas que scassamente anchien l çapatico de bezerro cun cordones i que nun era mais que uns figos, rebuçados i nuozes. Ua riqueza para mi, cousas que naquel tiempo se quemien poucas bezes.
La Missa de l Galho nua eigreija de chano de piedra, adonde retumbában las tosses i ls spirros, adonde ls cánticos de l beisa Nino se antreduzien ne l coraçon, me chubien a la alma i peç que me fazien ir al cielo cun miu béu branco.
Ls Casamentos i l baile de l die de Natal al toque de rialeijo para comemorar ls casamentos, la fogueira a la borda de l eigreija adonde quedábamos a calcer-mos até tarde, l botielho cun cascas para almorçar para l causo de haber yá fumeiro curado.
…Dous meses antes yá mos méten l Natal ne l uolhos…
Ye la publicidade a ls prefumes, ye la tie pimponaça a pedir ls ferreros roché al criado bien mandado, ye la Popota, son las cartas que ls ninos ancoméçan a cungeminar para pedir prendas al Pai Natal, un barrigudo que se bei que nun passa miséria.
Quando chega l Natal yá you stou farta de Natal de tanta angústia que me bai chubindo a la mie alma.
Porquei será?
Será de l zalento que senti quando bi que l Nino nun me ponie nada i que alrobés, habie sido mie mai ó mie abó.
Será porque l Natal fui straformado an troca de prendas, an galas de solidariedade que las mais de las bezes nun son mais do que forma de se pormobéren ls que neilhas partecípan i que todo queda la mesma apuis que passa l Natal.
Famílhias que se ajuntan nua casa an que la mesa stá siempre puosta, que gustan muito de las prendas mas que apuis dízen mal porque solo recebírun merdices.
Abaixei l cabeço acerca de mie casa.
A fin de tarde, ls pies yá nun sínten l xaragon de niebe tan dóndio, seinha que la gilada ancomeçou a cair.
La pulbeira stá çcungelada pronta para meter ne l pote, la casa cheira a las rabanadas de pan de forma, bien anchuquecidas an lheite i uobos batidos, als suonhos, al arroç doce, todo cun cheiro a Natal i a canela.
La nuite porpara-se para se calcer ua beç mais a la fogueira de l Natal.
Bengo a pedir l abraço, dezie-se antiempos an quaije que todas las casas...
Bengo a pedir l abraço… diç-se a las bezes, agora…
Falta de giente nuoba, falta de ninas tamien.
Anton que te dórun de dote, Ricardo?
Dous telemóbles de la Bodafone para mos falarmos antre Paris i Lisboua…
Era ua beç, ne l Natal...
Era ua beç, an muitos Natales...
Cunsoada Mirandesa (cuncurso)
La rue St-Laurent staba quaije zerta. Nun fússen ls anfezados anfeites lhuminosos, a pingar de las arbles znudas i famélicas, que pintalgában ls restros de niebe atirados contra ls bordos de los passeios, nien se acraditarie qu'era la nuite de cunsoada.
L home, inda nuobo, quarenta anhos mal feitos, caminaba cun passada tonta, sin çtino, nun remar cansado contra la nuite anfindable, drobado pul peso de las recordaçones que le tenien crabado la dentuça ne l cachaço i teimában, raibosas, an nun le dar çcanso.
Las más antigas, anubradas mas inda assi felizes, éran cacos cada beç más zlidos de las cunsoadas de l'anfáncia an Miranda: la stralhante fogueira acesa pul antusiasmo de la rapaziada, carradas i carradas de lheinha queimadas nua einorme borralheira qu'alimentában nuite fuora las lhabaredas sfameadas de chegar al cielo; la missa de l galho, na Sé atrecida, cun la lhadainha de l padre a ressonhar pulas eimensas nabes, tan anterminable qu'até zacracionaba l saráfico Nino Jasus de la Cartolica cumo siempre regaladamente anstalado na sue guarida; la calhada buolta a casa, la paç pousada cumo palombas brancas ne ls beirales de ls telhados, ls passos a retumbar nas piedras lhisas i slúbias de la calçada mediabal.
Ne ls purmeiros anhos an Montreal, lhar d'eimigrantes atelundrados a saber de sentido pa la nuoba bida, éran nuites tristes, chenas de suidades mal curadas, de lhágrimas furtibas de la mai abafadas pulas squinas de la casa, çfraçadas por sunrisas apagadas.
Yá home feito, nua scapada custante a las fraquezas coladas para siempre a la piel, las nuites de cunsoadas éran passadas, nas más dibersas i einesperadas circustáncias, al sabor de las sues relaçones amorosas fríbolas, ienebriantes, sin cadenas. Quando las cousas corrien pa l tuorto, habie siempre ls braços abiertos de la casa de ls pais, las eiternas bolhas mirandesas, la calor dua alegrie más resignada i l bozeiron sano de l pai cheno de lhembráncias. Era a eilhas que se agarrában todos cula fúria de afogados nun mar stranho a que nunca pertencírun por anteiro.
Staba, agora mesmo, a oubir la boç de l pai: que rapaç este, dás fé mulhier?, nun habie presente de Natal que le serbisse. Solo tenie uolhos pa las faquitas mirandesas, até le saltában ls uolhos de la cara quando bie ua nas manos d'alguien. Inda mal se aguantaba nas piernas, parecie un perrico a saltar atrás de quien le amostrasse l dianho dua faquita. - Las palabras rudas ansopában-se de lhágrimas ternurentas. - Nunca bi ua cousa assi, l garoto parecie ambruxado. Cumo ye que se podie dar ua anzona dessas a ua nino! Solo se fússemos boubos.
La mai, selombra diáfana, sunrie, passaba-le la mano protetora puls pelos i, sin qu'eilhes se díssen de cuonta, iba-se çpedindo als poucos de l filho, de l home, suoltas, zde hai muito, las apeias a los calhos de la bida.
L findamiento de ls pais cobrara la redadeira lhigaçon ambelhigal als balhes floridos de l'anfáncia. L fascínio de las faquitas fura para siempre, assi l'acraditara, bencido pul mistério de las mulhieres. Mas cul correr de la bida, percipalmente nesta altura de l'anho, a caras culas lhembráncias assanhadas, cada beç se daba de cuonta cun mais crudeza de la fraqueza de las raízes que l'agarrában al suolo que pisaba, de la sue solidon. Ua solidon eimensa, delorida, que le arrepassaba las entranhas i abrie sucos fondos de tristeza que nada, nien mesmo las más ambolbientes abinturas amorosas, podie curar.
Quando chegou al Parc du Pertual, las piernas trémulas recusórun cuntinar la caminada sien norte, oubrigórun nel a sintar-se nun talho mesmo a la borda de l funtanairo adonde l lhion de piedra de la bica, seca nesta altura de l anho, lo ouserbaba meio stranho. Mais adelantre, l padron de ls çcubrimientos, scorreito i sbranquenhado, na sue frieza de piedra, era centinela begilante, andefrente a la perséncia del. Ne l telhado de l coreto, los palombos ancolhien-se uns acontra ls outros para se resguardáren de l friu cortante i tamien nun le dában atençon. Solo la manta de niebe que acubrie la calçada de l parque ye que s'arrastraba al ancuontro del pa l ambolber ne l sou abraço frígido.
Atrecido, staba çpuosto a alhebantar-se, cuntinar l calbairo de la caminada, quando, asselumbrado, pressentiu un búltio sintado al lhado del. Sin pinga de sangre, uolhos abiertos de spanto, reconheciu lhougo la figura anconfundible de l Nino Jasus de la Cartolica: rosado, la cartola na cabeça, cheno de proua na sue farpela de setin bordado a ouro de ls dies de fiesta, un sunriso fraterno zenhado ne ls beicicos anfantiles.
