06/09/09

Lhénguas (l que se fala nas ruas de Zenízio)






L camino que las cousas tomórun.

You naci ne l anho 49 de l seclo datrás na’aldé de Zenízio (Miranda de l Douro) ende bibi até ls dezasseis anhos d’eidade. Nesse tiempo nun ye bergonha nanhua nien ambençon mie, quando s’arrimaba algun parauta çcoincido i querie falar cun nós an mirandés ou pertués (grabe), ls garoticos que éramos mais acanhados scundiemos-mos ou quedabamos calhados i nin sílaba reçumaba de nuossa boca.

L mirandés era rei i senhor, esto yá fui dito sembas de bezes por muita giente, mas nunca ye demais dezir-lo. Ralas éran las bezes que porqui andában fidalgos puis esto nun tenie grandes cousas para mirar, quien passaba na strada, passaba nien paraba, a nun ser que quejisse fazer caçuada d’algun buieiro ou buieira, benediços ou eimigrantes éran scassos, nun fusse las classes de la scuola i nesta bendita aldé i sou termo, nun s’oubie botar ua palabrica que nun fusse na lhéngua materna, l pobo fazie-lo bien sien peneiras i cun todos ls cundimientos.

L pobo sabie que l pertués era la lhéngua de l Stado, que bien acerca deiqui para alhá de la raia, an Spanha se falaba l Castelhano, i las cousas cun falas quedában porqui, loinje staba l’eideia d’oubir falar Francés, Alman, Anglés cumo hoije s’oube a to la hora i pur to ls squinas i ruas desta guapa aldé.

Nun hai mal nanhun, star acuontra ye star fuora de l cuntesto, nun tener antendimiento no zambolbimiento social i cultural que las cousas tomórun ne ls redadeiros sessenta anhos.

Las nuossas gientes scapórun-se deiqui, agarrar ua bida melhor, i cun esso dórun al mundo ua nuoba dimension i recebírun saber, cultura, balores que nun puoden deixar na raia cumo se fussen oubjetos. Tráien-los i fáien usos deilhes, un deilhes ye la lhéngua de l sítio adonde móran. L eimigrante alhá fala culs bezinos, ne l trabalho culs sous camaradas i strutura ls oufícios, cria ls sous filhos que stúdian nas scuolas la fala oufecial de l paiç, na lhéngua d'alhá, stá bisto que nun l puode fazer an mirandés.

L que you gustaba i que cun muitos tengo cumbersado, porque son de l miu tiempo i l miradés sáben falar, era que ansinássen la sue lhéngua mai als sous filhos an casa, na sue relaçon familiar i l mesmo digo cul pertués, i sei que alguns si l fázen até l stúdian nas scuolas cun porsores de pertués. I mais le digo, quien nun l fazir, queda an díbeda cula sociadade de manhana i puode tener la certeza naide l bai fazer pur eilhes, ye ua buona ouportunidade perdida para siempre.

Cuido que isto ye ua queston cultural mui amportante, nun solo por proua mas porque la globalizaçon stá muntada i manhana ls stados fuortes nun solo amóuchan las questones eiquenómicas cumo tamien las culturales i la lhéngua ye ua deilhas. Nun passar als decendientes todo l saber que recebimos de ls nuossos antepassados ye cumo nun cumprir cula nuossa oubrigaçon de andebidos.

Las cousas stan assi, oubo falar an muitas lhénguas quando ando de bacançes nas rues i cumbíbios de la mie tierra, mas nunca me canso, al miu jeito bou falando la mie lhéngua materna, que l merece mais que nanhua.

Anton este nun fui l brício deilha, porque carga d’auga agora habie de la deixar de fuora.


Sem comentários: