05/01/12

Anho Nuobo Bida Bielha-Ano Novo Vida Velha



Ende tenemos un anho nobico an fuolha mas ua política bielha.

Bielha de seclos.

Meia dúzia de bandulho cheno até le chegar cul dedo, milhones na miséria.

I cun ua grande defrença, einorme an relaçon als tiempos d'antanho: ye qu'agora, cul straourdinairo abanço técnico-científico, ye necairo muitíssemo menos trabalho para se porduzir l mesmo.

Antoce, se houbisse ua justa çtribuiçon de l trabalho i de la riqueza, nunca l'houmanidade poderie tener nibles de bida i de felicidade cumo agora.

Mas nó! Las assimetries son brutales.

L'eigoísmo i la ganáncia fálan mais alto i l'oujetibo supremo ye l lúcaro.

Acá pul burgo, ls eisecutores dessa política eisecrable son las chamadas troikas.

Ls d’acá; PS/PSD/CDS i la de fuora; FMI/UE. La purmeira, submissa a l'anton CEE agora Ounion Ouropeia i a a minorie prebilegiada natiba, sbanjou milhones an subsídios fraudulentos i an obras faraónicas, çtruiu l'agricultura, la frota pesqueira i l'andústria pesada colocando-mos a pi de l'abismo.

Agora, la segunda, stá a dar-mos l'ampurron final. Amprestou-mos 78 mil milhones mas eisige que los debolbamos debrebe i mais 35 mil milhones.

Para alhá desso, ampon-mos cundiçones miserables que ne mos fáien bolber quaije als tiempos de l feudalismo i de la scrabatura: mais horas de trabalho, menos ourdenado, menos períodos de çcanso, menos assisténcia social, muito mais zamprego, fame i miséria.

Ye claro que a todo esto la troika que ne ls (z)goberna hai mais de trinta anhos diç si.

Ye perciso, ye amperioso, que dígamos nó!

Screbiu (outor) - Francisco Ramalho



(Em português)

ANO NOVO VIDA VELHA
Aí temos um ano novinho em folha mas uma política velha. Velha de séculos. Meia dúzia de pança cheia até lhe chegar com o dedo, milhões na miséria. E com uma grande diferença enorme em relação aos tempos de antanho: é que agora, com o extraordinário avanço técnico-científico, é necessário muitíssimo menos trabalho para se produzir o mesmo. Portanto, se houvesse uma justa distribuição do trabalho e da riqueza, nunca a humanidade poderia ter níveis de vida e de felicidade como agora. Mas não! As assimetrias são brutais. O egoísmo e a ganância falam mais alto e o objectivo supremo é o lucro. Cá pelo Burgo, os executores dessa política execrável são as chamadas troikas. A interna; PS/PSD/CDS e a externa; FMI/UE. A primeira, submissa à então CEE agora União Europeia e à minoria privilegiada nativa, esbanjou milhões em subsídios fraudulentos e em obras faraónicas, destruiu a agricultura, a frota pesqueira e a indústria pesada colocando-nos à beira do abismo. Agora, a segunda, está a dar-nos o empurrão final. Emprestou-nos 78 mil milhões mas exige que lhos devolvamos rapidamente e mais 35 mil milhões. Além disso, impõe-nos condições miseráveis que nos fazem recuar quase aos tempos do feudalismo e da escravatura: mais horas de trabalho, menos ordenado, menos períodos de descanso, menos assistência social, muito mais desemprego, fome e miséria. É claro que a tudo isto a troika que nos (des) governa há mais de trinta anos diz sim. É preciso, é imperioso, que digamos não!

Francisco Ramalho

Juri de l Cuncurso Cuontas de Natal 2012


Bengo eiqui a anunciar que stá custituído l juri de l Cuncurso Cuntas de Natal 2011. Desta beç ten ua cumposiçon lharga, de la seguinte maneira [l'apersentaçon ye por orde de l abc]:

Trés mulhieres:
Bina Cangueiro
Maria Teresa Almeida
Noémia Antão

Trés homes:
Alberto Gomez Bautista
Alcides Meirinhos
Francisco Domingos.

You, Amadeu Ferreira, fazerei de cordenador. S'acauso houbir ampate, caberá-me a mim la funcion de zampatar.

Agora, l juri bai a tratar de stablecer las regras, cunsante l anúncio de l cuncurso i mal haba nobidades, lhougo eiqui benirei a dar-bos las amboras. Todos ls membros de l juri fázen parte de la quadrilha deste blogue, todos mui cumpetentes, i sei que ban a star a l'altura de ls cuncorrientes. Bien háian por haber aceitado.

Amadeu Ferreira





Ls Reis




Cuidábades que las fiestas "de la quadra" yá habien chegado al fin? Stábades bien anganhados... anton queriedes deixar la pipa más buona sien torneira.
Para cerrar tenemos Ls Reis, que son an San Pedro, mirai que milagre, anton adonde habien de ser?!
I diç que hai roscos. I antremoços i bino para todo mundo.
.
Astanho, a la fiesta de las Claras (para porbar a ber se ls roscos stan buonos) cháman-le sestas culturales! Tamien stá bien!
Yá se sabe que stá todo mundo cumbidado, se quejirdes aparecer, un muordo i ua pinga nun mos han de faltar, mas isso de "culturales", an nuite de Claras, çcunfio que solo apuis de l treceiro copo.





Aporbeito para le dar ls parabienes a l'Associaçon Lérias, ua rapaziada derramada i que fai un bun serbiço pula Tierra de Miranda. 

04/01/12

JANE AUSTEN

.
JANE AUSTEN
.
.

http://janeaustenpt.blogs.sapo.pt/

Jane Austen Portugal (JAPT) é um blogue dedicado à escritora Jane Austen que pretende reunir à sua volta as fãs de Portugal.

Nasceu a 25 de Dezembro de 2009 com o intuito de disponibilizar informações sobre a escritora, romances, adaptações, em língua portuguesa.

Actualmente o JAPT é constituído por doze fervorosas admiradoras de Jane Austen, mas está sempre aberto, através dos comentários e, para quem desejar participar activamente entrando para a nossa equipa.

Un nuosso coincido stá a publicar alhá, an mirandés, ua obra de Jane Austen por capitulos. Se quereis saber mais ide a sachar, nun quergades la papa toda feita.

Este ye un cachico de la traduçon! Parece que conhecemos personages cumo estas!
Ls remanses son miesmo assi, a modos que eimaginaçon/realidade.

…L senhor Bennet era ũa mistura tan rala antre listo, caçuador, calhado i de lhunas, que la spriença de binte i trés anhos nun habie chegado pa que la tie le coincira l carátele. Assi i todo, l deilha era menos custoso d’antender. Era ũa mulhier de pouca anteligença, de pouca cultura i de génio zeigual. Quando se aborrecie manginaba que staba nerbiosa…

Retrato 360º de la Sposiçon Arte i Artesania ne l Museu de l Abade de Baçal


Art of Masks and Masquerade by Amável Antão in Portugal

03/01/12

Sangrar andrento

Beisa-se la rosa,
topa-se ne ls spinos,
sécan-se ls lábios
para un nun sangrar.
Sángra-se por drento,
sien rosa, sien spinos
cuorre mais sangre

sien un se picar.

Assi se ampeça l Mundo!

Nun fosse Eba i l sou antolhar pula maçana i l paraíso serie eiqui na Tierra. Mas nun foi de Eba la culpa, foi l Diabro. Esse tentador d' almas, almanecha de l Diabro que todo anganha i todo quier...



To l mundo que ainda nun tube la possiblidade de ber l teatro popular i que le gusta ber las pessonas de l pobo a representar, cula fuorça de quien sente l peso de las personages que ancarnan, tenen eiqui la possiblidade de ls poder ber.


Por mais palabras que se puodan dezir nun hai cumo ir ber para sentir la fuorça de l sentir de l' alma de un pobo a representar.


Quien puoda i querga, die 14 de Janeiro a las 15:00 horas na Aula Magna-Cidade Ounibersitaira - Lisboua, son solo seis ouros l' antrada.


Alhá arriba puode ber-se l cartaç, eiqui abaixo teneis dous links adonde se puode ber mais anformaçon.







Palabras de pastor




Pastor na Sierra de la Streilha, 1911, Retrato ancuntrado na Anternet








Fui hai trés dies, neste Demingo, a la nuite. Staba you a ber l noticiário na RTP anternacional (que ye l mesmo que l de la RTP nacional) i desta beç de l ampeço até al fin; cousa que nien siempre m’acuntece porque aqui passa siempre ua hora mais tarde que an Pertual i para mi yá ye algo tarde; por outro lhado ye ralo you l ber quando stou ende an Pertual, pula cierta por falta de tiempo i porque acho siempre outras cousas mais antressantes para fazer. Para quatro dies por eisemplo que passei ende cumo me acunteciu neste Natal, nun faltaba mais nada que star a perder tiempo a prestar atençon ou a dar tamien la mie bénçon a cousas que nien siempre aprecio cumo ciertos monopólios relegiosos ou financeiros inda bien presentes na telbison pública pertuesa eisercidos inda hoije cumo tal pula Eigreija ou esse sacrosanto sporto nesse paíç que ye l futebol. I inda se you achasse algua anspiraçon stética na maneira de se bestíren, de se peináren ou de se pintáren las jornalistas desses canales pertueses talbeç menos bien pagas que l un puode pensar por bezes, mas ye que nien esso ! You que procuro antes de todo la simplicidade, acho ciertos peinados por eisemplo que alguas úsan … cumo bos poderei dezir ?... arteficiales ? Si, probablemente. Ganhában alguas an reaprender a ser mais naturales… mas talbeç tamien cun melhores salários i mais cunsideraçon (de la parte de ls homes ?) pul trabalho que cunséguen assi i todo realizar i talbeç cun mais deficuldades que ls jornalistas homes que dében de tener bien mais tiempo çponible que eilhas afinal de cuontas... Digo esto yá que uns (mas uas ?) até cunséguen eiditar todos ls anhos calhamaços cun cientos de págenas que acában por ser bendidos an grande scala por esse paíç fuora quando nun ye ne l strangeiro até…
Mas you acabo por gustar de l ber assi i todo l noticiário de la RTP, aqui an mie casa an França, yá que tamien ye un de ls raros canales an lhéngua pertuesa de cierta culidade i de serbício público que un ye capaç de recebir quaije de graça aqui ne l strangeiro… i nun ampide que un faga assi i todo alguas obserbaçones cumo you stou a fazer agora…

Hai trés dies, dezie you anton, a la nuite, chamou-me a l’atençon ua antrebista que habie sido feita pal telejornal de la RTP a uas trés ou quatro pessonas an Riu de Onor i ne l cunceilho de Bimioso. L tema dessas antrebistas era subre l euro, las sues cunsequéncias i l’ouportunidade que haberie se zaparcisse i fusse substituído outra beç pula antiga moneda nacional que era, mas desso inda mos lhembramos bien todos, l mais que secular scudo que ancontra la sue ourige, pul menos ne l que respeita al nome, yá ne l tiempo desses purmeiros reis de Pertual, na realidade talbeç eilhes yá bien mais ouropeus que l que un puode pensar por bezes…
Cumo nun podie deixar de ser nun paíç tan católico cumo Pertual, até fui antrebistado l padre de Bimioso para que disse tamien la sue oupenion subre essa queston de l euro. Ah, afinal tamien l’Eigreija s’antressa (i Dius anton, sien dúbeda ningua!) pula amportáncia que puode tener ou nó l euro! Quien dirie ?! Ye que todo ten l sou balor, parecendo que nó !
Mas you para ser sincera, dei subretodo oubidos a ua mulhier yá puls sous setenta anhos, cun un lhenço na cabeça i toda bestida de preto, mas bien guapa na realidade i bien mais natural que muitas jornalistas de la RTP que deberien ir a tirar un curso de stética mas ye, ende ne l Nordeste trasmuntano (eilhas que pul cuntrairo dében de pensar que nó, que las mulhieres de l nuosso Nordeste ye que son uas atrasadicas… !). Acabou anton essa mulhier tan parecida cun muitas ties que cunhecemos todos nós nas nuossas tierras de Miranda i alrededores antre ls mais afastados de Lisboa por dar ua oupenion que serbiu tamien de cuncluson i que a a mi me pareciu dua sperteza total, un eisemplo de raciocínio simpres mas sano, realista i cuncreto até para ls mais sprientes i sabidos eiquenomistas pertueses ou mesmo strangeiros.
― Acabar cul euro…?!, dixo eilha mais ou menos assi mas muito serena. Agora que stamos aquestumados, que mos deixen star ! Que stamos bien tamien !

Cumo quien diç : Yá mos custou habermos sido oubregados a mudar de moneda inda hai tan pouco tiempo. Nun faltaba mais nada agora tener que mudar outra beç ! Nun custa tamien denheiro andar a mudar siempre ? Só nun custa para quien nun s’amporta ou ten mui pouco juízo !

Mas fui l que dixo un tiu tamien ne ls sous setenta anhos, nessas antrebistas subre la deficuldade que uns tubírun para se adaptar al euro faç agora dieç anhos eisatamiente, que inda nun me saliu de l oubido porque me chamou tamien l’atençon… Un pastor que staba a guardar las sues canhonas i que stubo an França cumo eimigrante até hai uns binte anhos; dixo assi el anton, an pertués, mas cun ua pernúncia mui parecida cula nuossa que usamos nós an mirandés :

― An França nun angánhan a naide ! Eiqui an Pertual, son mui aldrabones ! Son mui trafulhas ls Pertueses ! Son ! Son !

Palabras de pastor… ! An Riu de Onor ou ende ne l Cunceilho de Bimioso… i nun de ls canales de la RTP a ua hora sien dúbeda de grande scuita…

Mas son palabras i antrebistas antre outras assi que me cumbéncen assi i todo que inda puodo e debo de cuntinar a ber l telejornal de la RTP, anque nó todos ls dies porque quando acaba l programa yá son aqui adonde you bos stou a screbir mais de las dieç de la nuite; i « neste paíç adonde nun angánhan a un » afinal cumo diç l pastor de Riu de Onor, you a las 7h30 (son ende las 6h30 de la manhana) yá tengo que me poner lista para salir de casa, sendo inda de nuite cumo ye l caso nesta altura de l anho, i ampeçar l trabalho cinco dies por sumana siempre a las 8hoo… quando son ende las siete !

Mas bá, talbeç bala la pena cuntinar assi… Se neste paíç nun angánhan a un !

Palabras de pastor !

N.B. Na realidade tamien nun ye bien cumo diç esse pastor. Bien gustarie you tamien que ls Franceses tubíssen só culidades. Mas culidades tamien eilhes las ténen ou son capazes de las tener quando quieren. Só que por bezes tamien hai cousas que mos assústan… cumo ua ambora que mais dun cumo you oubiu ne l rádio hoije pula manhana. Debien de ser las siete… Mas bá ! Yá an Abril, bai haber eileiçones...
I depuis?
Depuis... só quiero sperar e desear ua cousa a todos: Un feliç Anho Nuobo cun muita paç i subretodo l percipal que ye muita salude i siempre ua buona çposiçon para todos !



Amanhando suonhos

L mar fui als poucos angulhindo l monstro marinho i an golfiadas botando pa la arena la jamanta  de cara de peixe sapo.
L peixico nada inda algo andeble naquel mar de óndias i bai sendo lhebado na scuma dóndia para curar las maleitas de sues scamas an formas de charrascas adonde se metie tanta beç.
Há-de la jamanta anterrá-se na arena de tan ressequida tener las moncas que le cobrien l cuorpo an regubiuras i de que deixaba rastro cumo se ua lhezma fura, siempre que se assobaba al monstro,
Cuntina l peixico a amanhar ls suonhos i a saber de ls corales...
Saltará pa las poçacas deixadas pulas marés altas, assi que l mar nun lo arrolhar de feiçon, nó por se cagar de miedo de las óndias gigantes mas por bias de querer melhor ber la lhuna, las streilhas i la bida.

HOIJE

.

RESUMO DE LAS AMBORAS DE L’HOIJE NA SEGUNDA METADE DE L’ANHO DE 2011



Onte fui l bideo de la purmeira metade de l anho, hoije ye de la segunda. Fui un anho an que l HOIJE lhebou até ls sous leitores cientos de amboras i amostrou cumo pul Praino la cultura ten tamien ls sous dies. Son las associaçones, que tantas bezes son mal antendidas i até zacraditadas. Solo quien bibe eiqui sabe l munton de giente que dá muito de l sou tiempo para que l Praino seia ambora.
Muitas bezes oubimos ls que stan fura a dezir que nun hai nada, que pouco se faç. Mas mirai para este bideo i dezi alhá se l Praino nun dá tanto ó mais a la cultura que ua grande cidade. Cabiemos nua rue de Lisboua, mas durante l anho somos mais atibos i tenemos mais atibidade cultural i mais partecipada.
Hai ls que bénen ne ls dies nomeados i cúidan que nun hai mais nada a nun ser adonde eilhes stan. Mas hai muito mais. Eiqui queda ua pequerruchica parte de l que las associaçones fázen, sien andáren a toda la hora a saber de ua zmola. Para fazer bonda gana de l fazer.

02/01/12

HOIJE

.
RESUMO DE LAS AMBORAS DE LA PURMEIRA METADE DE L ANHO DE 2011 NE L HOIJE
.
Fúrun muitas las amboras de l HOIJE, ls bídeos i ls retratos na purmeira metade de l'anho de 2011. Deixamos eiqui un bídeo de parte d'alguns bídeos que podereis ber ne l Sendin an lhinha (HOIJE). Speramos amostrar manhana l referente a la segunda metade de l'anho.
Muitas tierras de l Praino fúrun ambora i l trabalho de muitas associaçones fui eiqui mostrado. Neste pequeinho trabalho podeis ber qu'inda hai quien trabalhe pula cultura de la nuossa region.
L HOIJE cuntinará a lhiebar l que de melhor se faç a todos ls que bénen bejitar l nuosso sitio.


01/01/12

Ir a scuola


Cuncurso “Cuontas de Natal 2011”




Acabado l tiempo de l concurso “Cuontas de Natal 2011”, eiqui queda un resume de ls outores que cuncorrírun i de las cuontas apersentadas a concurso, al todo 11 outores i 26 cuontas [an 2010 habien sido 12 outores a concurso cun 20 cuontas]:


Adelaide Monteiro (4): "Ye un diospiro", “L pinho d’abó”, “Ye tiempo”, “Un berdadeiro facanito”;

Alfredo Cameirão (Tortulhas) (1): “L suonho”;

Ana Maria Fernandes (2): "Nun pares mais Abó!"; "i mui pouco até a arroç doce cun zeinhos feitos cun canela...";

Antonho Cangueiro (4): “Antonho rebuscaba…”, “Botas nuobas”, “L çtino ten hora marcada”, “Alma de nino”;

Antonho Carrrasqueiras (2): “Natal son to ls dies”, “Un teçtónico pa l nino Jasus”;

Conceição Goncalves Lopes (Scacição) (1): “De l suonho a la rialidade”;

Faustino Antão (3): “L deseio cumpriu-se”, “La catequese que tenemos de fazer”, “L rabico”;

José Almendra (1): “La melhor prenda de Natal”;

José António Esteves (3): “L dr. Pedro”, “La biaige”, “Será que Dius eisiste?”;

Leonardo Antão (3): “Ne l miu die d’anibersário squecírun-se de mi”, “L nino Jasus reberdecedor”, “Suonhos”;

Valter Deusdado (2): “Habie poucos meses…”, “Eilhes yá tenien…”.


Ye tiempo de le agradecer als cuncorrientes, tamien pul cuntributo que dan pa la nuossa lhéngua i esso ye l mais amportante. Assi i todo, pul númaro de cuncorrientes, pul númaro de cuontas i pula sue culidade pouode-se dezir que l cuncurso,mais ua beç, fui un éisito. Para mi fui un gusto ler cada ua deilhas. Nestes dous anhos que ten l concurso, son yá 46 cuontas de Natal que quédan screbidas i esse ye un patrimonho lhiterairo de la nuossa lhéngua. An próssimos Natales teneremos que cuntinar.

Agora bai a ser nomeado l júri que scolherá la melhor, cunsante las regras stablecidas, i desso tamien eiqui daremos amboras.

Amadeu Ferreira






31/12/11

Bun anho de 2012


para toda la quadrilha, que ten mantenido este blogue cumo ua de las percipales refréncias de l mirandés screbido na anternete i para todos ls que porqui ban passando, solo lendo ou tamien comentando, para todo mundo deseio un bun anho de 2012 i que l nuosso blogue se cuntine a zambolber i la quadrilha nun deixe de crecer: assi, poderemos cuntinar a dar la nuossa houmilde, mas siempre cuntina upa a la nuossa lhéngua, siempre bielha i cada beç mais nuoba; a la sue moda, este blogue yá faç parte de la stória moderna de la nuossa lhéngua i por esso ye ua honra pertencer a esta grande quadrilha.
Abraço arrochado i bun anho para todas(os) i cada ua/un.
Amadeu Ferreira







L suonho (cuncurso)


1. Iba cunsemido. Habien salido de l pobo inda cun de nuite, i para alhá daquel ser un caminho que nun coincie i por adonde nunca habie passado, ls modos de ls companheiros de biaige nun le agradában nada: calhados, cismáticos, l home delantre a puxar l’arriata, i la tie atrás, cun ua bardasquica dun galho cun que le iba dando ne ls quartos donde an onde, nien palabra habien soltado çque habien salido de l pobo. Más a más, la cuosta que íban chubindo agora ampinaba-se i yá le custaba a angarrar culas sues piernas cada beç más brandas i bambas. Resfolhegaba i l bafo que le salie de ls narizes formaba nubres que se çfazien sien rastro. Un frio de rachar fragas, que ponie l camino arresbaladiço cula carambina que nun habie zaparcido de ls cachos adonde nun batie l sol i que l podie fazer atupinar a cada nuoba chancada.
Yá nun iba para nuobo. Anhos i anhos, siempre cul mesmo duonho, ua bida de canseiras i trabalhos, a acarretar dun lhado par’outro, dies i dies de nabego, barriga quando nó chena, remediada, graças a Dius, mas sien grandes grácias nien rasgos, tirando-se un agrado de la duonha de beç an quando, ua manada de grano solo para el, ua festica ne l cachaço, cousa pouca i sien zmandos; las grácias de l filho quando era garoto i, de l duonho, trabalho i uas porradas certeiras por to ls serbiços mal fazidos, a la par de l quemer que chegasse para ir bibindo.
I aquel ferron que nun se le tiraba de l santido. L burro nuobo, l burro que sou amo habie trazido para la corte, un burro na fuorça de la mocidade al lhado del na manjedoura. Muito serbiço haberie que fazer para ser perciso dous burros!, quando el mesmo habie dado siempre cunta de l recado. Pus más balie que houbírun traído l burro nuobo, que bun cuorpo tenie, para aquel carreto tan loinge i que nun habie maneira de ber quei iba a tener que alhumbeirar para casa na buolta.

2. Agradeciu bien quando parórun nun çcampado, yá zbiados de l camino, cerca de dues ó trés carbalheiras que anfeitában la borda daqueilhas paredes. Yá daba la cera bien barata, apuis de la caminada, que le fazie tembrar las piernas i resfolhegar l fuolhe de la caixa. Nada que se acumparasse a quando era nuobo, que nun habie cuosta nien lhadeira que l atermantassen, por taluda que fura la carga; quando le daba uas trepas balientes a las burrancas nuobas que acaçaba pul termo, a mordé-las ne l cachaço, a sentir l biento i l sol a berdascá-le l lhombo. Isso ye que era bida, i nó esta tristeza de ser un poldras que nun arrastraba las patas, por çcargado que fura.
Mas, afinal, quei diabos habien ido eilhi a fazer? Un çcampado, nun se bie un germo, nun habie nada que le puníssen anriba l lhombo. Cun un friu daqueilhes, a la purmanhana cedo, ua caminada assi para loinge, para l meio de nada, buona ambaixada nun habie de ser.
L home dou-le l’arriata a la tie i puso-se an zlhado del. L’ama falou-le a mod’ameroso i fizo-le uas festicas ne l cachaço i ne ls narizes, mas an beç de l assossegar solo l alberotou más l sprito. Quei stában eilhi a fazer? Que trejeitos éran aqueilhes que le dában aqueilhas quelobrinas na spina?
Mei de sgueilha, biu que l home staba a purparar ua ouparaçon qualquiera. La tie zanrebulhaba un farrapo de l bolso de l mandil i cuntinaba a fazé-le fiestas, agora culs uolhos rasos de auga.
-       Çpacha-te cun isso!
-       Nun chores mulhier. Chorar mas ye por ua alma de giente! Stá tan podre que nien ls ciganos le pégan. Ye melhor assi do que séian ls lhobos a dar cabo del.
Nun antandie las palabras, mas mesmo antes de l’ama l’ampeçar a atar l farrapo als uolhos, biu relhuzir la fuolha de ua nabalhota na mano de l home. Cumo un relhistro, fizo-se claro ne l sou antandimiento animal. Anton era isso! Ua muorte mesericordiosa para paga de ua bida anteira de trabalho i serbidon. Tirar l tropeço de casa antes que la belhice i la falta de fuorça le fazíssen más strobilho do que yá era. Cumo era admirable la gratidon houmana!
Nó! Antes ls caneiros de un lhobo sfamiado, que l fierro friu i traiçoneiro de l amo mal agradecido. De un tiron, soltou l’arriata de las manos afrouxadas de l’ama i scapou a fugir, nun scatrapolhar torpe i trubio, sien tino i ciego de ganas de bibir. La bida que l própio amo le querie negar.
3. Nun daba fé de quantos dies i nuites andaba yá por aqueilhes termos, a scundé-se de bichos i giente, zbiando-se de pobos i caminos, a rapar ls fenascos que ancuntraba i mal chegában para le aguantar la pouca chicha que le mantenie ls uossos juntos andrento de l saco de l çamarro. Frius i fames cumo dies, al Dius dará a bagamundiar puls montes, tenie bien cierto que se iba arrumando al fin i fazie las cuontas de arremate. Nun habie tenido ua bida mi mala, nada de luxos, mas inda assi remediado, a poder de muito trabalho, claro, mas adonde hai nada que pague la palha cierta na manjedoura al fin de l die? Nun fura la redadeira çfaçateç de sou amo i nun haberie rezones para muita queixa. Benie-le muita beç a la lhembráncia la mocidade, ls retouços culas burrancas puls lhameiros, l scatrapolhar a la suolta por caminos i prainadas cul biento i l sol a berdascá-le l lhombo, l retesar ls musclos quando era perciso fazer ber cumo se puxaba ua carga al cimo... passaiges que agora nun éran más que ua lhembráncia doce.
 Al treceiro die sien sequiera achar un ranqueirico de yerba para quemer, la fame ampurrou-lo para cerca de un pobico pequeinho adonde nun tubo coraige de antrar. Sien dar tino de l que fazie, anfunisgou-se para andrento de un buraco ambaixo uas peinhas, a modo corriça cun algua palha ne l chano i tumbou-se al fondo acontra las fragas, sien se dar de cuonta que ne l outro canto staba ua baca a mirar para el cun uolhos grandes i mansos.
Sentiu un friu que nun era l de la nuite a arrepassá-le ls uossos. Tenie pena de nun haber fazido parte de nada strourdinário i formidable durante to la sue bida, custaba-le que an menos que nada yá nun sobrasse lhembráncia daquel burro na stória de l mundo.
4. Deixou tumbar la cabeça anriba la palha cula lhembrancia de la duonha a chamá-lo anquanto el fugie trás de ua burranca pulas eiras de l sou pobo, lhembrou-se-le l filho de ls duonhos i l brincote que fazien nas eiras i ne l curral; sonhou cula corte caliente de palha i stierco nas nuites de ambierno, sonhou cula yerba fresca de ls lhameiros i l’auga que relhuzie prateada puls rigueiros, ó aquel relhampo friu era de la fuolha de la nabalhota de l duonho?... ambaranhórun-se-le ls suonhos i la rialidade i biu ancher la corriça de giente i de ua lhuç caliente que le apartaba l friu de ls uossos; biu streilhas, anjos, reis i pastores armanados de zinolhos delantre de un Nino znudo i deitado na palha als sous narizes, que se calcie cul sou bafo agora caliente i l miraba culs uolhos de l filho de sous amos; un Nino que scapou cun el a scatrapolhar pul aire poriba de cabeços i prainadas, arrepassando las nubres que le fazien fiestas amerosas, anquanto l Nino se agarraba al sou cachaço cuas risadas que le fazien renacer la sangre de la mocidade nas benas.
Sentie-se agora anchoquecido d’ua alegrie çcunhecida i nun era yá capaç de çtrinçar la frunteira antre suonho i rialidade, mas dua cousa l sou anstinto animal staba cierto quando ancostou outra beç la cabeça a la palha de l chano i cerrou ls uolhos nua drumideira doce: habie fazido parte de ua cuonta stroudinária i marabelhosa; durante muito tiempo aquel burro habie de quedar na lhembráncia de l mundo.

***** Feliç Anho Nuobo *****





Buôno Anho

2012

Que grande bentaneira a l´antrada
parece que pulhi fuora nun se bei quaije nada
You que cuidaba que se iba abrir ua rodeira lharga
beio ua caleija apertadica, chena de regubiuras

Que penhascal ye aquel ne l sitio de l miu praino?
Qu´amboras me traem ls uolhos de l´ ancerteza?
Que lonjura de rábia me quier assigurar más alhá?

Nó, nun bou por ende, cumo l poeta dezie
Quiero ber l´outro mirar, l´outra alegrie
L feturo reimbentado que you leio, si
Ne l mirar dun nino que joga sien miedo
Al ampeço de l´anho, al ampeço de la bida
Fazendo sou própio camino.

Teresa Almeida 31.12.2011

30/12/11

Páixaro d´ alas feridas II


Páixaros que andais pulas nubres
dezi-me que tiempo stá ende!
Mui loinge ando you
i de tan acupada andar
nien me dá para eimaginar
que tiempo fazerá porende!


An bolos altos chubis
i you nien chego a sbolaciar!
Tengo ls pies presos ne l chano
i la cabeça a antrubiar.


Dezi-me se hai cinta
de la raposa a relhampar,
dezi-me se hai gotas d´ourbalho
cun que me puoda molhar.


Dezi-me s´ende haberá
ua nubre adonde me deitar
alba que nien roupa lhabada
a la berdura a abranquiar.
Tengo ua nubre tan scura
adonde nun sou capaç
nien de drumir nien çcansar.


Páixaros que bolais ne l cielo
lhebai-me pal pie de bós
que yá se me çqueciu l bolar!



29/12/11

28 de Dezembro de 1895


Yá stou un cachico atrasado para assinalar l' efeméride, mas inda assí, bale la pena fazé-lo. A 28 de Dezembro de 1895, ls armanos Auguste i Louis Lumière amostrórun l cinematógrafo i  l purmeiro filme ne l Grand Café, an Paris.

Ls armanos pensában que l cinema serie ua moda pouco duradoura. Feliçmiente nun tenien rezon. 


Eiqui bos deixo l purmeiro filme de la Stória de l Cinema.


28/12/11

Suonhos

(cuonta a cuncurso-3)

Sonhei que na pastelarie mais próssima de la mie casa stában a bender suonhos que trasmitian a quien ls comisse un super-poder, l poder de cuntribuir pa la melhorie de la bida an to l mundo.

Para esso, tenerie de scolher un de ls dous: ó suonhos de cenoura ó suonhos de bóbeda. Passo a splicar: a quien comisse suonhos de cenoura serien dados ls poderes para acabar cul zamprego, cula fame, cula delinquéncia, cula bioléncia, cula droga, …, cun todo l qu'hai de malo ne l mundo. A quien comisse ls suonhos de bóbeda, serien dados ls poderes para zambolber nas pessonas la paç, la justícia, l perdon, la bondade, la generosidade, la fraternidade, la sperança, l'alegrie …, cun todo l qu'hai de buono ne l mundo.

Pensei i refleti lhongamente (a sonhar), ne l tipo de suonho que deberie scolher i berifiquei que, se comisse suonhos de cenoura tenie mui que fazer para acabar cun todo l qu'hai de malo ne l mundo i anté cunsidrei qu'aqueilho que tenerie poder para fazer era l mais urgente ne l mundo, mais necessairo de l que zambolber nas pessonas todo l qu'hai de buono, se scolhisse ls suonhos de bóbeda.

Anterroguei-me, (cuntinando a sonhar):
- Mas será buono pa las pessonas acabar cun todo l qu'hai de malo ne l mundo?
- Haberie algua garantie de que las pessonas se sentissen mais felizes?
- Acabar cun to l tipo de malinas trarie felicidade a las pessonas?

Nesta lhonga reflexon (sonhando) lhembrei-me de pessonas que ténen todo aqueilho que se puode desear, na sue cultura i cuntesto social, i que son anfelizes. Pensei que nun ye l mui que tenemos que mos torna felizes, mas si l que fazemos cul que tenemos. Tamien pensei (sonhando) que nun ye l que mos acuntece que mos trai felicidade, mas la forma cumo acuntece.

Cuntinei a pensar sonhando, qu'acabar cun todo l qu'hai de malo ne l mundo podie tener balor pa la subrebibéncia, mas zambolbendo nas pessonas todo l qu'hai de buono ne l mundo ye que se alcançarie la melhor culidade de bida, i anterroguei-me outra beç, (cuntinando a sonhar):
- Será que ls dous tipos de suonhos seran necessairos pa l mundo?
- Será que ls dous tipos de suonhos cuntribuen pa l bien-star i la felicidade de las pessonas?

Depuis d'outra lhonga reflexon (sonhando) scolhi comer ls suonhos de bóbeda, culs poderes para zambolber nas pessonas la paç, la justícia, l perdon, la bondade, la generosidade, la fraternidade, la sperança, l'alegrie …, cun todo l qu'hai de buono ne l mundo.

I assi percurarei comer suonhos de bóbeda, por bós, por todos, para qu'hoije, manhana i siempre cuntine a ajudar a zambolber nas pessonas todo l qu'hai de buono ne l mundo.

Leonardo Antão

26/12/11

Que Natal? Si, que Natal?

Que Natal
Para ti, sin trabalho,
Para ti, sin casa,
Para ti, sin salude,
Para ti, rejeitado de ls cuncursos a amprego,
Para ti, marginalizado?

Que Natal
Para ti, sin lhei que te proteija,
Sin família que te caleça,
Sin Gobierno que t'olhe,
Sin naide que t'acuolhe?

Que Natal
Para ti, ampurrado pa la delinquéncia,
Pa la droga,
Pa l spital,
Pa la prison?

Que Natal? Si, que Natal?
Este que nós festejámos,
Que nós ambentamos,
Ye l tou, ye para ti?
Nó! Este Natal, nun ye l nuosso Natal.

Este Natal serie para ti,
para mi,
para todos,
se hoije,
manhana,
i siempre,
bibissemos la fraternidade,
l'alegrie,
la paç,
i la houmildade.

Alma de nino

cuonta para cuncurso



Nun se soltan las palabras que gorgulhan ne l caldeiron de las mimórias. Stala l racho ressequido çtruindo-se nas chamas que l ban tragando. Lhiberta-se la calor que lo abrasa i an brasas se bai tornando. Cinza i pó lo spera. Neste acunchego de lhume an nuite de Natal, depuis de missa de l Galho, que galho yá nun canta an siléncios de madrugada porque galhos nun hai an capoeiras de aldé. La calor que me calece las manos, amolece l'alma i arrolha l coraçon, deixa-me seguir na biaige de mimórias. Meias grossas feitas por manos de fada deixan correr-te çcalço a pousar ne l murilho l çapatico. L murilho: palos yá nun seguraba i cinza muralhaba. L çapatico, las botas, que durante la nuite tenerien la bénçon de l Nino que dece pul chupon i algo trai para alhá deixar. Na einocéncia anterroga-se cumo haberie l nino decer? Chupon nun habie, solo lhares çpinduradas que segurában caldeira i que upa serie pa l Nino na decida. Mesmo assi, cumo antrarie, se las teilhas, poisadas an ripas i caibros i bigas einegrecidos, todo tapában? Habie buraquitos. Frinchas que deixában l bento i la lhuç passar. L filo de lhuç redondo adonde las poeiras beilában…era por ende, era por ende que l Nino Jasus antraba i apuis agarrado a las lhares podie decer até al murilho. Mas de nuite nun habie sol! Habie streilhas i lhunar i siempre daba para se agarrar a la lhuç que todo eilumina i ir de casa an casa para deixar l sou persente de Natal. Bou quedar a la spera. Bou bé-LO chegar i assi siempre dá para pedir l que you quejir. Nó! El solo ben quando stubires a drumir, nunca ben antes. Na sperança d'oubir sous passos no telhado a passar, ls uolhos quedában abiertos i oubidos çpertos mas nunca l bi chegar. L suonho chega purmeiro. Mas El tenie stado alhá. Tenie deixado pouco que era pouco l pouco que habie. L rastro de mimória einocente de nino que acradita: trés rebuçados. Solo! L nino Jasus astanho tubo que cumbidar muitos mais ninos i pa ls poder cumbidar a todos solo te deixou trés rebuçados a ti. Alma de nino que acradita na bondade de outro Nino que a todos cumbida i todos bigie. Este nino sabie que outros ninos habie que çapatos nun tenien pa l Nino Jasus pousar trés rebuçados.

Tradiçones (dadonde mos bénen!?)




Jugo, forno, pan lhebe (pan de lhó) i polbo cun batatas


I ampeço mesmo porqui.

Dius tenga sue alma an paç, çcanso i an sue cumpanhie (porque yá mos deixou hai muito tiempo) quien fizo l jugo de l retrato que stá ambaixo, assi cumo todos i todas ls i las de l sou tiempo que fazien jugos, carros de las bacas mirandeses, canhiças, rastras, arados, puortas i portaladas, talhos i scanhos, cubas, fornos a lheinha, ne ls telares panhos para las mantas, las alforjas, sacos pa l grano, miotes, jiquetas i chambres, ne l forno de cozer, las fogaças, ls roscos, l pan lhebe (pan de lhó), sien spráncias nien fé de recebir un só teçton de naide.

Até l pior puodie acuntecer, era l produto de l sou sfuorço, ser pedido an décimas i licencias a las finanças.

Este jugo nun ye de bacas, tamien nun ye de béstias (machos ou burras) ye misto, l duonho (recebido de hardança, nunca se fai a çfazer del) lhougo que bir l retrato bai a conhecer-lo, ye miu amigo i cuido que nun me lhieba a mal fazer esta publicaçon, até porque ye respeitador i admirador de ls balores houmanos que mos chégan de ls nuossos antepassados.

Porque solo stá nas mies antençones dibulgar un património i un saber que tenien ls nuossos pais i pais-abós, saber esse que stá cheno de tecnologies para l tiempo, i assi bencir ls porblemas i atalancadeiros, bonda star atiento a las cousas i tener conhecimiento de la natureza i de ls questumes.

Tamien ye un fato que nesta temporada natalicía, quaije todo se mos afigura i peçque nada hai para alhá de la celebraçon de l nacimiento de l Nino Jasus, mas a miu ber nun ye bien assi, hai muita lhigaçon i ben al de riba tanta tradiçon i questumes que las gientes d’hoije ténen porque la trasmisson de l saber até eiqui chega, bonda pensar ne l polbo, no bacalhau, las fatilas paridas, ls bolhos i todo al que ponemos na mesa para quemer.

Bolbendo al jugo (misto), l dunho sabe que you andube por sue casa scando retratos. I spertou-me curjidade este jugo, puis retratos de jugos mirandeses tengo muitos, i fui por ser misto, i ber que l custrutor tubo la preocupaçon de çtribuir bien las fuorças, puis adonde bai a quedar l sobeio nun stá bien al meio, mas si pa l lhado adonde se bai ounhir la baça, seinhas de que la béstia que eiqui ponir l cachaço ten menos fuorça. Tamien adonde se pónen las cornales, ten dues hastes de palo, puis las béstias nun ténen cuornos (las de trabalho) i agarrar doutro modo.

Hoije yá nun se fázen jugos, destes, ye mui ralo ber ua junta de bacas, mista, par de béstias ou burras, yá stá quaije todo mecanizado, mas you tengo las mies dúbedas se ls mirandeses nun ténen outros jugos, por bentura bien piores. Mas ua cousa you sei i engo la certeza, dou-me cuonta quando por alhá ando, als mirandeses nunca les faltará ganas de mantener i guardar todos ls cunferrumes i demais outencílios, la mimória de l sou pobo cun denidade.

I porqui me quedo, deixo-bos retratos, un dua pieça para mi i ls de la mie geraçon tan conhecida, puis an mi casa muita beç i muitos anhos se fizo la sementeira cua junta mista, mas quien sabe para las geraçones mais nuobas nun seia ua pieça çconhecida, outro dun forno de fazer pan adonde mie mai cozie to las sumanas ua fornada, i cumo nun puodie deixar de ser un prato cua polbeira i un dun pan lhebe, quemido desta temporada, porque era tradiçon i que inda hoije se fai na maiorie de las casas.

(jugo, pieça an madeira bien trabalhada, que ten l oujetivo d’ounhir las bacas pa l trabalho ou outras béstias, forno de cozer, adonde se fazien las fogaças, polbeira que se mercaba seco i apius de cozido quedaba assi, pan lhebe, bolho feito cun farina i uobos, que inda hoije la mie tie pon muitas i muitas bezes a la mesa an special quando tenemos besitas)





25/12/11

"Pertual deceu a la foia"

Un cachico de la antrebista que Eduardo Lourenço deu al Jornal Expresso-Rebista Atual
....


La sociadade tornou-se andiferente? La prática houmana ancuontrou drento deilha cada beç mais rezones para nun recorrer a esses oussílios, a essas refréncia de tipo trascendente. La cunfiança de ls homes ne l domínio de l sou própio çtino fui oumentando cada beç mais. La Eigreija quedou cumo ua refréncia eideal, i esso cuntribuiu para centrar la cuntradiçon antre las dues cousas. Nien sequiera hai cuncéncia de l'afastamiento. Hai andiferença.
Esso ye un bien ó un mal? L home ye ua rialidade relegiosa. L porblema ye que essa refréncia puoda aparecer cumo oubjeto, cumo se Dius fusse manipulador ó manipulable. Ua spece de ser magico de que todas las cousas dependen. Outra cousa ye ser algo de que l home se sirbe para dominar. La maiorie de las religiones son máçcaras dessa buntade de poder, de dominar ls outros, de ls subordinar, de ls houmildar. Aqueilho que ye l sou ampulso mais puro, lhibertador, trasforma-se ne l sou cuntrairo. L que la cristandade trouxe fui que Dius nun ye poder. Ye l nun-poder. Mas nun fui assi que la cousa fui traduzida. Pula purmeira beç, bibemos nun mundo al mesmo tiempo mais materialista ne l sentido antigo de l termo i mais birtual. La nobidade, agora, ye que la birtualidade ye mais amportante que la materialidade. Nesse capítulo, cuntina a ser un mundo houmano. Solo ls homes son capazes d'ambentar algo que nun eisiste.

Eduardo Lhourenço 88 anhos, un rapaç nacido nua remota aldé. Cumo ye que se mobimenta naqueilha que ye la sue aldé de l mundo? Solo hai aldés. Porque mesmo las pessonas que biben ne ls grandes meios scolhen siempre un canto que les sirbe d'aldé. L'aldé ye un cunjunto de casas. I ne l meio de las casas hai la casa. I nós solo percisamos de bibir nua casa. L porblema ye aqueilhes que saben esso i que nun ténen casa. Que la tubírun i deixórun de la tener. Ye un pouco l miu causo.

....

Em português



"Portugal desceu ao túmulo"



A sociedade tornou-se indiferente? A prática humana encontrou dentro dela cada vez mais razões para não recorrer a esses auxílios, a essas referências de tipo transcendente. A confiança dos homens no domínio do seu próprio destino foi aumentando cada vez mais. A Igreja ficou como uma referência ideal, e isso contribuiu para centrar a contradição entre as duas coisas. Nem sequer há consciência do afastamento. Há indiferença.
Isso é um bem ou um mal? O homem é uma realidade religiosa. O problema é que essa referência possa aparecer como objecto, como se Deus fosse manipulador ou manipulável. Uma espécie de ser magico de que todas as coisas dependem. Outra coisa é ser algo de que o homem se serve para dominar. A maioria das religiões são máscaras dessa vontade de poder, de dominar os outros, de os subordinar, de os humilhar. Aquilo que é o seu impulso mais puro, libertador, transforma-se no seu contrário. O que o cristianismo trouxe foi que Deus não é poder. É o não-poder. Mas não foi assim que a coisa foi traduzida. Pela primeira vez, vivemos num mundo ao mesmo tempo mais materialista no sentido antigo do termo e mais virtual. A novidade, agora, é que a virtualidade é mais importante que a materialidade. Nesse capítulo, continua a ser um mundo humano. Só os homens são capazes de inventar algo que não existe.

Eduardo Lourenço 88 anos, um rapaz nascido numa remota aldeia. Como é que se movimenta naquela que é a sua aldeia do mundo? Só há aldeias. Porque mesmo as pessoas que vivem nos grandes meios escolhem sempre um canto que lhes serve de aldeia. A aldeia é um conjunto de casas. E no meio das casas há a casa. E nós só precisamos de viver numa casa. O problema é aqueles que sabem isso e que não têm casa. Que a tiveram e deixaram de a ter. É um pouco o meu caso.

....

SENDIM

.

FOGUEIRA DE NATAL
.




Mais un Natal i mais ua fogueira a cumpríren la tradiçon. Las pessonas pássan, mas las tradiçones ban quedando anquanto las geraçones se sucedíren ne l tiempo. Nin todo se mantén eigual, pus cada geraçon bai antroduzindo nuobos hábitos, nuobas eideias, mas l'eissencial cuntina.
Ye buono ber la fogueira i la praça eiluminadas culas quelores de l fuogo. Ye guapo para quien stá, mas tamien para quien bir este bídeo, que bai lhebar a cada sendinés de la diáspora, ua mensaige de suidade.
Para quien nunca stubo an Sendin na nuite de cunsoada, puode ber i sentir nel cumo son fuortes las tradiçones i cumo pul paíç se comemora l Natal.

23/12/11

L(s) TIEMPO(s)




ANFORMAÇON AMPORTANTE PARA PORSORES I OUTROS SOBRANTES



22/12/11

i mui pouco até a arroç doce cun zeinhos feitos cun canela…







Al telfone…

― Puis olha, Zabel, inda hai poucos dies, pensei que tubíssemos que poner cumpletamente de lhado l’eideia de ir a passar ende l Natal cun bós. Hai yá uns dies por acaso, l carro ampeçou a dar sinales que qualquiera cousa nun staba a funcionar normalmente i l mecánico acabou por mos anunciar que iba a ser neçairo mudar la caixa de belocidades. Mais ua despesa amportante an perspetiba que desta beç mos cumbenciu que l melhor era mudar de carro i nada mais. Mas yá faltában mui poucos dies antes de l Natal i até mos pareciu ampossible cunseguir comprar outro nun prazo tan cúrtio… Mas olha, afinal cunseguimos i depuis de manhana, se todo correr bien, ende staremos todos reunidos depuis de tantos meses sien mos bermos.
― Ancrible, Joana ! Mesmo que tu yá me tubisses anformado, nestes dies, eimagina que you, esta manhana cedo, sonhei que habiedes cunseguido ancuntrar ua soluçon assi i todo. Afinal ye l que stá a acuntecer !
― Ye de sperar que si, Zabel, cumo nós todos deseamos. Por esso tamien te querie dezir que bamos a lhebar ua cousa que tu gustas para comermos juntos na cunsuada mas que quaije nun s’ancontra ende an Pertual : ostras, Zabel !
― Que marabilha, Joana. Hai yá un par d’anhos que nun como ostras !
― Será anton un de ls pratos mais franceses de l jantar. Ostras que bundará abrir un pouco antes…
― Puis, porque cumo yá sabes haberá tamien l que aqui se come tradicionalmente nesta altura de l anho.
― Yá sei que bai a star todo mui buono. I defrente afinal, mui defrente até, dun Natal francés. Só tengo pena de nun bos tener podido ajudar a purparar todo uns dies antes cumo habie pensado fazer einicialmente.
― Nun te preocupes, Joana ! Bai todo a correr bien.
― Mas ajudo-bos a fazer todo l que fur preciso ne l die de Natal. Si ye berdade que bai haber chicha assada ?
― Chicha assada i outras cousas... Mas chicha nun falta. Fazimos ls chouriços esta sumana !
― Ancrible ! Sodes mesmo balientes ! Ten que correr todo bien anton para mos bermos i starmos todos juntos este Natal. Un beiso para ti Zabel i un grande abraço para todos.
― Para bós tamien, Joana. Que todo bos cuorra bien i ua buona, mui buona biage !

… i aqui stou you a transcrebir este pequeinho diálogo. Ye berdade que daqui a solo dous dies bai mesmo a ser l Natal… Mas inda acá stou you nua tierra adonde inda nun me chega l cheiro a fumeiro i a lhume i mui pouco tamien a polbo, a bacalhau, a rabanadas i até a arroç doce cun zeinhos feitos cun canela…










LA MELHOR PRENDA DE NATAL

.

LA MELHOR PRENDA DE NATAL
.

Toca l telifone, era Miguel. La mai atende i oube de supeton:
- Joana stá prenhada!
- Mas quien!? La brasileira?
- Si.
- Mas sós tu l pai?
- Claro.
- Tenes la certeza?
- Tengo, anton!
- Nun quiero que nada le falte, liga-le a tou armano para que le marque yá ua cunsulta adonde andubo la mulher del.
Ligou-le al armano i este i la mulhier lhougo le tratórun de todo. Cumo Miguel staba desampregado, lhougo se pronteficórun a pagar la cunsulta.
La cunhada de Miguel lhigou pal suogro toda cuntenta. L sou filho yá iba a tener un primo!
- Stá todo cuntento, cun mais un nieto.
- Bó, nun me digas que bás a tener outro?
- Nó, ye Miguel!
- Stás a gozar!
- Nun me diga que inda nun sabe!
- Nun sei l quei?
- Joana, la que stá cun Miguel. Nun dezie que nieto ye siempre nieto i las mais, se son mais, son todas buonas. Nun me diga que nun quedou cuntento!?
- Tu trocabas l tou filho pul euromelhones?
- Nunca na bida.
- Pus tamien nun trocaba este nino pula lotarie de Natal.
Ne l die seguinte, ls pais de Miguel fúrun a ber Joana. Era la purmeira beç que iban alhá. Miguel nunca le falara nada de la sue bida. Chegados al andar, Joana speraba-los a la puorta, antrórun i apresenta-le un rapaç de ls sous 23 anhos:
- Miu armano, diç Joana. I este, ten diç anhos, miu filho.
Las mulheres trátan de falar de l nino que iba a nacer i l pai de Miguel fala culs rapazes.

L mais bilho desampregado cumo Miguel, l pequeinho habie benido quando Joana ampeçou a bibir cun Miguel. Ne l Brasil ralamente iba a scuola, eiqui bino pal terceiro anho i este anho anda ne l quarto.

- Teneis que ir a mie casa, agora teneis outra familhia.
Un nino bino pul Natal! Trouxo ua nuoba spráncia de bida melhor a todos, fui la melhor prenda de Natal.

Nota:
Esta cunta ye berdadeira, acunteciu este Natal. Será que bal para l cuncurso!?
Nun fui corregida, fui screbida tal cumo la iban cuntando.

Para haber un mundo melhor, solo praticando i nó falando.
Cumo dizen ls eibangeilhos:
“Puls fruitos ls conhecereis”
Feliç Natal para todos…

L rabico



Cuonta para cuncurso(3)

L rabico

You sabie que benie de riba, mas nun era de l pólo norte, loinge staba you até d’eiumaginar que habie un sítio adonde ls nebones durában l anho anteiro.

I tamien sabie que benie d’Alcanhiças ou de Mobeiros, isso a mi nun se me scapaba, puis oubie mi mai anquemendar a la nuossa bezina tie Adília uns meses antes de l Natal que querie ua buona polbeira cumo ls outros anhos.

I era assi to ls anhos, smirrado, que nien palhas dun restroilho, botando ls uito rabos cumo se fúran greinhas, mui ouloroso a modos de quien nun bie pinga d’auga hai muito tiempo, cumo se stubíra ancarcerado ou passado nun zerto, sabendo you que l pior que habie passado era la raia seca pur Samartino ou l Cabeço de la Lhuç, nua nuite scura i frie, puis la nuossa bezina cuntrabandista era siempre nestes sítios i nuites que fazie las sues idas i benidas a Spanha.

Nunca antendi muitas cousas, i ua deilhas era esta dependéncia, esta serbentie que teniemos de l lhado d’alhá de la raia, las alparagatas, la pana, ls garfos de quemer, las pechorras, i cantaras de barro, las fouces, lhatas de scabeche, quantas bezes até las tortas (pan), l polbo pul Natal, nunca antendi bien porque éramos tan probezicos i ls nuossos armanos tan ricos! Mas esso son outras cuontas que nun cáben ne l Natal.

Mas las cunsumiçones nun se quédan porqui, tamien l polbo me daba i dá cobradeiros de cabeça, esse smirrado, oulourento, aburmelhado, que passaba uns tiempo a las scuras de quarentena na spensa por bias de miedo de ne ls redadeiros dies nun haber, de quien you birei zed pequeinho admirador i assi quedei pula bida afuora, inda hoije ye de las cousas que gusto muito, seia el purparado de l modo que fur, porquei apuis de mie mai l meter ne l pote i tomaba la calentura de l lhume, anchaba i quedaba taludo a modo de se botar fuora!?

Passadas que éran estas cunsumiçones, digo-bos siempre adorei esta ceia de cunsoada, i quemer l rabico de l polbo, cun patatas que tomában la quelor de bino benidas de la cozedura, i regadas cun azeite mercado als azeiteiros que benien pulas puortas i éran de ls lhados d’Argozelo i Carçon, puis nesse tiempo ne l termo de Zenízio nun habie oulibeiras.

Nunca me fui pormetido nanhua prenda trazida pul pai natal, mas sien pormessa, ls mius pais que nunca mos faltórun cun esta baliente ceia de polbo, que para nós, se calha porque to l anho quemiemos chicha i caldo, yá andabamos un cachico anfastiados i poucas serien las bezes que mos passaba outra cousa pulas gorjas, esta cena de polbo era un manjar de ls diuses.

L Natal para quien fui nino na década de cinquenta sessenta de l seclo datrás, era marcado pulas farturas que trazien, era marcado pul que se quemie ou bestie puis nuossas mais fazien proua an mos ampimponar nas temporadas festiba, porque l restro de l anho nun éran todos que se puodien dar al luxo fazer essa bida, las pribaçones de las lhambisquiçes era regla ampuosta pula necidade, arrebanhar l caçuolo, limpar l prato cun cacho de pan, aporbeitar las códias, éran l pan nuosso de cada die de la maiorie de nós.

Cuido que solo tenie ua birtude, era que todo este quemido sabie bien era mui gustoso, porque nun se quemie siempre ou porque teniemos mais ganas, tradiçon ou nó, puis para alhá de la calor benida dun bun cepo que ardie ambaixo la chamineia, habie la calor houmano que ambolbie i anchie la cozinha, mais que l oupor que oupie de l prato culas patatas i la polbeira a ferber.

Inda hoije ye de las cousas que me fai mais falta, ua família numerosa cumo naquel tiempo, puis inda tube mie bó Felisbina, de las saias, cun nós, mais mie mai, miu pai, dous armanos i ua armana, porque auga na boca inda tengo quando me lhembro dessas nuites i de la pratada que benie para la mesa.

Nun cuido que seia un lhambisqueiro, se l fusse por un bun prato de polbo cumo se fai an trás ls montes, an special nas tierras mirandesas, anton habie pur ende muita buona giente cun esta nomeada.

La paç pula música


Calhando nun bos fintais, mas yá uns dous Natales que andaba para poner este scrito, mas nun era capaç de chubir l bídeo... peç-me que agora yá dei ne l gato.
Esta ye talbeç la grabaçon más coincida de l porjeto "Playing for Change", la paç pula música, para armanar ls homes de l mundo anteiro pula música. Cumo mos bamos arrumando al Natal, nun me parece mal - buono, ye ua eideia que nunca parece mal - i la cantiga i ls músicos son formidables, de maneira que eiqui queda.
Indas que, a bien dezir, esta grabaçon tenga ua falta, i que nun ye nada pequeinha: falta-le ende pul meio, cumo tal, miu Abílio Topa a antrar i a botá-le ua gaitada de riba de l cabeço de la Trindade. Topa ó outros desse donairo, graças a Dius, hai-los cada beç más i más derrramados. Anton si quedaba la cousa cumpleta i bien amanhada!
I, más a más, quien sabe alhá se este "Stand by Me" nun ye la Lhéngua Mirandesa que mos lo canta a nós - cumo ye Natal puode-mos dar assi pal santimiento! -, de maneira que nun hai que fazer oureilhas moucas.

Las Buonas Fiestas de l Senhor Persidente


Mensaige de Natal de 2011


Mensaige de Natal de 2010


Soutrodie oubi la mensaige de Buonas Fiestas de l persidente de la República i quedei tan ampressionado, mas tan ampressionado, que pensei lhougo que habie eilhi matéria para ua tese an Ciéncias de la Quemunicaçon. Ó nesso ó an Psicopatologie. 


Tengo ua cousa a dezir a todos ls detratores de Cabaco Silba: nó, l persidente nun fizo “copy paste” de l çcurso de l'anho passado. Pul cuntrairo, eisisten tantas melhories, que nin sei por adonde ampeçar. 


Solo para tenéren ua eideia, l çcurso de 2010 ampeçaba assi: “Deseamos a todos ls pertueses un feliç Natal i un buono Anho Nuobo. L Natal ye la fiesta de la familie”. Yá an 2011, ampeça de un modo cumpletamiente defrente: “l Natal ye la fiesta de la família”. Ende stá! L home nun se lhemitou a fazer “copy, paste”, fizo “copy, paste, delete”. Ls que l acusan de star siempre ne l facebook, squecen-se de que el yá sabe mexer ne l Word


Mas tamien hai melhories ne l domínio de la lhenguaige i de las técnicas cinematográficas. Reparai: l anho atrasado l home dixe lhougo a que iba, quedamos lhougo a saber que mos deseaba Buono Natal i Buono Anho Nuobo. Astanho l home cria suspense. Será que l senhor Silba i la senhora sue tie mos deseian Buono Natal i buono 2012? Se quejirmos saber, bamos tener que oubir todo até al fin… Quien ye que andou a ber muitos filmes de Hitchcock, quien foi?


L cenairo stá mais probe, stamos de acuordo. I astanho, culs cortes de l Biegas ne l setor de l cinema, nin sequiera hai denheiro para fazer zooms. An 2010 filmórun nua sala de l Palácio de Belén, chena de luzes, quelor i Arbles de Natal. An 2011 filmórun na marquise de l casal Silba, junto a un presépio modesto, que nun ten sequiera ls reis magos. I este pormenor nun ye çpiciendo. Ye que qualquiera pertués cun buono senso sabe que nun debe deixar antrar un Gaspar an casa.


La direçon de atores ye outro aspeto a salientar. Ambora l Aníbal i la Marie passen muito tiempo a ler l telepuonto sin grande spressebidade, hai pequeinhas bariaçones de spresson, mui subtis, quaije ampercetibles, mas dignas de registar. Reparai ne l mobimiento de l cachaço de Marie, cheno de xarme i de swing. Quando l persidente acaba de dezir “ye na familie que podemos ancuontrar ls afetos que mos dan fuorça”, eilha mira para el, cun proua de l sou home, que le dá muitos afetos, muita fuorça i l'ampede de bibir solo cula reforma de 800 ouros. 


L persidente cuntina, amostrando las melhories na capacidade de síntese. Anquanto an 2010 falou pa ls que sofren “de l drama de l zamprego, de la malina, de la solidon”, astanho falou na “crise”. Ende stá, la palabra “crise” resume todo, podemos abançar, qu'este assunto stá çpachado. 


Chega la beç de la Purmeira-Dama falar. Ls cínicos speran que Cabaco la cuntemple cun admiraçon, cumo eilha fizo antes. Mas el, solo para mos surprender, mira-la de lhado quando eilha diç “partilha”. Bé-se claramente l pensamiento “stá bien, filha! Falas an partilhar, mas quien traç mais denheiro para casa ye eiqui l Aníbal”. 


I ye percisamente Marie Cabaco Silba, na sue grácia femenina, que çfaç parte de l suspense criado ne l ampeço de l bídeo: “deseamos a todos un feliç Natal”. “Anton i un buono Anho Nuobo, nun mos deseian un bouno Anho Nuobo?”, pregunta l spetador, anquieto. I l buono persidente dissipa lhougo las dúbedas reforçando que mos deseia “un anho 2012 tan buono quanto possible”. 


Todo stá bien quando acaba bien! Quedámos cuntentos, ambebecidos cul sorriso de la Purmeira-Dama, sclarecidos cul brilhantismo de l senhor persidente i surprendidos cula bofetada de lhuba branca a todos ls que acusan Cabaco de falta de ouriginalidade. Falta de ouriginalidade ténen ls que se lhemitan a desear buono Natal i buono 2012. Mas quantos se lhembran de dezir “tan buno quanto possible”? Quantos?


I pronto, foi la mie análese. Deseio-bos a todos un buono Natal i un buono Anho Nuobo. Ó pul menos, que seian tan bounos quanto possible.

21/12/11

Hai paç an tues antranhas!

naide te diç
naide te fala.
Percisas dezir
percisas falar...,
scatrapulha te l silénço
cumo se las palabras nun te falássen.
Dues buoltas a l'aliança, miras te de dentro
i nun sabes l que dezir.
Son mafarricos teus pensares que se rebuolben:
l que dezir? Nun digas nada. Queda-te an silénço. Mas nun te sossega l remolino de lhuzicas a piçcar na mioleira. Fálas-te. Dizes-te an silénço, mirando la pantalha i oubes las ruodras dos carros a ruodrar na rue i l lhadrar de l perro. Yá chega de baboseiras. Calha-te, calha-te, assossega-te i bai te drumir. Bou drumir. L formigueiro, l remolino...que cousa quando un se queda solico an casa. Toca l telifone: yé para me ires bescar a las onze i cinco a corroios. Assossegueste. Hai paç an tues antranhas.
ac
21Dez11

Un teçtonico pa l nino Jasus (2)

Cuonta para l Cuncurso

Un teçtonico pa l nino Jasus(2)

Zbalidos mas zirros, ls raticos, era assi que éran conhecidos, ua família de feirantes, festeiros, arraialistas.

Ls mais de bós, lhougo que oubistes falar de raticos cuidestes que ende benie mais ua fábula, que se trataba de falar de ls pequeinhos bechicos robidores, que se dan bien adonde haba ferranha, batatas, lhatas cun garbanços, huortas cun lheiras i tulhas de grano.

Mas se a esta família, sien eira nien beira, l pobo le botou esta nomeada, fui porque ls acumparou, i nun fui por acauso, l pobo nisto ye eisato, nunca s’anganha, fai siempre las cousas bien, até ye questume dezir, se l fizo alhá ancuntrou las sues rezones.

Eilhes éran cumo ls raticos de l campo, nun s’íba a feira, fiesta ou arraial adonde queilhes zbalidos nun stubissen, gozában la fiesta cumo naide, l die de manha nun staba nas sues cuntas, dunhos dua lhibardade que até metie ambieja, nun fusse la outra parte, tal qual raticos ne l campo. Amperrunhadicos, mielgos de figura, éran ua catrefa deilhes, até peçque habien benido al mundo todos na mesma nialada, na cara, se dúbedas habisse, staba bien strilhada las afrícas que passában to ls dies por estas ruas, terreiros, tourales i caminos de l praino.

Sue mai, de pelo negro atado cumo rabo de mula, bestisse cumo cigana, ouferecendo ls sous serbícios, para ler, ber i adebinar na palma de la mano l feturo de ls outros, ne ls aires deilha, fartas fertunas stában siempre prontas a aparecer ne l die de manhana, de amores anchie un celeiro porque esses stában ciertos i mesmo que fussen trocados puls falsos eilha nun cobraba nadica. Era de la bida de ls de mais, de la sina de ls outros, porque de la sue, nun era perciso bruxo nien bruxa, peçque era conhecida de to l mundo, ls filhos habie-los botado al mundo sabe-se alhá cumo, agora que nien pita porteje-los de to ls peligros, que éran tantos, menos desta cundiçon de bida, de las faltas, de las misérias, de ls atrasos de la bida.

Spiertos, zirros que nien raposicos, furában por todo quanto era sítio, nun habie maleita bastante que ls adominasse, quijo Dius pula cierta cumpensar-los de nunca tenéren nada de sou, nien spráncia un die benir a tener por hardança, puis nun sabien quien era l pai, que ye la mais de las bezes donde ben algun bien de raiç.
Naide dá fé d’algun die ls haber bisto nua scuola, a daprender a ler,screbir i cuntar, tamien nun tenerie sue mai tino que bonde para ls matricular, eilha cumo muitas, siempre cuidou que esso nun era amportante para se ganhar la bida, pedir ua croua, rascanho ou cachico de marrana sabien fazer-lo de boca, screbir cartas al pai-natal tamien nun staba na moda.

Para aqueilhes rapazicos pouco amportaba la figura de l pai-natal, l que le íba cuntando pur esses natales todos tamien nun éran las nomeadas, mas si ls teçtonicos que íban recebindo de puorta an puorta de to l mundo.

“Pula buossa almica, dai-me un teçtonito pa l nino Jasus”

Será que algue mudou?



Se dúbedas habisse que ls tiempos mudórun, cul que bemos i scuitamos to ls dies, las dúbedas quedán bien salagres, bonda star listo a todo, fazer ua refleçon subre l tiempo dantes i d’agora, mas nun sei adonde stan las demudas.

Mas será que algue mudou i qual fúran las demudas!?

Stabamos ne la fin de berano de l anho de mil nuobecientos i sessenta i cinco de l seclo datrás, staba ua tarde soalheira, de l més de Setembre, ls dies amorrínhan mais debrebe, las nuites quédan mais fries i maiores. L miu armano mais bielho que staba de besita, habie-me cumbidado a scapar-me cun el para las Astúrias, cun permisson de pai, a la purmanhana dixo-me an segredo, ye hoije, bas a bestir dous pares de calças, dues camisas i botas la jaqueta puls ombros, na cerrona l menos possible, nun fagas causo de mai que te quier poner de quemer para ua sumana, naide puode al loinge suspeitar que bamos de beç.

Tiremos a caras a la Pincha, ls Chanos, Senhora de l Picon, ende yá cul Cabeço de la Lhuç a la bista, yá sol çpuosto, zbiemos-mos de giente i poboaçones, cun madrugada alta cheguemos a Mobeiros, you lhougo que l sol deixou d’alumiar, l clareio de las streilha nun fui capaç de saber l camino, sabie si que fúrun muitas horas d’andadura, muitos carreirones, saltei paredes, chubi la sierra i benci outibales.

Para trás habie quedado l miu termo, l de la Pruoba i de Custantin, l acunchego de la mie casa, muitos anhos de pastor i de buieiro, muitas lhabutas, muitos anhos a guardar bacas i canhonas, dando las upas que éran possible als mius.

Ambaixo de la sacada dua Eigreijica ende mos quedemos, anroscado na jiqueta tenteba bencir la friura de las laijes atamar ls pensamentos de miedo, ganhar esta abentura nun mundo çconhecido, era assi la purmeira nuite que drumie fuora de l miu paiç, nun fuora de casa, porque cun essa eidade yá nun tenien cuontas las bezes que habie drumido cul ganado pul termo, mas era si ua nuite a resjistrar para l’eiternidade, mui armano quando biu que l camino staba lhibre de carabineiros, agarremos la carreira até Çamora i apuis l camboio até Oubiedo.

You staba fugindo, fugie por montes i balhes de nun ser bisto i caçado pula Guarda Fiscal, de ls bufos, de la pide an pertual, de la Guardia Cibil, de ls Carbineiros an Spanha, dua bida probe sien bistas dun feturo melhor, dua tierra que nun daba pan, ouprimida, sien lhibardade, sien cundiçones de daprender i ser home realizado. Querien-me eiqui, que nun me scapasse, porque era rapaç i serie pula cierta un bun çfensor de la pátria (habie la guerra colonial).

Amouchado, fugindo als oulhares i a las scundidas de las outoridades de Spanha assi fiç al camino i andei muito tiempo, nas muntanhas de las Astúrias abrindo galatons, para meter ls filos de l’eiletridade, porque mesmo sendo pastor, tenendo mudado muitas canhiças i cabanhas, tamien sabie l que era un biendo porque tirar l stierco de las loijas, sabie l que era ua patarra i un çadon, porque scababa las huortas i las guinchas de tratar las binhas, yá tenie fuorça ne ls braços.

Sien formaçon para antender porque habie caído nesta bida de fugido i apartado de la mie casa i paiç, sabie que nun tenie ls mesmos direitos porqui porque nun era dacá, mas sabie que tenie l dreito a fazer todo esso adonde naci, mas nun puodie, era na berdade un ampuntado pulas cundiçones de miséria.

Sien legalidade, nien spráncias de l ser, ls cunsolados (uorganos oufeciales de l nuossos paiç spargidos pul mundo) andában a cata i tenien orden para mos agarrar i debolber a la raia.

Cumo son las cousas, i se dúbedas habiesse que ls tiempos mudórun, eilhas stan bien salagres, hoije nun me scunderie. Bien al robés, starie a las bistas de toda la giente na praça central d’Alcanhiças,de Mobeiros ou outra qualquiera, mirando i zafiando las outoridades oufeciales a dezir-le que ende staba you, cul acuordo i cunceilho de ls de l miu paiç.

Nun ye bien la mesma cousa, a puis nó, porque hai bários modo de cumbidar un a salir dacá, só que uns son chenos de mesuras outros ye cun punta pie ne l culo, mas son todos porque l oulor ye malo.

Mas tamien la tristeza d’abandonar al nuosso sítio, casa, família, paíç duole de l mesmo modo, apierta l coraçon, anubra l’alma, seia-se pastor ou buieiro, xartre ou çapateiro, anfermeiro ou porsor.

I diç muita giente, i you sei que ye berdade, duol tanto nun ser realidado, poder fazer, dar l que se sabe, ne l nuosso sítio todo aqueilho que tenemos para dar.