Oubedecendo a un aceinho de l Nino, l parque animou-se debrebe. Un grupo d'anjos abaixou de l cielo, aquemodou-se ne l coreto cun un farto strumental de harpas, cítaras i fraitas qu'anchírun la nuite cula magie de la sue música celhestrial. Lhougo de seguida, dous outros anjos, salidos de l friu, zdrobórun alba toalha de lhino anriba la niebe i serbírun an siléncio, ua probe cena de cunsoada cumpuosta de pan de centeno, chouriço i persunto.
L Nino, a dá-le la risa, sacou de la jabeira de la çamarra ua guapa faquita de cabo de madeira trabalhado qu'oufereciu al home.
- Reconheces? Ye la faquita de ls suonhos de la tua anfáncia. Podemos ampeçar a cenar.
L home, cumpassiadamente, nun ritual lhitúrgico, a saborear cada sfergante, cortou l pan an lhargas i gustosas fatilas, l chouriço an rodaixas finas i çumarentas, l persunto an lhascas quelor de rosa, cun firmeza i ua sabedorie que solo podie nacer de l fondo de la mimória ancestral.
Faltaba l bino mas lhougo de la boca de l lhion de l fontanairo ampeçou a manar an bica-abierta fresco i fuorte que arrecolhien na ambuça i sorbien sastifeitos.
Finda la cena, ls anjos arrecolhírun ls restros de quemido i ls strumientos musicales i bolórun, sin rugido, pa las perfundas de la nuite. L Nino Jasus de la Cartolica, un cachico mais quelorado puls eifeitos de l bino, tardou un redadeiro mirar ne ls uolhos de l home i purparou-se para se scapar tamien.
- La faquita - çaçamelou l home.
La suable mano de l Nino topou-le ne l ombro.
- Ye tue. Ye l tou presente de Natal.
Quando, sfergantes apuis, cun passo firme i decedido, l home tornou pa l apartamiento del, cula faquita ne l fondo de l bolso, era l garotico mais feliç de l mundo.
Manuel Carvalho
[publicada eiqui]
01/01/11
Grupo de Gaitas "las Çarandas"
Grupo de gaiteiras acabado de formar adonde melítan quatro caras guapas i simpáticas (trés moças, Diana Caramelo na caixa, Nita ne l bombo, Suzana Ruano na gaita, i l'adolecente reguila, zanquieta mas mui meiga Raquel Bintura Teixeira na gaita), pula purmeira beç, se apersentórun an público, tenendo dado muostras de las sues capacidades pa la cuntenidade de l grupo. Al ampeço dessa apersentaçon al público persente ne l "Festibal Geada 2010", era bien besible l natural nerbosismo, mas del als poucos se fúrun lhibartando, al modo que l público las acarinaba i ancentibaba. Inda cun poucos ansaios, mas, na mie modesta oupenion, l sou purmeiro cuntato cul público, fui mui bien cunseguido. Parabienes.
Que de hoije nun anho
Un bun anho de 2011 para todas e todos ls blogueiros, an special salude i gana de cuntinar a lhuitar pula nuossa lhéngua.
L frolesmirandesas cuntinará cumo un blogue de referéncia de la lhéngua mirandesa, subretodo por ser l mais repersentatibo de todos ls blogues an mirandés, porque assenta na lhibardade i ne l respeito pula defréncia, porque acaba por star ne l centro de la yá lharga quemunidade de blogues i de sítios an mirandés. L frolesmirandesas cumbibe bien cun outros blogues an mirandés, séian personales ou nó, que, tamien eilhes, ténen que se multeplicar i mantener la sue andebidualidade própia, puis la dibersidade anriquece-mos i cuncretiza nuobas formas de lhibardade.
Bamos a cuntinar a alhargar l númaro de blogueiros, ancentibando nuobas pessonas, a oumentar l ámbito de las amboras que eiqui damos i a melhorar l nible de scrita, sforçando-mos cada beç mais por melhor screbir la nuossa lhéngua.
Que, a cada anho que passa, téngamos nuobas rezones para quedar cun un cachico mais de proua por este nuosso blogue.
Anton, que de hoije nun anho!